'Psychische kant wordt onderschat'
Achtergrond
Gemeentesecretaris
ANWB-infolijn voor verkeersslachtoffers voorziet in grote behoefte
is ook al 'manager'
Predikant
vond auto
uitgebrand
DINSDAG 2 DECEMBER 1986
PAGINA 15
DEN HAAG - De slachtof-
ferlijn die de ANWB vorig
jaar mei openstelde, be
wijst zijn nut. Meer dan
vijfentwintighonderd Ne
derlanders hebben in dat
anderhalf jaar het num
mer (070-246677) van de
Informatielijn voor Ver
keersslachtoffers ge
draaid.
De slachtofferlijn geeft
voorlichting over medi
sche, emotionele, finan
ciële, fiscale, juridische,
verzekeringstechnische-
en administratieve aard
aan verkeersslachtoffers
die jaarlijks de blijvende
gevolgen van letsel onder
vinden. Zonodig verwijst
de ANWB naar andere
hulpverlenende instan
ties. Volgens de ANWB ra
ken er elk jaar rond de
75.000 weggebruikers
licht- en 25.000 zwaarge
wond bij ongevallen in het
verkeer.
door
Jan Westerlaken
Mr. Marc Renckens hierover:
"Het lijkt soms net of wij de
mensen van het kastje naar de
muur sturen. Helaas, maar we
kunnen niet anders. We doen dit
uit puur onvermogen. De hulp
waar de slachtoffers om vragen,
kunnen we dan niet bieden. Het
enige dat we dan nog kunnen
doen, is hen op een ander spoor
zetten".
De slachtofferlijn is eert* suc
ces. Of zoals Mare Renckens het
zegt: "De ANWB voorziet hier
mee in een grote behoefte. Ik ben
echter van mening, dat er nog
veel meer verkeersslachtoffers
zijn. Alleen, zij weten de weg
niet. Elke keer als er wat publici
teit aan die speciale lijn wordt
gegeven, staat de telefoon dagen
erna nog roodgloeiend".
De slachtofferlijn. Wie maken
er met name gebruik van? De
ANWB-jurist vertelt, dat de
meeste bellers (57%) de slachtof
fers zelf zijn. Hun naast familiele
den bellen in 32% van de geval
len. De grootste groep bellers, al
dus Renckens, zijn de automobi
listen (39%), gevolgd door de fiet
sers en bromfietsers (28%) en in
zittenden van een auto (16%).
Voetgangers en motorrijders
vórmen elk een groep van zeven
procent.
Schade
Mare Renckens: "Bijna de
helft van de vragen gaat over
schade na een ernstig ongeluk.
Niet alleen de schade aan een au
to of een fiets, maar ook de scha
de die het slachtoffer bij een on
geval heeft opgelopen. Wat heel
vaak bij kleine letsels wordt ver
geten, is het indienen van een eis
om smartegeld. Smartegeld voor
de geleden pijn en smartegeld
voor de pijn die je als verkeers
slachtoffer nog te lijden krijgt.
Soms gaat het wel om tien ver
schillende posten waarop de aan
dacht moet worden gevestigd. Er
is in Nederland weinig ervaring
met dit soort zaken. Als een ad
vocaat in een jaar vijf zaken over
smartegeld te behandelen krijgt,
wordt hij al als specialist gezien.
Nou, dat is natuurlijk niet zo.
Wat zie je dan in de praktijk?
Juist, het slachtoffer komt er
veelal bekaaid af. Bovendien zijn
ze veel te gauw geneigd om 'ja' te
zeggen. In mijn ogen krijgen de
Een groot verkeersongeluk op de Rijksweg 4. Vaak weten de slachtoffers niet waar ze de niet-materiêle schade
kunnen verhalen. (foto Holvast)
ANWB en de FNV meer te ma
ken met slachtofferhulp dan ad
vocaten".
Regelingen zijn er. Het Ver
bond van Verzekeraars kent er
een. Maar die is voor heel wat
verbetering vatbaar, vindt de
ANWB. "Die regeling", legt Mare
Renckens uit, "levert het slacht
offer gewoon te weinig op. Het
hoogste bedrag dat in Nederland
aan smartegeld ooit is uitge
keerd, bedraagt 130.000. Dat is
eigenlijk al meer dan de verzeke
ringen willen uitbetalen. Zij vin
den een ton wel voldoende. Naar
Amerikaanse toestanden hoeven
wij niet zonodig. De verzekeraars
in ons land baseren zich echter
nergens op. Wij willen praten
over de invoering van een letsel
tabel. Dus als je een gebroken
arm hebt opgelopen bij een ver
keersongeval, dat je dan een be
paald bedrag aan smartegeld
kunt eisen. Je lijdt pijn, je kunt je
werk niet doen enz. Daar mag
een bedrag aan smartegeld te
genover staan. Als ik naar de om
liggende landen kijk? Duitsland,
bijvoorbeeld. Bij onze Oosterbu
ren is het wel eens voorgekomen
dag er drie ton moest worden uit
gekeerd. Ik denk dat zij de zaken
beter op een rijtje hebben staan
dan Nederland".
Beter
Maar er wordt aan een betere
regeling gewerkt. De ANWB
trekt de kar. Treedt zij hiermee
niet buiten haar werkterrein?
Mare Renckens geeft dat vol
mondig toe. "Wat wij willen",
vult hij direct aan, "is al dat ge
doe in goede banen leiden. De
belangen moeten collectief wor
den behartigd. Zo stellen wij ons
ook op met de slachtofferlijn.
Die is er niet alleen voor leden
van de ANWB die slachtoffer van
een verkeersongeluk zijn, maar
ook voor verkeersslachtoffers
die niet bij onze organisatie zijn
aangesloten. We hebben hier met
een algemeen probleem te ma
ken. Het wel of niet lid zijn van
de ANWB mag in dit geval geen
barrière
Waar mankeert het vooral aan
in Nederland? Mare Renckens
zegt: "Er zijn nog altijd niet vol
doende mogelijkheden waar ver
keersslachtoffers met hun pro
blemen kunnen aankloppen.
Psychische hulpverlening en
maatschappelijke begeleiding
zijn er maar mondjesmaat. Om
op dit terrein wat van de grond te
tillen praten we met het Instituut
voor Psychotrauma in Arnhem
en met Bureau Slachtofferhulp".
Mare Renckens zegt met na
druk dat de ANWB zeker niet
van plan is om in de toekomst
psychologen in dienst te nemen.
In samenwerking met al bestaan
de instanties wil zij haar doel be
reiken: uitbreiding van de hulp
verlening aan verkeersslachtof
fers waarin de ANWB het verze
keringsaspect voor haar reke
ning neemt, Bureau Slachtoffer
hulp de maatschappelijke hulp
en het Instituut voor Psycho
trauma de psychische kant.
Psychisch
Over het waarom de ANWB
toenadering heeft gezocht met
het Instituut voor Psychotrau
ma, zegt Mare Renckens: "We
zien vaak dat iemand belt om
over een schaderegeling te pra
ten. Na een kwartier blijkt dan,
dat die schade aan de auto of
brommer, helemaal niet zo zwaar
weegt. Die mensen zitten psy
chisch in de knoop. Ze klagen
over hoofdpijn, slapen slecht,
zijn moe en gespannen of heb
ben zelfverwijt. Wij geloven niet,
dat een schokkende gebeurtenis
als een ongeluk daar alleen debet
Jurist Renckens van de ANWB. 'Het buitenland heeft de zaken beter
op een rij tje staan dan Nederland'. (foto gpd)
aan is. Die hele mallemolen
waarmee ze te maken hebben,
maakt hen ook van streek. Het
verwerkingsproces wordt er in
elk geval niet door bevorderd.
Wat zien we de laatste tijd? Ver
oorzakers van ongelukken gaan
meer en meer bellen. Het enige
wat ze willen is praten. Praten
over hun fout in het verkeer. Ze
willen hun schuldgevoel uiten.
Ze komen daarvoor bij ons, om
dat ze niet weten waar ze anders
moeten aankloppen. Ik geloof
dat die veroorzakers van onge
vallen zelfs een praatgroep heb
ben. Wanneer wij merken dat ie
mand psychisch in de war is,
proberen we dat heel voorzichtig
kenbaar te maken. Onze mensen
aan de telefoon zijn daar speciaal
in getraind. In veel gevallen wil
len de bellers er niets van horen.
Laat staan toegeven. En de medi
sche wereld? Zij richt zich louter
en alleen op de lichamelijke- en
maatschappelijke moeilijkhe
den. De psychische komen niet
of nauwelijks aan de orde. Ik
denk dat huisartsen deze proble
men zeker bij verkeersslachtof
fers onderschatten. Misschien
komt dat wel, omdat ze er te wei
nig ervaring mee hebben. Kijk,
als de arts het beeld niet herkent
en de patiënt komt niet met de
werkelijke klachten op de prop
pen, dan wordt het moeilijk. Die
patiënt loopt wel de kans dat er
op den duur een trauma ont
staat".
Proefregio
De ANWB en het Bureau
Slachtofferhulp hebben elkaar
inmiddels gevonden. In de loop
van het volgend jaar brengen zij
hun plannen - betere hulpverle
ning aan verkeersslachtoffers - in
de praktijk. Zij het mondjes
maat, maar er wordt een begin
gemaakt. Beide instanties willen
in één of twee proefregio's (wel
ke dat worden is nog niet be
kend) uitproberen of hun hulp
plannen daarwerkelijk functio-
Marc Renckens is optimis
tisch. Hij verwacht er veel van.
Zegt: "Ik denk dat dit op den
duur tot een landelijke hulpin
stantie zal leiden waarbij ver
keersslachtoffers met hun pro
blemen kunnen aankloppen. Er
moet wel geld op tafel komen. Zo
hier en daar zijn er wat zieken
fondsen die specialistische hulp
aan mensen met een posttrauma
tische stress-stoornis (proble
men die het functioneren van de
persoon ernstig belemmeren)
vergoeden. Gelukkig", zegt de
ANWB-jurist, "toont de overheid
de laatste tijd ook wat meer be
langstelling voor deze problema
tiek. Het ministerie van verkeer
en waterstaat is onlangs met een
onderzoek begonnen naar de
vraag hoe het nu precies is ge
steld met de hulpverlening aan
verkeersslachtoffers. Kijk, als dit
uiteindelijk bijdraagt aan de
roep om meer hulp, dan is dat na
tuurlijk een prima zaak. Mis
schien gaan we nu eindelijk eens
alles goed regelen. Alvorens alles
echt op rolletjes loopt", waar
schuwt hij, "zijn we wel heel wat
jaartjes verder".
Een tip voor verkeersslachtof
fers? "Laat ik daar dit over zeg
gen", benadrukt Mare Renckens.
"Voor een slachtoffer is het van
belang dat hij zo snel mogelijk al
les wat met het ongeval te maken
heeft gehad, op een rijtje zet. Zo
dra hij daartoe in staat is moet hij
die stap zetten. En als hij dat zelf
niet kan, kunnen naaste familie
leden dat voor hem doen. Meest
al duurt het wel even voor - ver
zekeringstechnisch gezien - alles
is geregeld. Op deze manier
krijgt het slachtoffer bovendien
inzicht wat er allemaal gaat ge
beuren".
BRUMMEN - In de jaren zeventig
is het takenpakket van de gemeen
ten enorm uitgebreid zonder dat de
organisatie van het ambtelijk appa
raat werd aangepast. Met de nood
zaak tot bezuinigen als motor pro
beren veel gemeenten daarin ver
andering te brengen en te komen
tot meer doelmatigheid. Er wordt
daarbij vooral gedacht aan het in
stellen van managementteams, zo
vertelt J. Elzinga. Hij is gemeente
secretaris van Brummen en een
van de twee organisatoren van een
congres dat de Vereniging van Ge
meentesecretarissen donderdag
over dit onderwerp organiseert.
door
Frangoise Ledeboer
De belangstelling van de kant
van de gemeentesecretarissen, van
oudsher de spil van de ambtelijke
organisatie, is veel groter dan ver
wacht. Elzinga en zijn collega uit
Zutphen, J.H. Bruseker, hadden
gerekend op 150 aanmeldingen.
Het zullen er meer dan 300 worden,
zo voorspelt Elzinga. Dan is 75 pro
cent van de gemeenten tussen
8.000 en 40.000 inwoners vertegen
woordigd. Van de kant van de ge
meenten met meer dan 40.000 in
woners is de belangstelling voor
managementteams minder groot.
Daar vervult de gemeentesecreta
ris weliswaar een belangrijke orga
nisatorische functie, maar is vaak
sprake van een 'departementale'
structuur met de wethouders als
spil.
Taken
Elzinga neemt zijn eigen ge
meente als voorbeeld om de uit
breiding van het takenpakket van
de gemeenten te illustreren. Brum
men had tien jaar geleden aan drie
ambtenaren genoeg om de werk
zaamheden voor de Sociale Dienst
af te handelen. Dat zijn er nu 25.
Ook het aantal ambtenaren op bij
voorbeeld de afdelingen welzijn,
onderwijs en gemeentewerken
moest noodzakelijkerwijs flink
worden uitgebreid. Konden de ge
meenten in die periode op een be
paalde afdeling het wérk niet meer
aan, dan werd het aantal perso
neelsleden zonder meer aangevuld
tot het gewenste niveau.
Een dergelijke beleidsljjn kan
sinds enige jaren niet meer worden
gevolgd. Bezuinigen is voor de la
gere overheden nog steeds het
door Den Haag bepaalde parool,
terwijl door de wijziging van het
sociale zekerheidsstelsel de werk
druk alleen nog maar zal toene
men. Elzinga is er echter van over
tuigd dat een gemeentelijke orga
nisatie de opgedragen taken wel
degelijk adequaat kan verrichten.
Noodzakelijk is dan wel een reor
ganisatie.
'Bundeling' en 'integratie' zijn
daarbij voor Elzinga de sleutel
woorden. Zo ligt in Brummen een
plan op tafel om het aantal afdelin
gen terug te brengen van dertien
naar vier. Door vermindering van
het aantal deelnemers aan het
werkoverleg vermindert automa
tisch het aantal misverstanden tus
sen de diverse gemeentelijke sec
toren, zo luidt Elzinga's filosofie.
Elzinga maakt met een voor
beeld duidelijk dat die efficiëntie
hier en daar inderdaad ver te zoe
ken is. "Wat te denken van ambte
naren die verplicht zijn elkaar een
brief óver een bepaalde kwestie te
schrijven, waarna dan weer een
paar dagen op antwoord moet wor
den gewacht. Dat is toch merk
waardig als die functionarissen een
paar bureaus van elkaar verwij
derd zitten?"
Plichtsbetrachting
Een reorganisatie verloopt nooit
vlekkeloos en zeker niet in een ge
meentelijke organisatie die al ge
schiedenis van meer dan een eeuw
achter zich heeft. Elzinga bena
drukt daarom het belang van een
stapsgewijze aanpak: "Het heeft
geen enkele zin een ontwikkeling
te forceren. Ik pleit voor een zo za-
kelijk mogelijke reorganisatie
waarby elke ambtenaar overtuigd
raakt van de noodzaak van de ver
andering. Zo worden problemen
bij het schuiven met functies ver
meden."
Wat in de huidige situatie
scheelt, is dat het oude type ambte
naar langzaam aan het verdwijnen
is. Elzinga: "Vroeger moest een
ambtenaar simpel gezegd alleen
mooi kunnen schrijven en over
voldoende plichtsbetrachting be
schikken. Nu moet hij gewijzigde
opvattingen over moderne ge
meentelijke bedrijfsvoering in
praktijk kunnen brengen."
Het is de Brummense gemeente
secretaris niet bekend in hoeveel
gemeenten 'de managementteams
al draaien. Zeker is al wel dat der
gelijke teams niet voor elke ge
meente een oplossing zullen vor
men. Elzinga: "Als de gemeentese
cretaris een hiërarchisch denkend
persoon is die alle touwtjes in han
den wil houden, heeft het zeker
geen zin een dergelijk team te in
troduceren. Dat kan immers alleen
ïjiaar goed draaien als alle betrok
kenen bereid zijn tot samenwer
king en vanzelfsprekende delega
tie van werkzaamheden naar lage
re niveaus in de ambtelijke organi
satie."
Serviceverlening
De reorganisatie van het ge
meentelijk apparaat is natuurlijk
niet primair bedoeld voor de amb
tenaren zelf. Voorop moet een be
tere serviceverlening aan de bur
ger blijven staan. Elzinga: "De ge
meenten moeten veel produktge-
richter gaan werken. De burger
moet in principe terecht kunnen
bij één loket en niet meer te maken
krijgen met al die beklemmende
regels, formulieren en voorschrif
ten. Negenennegentig procent
daarvan kan worden afgeschaft."
Om efficiënter te kunnen werken
acht Elzinga het noodzakelijk dat
de gemeentesecretaris meer beslis
singsbevoegdheden op het be
stuurlijke vlak krijgt: "Besluiten
over de aanschaf van bij voorbeeld
nieuwe handschoenen voor de bui
tendienst of het kappen van een
boom, duren nu vaak onmogelijk
lang. Dat kan best anders worden
georganiseerd. Ik wil echter bena
drukken dat ik tegen een machts
bundeling bij de gemeentesecreta-
ben". De gemeentesecretaris i
zijn visie geen 'schrijver'
meer maar een manager-nieuwe-
stijl, een opvatting die door de
meeste van zijn collega's wordt ge
deeld.
Werd de auto van de Rotter
damse hervormde predikant J.
Visser al eerder beschilderd met
hakenkruisen, zaterdagmorgen
vond hij die totaal uitgebrand
voor zijn huis terug. Een paar da
gen was het onduidelijk wie daar
achter zaten, maar nu hebben de
daders zich bekendgemaakt als
'groepering tegen buitenlanders
en linkse terreur'.
Visser is directeur van de
stichting voor kerkelijk-sociale
arbeid in Rotterdam. Zijn werk
plaats is de Pauluskerk in Rot
terdam-centrum, die landelijke
bekendheid kreeg als opvang
centrum voor vluchtelingen,
daklozen en drugsverslaafden.
Uit allerlei bedreigingen blijkt,
dat dit soort kerkewerk bij som
migen gevoelens van haat los
maakt. Zo werden een paar
maanden geleden stickers ge
plakt op ramen van Vissers huis
met leuzen tegen buitenlanders.
Onlangs moest de Pauluskerk
worden ontruimd omdat volgens
een telefonische melding een
bom in het gebouw was verstopt.
Medewerkers van dominee Vis
ser krijgen regelmatig waarschu
wende telefoontjes. Meestal gaat
dat gepaard met dreigementen.
Visser vermoedt, dat de be
dreigingen komen uit ultra
rechtse kringen. "Ik zou wel eens
met die mensen willen praten,
maar het moeilijke is dat ze mij
nooit rechtstreeks bellen. Ik ben
altijd bereid tot gesprek". De
predikant vraagt zich wel af, of
de daders enig contact zouden
willen. "Wie zich van zulke me
thoden bedient, lijkt daaraan
weinig behoefte te hebben".
De recherche heeft de zaak in
onderzoek genomen. De naam
van de groepering was bij de
Rotterdamse politie niet bekend.
Viering bij basis. Evenals
vorig jaar houden 'Pax Christi
Nederland' en het Interkerkelijk
Vredesberaad (IKV) op de avond
vóór Kerst een viering bij de
vliegbasis Woensdrecht. Plaats
van samenkomst is de volksabdij
in Ossendrecht. Na de viering
gaan de deelnemers naar het toe
gangshek bij de basis, waar het
kerstverhaal wordt gelezen en de
hervormde predikant mevrouw
E. de Boer-Hessel uit Sint Lau
rens (Walcheren) een overden
king verzorgt. Mevrouw De Boer
is lid van de hervormde synode.
Mentor
Niet alleen predikanten,
maar ook andere ambtsdragers
en gemeenteleden kunnen men
tor worden voor een beginnend
predikant. Dat bepaalde de her-
vorinde synode in haar laatste
vergadering. De mentor zal wel
bij voorkeur uit de ambtsdragers
worden aangewezen. Die aanwij
zing berust bij het bestuur van
de provinciale kerkvergadering
in samenwerking met de coördi
nator van het mentoraat en na
overleg met de betrokken predi
kant.
Het mentoraat is verplicht ge
steld. De synode wilde voorko
men, dat beginnende predikan
ten die zich vrijwillig laten bege
leiden het etiket 'zwak' krijgen
opgeplakt en dat predikanten die
het hardst begeleiding behoeven
zich eraan onttrekken. Een be
ginnend predikant kan nu pas
een tweede standplaats krijgen
als h« in het bezit is van een
'mentoraatsverklaring'.
Leiden. Ds. P. J. Mackaay
(73) te Leiden is komende zater
dag, 6 december, vijftig jaar pre
dikant. Zijn eerste standplaats
was Westerhaar (Ov.), gevolgd
door Nieuw-Amsterdam en
Haarlem.
Van 1949 tot 1972 was ds. Mac
kaay secretaris bij de hervormde
Raad voor de Zending (Oegst-
geest). In dat laatste jaar ging hij
naar het gemeentepastoraat te
rug (Lemele). Sinds 1978 is hij
met pensioen. Landelijk kreeg
hij bekendheid als voorzitter van
de beide 'Kom over de brug'-ac-
ties en de actie 'Brood voor het
hart' voor steun aan kerkewerk
in Derde Wereld-landen.
Hervormde Kerk: beroepen
te Wijckel/Sloten kandidaat M.
D. van der Giessen Groningen;
aangenomen naar Rotterdam-
Zuid P. Nap Woerden; benoemd
tot voorganger van de hervorm
de evangelisatie in Driedorp G.
W. Nijhof, voorganger van de
evangelisatie 'Elim' te Urk; be
dankt voor Ede H. F. Klok Rijs-
sen.
Handboek. Bij de uitgeverij
Kok in Kampen is een 'Hand
boek van Christelijk Nederland'
verschenen, een gezamenlijke
uitgave van Marc Europe (een
dienst van 'World Vision'), de
Evangelische Alliantie in Drie
bergen en de uitgeverij Kok.
Het boek (f72.50) bevat 481 pa
gina's en geeft gedetailleerde in
formatie over christelijke en ker
kelijke organisaties, uitgevers,
boekhandels, media, onderwijs,
sociale diensten, kerkgenoot
schappen, raden van kerken en
nog veel meer.
In een woord vooraf schrijft de
Leger des Heils-officier Eva den
Hartog, dat niets is nagelaten om
van dit boek een 'belangrijk
hulpmiddel in het dagelijks
werk' te maken en een 'wegwij
zer in de doolhof van christelijke
activiteiten in Nederland'. Wie
het doorbladert merkt al gauw
dat zij daarmee niet te veel zegt.
"Nooit was de informatie over
christelijke en kerkelijke activi
teiten in een zo veelomvattende
vorm beschikbaar als nu in dit
handboek", schrijft de voorzitter
van de Evangelische Alliantie,
professor dr. J. P. Versteeg, in
zijn inleiding. Hij geeft het boek
een dubbele betekenis: bron van
informatie én bemoediging. "Er
gebeurt in kerkelijk Nederland
heel wat".
Natuurlijk zal deze eerste uit
gave voor verbetering vatbaar
zijn. Dat neemt niet weg, dat hier
een zeer nuttig boek wordt aan
geboden. Het zal zijn weg wel
weten te vinden. Met een gelijk
soortige uitgave in Engeland is
het net zo gegaan.
Terug
De paus is in Rome terug van
zijn reis naar Australië en omge
ving. Twee weken lang reisde hij
door zes landen. Zijn langste bui
tenlandse reis tot nu toe. Maar de
paus zag er bij zijn terugkeer nog
fit uit. Hii zei. dat zulke reizen
nodig zijn om de kerk zichtbaar
te maken in de wereld.
Kritiek op de hoge kosten
wees hij af. Hij vond dat gepraat
zelfs 'onzinnig'. Volgens krante-
berichten heeft dit bezoek Au
stralië tien keer zoveel gekost als
indertijd het staatsbezoek van
koningin Elisabeth. "Ze praten
over de kosten om de paus tegen
te houden", zei Johannes Paulus
II, toen hem een vraag daarover
werd gesteld. "Ik breng een god
delijke boodschap. Maar daar
mee wil ik niet zeggen, dat de ko
ningin geen waardevolle dingen
doet".
'Kirchentag'. Ruim honderd
Derde Wereld- en vredesgroepen
in de Bondsrepubliek Duitsland
leveren in een verklaring scher
pe kritiek op het bestuur van de
'Kirchentag', dat de rekening bij
de Deutsche Bank niet wil op
zeggen. Deze bank heeft econo
mische banden met Zuid-Afrika.
Enkele groepen hebben al beslo
ten aan de 'Kirchentag' van vol
gend jaar juni in Frankfurt am
Main niet mee te doen.
De actiegroepen zullen er met
des te meer kracht voor ijveren
dat Zuid-Afrika een van de be
langrijkste thema's wordt op die
manifestatie. Ze verwijten het
bestuur geen daadwerkelijke ge
volgen te trekken uit zijn opvat
ting dat maatregelen tegen Zuid-
Afrika nodig zijn. Volgens het
bestuur van de 'Kirchentag'
haalt het opzeggen van een bank
rekening niets uit.
Kerkgang. Er gaan in Enge
land steeds minder mensen naar
de kerk, maar de belangstelling
voor godsdienstige programma's
van de BBC is de afgelopen
maanden met 28 procent geste
gen. David Winter, hoofd van de-
afdeling 'Godsdienst' van BBC-
radio, heeft er geen verklaring
voor. Hij wilde er wel dit van zeg
gen: "Men zegt nu wel dat we in
een na-christelijk tijdperk leven,
maar waarom luisteren dan zo
veel mensen naar deze program
ma's?"
