Gary Grant: de grote verleider Casa doordachte reis-illusie Titteris' schiet raak Trefzeker vioolspel Saskia Viersen Stralende uitvoering Collegium Musieum Marsyas-ensemble met afwisselend programma MAANDAG 1 DECEMBER 1986 KUNST PAGINA 23 Gary Grant met Sophia Loren in de film "The Pride and the Passion' Op 82-jarige leeftijd overleden DAVENPORT (ANP/GPD/Rtr.) - Gary Grant, de charmante Ameri kaanse acteur met het kuiltje in zijn kin en de onberispelijke schei ding in zijn haar, is zondag op 82- jarige leeftijd overleden. Tijdens de voorbereidingen voor een show waarin hij over zijn carrière zou vertellen, werd hij zaterdag onwel en moest met spoed worden opge- Grant, die op 18 januari 1904 werd geboren in de Engelse plaats Bristol speelde in 72 films, waaron der klassiekers als The Philadel phia Story, Bringing up Baby, North by Northwest en To Cath a Thief. Zijn laatste film Walk, Don't Run, maakte hij in 1966. In de meeste rollen speelde hij de man van de wereld, knap, teder en met gevoel voor humor. Hij speelde professors, uitgevers en playboys, die er vaak niet in slaagden de vrouwen van het lijf te houden. Zijn succes begon in 1932 en was grotendeels te danken aan het ima go van meegaande charmeur en oprechte verbazing, vaak over de kuren van vrouwen. Grants werkelijke naam luidde Archibald Leach. Zijn moeder, de dochter van een scheepstimmerman, was dol op haar enig kind en droomde van rijkdom en roem voor haar zoon. Zij leerde hem zingen en dansen. De onderkoelde charmeur was in zijn lange loopbaan de tegenspeler van grote onvergetelijke vrouwelij ke sterren, waaronder Mae West, Katherine Hepburn, Joan Fontai ne, Grace kelly, Mariene Dietrich en Audrey Hepburn. Hij was ook een perfectionist. Grant bracht re gisseurs en medespelers vaak tot wanhoop omdat hij bepaalde scè nes steeds wilde laten overspelen om de timing goed te krijgen. Want die timing, het vinden van het juis te moment voor een handeling en het uitspreken van de tekst, was heel belangrijk als men de gunst van het publiek wilde winnen, zo had hij ontdekt. En die gunst kreeg en behield hij ondanks een storm achtig privéleven dat bepaald niet vrij was van schandalen. Grant, die in 1943 de Amerikaan se nationaliteit kreeg, gaf in de Tweede Wereldoorlog grote schen kingen aan Britse hulporganisa ties. Hij investeerde zijn geld met zorg en vergaarde een fortuin dat wel op 40 miljoen dollar wordt ge schat. Grant is vijfmaal getrouwd ge weest. Over zijn leven zij hjj ooit eens: "Ik deed alsof ik iemand was dié ik wilde zijn, en uiteindelijk werd ik die persoon. Of hij werd mij. Of we ontmoetten elkaar er gens". Zijn eerste vrouw was de actrice Virginia Cherrill. Dit huwelijk duurde nog geen jaar. In 1942 trouwde hij met de Woolworth-erf- gename Barbara Hutton. Drie jaar gingen zij uit elkaar. Het huwelijk dat het langste standhield ('49-'60) was dat met de actrice Betsy Dra ke. Waarschijnlijk is zij de vrouw geweest die het meeste invloed op hem heeft gehad. Zij bracht hem in aanraking met yoga en hypnose, waardoor hij het roken en drinken kon laten. Zijn vierde vrouw was de 31 jaar jongere Dyan Cannon, eveneens actrice. Zij kregen een dochter, Jennifer. Een jaar nadien gingen ook zij uit elkaar. In 1981 trouwde de miljonair Grant op nieuw. Nu met de 47 jaar jongere Barbara Harris, manager voor pu blic relations van een Londens ho tel. Op haar leunde hij toen hij za terdagavond onwel het podium moest verlaten. Hoewel 'de grote verleider van het witte doek' diverse malen voor een Oscar is voorgedragen heeft hij deze onderscheiding nooit voor een rol gekregen, maar pas in 1970 als eerbetoon voor zijn hele werk. Hij was toen al directeur van een Frans Parfumhuis en een Ameri kaanse luchtvaarmaatschappij. Die late bekroning kwam voor hem als een volkomen verrassing. "Ik heb het voorrecht gehad deel uit te maken van het mooiste tijd perk van Hollywood", zei hij bij die gelegenheid diep geroerd. Gary Grant op de vooravond van zijn 80ste verjaardag. (foto ap OVERLEDEN - Mary Hemingway, de vierde en laatste vrouw van de Amerikaanse schrijver Ernest He mingway, is op 78-jarige leeftijd in New York overleden. Mary Hemingway was journalis te en werkte voor het Time- en Li fe-concern als oorlogscorrespon dente toen zij de auteur in 1944 in Parijs ontmoette. Jiibileumproduktie Gruppo Trutto Dramatico CASA, jubileumproduktie van thea tergroep Gruppo Trutto Dramatico. Gezien op 29 november in de Kaas- marktschool, Koppenhinksteeg. Al daar nog op 6,12.13,19 en 20 decem ber en op 2,3.9 en 10 januari te zien. LEIDEN - Voor het theaterpro ject Casa worden geen normale toegangskaarten verstrekt. Casa staat ook niet voor zo maar een toneelstuk. Casa is een repu bliek, die het publiek in de rol van toerist enkele uren mag be zoeken. Bij binnenkomst, dat wil zeggen aan de grens, worden wij niet door vriendelijke suppodS- ten ontvangen. Door middel van een officieel formulier dienen we bij twee grimmige soldaten een visum aan te vragen. "U komt voor het Leidsch Dagblad? - perskaart alstublieft!" bureau cratisch landje, dit ministaatje ter grootte van de Leidse Kaas- marktschool: wee degene, die zijn visum niet zichtbaar draagt: die wordt direct door de orde dienst aangehouden. Gelukkig lopen we al snel in de armen van een charmante hos tess, die ons allervriendelijkst aanraadt om bij de Nationale Bank voldoende geld in te wissë- len. In Casa kun je namelijk al leen betalen met de Trutto, de nationale munteenheid. Voor vijf guldens levert een Quasimodo- achtige figuur tien Trutto. Mocht je geld te kort komen, valt er op de zwarte markt nog wel wat te ritselen - dat fluisterde althans de souvenirverkoopster mij in de In de Nebula-bar mogen we even bijkomen van de eerste in drukken. Er speelt een orkestje en op de televisie is omroep Casa te zien. Voor twee Trutto is er de troost van een kop koffie, want zoveel is al duidelijk: Casa is geen ideaal vakantieland. Het is een strafgeleide politiestaat, waar de Transcasa-hostessen Li- ta, Nita en Rita van staatswege de schone schijn moeten ophou den. Er klopt duidelijk iets niet in dit land; de bewoners, die we onderweg naar de bar tegenkwa men, zagen er grauw en ziek uit en keken ons met holle ogen aan. Na enige tijd worden wc uitge nodigd om een toneelstuk van GTD (fictie binnen het fictieve kader!) bij te wonen. We mogen gelukkig weer even in de ver trouwde rol van toeschouwer. Alleen is nu de zaal net zo zeer theatergebied als het toneelpo dium. Tijdens het spel - een vage confrontatie tussen een vrouw/ standbeeld en twee mannen, van wie de een door de ander wordt opgehangen - horen we op de gangen gestommel, militaristi sche commando's en het Slaven koor. Het is één van de vele ma nieren. waarop (soms subtiel, soms te nadrukkelijk) wordt aan gegeven, dat er in Casa heel wat achter de schone schijn schuil gaat. Zo wordt bijvoorbeeld de officiële voorlichtingsbijeen komst door actievoerders mei andere berichtgeving verstoord. Op het reisprogramma staan verder nog een rondleiding door het Staatsmuseum (mede door het prachtige optreden van de gidse één van de hoogtepunten van de avond) met bezichtiging van Nationaal Monument en de Met 'Een Blije Gebeurtenis' 'Een Blije Gebeurtenis' door Litteris Sacrum. Tekst: Slawomir Mrozek. regie: Hein Sneiders. Gezien op 29 november in de Leidse Schouwburg. Op 13 december te zien in de Muzen- hof, Leiderdorp. LEIDEN - Litteris Sacrum heeft met de keuze van 'Een Blije Ge beurtenis' van de Pool Slawomir Mrozek raak geschoken. Het is een zeer originele toneeltekst die Litteris met veel gevoel voor de humor er van op de planken heeft gezet. Af en toe schoot de balans net teveel door naar het oubollige maar daar is, bij dit genre teksten, moeilijk aan te ontkomen. De absurditeiten, die in Polen pikant zijn, omdat ze re fereren aan de onderdrukkende status quo hangen hier een beetje in de lucht (hetzelfde is eerder gesignaleerd voor de to neelstukken van de Tsjech en Er- asmusprijswinnaar Vaclav Ha- vel). 'Een Blije Gebeurtenis' is als een soort allegorie te beschou wen. Een echtpaar wil een kind terwijl grootvader dat hardnek- Verrukkelijke koormuziek Lingua Musica en Arnold Schónberg Kamerkoor m.m.v. sopraan Jeroen de Vaal, Rien Voskuilen, orgel en Dirkjan Post, cello. Met werken van: G. Allegri, A. Gabrieli, J.C. Bach, H. Schütz, Ant. Lotti, G.P. Palestrina, J. Brahms en B. Britten. Dirigent Maarten Michelsen. Gehoord op 29 november in de Oude Vest Kerk in Leiden. LEIDEN - Lingua Musica en het Arnold Schönberg Kamerkoor presenteerde zaterdagavond in de Oude Vestkerk op unieke wij ze een programma van vrijwel vergeten werken voor twee of meer koren. Een verrukkelijke uitvoering waarbij beide koren o.l.v. Maarten Michielsen alle troeven en mogelijkheden leken uit te spelen in een uiterst boeiend- en origineel repertoire. Alle gelukkige voorwaarden waren daarvoor dan ook ruim schoots aanwezig: beide zang groepen beschikken over een uitgelezen arsenaal geoefend en jong zangtalent, waarvan de meesten met solistische kwalitei ten waar deze avond dan ook in allerlei samenstellingen en varia ties dankbaar gebruik gemaakt werd. Zoals het effectvolle ge bruik van een vijfstemmig hoofdkoor tegenover een vier stemmig echokoor in de grego riaans getinte 'Miserre' van Geo- gorio Allegri, waarin de jongens sopraan van Jeroen van de Waal een zeldzaam schone hoofdrol vervulde en het niet minder ver rassende 'Quem vidistis Pasto res?' van A. Gabrieli in een le vendige dialoog met een man- nenkwintet. Groot pluspunt van deze uit voering was vooral het feit dat voor elk werk uit een keur van stemmenmateriaal steeds op nieuw een speciale selectie plaatshad, waardoor een optima le balans werd gecreëerd zowel in de homofone verklanking van J. Christ. Bach 'Ich lasse dich nicht, du segnest mich denn', de dubbelkorige versie van het 'Sta- bat Mater' van G.P. Palestrina, alswel de sublieme a capella ver sie van Brahms derde mottet. Op zijn Engels besloten Lin gua Musia en Arnold Schönberg Kamerkoor dit originele concert met 'A hymn to the Virgin' van B. Britten, Engels in die zin, dat het klinkt alsof de melodie nooit gecomponeerd is. ANNEKE VAN VLIET Scène uit 'Een Blije Gebeurtenis kig belemmert. Een gast wordt ingehuurd om grootvader af te leiden. Grootvader staat voor het feodale regime dat gelooft in zijn eigen onsterfelijkheid en geen nageslacht wenst. Het kind staat voor de nieuwe omstandigheden ("Nieuwe voorzieningen, hygië ne, de intocht der beschaving!! etc."). De vader van het kind gloeit bij het ideaal van de "par lementaire democratie" en de gast ziet zichzelf als 'anarchist'. Het kind wordt uiteindelijk ver wekt en ontpopt zich alras als een monstertje. De boodschap: elke omverwerping van een ti rannie draagt de kiem van een ieuwe tirannie in zich. Die nieu we tirannie in Polen weten we is het Sowjet-communisme. Bovenstaande vertelling werd in een fraai ogend en ingenieus Jeugdkamerorkest Leiden o.l.v. Henk Briër m.m.v. Saskia Viersen viool en het Strijkersensemble van de Streekmuziekschool, leiding Hen- f Ravestein. Gehoord op 30 n MetJKL n het Museum LEIDEN - Muziek maken is gaaf, samen muziek maken is nog gaver, om in het hedendaags jargon te blijven. Dat gold zeker voor de jonge musici van het Strijkersensemble van de mu ziekschool en het Jeugdkamer- orkest, die met elkaar en met ple zier een koffieconcert verzorg den in de geheel gevulde Taffeh- zaal. Men zou kunnen zeggen dat het strijkersensemble fungeert als voorportaal voor het JKL, zo als het JKL op zijn beurt weer voor een aantal van zijn leden in verleden het heden als voorpor taal voor het professionele or kestwerk heeft- gediend. Het strijkersensemble dat in zijn huidige vorm nog niet zo lang bestaat, voerde twee Neder landse werken uit die in de afge lopen herfstvakentie op een uit- wisselingsconcert met de mu ziekschool in het Duitse Frei burg aldaar gespeeld werden. Onder leiding van Henny Rave stein is heel hard gewerkt om de eerste kneepjes van het orkest- spel onder de knie te krijgen. De Sinfonia in G van de 18e eeuwse componist Chr.E. Graaf en de Fancy for strings van Jan van Dijk lieten dit duidelijk horen. Met vaste hand loodste 'gastdiri- gent' Henk Briër de groep, voor wie dit na Freiburg het openbare optreden was, door de moeilijk- Catacomben, en een bezoek aan het Bordeel van Casa. Enkele toerist/bezoekers worden zelfs door de dames en heren van ple zier meegelokt, wat hen bij een tussentijdse controle met ultra moderne informatiesystemen duur kan komen te staan. Er wordt dan ook wel eens iemand van ons even afgevoerd. Volop publieksparticipatie dus bij Casa, de jubileumproduktie ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Leidse (semi-) professionele theatergroep Gruppo Trutto Dramatico. Ook wie in principe voor dit 'moeten- meespelen' uiterst huiverig is, kan Casa nog nèt aanvaarbaar vinden. De rol van toerist volgt namelijk min of meer vanzelf sprekend uit de opzet véfn het project, dat met grote conse quentie is uitgewerkt. Casa houdt het midden tussen een kermisattractie a la het spook huis en een simulatiespel, waarin men (zoals in het leger gebruike lijk) een crisissituatie van binne nuit kan leren kennen. De informatie over de aard van de problemen in deze republiek komt niet goed genoeg over. Pro blemen rond de verwerking van radioactief besmet afval, een dientengevolge hoog sterftecijfer en een gemiddelde leeftijd van slechts veertig jaar dringt "tij dens de voorstelling" nauwelijks tot je door. Alleen bij het tussen de regels lezen van de officiële staatscourant 'Hodi Nova' besef je iets meer van het waarom van dit repressieve staatsbestel en daarmee van de diepere achter gronden van dit theaterproject. Het geheel moet nog meer vaart krijgen: de toeristen mogen nu te vaak en te lang in de Nebula-bar verblijven. Waarschijnlijk komt dat vanzelf wel goed, als men de produktie wat vaker gespeeld heeft. Na afloop mag de republiek fictie opgeheven worden. Een overzicht met de namen van de talrijke medewerkers zou dan alsnog uitgereikt kunnen wor den. Ze verdienen naamsvermel ding in een rolverdeling. Per slot van rekening hebben velen, met de nodige tegenslag door de stormschade van eind oktober, heel veel tijd en energie hieraan besteed. Toekomstige bezoekers van Casa dienen overigens met kou de gangen en veel trappenlopen rekening te houden. Geboden wordt een weinig alledaagse theater/reis. WIJNAND ZEILSTRA geconstrueerd decor gespeeld: een negentiende-eeuws 'fin-de- siècle'-achtige kamerwand waar in een enorm opklapbed was ver werkt. Op dat bed, het enige in het huis, terroriseert de altijd klaarwakkere operette-generaal en grootvader de familie. Er werd uitstekend geacteerd. Vooral de vader van het kind speelde een glansrol. In een soort lakei-achtige kleding lijkt hij zo wel wat uiterlijk betreft als qua spel op Joop Doderer. Ook de gast verdient een compliment voor zijn ingehouden spel. Aardig was ook de inbreng van de souffleur die duidelijk hoor baar twee keer moest ingrijpen, ook hij droeg zo zijn steentje bij tot het succes van de voorstel ling. RADBOÜD ENGBERSEN Concert door het Marsyas blazersen semble onder leiding van Hans Stoop met werken van Hummel, Tschemberdischi, Gouvy. Kocsar en Gounod. Gehoord op zondagmiddag heden heen met een heel bevre digend resultaat wat streektech- niek en samenspel betreft. De Sinfonia no 75 in D van Josef Haydn stelt al aanmerkelijk ho gere technische en samenspel-ei sen. Deze hindernissen werd door het JKL met meer en soms minder gemak, maar altijd met grote inzet, het hoofd geboden. Soliste was de 15-jarige Saskia Viersen, één van de opvallende jonge viooltalenten van het ogen blik, en douchter van twee cellis ten voor wie het JKL indertijd het voorportaal voor de beroeps studie en het huwelijk beteken de. De Romance Op. 48 in C van Saint Saëns speelde zij met grote trefzekerheid en met een opval lend glanzende toon. Met de vir tuoze aspecten van de snelle de len van De Winter uit Vivaldi's Vier Jaargetijden had zij geen enkele moeite, evenmin als met het langzame middendeel, dat door de prille eenvoud waarmee zij dit speelde des te ontroeren der werd. Haar muzikale talent verdient alle aandacht en de bes te zorg om zich in rust te kunnen ontplooien en te rijpen. MIES ALBARDA. LEIDEN - In een ongedwongen sfeer konden de bezoekers van het Museum van Oudheden gis termiddag genieten van een ge varieerd programma door blaas instrumenten. Hans Stoop, klari netleraar aan de Leidse muziek school, dirigeert het blazersen semble dat bestaat uit leerlingen van die muziekschool in een wis selende bezetting van houtbla zers en twee hoorns. Dit Mar- syas-ensemble gaf de indruk een goede muzikale eenheid te vor men. Het samenspel was, afge zien van een enkele ongelijkheid in het begin, goed verzorgd en ook aan de zuiverheid was de no dige aandacht besteed. Het octet van Hummel vormde de frisse start van het geheel. De fluiten ontbreken hierin, terwijl de eerste hobo en de eerste klari net de belangrijkste partijen heb ben. Deze werden pittig vertolkt door resp. Anja de Noojj en Wyb- ren Jan Buma. De hoorns had den in Hummels tijd (rond 1800) nog geen ventielen, waardoor de speelmogelijkheden beperkt wa ren. Dit komt tot uitdrukking in de twee hoorn- en ook wel in de twee fagotstemmen, die een be- Concert door bet Leids Studenten Koor en Orkest "Collegium Musi eum". Medewerking verleenden het kinderkoor van Marius Borstlap, de bariton Frans Huyts en organist Charles de WolfT. Uitgevoerd wer den werken van César Franck, Ar thur Honegger, Jan Pietersz. Swee- linck, Daan Manneke en Roel van Oosten. Het geheel stond onder lei ding van Jules van Hessen en Jos Vermunt. Gehoord op 29 november in de Stadsgehoorzaal. scheiden functie hebben. Veel zelfstandiger zijn deze instru menten in latere muziek zoals de 'Petite suite Gauloise' van Th. Gouvy. Zijn suite heeft af en toe al een symfonisch karakter. Zijn Franse tijdgenoot Gounod liet blijken ook voor blazers goed te kunnen componeren in zijn 'Petite Symfonie'. Ondanks het romantische tijdperk ademt deze muziek nog gedeeltelijk de licht voetige atmosfeer van de Weense klassieken. Opvallend waren de breed uitgesponnen fluitsolo's in het langzame deel. De drie genoemde composities werden intussen afgewisseld met twee 20ste eeuwse werken. De Russische componist N. tschemberdschi (1903-1948) moest zich onder het beruchte bewind van Stalin in het gareel voegen als 'proletarisch' compo nist, maar bezat toch genoeg per- soonlykheid om evenals bijvoor beeld Sjostakowitsj onafhanke lijk te blijven schrijven. Dit bleek in zijn concertino, waarin de dirigent sommige solopartijen verdubbeld had om een vollere klank te krijgen. Stukken vol maatwisselingen werden afge wisseld door lyrische gedeelten. Ook in het blaaskwintet van de mij onbekende componist Miklós Kocsar werden de meeste partijen verdubbeld. Het werk is gematigd modern, onderhou dend maar niet diepgravend. Geholpen door de voor blazers gunstige akoestiek in de Taffeh- zaal bewees het Marsyas-ensem ble dat het muziekleven op de Leidse Muziekschool op een be- hoorlyk peil staat. FRANK DEN HERDER LEIDEN - Het loopt niet altijd zoals je het gewild hebt. Jam- mergenoeg was Rudy Kous broek zaterdagavond verhinderd om als kenner een woord van toelichting te spreken bij de 'Trois Chansons Parisiennes' op tekst van Raymond Queneau. Drie gedichten van deze Franse schrijver waren op muziek gezet door Roel van Oosten voor het koor, kamerkoor en orkest van 'Collegium Musieum'. Door een programmawijziging werd de (wereld)première van deze liede ren bewaard tot het laatst en ge lukkig maar, want de frisse, le vendige indruk die deze compo sitie gemaakt heeft, werd zo doende niet door nog versere in drukken naar de achtergrond verdrongen. De alledaagse onderwerpen van de gedichten kregen op ori ginele wijze hun muzikale gestal te en werden door koor en orkest met groot enthousiasme uitge voerd. In een lied over de Parijse metro die met pech in een don kere tunnel tot stilstand is geko men, stijgen nevelige, onder aardse klanken op, wanneer de affiches tot leven komen. Door koor en orkest huivert muzikaal een akelige, koude luchtstroom. En dan hoe vaak krijg je als koor de kans om achtergrond- teksten te fluisteren en om in een snel decrescendo de bus voorbij te laten "glij-ij-ij-den" in een lied over een bushalte, waar een groepje suffende mensen vergeet de bus aan te houden. De ontre geling van het leven door het op breken van het asfalt levert een vrolijke warboel op, doorspekt met Franse volksliedachtige wijsjes, totdat alles met een dro ge tik in de celli afsluit. Roel van Oosten kwam onder gejuich van het ensemble het podium op en werd omhelsd door Jules van Hessen die het geheel in goede banen had geleid. De rest van het programma mocht er trouwens ook zijn; in Francks symfonie in d min. pre senteerde zich het orkest, waar bij de zichtbare toewijding van alle orkestgroepen en de doortas tende leiding van Jules van Hes sen resulteerden in een lang niet ondoorzichtige versie van dit toch echt niet makkelijke werk. Van de psalmenuitvoering van Sweelinck en Manneke, a capella gezongen door het kamerkoor, had Jos Vermunt een moment van verstilling en concentratie gemaakt. De prachtige 'Cantate de Noël' van Honegger was even tevoren geëindigd in een jube lende lofzang, waarin naast een impressie van klokgebeier aller lei kerstliederen doorklonken. Indrukwekkend in dit werk voor koor, orkest, kinderkoor, bariton en orgel waren de duistere, diepe orgelklanken aan het begin, van- waaruit langzamerhand de hoop oprees in koor en orkest, ver woord door de bariton, de hoop op de komst van de verlosser. Ontroerend helder en sereen als engeltjes zong het kinderkoor zijn partij vanaf het balkon van de zaal. De ware liefhebber had zich zelfs niet door de dichte mist er van laten weerhouden om het concert te bezoeken en werd hiervoor beloond met een stra lende uitvoering. MONICA SCHIKS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 23