Zangeres zonder Naam
valt van de ene
verbazing in de andere
Nooit eerder zal iemand zonder naam
zoveel naam hebben gemaakt als de
Zangeres zonder Naam. Met vallen en
opstaan heeft ze het hoogtepunt van haar
zangcarrière bereikt. Op 67-jarige leeftijd.
Twee jaar is ze buiten beeld geweest als
gevolg van de operaties die ze aan knie en
heup heeft moeten ondergaan, haar
terugkeer op de bühne werd begroet met
ovaties. Jong en oud brullen haar lijflied
'Mexico'mee in stadions, discothe enen
andere ontmoetingscentra. „Wat me nu
overkomt, het is ongelooflijk. Ik vraag me
alleen wel eens af waarom het zo lang heeft
moeten duren voordat ik door jong en oud
werd geaccepteerd. Want vroeger oefende
ik mijn vak net zo serieus uit als nu".
ikheb geleden". tMf. Kipm
door Gerard van Putten
Het maakt niet uit welke omroep
de zendtijd vult op Hilversum 3,
vrijwel geen platenprogramma i
laat zich dezer dagen zónder de
Zangeres zonder Naam vullen.
Het ene tv-optreden laat ze vol-
gen op het andere. Haar zo ano
nieme artiestennaam prijkt thans
in elke zichzelf respecterende hit-
parade.
'Mexico' is het wachtwoord waar-
mee ze de deuren van discotheken s
opent. Waar ze onlangs was inge-
huurd als verzorgster van het voor-
programma van de voetbalinterland j
Nederland-Polen, daar ontlokte ze
onder de 60.000 bezoekers van het
Olympisch. Stadion beduidend meer j
enthousiasme dan de voetballers zelf.
Kortom, de vraag naar de Zangeres
zonder Naam is groter dan ooit.
„Wat me de laatste tijd overkomt,
het is in één woord geweldig. Onge-
looflijk is het voor mij allemaal, 't is
net alsof ik droom. Ik sta in alle hitpa-
rades. Daarstraks belde de platen- j
maatschappij mij nog op met de me-
dedeling dat ik in de Europarade sta. j
Ik vroeg: wat is dat nou weer? Dat j
betekent, zeiden ze, dat je tussen de
Rolling Stones en Madonna staat.
Nou, heb ik toen gezegd, dan wordt i
het tijd dat we 'Mexico' ook in andere
talen gaan opnemen".
Druk bezet
„Sinds half oktober ben ik elke dag
bezet", zegt ze ook. „Van de week had
ik twee televisies op één dag. Eerst
stond ik in 'Op Volle Toeren', dat i
werd in Nijmegen opgenomen. Ver- j
volgens moest ik naar Sas van Gent,
daar stond ik in het programma van
Jan Rietman. Zeg maar als uitsmijter.
Een kleerkast van een vent, een bo- j
dyguard, kwam me ophalen en heeft I
me ook weer teruggebracht naar Nij- j
megen, zodat ik nog net de slotopna- i
men van 'Op Volle Toeren' kon mee- j
maken. En zelfs na zo'n dag voel ik
me nog niet afgedraaid. Heel gek is j
dat, maar ik geloof datje minder moe
raakt als je iets graag doet. Het is net
alsof ik altijd een hand in mijn rug j
voel; je móét zingen, zo'n ggvoel is
het eigenlijk".
Mary Servaes-Bey alias De Zange- i
res zonder Naam. Als ze dat zou wil-
len, kon ze wel twee, drie keer per
dag ergens in het land optreden. Ze
toont haar overvolle agenda als over-
tuigend bewijs: „Ik kom lijntjes te
kort om al die optredens op te schrij-
„Eigenlijk kan ik héél slecht weige
ren", geeft ze in vertrouwen prijs.
„Maar als ik niet af en toe 'nee' zou
zeggen zoals net nog toen mij werd
gevraagd naar Almere te komen om
alléén maar 'Mexico' te zingen, nou,
dan was ik nooit meer thuis. En als ik
een keer thuis ben, dan nog zijn de
vrije uurtjes schaars. Want ik krijg nu
de ene reporter na de andere over de
vloer".
Ze wordt de laatste weken derhalve
geleefd, Mary Servaes, maar ze on
dergaat dat blijmoedig. Stapels post
stukken bereiken dagelijks haar rian
te bungalow in het achter Weert ver
scholen Stramproy. Veelal volstaan
haar fans met een adressering die niet
beknopter kan: 'Aan Mary Servaes',
'Aan de Zangeres zonder Naam' of
'Aan de Koningin van het Levens
lied'. Nadere aanduiding blijkt al ja
ren overbodig („dat komt altijd aan").
Onder de afzenders van brieven
schuilen opmerkelijk veel jongeren.
Drempel
„Helaas, doordat ik het zo druk heb
kom ik er eenvoudig niet meer aan
toe de mensen terug te schrijven. Ik
kom tijd tekort, nu ik ook de jeugd
erbij heb gekregen. Dat komt omdat
ik dat optreden in Paradiso heb ge
had, half februari. Pas in oktober is
dat uitgezonden op de televisie. De
jeugd heeft toen kunnen zien voor
welk publiek ik daar heb gezongen.
Punks, junks, noem maar op, alles zat
daar. Ik ben ervan overtuigd dat heel
wat jongeren het pas na die tv-regi-
stratie van Paradiso hebben aange
durfd over de drempel te stappen".
„Waarschijnlijk hielden die kinde
ren altijd al van de Zangeres zonder
Naam, maar nu pas durven ze daar
voor uit te komen. Het gevolg is dat
ik vrijwel elke avond in een disco
theek sta te zingen, voor wel 1000
m?n in de hitte van een sauna. Laai
end enthousiast zijn ze in die kleine
Paradisootjes, want dat zijn die dis
co's uiteindelijk toch. Alles en ieder
een zingt mee, de jeugd kent al de
teksten van mijn liedjes uit het hoofd
en ik word telkens weer overladen
met bloemen. En op de spandoeken
die ze omhoog houden, staan dikwijls
opschriften als: 'Mary, we blijven je
trouw' of 'Mary, we love you'. Heel
ontroerend is dat. Je hoort wel eens
zeggen: de jeugd van tegenwoordig,
daar is niks aan. Ik heb ze altijd geac
cepteerd. Natuurlijk zitten er rad
draaiers bij, maar onder volwassenen
heb je ook slechte mensen".
„Dat contact met die jongeren
houdt me jong. Van sommigen zou ik
de oma kunnen zijn. Maar doordat ik
zoveel omga met de jeugd wordt de
Zangeres natuurlijk nóóit oud. Ik ben
67, maar dat kan ik zelf niet geloven.
Zó jong voel ik me nog. Ik maak lol
letjes met de jongens en de meisjes in
de disco's en zij geven mij dan weer
applaus. En dat is zó overweldigend
dat ik soms het gevoel heb dat het be
stemd is voor een ander mens".
Bejubeld en verguisd
Als geen ander weet Mary Servaes
dat haar genre en ook haar vocale
prestaties door de jaren heen aanlei
ding hebben gegeven tot de meest
uiteenlopende beoordelingen. Beju
beld en verguisd is ze, ten minste om
streden, al tendeert de publieke ac
ceptatie van hóar benadering van het
vak vandaag de dag dan naar het po
sitieve. Niettemin heeft ook nu me
nigeen het donkerbruine vermoeden
dat haar huidige succes bij jongeren
voornamelijk valt terug te voeren op
de landerige stemming die zo gemak
kelijk bezit kan nemen van discothe
ken, zo'n speciaal sfeertje waarin het
past de Zangeres zonder Naam col
lectief in de maling te nemen onder
het genot van alcoholische versnape
ringen.
„Daar geloof ik niet in", weer
spreekt Mary Servaes met nadruk de
ze veronderstelling, die haar zicht
baar grieft. „Hoe valt het dan te ver
klaren dat er in het Olympisch Sta
dion zoveel voetbalsupporters naar
me toe zijn gekomen met het verzoek
hun oranje petjes te signeren? Hoe
komt het dan dat ik met 'Mexico' zó
hoog sta in al die hitparades? Zouden
al die mensen dat plaatje kopen om
dat ze mij in de maling willen nemen?
Wat een onzin!".
Janken
„De realiteit is dat ik nu word geac
cepteerd door jong en oud. Natuur
lijk houdt niet iedereen van de Zan
geres zonder Naam, dat kan ook niet,
niet iedereen blieft ook erwtensoep.
Maar niemand kan eromheen dat ik
in april 1987 al dertig jaar platenar-
tieste ben. Ik geef toe, de eerste tien
jaar heb ik enorm moeten knokken.
Pas in 1966 werd ik voor het eerst
voor de camera's gehaald. Eerst door
Willem Duys, vervolgens door Mies
Bouwman. In Hilversum weigerden
ze héél lang een plaat van mij te draai
en. Alleen op Radio Luxemburg
kreeg Johnnie Hoes een half uurtje
zendtijd op de maandagmiddag. De
'Club zonder naam' heette dat pro
gramma, daarin werden mijn platen
wél gedraaid. Maar nogmaals, bij de
Nederlandse omroepen moesten ze
niks van ons hebben. Bij de VARA
hadden ze een programma, dat heette
'Marimba'. Het werd gepresenteerd
door Gabri de Wagt, die elke plaat
van mij in het belachelijke trok. Maar
dat had een averechtse uitwerking,
na zo'n uitzending gingen er toch nog
heel wat mensen naar de platenzaak
om mijn liedje te kopen".
Vroeger, bekent ze, vroeger kon
Mary Servaes janken om negatieve
verslagen en kritieken. Nu niet meer,
ze heeft er eelt van op haar ziel gekre
gen. Als een tv-presentator meent
haar na een optreden te moeten af
kondigen als de 'Zangeres zonder
Stem', heeft ze zielsmedelijden met
de betrokkene die kennelijk de be
hoefte niet kan onderdrukken de la
chers op een „zielige manier" op z'n
hand te krijgen. „Die jongen, Eric de
Zwart, heeft zich naderhand uitgeput
in excuses. Het was eruit voordat hij
het wist, zei hij. Ja, heb ik toen geant
woord, maar dan leeft het wel bij je".
Met die terechtwijzing kon De
Zwart het doen, ze zegt geen verdere
rancunes ten opzichte van hem te
koesteren. Wat dat betreft laat Mary
Servaes onomwonden weten dat ze
zelfs openstaat voor die verslagge
vers die haar ooit kapotgeschreven
hebben of haar ooit beschreven als
„een imbecielerig vrouwtje". Want ze
laat niet na het te benadrukken, ze
staat voor haar genre dat nogal eens
pleegt te worden aangeduid met
'smartlappenindustrie'. Onvermoei
baar poogt ze in een dergelijk ge
sprek haar gehoor ervan te overtui
gen dat ze géén smartlappen, maar le
vensliedjes zingt. Dikwijls doet ze het
tegen beter weten in.
„André Hazes, Conny van der Bos,
Koos Alberts, Willy Alberty, noem
maar op, ze hébben allemaal levens
liedjes gezongen. Maar als het over
mijn repertoire gaat, heten die liedjes
smartlappen. Met dat grievend klin
kende woord zal ik het graf wel in
gaan. En dat terwijl ik vind dat mijn
levensliedjes wel degelijk culturele
inhoud hebben".
Tekstueel, meent Mary Servaes,
stellen die zelfs meer voor dan haar
succesnummer 'Mexico' dat overi
gens in een eerder stadium van haar
zangcarrière totaal niet aansloeg bij
het publiek. „Dit nummer is nu voor
de derde keer op de plaat gezet. Ik
zing dit lied nu al 36 jaar. De eerste
tijd heb ik dat in het Frans gedaan.
Vanwege het succes dat ik er op de
bühne mee had, vroeg ik of ik dat
liedje mocht opnemen. In 1960 was
dat, ik zat toen bij Phonogram. Dat
kon niet, werd me gezegd. Het con
trast was te groot met de liedjes die ik
normaal zong, liedjes van Willy Der
by bijvoorbeeld. Ik heb toen voorge
steld 'Mexico' onder een andere
naam te zingen, onder de naam Vero
nica. Nou, toen dat plaatje werd uit
gebracht deed het niets. Want wie
was in vredesnaam Veronica?"
Gouden plaat
Tien jaar later hield ze aan 'Mexico'
evenwel een gouden plaat over. Ze
had haar lijflied gezongen in de ge
vangenis van Breda („voor hele zware
jongens"), instrumentaal onder
steund door het orkest van Charlie
Nederpelt. De gevangenen stonden
op de banken, „zo sloeg mijn optre
den daar aan". „Het is op de band op
genomen en naderhand uitgezonden
op de radio. Bij Johnnie Hoes die in
tussen een eigen platenmaatschappij
was begonnen, is het nummer toen
opgenomen. Drie maanden later had
ik die gouden plaat".
In feite leverde haar recente „Tour
de Chant" in Paradiso identieke reac
ties op vanuit het land, de live-lp met
daarop 15 liedjes leverde haar goud
en platina op. „En 'Mexico' sprong er
opnieuw uit".
Met haar hit als handelsmerk heeft
ze zich onvervaard in het schnabbel
circuit gestort na ruim anderhalf jaar
uit de roulatie te zijn geweest als ge
volg van de ingrijpende operaties die
ze aan knie en heup heeft moeten on
dergaan. „Op 1 november 1984 is bij
mij een heupprothese aangebracht,
een dag of vijftien later een kniepro
these. De revalidatie vergde al met al
meer dan een jaar. Zoveel geluk ik
heb gehad met zingen, zoveel pech
heb ik gehad met dat been. Maar ope
ratie of niet, ik ben een wilskrachtige
vrouw, ik wilde hoe dan ook de büh
ne weer op. Maar dan niet op kruk
ken. Toen ik die dingen nog had,
werd ik al voor optredens gevraagd.
Dat heb ik geweigerd, ik heb gewacht
tot ik dat sjieke wandelstokje had
waarmee ik nu op het podium sta".
Met haar handicap moet Mary Ser
vaes al vanaf haar derde jaar leven.
Ze kwam destijds ongelukkig ten val,
waarmee ze meteen was veroordeeld
tot jarenlange bedrust. „Ik heb tien
jaar plat gelegen, daarna heb ik pas
leren lopen. Naar school gaan was er
voor mij niet bij. Ik heb alleen reke
nen, schrijven en lezen geleerd. Op
bed. Op die vakken ben ik steeds
overgegaan. Je kunt wel zeggen dat
ik een hele goeie leerlinge was, ik
nam makkelijk iets in-me op en op
deze leeftijd heb ik ze gelukkig nóg
alle zeven op een rijtje".
Biefstuk eten
De relatieve rijkdom van het heden
heeft de schrijnende armoe van haar
verleden geenszins uit haar denken
verdrongen. De Zangeres zonder
Naam zegt het zich nu te kunnen per
mitteren bij wijze van spreken #lke
dag biefstuk te eten, „maar voordatik
zover was heb ik daar hard voor moe
ten vechten". „Nooit", bezweert ze,
„nooit zal ik zomaar een korst brood
weggooien. Ik heb de neiging ieder
een voedsel te verstrekken. Want in
mijn onderbewustzijn ligt als het wa
re vast hoeveel honger ik heb gele
den".
In gedachten keert Mary Servaes
terug naar haar jeugdjaren in Leiden.
Ze was het achtste kind uit een
„doodarm gezin" van tien kinderen.
Ze kwam ter wereld in de Wever
straat in wat ze omschrijft als een
krotje. „Nu nog vraag ik me af hoe
mijn moeder daar met al die kinderen
heeft kunnen wonen. Ze stond eigen
lijk alleen voor het huishouden. Mijn
vader, die bepaald geen gezellige va
der was, bemoeide zich nooit met het
gezin. Later zijn we verhuisd naar de
Alexanderstraat, dat staat me meer
bij omdat we daar de hongerwinter
hebben meegemaakt. Ik zie het nog
voor me, we hadden geen kachel en
daarom lagen we de hele dag op bed.
Pas tegen een uur of vier stond m'n
moeder op om naar de gaarkeuken te
gaan. En het eten dat ze daar kreeg,
was vaak afgekeurd eten, zodat je
soms wel 48 uur zonder eten zat. Eens
in de week kreeg je een half broodje
voor de hele week, maar dat aten we
vanwege de honger die je had in één
keer op. En wij, de kinderen, wij
mochten om de beurt een pannetje
uitlikken. Een leuke jeugd heb ik dus
niet gehad. Ik heb veel over armoe
gezongen, maar ik weet ook wat het
Geen vechter
Amper vijftien was Mary Bey, toen
ze als zangeres werd ontdekt door de
regisseur van het revue-gezelschap
waarvan ze deel uitmaakte. „Een heel
erg kinderlijke stem had ik en dat is
lang zo gebleven. Mijn neef speelde
Johnnie Hoes een casette toe, waarop
mijn stem stond. Achtendertig jaar
was ik intussen. Hij luisterde het
bandje af en vroeg vervolgens: wie is
dat, dat kindvrouwtje? Waarop m'n
neef antwoordde: dat is mijn nicht.
Tot diep in de nacht heeft Hoes naar
mijn stem zitten luisteren, het liet
hem niet los. Uiteindelijk zei Hoes:
dit is nou een stem waaraan je geen
benaming kunt geven. Dit is niet de
stem van een kind, dit is ook niet de
stem van een vrouw. Dit is de stem
van een zangeres zonder naam. En zo
is tnijn artiestennaam ontstaan".
Twirttig jaar heeft Mary Servaes
een zakelijke relatie onderhouden
met de man die Je pas en te onpas is
betiteld als de 'Smartlappenkoning
van Nederland'. Tot deatal van Hoes
behoorde kortstondig ook-haar broer
Jerry Bey. „Een schat van een jongen
vm£t een schitterende stem. Er is een
tijd-geweest dat ik z'n hand pakte en
hem overal mee naartoe nam. Ik heb
echt geprobeerd ook hem beroemd te
maken. Maar helaas, hij was niet écht
een artiest. Hü was niet zo professio
neel ingesteld als ik, hij was geen
vechter. Hij kon rustig ergens een ca
fé ingaan en dan de hele middag daar
zingen. Voor niks en niemendal. En
of ik nou zei: Jer, dat is niet professio
neel wat je doet, hij deed het toch.
Vlak voordat hij stierf zei hij tegen
mij: Mary, ik heb nooit in me gehad
wat jij in je hebt. Ik heb veel weet van
zijn dood gehad. Zestig jaar was hij
nog maar. Ontzettend veel volk was
er, toen hij werd begraven. Neem van
mij maar aan dat ik heel kwaad was
op die reporter die schreef dat al die
mensen er niet voor m'n broer waren,
maar voor mij. Het is te onzinnig om
over te praten".
De Zangeres zonder Naam, jaren
lang beschouwd als hét paradepaard
je van de stal van Johnnie Hoes, stap
te daar na een ernstig conflict abrupt
uit. De breuk met Hoes is zo ongeveer
haar enige gesprekstaboe. „Ik heb
toen het pijnlijkste moment van mijn
carrière beleefd. Hoes roept nu in elk
interview dat hij geeft: zij mag terug
komen. Maar ik heb niks te maggen.
Ik ben een vrouw met principes. Wie
mij pijn doet, ligt er voorgoed uit".
„Het is onvoorstelbaar hoe de ene
mens de ander verdriet kan aandoen.
Ik stikte vroeger van de vrienden.
Maar hoe meer succes ik kreeg, des te
jaloerser ze werden. Ook in de fami
lie! Terwijl ik nooit heb lopen op
scheppen over dat succes. Het gevolg
is dat ik nu nog maar een paar vrien
den heb, die ik streng heb geselec
teerd. Als je geen harde vrouw bent,
dan maken ze je wel hard. Dat er
vriendschappen zijn stukgelopen die
een jaar of tien hebben geduurd, nog
steeds kan ik daar wakker van liggen.
Temeer omdat ik me zo oprecht geef,
als er sprake is van vriendschap".
Minderheden
„Ik weet maar al te goed wat het is
als je op je ziel wordt getrapt. Van
daar dat ik me al-dertig jaar het lot
aantrek van homo's, zeg maar van al
le minderheden. Je mag iemand niet
verstoten omwille van geaardheid of
huidskleur. Waardeer mekaar als
mens, zeg ik altijd. Toen mijn man in
valide werd verklaard, wilde ik stop
pen met zingen. Hij bracht me naar
elk optreden in het land. Enkele fans
hebben toen gezegd: stoppen, dat
mag nooit gebeuren. Wij zullen er
voor zorgen dat u altijd vervoer heeft.
Ze brengen me dagelijks naar de
plaats waar ik moet zijn en dat waar
deer ik enorm. Trouwens: stoppen
met zingen, ik krijg niet eens de gele
genheid om eraan te denken. Van
morgen flitste het even door m'n
hoofd: stoppen op het hoogtepunt
van je carrière, eigenlijk zou dat heel
mooi zijn. Prompt ging de telefoon.
Of ik naar Almere wilde komen om
alleen maar 'Mexico' te zingen. Het is
toch niet te geloven".
