De 'wilde jongens' in het Witte huis Een vrijwilliger betaalt ook zelf zijn kopje koffie Achtergrond Wapenzendingen aan Iran Imakken geloofwaardigheid Reagan Dominees verdeeld WOENSDAG 26 NOVEMBER 1986 PAGINA 17 WASHINGTON - We roe pen nog één keer in herin nering hoe het allemaal begon: met een president die elke stafvergadering, tot vervelens toe, begon met de vraag of er al wat schot zat inzake de Ame rikaanse gijzelaars in Li banon. Reagan, zo is uit allerlei bronnen inmid dels duidelijk geworden, vond dat echt erg, was werkelijk gegrepen door het leed van de gijzelaars en hun om hulp smeken de familieleden in de Sta tes. En hij wilde wat doen. De president werd daarmee tot vruchtbare grond voor medewerkers die hem influisterden kontakten te hebben met Israëlische zakenlieden, die weer kontakten had den met hooggeplaatste Iranezen, die misschien zouden kunnen helpen. door Henk Dam Amerika had in overvloede de grondstof waaraan in het Iran van vandaag de grootste behoef te bestaat: wapens voor de strijd tegen Irak. Iran had verder in vloed op de Libanese terroristen die Amerikanen gegijzeld hiel den. En dus - alle ontkenningen van de president ten spijt - kwam het tot een ruil die uitein delijk uitgroeide tot wat de grootste klap is die Reagan in zijn carrière heeft moeten incas seren: de opeenstapeling van onthullingen, fouten en blunders die nu als de 'Iran-affaire' be kend staat. Dieptepunt in de reeks voor de president catastrofale ontwikke lingen: de ontdekking van minis ter van justitie Edwin Meese dat een sleutelfiguur bij de wapen zendingen, het staflid bij de Na tionale Veiligheidsraad luitenant kolonel Oliver North, Iranese be talingen in het geheim heeft doorgesluisd naar de tegen de re gering van Nicaragua vechtende Contra's. Puinhoop Wat hier is gebeurd, is bijna niet te geloven. In de kelder van het Witte Huis, waar de staf van de Nationale Veiligheidsraad zit, heeft een staflid geld dat afkom stig was van een geheime, niet door het Congres goedgekeurde transactie, gebruikt voor door het Congres uitdrukkelijk verbo den hulp aan de Contra's. "It's a mess" (een grote puinhoop) was het oordeel van de leider van de Democratische fractie in de Se naat, Robert Byrd, toen hij gis terochtend door minister Meese en president Reagan op de hoog te van de feiten werd gebracht. En zo is dat. Hoe heeft het ooit zover kun nen komen? Hoe is het in de we reld mogelijk dat het Witte Huis in het geheim, buiten de grond wettelijk vastgelegde controles van de volksvertegenwoordiging om, zulke riskante politiek is gaan bedrijven, en dat daarbin nen één enkel staflid nog eens in zijn eentje politiek is gaan spe len?. Veel is terug te voeren op de positie van de Nationale Vei ligheidsraad, een orgaan dat, for meel gesproken, geen wijdere bevoegdheid heeft dan het geven van adviezen aan de president op het terrein van - vooral - buiten landse politiek. Poindexter De raad staat onder leiding van de Nationale Veiligheidsadvi seur, tot gisteren vice-admiraal John Poindexter, wiens taak het is beleidsvoorstellen die komen van de voornaamste departe menten te stroomlijnen, en in het verlengde daarvan de president in de breedst mogelijke zin te ad viseren. Die omschrijving klinkt ruim, en dat is ook zo bedoeld. In feite komt het erop neer, dat het aan de persoonlijkheden van de Nationale Veiligheidadviseur en de president die hij dient, ligt, hoe die taak wordt ingevuld. Kissinger was onder Nixon Nationaal Veiligheidadviseur, en in die functie een zeer op de voorgrond tredende figuur. Het zelfde gold voor Zbigniew Brze- zinski die onder Carter diende. De voorganger van Poindexter, Robert McFarlane, had al even zeer de behoefte zich te profile ren. Dat gaf conflicten met een andere top-medewerker van Reagan, Chef Staf Witte Huis Do nald Regan, met Shultz (die hem een bemoeial vond), en met Weinberger (die paradoxaal ge noeg vond dat hij het te veel met Shultz eens was) en in december 1985 zag McFarlane geen andere weg meer dan opstappen. Zijn opvolger was veel meer een man naar Reagan's hart. Vi ce-admiraal en kernfysicus John Poindexter was onder McFarla ne de nummer twee van de Na tionale Veiligheidsraad geweest, en had de reputatie een zich bij voorkeur op de achtergrond op houdende bureaucraat te zijn. Het afgelopen jaar is Poindexter in hoge mate de 'onzichtbare man' van de regering-Reagan ge bleven, wat niet wil zeggen dat hij niet invloed had. Libië Poindexter bijvoorbeeld was de grote man achter het Ameri kaanse bombardement op Libië, in april van dit jaar. Het was Poindexter die, nog onder McFarlane, de architect was van de met succes bekroonde Ameri kaanse poging een Egyptisch vliegtuig te onderscheppen waarin de vier Palestijnen zaten die het passagierschip 'Achille Lauro' hadden gekaapt. Poindexter was de man die er voor zorgde dat de president bleef vasthouden aan hulp aan de Contra's, ondanks grote te genwerking van het Congres, en Poindexter haalde Reagan over de Congres-sancties tegen Zuid- Afrika met zijn veto te treffen. Een uitgesproken conservatief dus, en bovendien een hoog in telligent en zeer efficiënt coordi nator die vanuit de coulissen veel werk verzette, maar ervoor zorgde dat de president de lof voor geslaagd beleid in ont vangst nam. Zo'n man is Poin dexter. De verleiding is groot om te denken dat Poindexter's afkeer van openheid en behoefte om op de achtergrond van alles te rege len - enige weken geleden zei hij bij een interview dat bedrog een instrument van een regering mag zijn als de nationale veiligheid in het geding is - hem uiteindelijk de das heeft omgedaan. Zo viel hij enige maanden gele den op, omdat hij de man bleek te zijn geweest die de president en zijn medewerkers had geadvi seerd (onware) berichten in de wereld te brengen dat de VS op nieuw een overval op Libië zou den overwegen. Het plan had geen andere bedoeling dan de Li bische leider Gaddafi nerveus te maken, en zo hopelijk diens af treden te bewerkstelligen. En dus werd het valse bericht naar de Wall Street Journal gelekt, van waaruit het de wereld over ging. Geheim Was dat al aanvechtbaar beleid (foute berichten naar kranten lekken is een op z'n minst cu rieuze strategie), wat er rond de geheime wapenleveranties aan Iran gebeurde, sloeg al helemaal alles. Die zending was zó geheim, dat minister Shultz (buitenland se zaken), die tegen bleek, door Poindexter niet van details van de operatie op de hoogte werd gebracht. Het Congres werd niets verteld, de chefs van staven Poindexter, als de grote coör dinator achter de operatie, had by die geheimhouding de steun van Reagan. Dat maakt Reagan de eind-verantwoordelijke (een stigma dat hij bij zijn persconfe rentie van vorige week ook zon der omwegen op zich nam), maar Poindexter op z'n minst tot me deschuldige. De man die door Poindexter met de uitvoering van de opera tie werd belast, was een mede militair, zijn staflid luitenant ko lonel Oliver North. Poindexter had North leren waarderen van wege de manier waarop deze - al weer in het geheim - contacten met de Contra's onderhield. North, zo is inmiddels uitge lekt, was degene die namens het Witte Huis op z'n minst adviezen gaf aan particuliere Amerikaanse groepen die de Contra's de afge lopen maanden in hun strijd te gen de regering van Nicaragua met geld en wapens hebben bij gestaan. Daarmee was hij bezig met operaties die op het randje waren. Want het Congres had of ficiële Amerikaanse steun aan de Contra's verboden - een verbod overigens dat per eind oktober niet meer van kracht is. Deze Oliver North, die zo knap en in het geheim met de Contra's had gewerkt, was in de ogen van Poindexter ook de man om de zeer geheime, zeer gevoelig lig gende kontakten met Iran han den en voeten te geven. 'Operatie Terugkeer', heette die operatie, met het oog op de gehoopte repa- triatie van de gijzelaars, en de mannen die de operatie leidden werden in de wandelgangen van het Witte Huis de 'cowboys' (hier te vertalen als: de wilde jongens) genoemd. Hobby Hoe wild de 'jongens' waren, is gisteren gebleken. North blijkt Iranese betalingen voor wapens naar zijn andere hobby, de Con tra's, te hebben laten sturen. Poindexter, in de woorden van Meese, wist daarvan, maar deed niets om er een eind aan te ma ken. Poindexter's eigen passie voor in het duister werken is hem zo noodlottig geworden. Maar met de grootste brokstuk ken zit president Reagan, onder wiens neus Getterlijk) zich dus vrijwel zeker illegale operaties hebben afgespeeld. Zijn geloofwaardigheid, toch al zwaar beschadigd door het uit lekken van de wapenzendingen aan Iran, is nu zo geknakt dat je je kunt afvragen hoe hij de laat ste twee jaar van zijn president schap moet doorkomen. DEN HAAG - Een bejaardente huis in Almelo plaatst een adver tentie waarin honderd vrijwillig sters voor drie tot vier ochtenden per week worden gevraagd. In een bibliotheek staat de helft van het baliepersoneel gratis te werken. Een instelling in Heerhugowaard opent een vacaturebank voor on betaalde gediplomeerde krachten. Het loopt uit de hand met het vrij willigerswerk in de gesubsidieerde instellingen. Steeds vaker moeten vrijwilligers de gaten opvullen die door de bezuinigingen zijn gesla gen. door Runa Hellinga Deze week voert de Vrouwen bond FNV actie rond de vrijwilli gers bij gesubsidieerde instellin gen. Niet om tegen het werk van die mensen aan te schoppen, zo waarschuwt Vrouwenbond-voor zitter Maria van Veen. Wel om erop attent maken waar de verregaande bezuinigingen in bijvoorbeeld de gezondsheidszorg toe leiden. Daar worden betaalde krachten door on betaalde vervangen en kan het werk van vrijwilligers zo langza merhand niet meer gemist worden in de bedrijfsvoering. Aan de ande re kant worden vrijwilligers vaak behandeld als een minder soort werknemers met amper rechten en veel plichten. Voetbalclub Als je minister Brinkman hoort over de zorgzame samenleving, COïltTclCt denk je dat de Nederlander niet meer in beweging te krijgen is. Het tegendeel is waar. Volgens schat tingen van het ministerie van WVC zijn er bijna 5 miljoen mensen op een of andere manier actief in het vrijwilligerswerk en sommige in stellingen hebben wachtlijsten met belangstellenden. vendien betaalde banen. Van Veen: "Staatssecretaris Ginjaar- Maas van Onderwijs zei laatst zelf in een toespraak dat meisjes uit het huishoudonderwijs bijna niet meer aan de slag komen, omdat het soort werk dat zij deden, tegenwoordig door vrijwilligers wordt gedaan". Wie vrijwilligerswerk doet, mag op zijn minst verwachten dat dat ook op een of andere manier ge waardeerd wordt. Maar dat is lang niet altijd het geval. Met de rechts positie van vrijwilligers is het vaak slecht gesteld. Van Veen: "Het komt voor dat vrijwilligers niet met vakantie mogen als ze dat niet een maand van tevoren aanvragen. Of dat ze terug komen en een ander hun werk over heeft genomen". Het is nog steeds niet overal ge bruikelijk om de kosten die een vrijwilliger voor zijn werk maakt, te vergoeden. En in een aantal bi bliotheken in Gelderland zullen de vrijwilligers binnenkort actie gaan voeren, omdat ze sinds ënige tijd hun koffie zelf moeten betalen. Die kon er door alle bezuinigingen niet meer vanaf. De eisen die werkgevers aan hun onbetaalde personeel stellen, zijn soms niet mis. De juiste opleiding, voldoende ervaring, de bereidheid om minstens 20 uur per week te werken. Van Veen laat adverten ties uit de krant zien. De adverten tie voor een hulpproject voor ver slaafden vermeldt dat de. vrij willi ger ook 's nachts moet willen werken. Functie-eisen die bij een betaalde baan niet zouden mis staan. De beloning? Werkervaring en voldoening. Vrijwilligers doen van allerlei: besturen een voetbalclub, zijn lid van de oudercommissie of het schoolbestuur, zijn actief in buurt en clubhuiswerk, in de politiek en de vakbond, helpen op school en noem maar maar op. Veel vrouwen zijn actief in de verzorgende sec tor: voorlezen of wandelen met ge handicapten, boodschapen doen voor bejaarden, de bloemen ver zorgen in een verpleegtehuis. "Je moet een duidelijk onder scheid maken tussen werk in een vereniging of werk in de gesubsi dieerde sector. Je ziet de vraag naar vrijwilligers in ziekenhuizen en bejaardentehuizen de laatste tijd duidelijk toenemen. En er wordt echt niet alleen gevraagd om mensen die willen voorlezen of een eindje willen gaan wandelen. Vrij willigers krijgen steeds meer ver zorgende taken te doen", aldus Van Veen. Ze noemt als voorbeeld een brief die een van de bestuursleden van de Vrouwenbond laatst kreeg van het bejaardentehuis waar haar ou ders in zaten. Of ze niet eens wat vaker langs kon komen en met de verzorging kon helpen, want an ders dreigden vader en moeder verwaarloosd te worden. "Zoiets zetje ontzettend onder druk, want het gaat immers om je ouders en die laat je niet zomaar in de steek. Maar het is natuurlijk eigenlijk te gek dat het zover komt". Betaalde banen Het vrijwilligerswerk kost bo- ADVERTENTIE Jaap Kooy's Tuincentrum heet nu: Jaap Kooy's Kerstdorp, Heereweg 350, Lisse, tel. 02521-19037. Een van de actiepunten in de ko mende week wordt de model-over eenkomst voor vrijwilligers die de Vrouwenbond wil introduceren. Van Veen noemt een aantal bepa lingen. De vrijwilliger moet zelf kunnen bepalen wanneer en hoe veel hjj óf zij wil werken. Zij moet een vergoeding voor de door haar gemaakte kosten krijgen, waarbij de Vrouwenbond ook wil dat kin deropvang vergoed wordt. Ze moet goed verzekerd worden. Het werk moet echt een aanvullende functie hebben en geen bestaande arbeids plaats vervangen. En als er een be taalde baan vrijkomt, moet die aan de vrijwilliger worden aangebo den. Dat laatste is nog lang niet altijd het geval, hoewel veel vrijwilligers daar in hun hart wel op hopen als ze ergens gaan werken. Van Veen: "Veel mensen stappen in dit soort werk omdat ze op een andere ma nier niet aan de slag komen. Ze hebben te weinig ervaring, zijn er vanwege het krijgen van kinderen te lang uitgeweest. Je ziet dan ook veel werklozen en vrouwen van wie de kinderen wat groter zijn in de onbetaalde sector". "Die vrouwen zie je vaak terecht komen in de traditionele verzor gende functies. Door de bezuini gingen komen ze steeds meer in dat soort werk terecht. De regering zegt zich in te willen zetten voor de emancipatie van de vrouw, maar de bezuigingen dwingen haar steeds weer in die verzorgende rol". "Als Brinkman met zijn zorgza me samenleving zijn zin krijgt, wordt het nog erger. Het komt toch allemaal op de vrouw neer, die op de buurvrouw moet letten en in het bejaardenhuis bij moet springen in de zorg voor haar ouders. Dat kan toch niet, vrouwen die hun hele le ven voor hun gezin gewerkt heb ben, en nu, op hun zestigste voor hun moeder van tachtig mogen gaan zorgen". "De directies van de instellingen roepen: we zitten met de rug tegen de muur. En dat klopt ook wel, maar dan moeten ze maar eens bij elkaar gaan zitten en samen in ver zet komen tegen de bezuinigingen. Je kunt dat niet op onbetaalde krachten afwentelen". Over beleggingen in Zuid-Afrika DEN HAAG (ANP) - Onder pre dikanten houden voor- en tegen standers van het afstoten van be leggingen in Zuid-Afrika elkaar redelijk in evenwicht, zo blijkt uit het orgaan van de Bond van Nederlandse Predikanten. Het hoofdbestuur vroeg in juni de le den zich uit te spreken over „het hete hangijzer" van de beleggin gen van het hervormde pen sioenfonds in bedrijven die con tacten met Zuid-Afrika onder houden. Er werden 234 reacties ontvan gen: 117 vóór afstoten, 107 tegen, terwijl 10 dominees zich niet competent achtten tot het geven van een oordeel. Verdeeld over leeftijdscategorieën blijken de meeste tegenstanders van afsto ten tot de ouderen te behoren: 36 van hen zijn 66 jaar en ouder, 37 tussen 56 en 66 jaar. De voorstan ders zijn meer gelijkmatig ver deeld. Ook predikantsweduwen reageerden: 5 vóór en 4 tegen af stoten. Sommige predikanten vinden de voorlichting van de kant van de Raad van Kerken met betrek king tot economische sancties eenzijdig politiek gekleurd. An deren uiten zich soms zeer emo tioneel ten voordele van verwij dering. Een aantal voorstanders van afstoting heeft er geen moeite mee als zij daardoor meer pen sioenpremie zouden moeten be talen, dan wel dat ze een lagere uitkering zouden krijgen. Onder hen zijn er evenwel, die de invali diteitspensioenen en de wedu wen- en wezenpensioenen bui ten schot willen houden. Ande ren betogen dat een wijziging van de effectenportefeuille niet automatisch een lager rende ment behoeft te betekenen. Zij wijzen op beleggen in de EDCS, sociale woningbouw of elders. In een reactie op deze menin gen wijst het hoofdbestuur erop dat het beleggen van pensioen gelden een professionele zaak is, heel anders dan het beleggen van „spaarcentjes in de particuliere sfeer". Het hoofdbestuur vraagt zich af of er dan nog wel een pen sioenfonds kan bestaan dat hoofdzakelijk is gebaseerd op kapitaaldekking. Bijdrage sectie 'Vrouw en Kerk' stopgezet. Ook de Gerefor meerde Kerken in Nederland zullen hun bijdrage aan het werk van de studiesecretaris van de sectie „Vrouw en Kerk" van de Raad van Kerken in Nederland stoppen. De synode verwierp gisteren met 36 tegen 33 stem men een voorstel, de sectie 5.000 gulden toe te kennen. Een be langrijke overweging daarbij was dat zowel de Nederlandse Hervormde als de Rooms-Katho- lieke Kerk eerder dit jaar al heeft besloten de financiële bijdrage aan de sectie te staken. De gereformeerde synode ropdde in Lunteren de besluit vorming af over de voorstellen van de deputaten Personele za ken, Financiën en Organisatie (PFO), waaraan zij maandag avond niet was toegekomen. De synode volgde in grote lijnen de voorstellen van de deputaten. Zij nam nog geen besluit over de voortzetting van het werk van de studiesecretaris voor het jeugd- en jongerenpastoraat en dat van de toeruster voor het oorlogs- vraagstuk. De functie van studie secretaris is vacant geworden na dat ds. H. Hogenhuis gebruik had gemaakt van de vut-rege- ling. Het contract met de toerus ter voor het oorlogsvraagstuk, ir. M. vanAlphen, loopt volgend jaar af. Herverdeling De synode droeg de deputaat- schappen gemeente-opbouw, vorming en toerusting op in ge zamenlijk overleg te bezien of een zodanige herverdeling van het werk mogelijk is dat binnen de gegeven financiën optimaal in het werk van beide functionaris sen kan worden voorzien. Aan de hand van het resultaat van dit overleg zal het moderamen (be stuur) van de synode bepalen of er een nieuwe studiesecretaris, eventueel voor de helft van de tijd, kan worden aangesteld en of aan Van Alphen een permanent dienstverband kan worden aan geboden. De synode legde de deputaat- schappen voor de komende jaren een streng financieel regime op. De begroting van deze adviesor ganen van de synode zal mini maal evenveel moeten dalen als de teruggang van het totaal van de collecten en de verplichte af drachten van de plaatselijke ge meenten (quota). Eén der uit gangspunten is daarbij dat er geen gedwongen ontslagen mo gen vallen. De synode droeg voorts deputaten PFO op voor 1989-1993 met een meerjaren planning te komen. De deputa ten zullen onder meer moeten aangeven wat zij prioriteiten bin nen het bestaande werk achten. Combi-synode De gereformeerde synode rati ficeerde gisteren tevens de be sluiten van de gezamenlijke ver gadering van de hervormde en gereformeerde synode (combi synode), die eerder deze maand in Ede werd gehouden. De com bi-synode sprak onder meer uit dat de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Ker ken in Nederland, die in 1886 uit een gingen, zich in staat van her eniging bevinden. Wegens tijd gebrek heeft de hervormde syno de de besluiten nog niet officieel goedgekeurd. De synode wenste ten slotte geen invloed uit te oefenen op de meningsvorming onder de plaat selijke kerken over deelneming aan een systeem van ledenadmi nistratie dat door de Stichting Interkerkelijke Leden Admini stratie (SILA) wordt verzorgd. De synode verwierp een voorstel van de deputaten voor Personele' Zaken, Financiën en Organisatie (PFO) die wilden dat de gerefor meerde kerken zich in principe bij het systeem van ledenadmini stratie zouden aansluiten. Zoals bekend beëindigt op1 januari 1988 de registratie van kerkelijk gezindte of levensbeschouwing in de bevolkingsadministratie van de gemeenten. Australische joden vragen paus Israël te erkennen. De Au stralische joden hebben paus Jo hannes Paulus II gevraagd Israël „de jure" te erkennen en diplo matieke betrekkingen met de Joodse Staat aan te knopen. „Het Israëlische volk heeft recht op een stuk aarde, hetgeen door de Rooms-Katholieke Kerk officieel erkend dient te worden", hield Leslie Caplan, voorzitter van de Australische joodse gemeen schap gisteren in Sydney de paus voor. De paus ging in zijn toespraak niet wezenlijk op de woorden van Caplan in. Hij wees wèl op de veroordeling door de RK-Kerk van het anti-semitisme en hij sprak ook met waardering de grote betekenis van het jodendom. Nederlandse Hervormde Kerk. Beroepen te Woerden, toe zegging: W. Westland te Putten. Gereformeerde Kerken. Be roepbaarstelling: P. Baane, Aca ciastraat 29,2404 VA Alphen aan de Rijn, 01720-91710; beroep baarstelling: drs. P. Beintema, missionair predikant voor de kerk van Mijdrecht, wonende Paladijnenweg 112, 3813 KE Amersfoort. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt. Beroepen te Zuidwol- de: drs. J. van Benthem, kandi daat te Kampen. Gereformeerde Gemeenten. Beroepen te Slikkerveer: B. van de Heiden te Woerden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 17