Het A-team van Ronald Reagan
Reagan bevestigt
contact met Iran
Linkse Filippijnse
politicus vermoord
UDF organiseert acties rond Kerst
'Wapens geen losgeld voor gijzelaars'
«t» PARKER
Moskou: kernwapens
weg uit Scandinavië
Samen f3950.
En toch zijn het échte Parkers.
VRIJDAG 14 NOVEMBER 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
WASHINGTON - De Amerikaanse president Reagan heeft gisteren bevestigd dat hij
'kleine hoeveelheden' wapens naar Iran heeft laten sturen om de betrekkingen met dat
land te verbeteren, maar dat die wapens absoluut niet waren bedoeld als losgeld voor
Amerikaanse gijzelaars.
De president zei dat in een 13 mi
nuten durende toespraak die hij
gisteren voor de televisie hield. Hij
zei zich gedwongen te. zien opening
van zaken te geven gezien de vele
speculaties over de contacten tus
sen Iran en de VS in de afgelopen
week.
door
Henk Dam
Reagan zei dat 18 maanden gele
den de VS voor het eerst sinds 1979
weer was begonnen met het zoe
ken van contact met Iran. Iran. zo
hield hij de tv-kijkers in dat ver
band voor, heeft een groot strate
gisch belang als het land dat de
Sowjet-Unie van het olierijke Per
zische Golf-gebied scheidt.
De opening van Amerikaanse zij
de had, aldus Reagan, vier doelein
den: een nieuwe, stabielere relatie
met Iran, een eind aan de Iraans-
Irakese oorlog, een ein<J aan terro
risme en bevrijding van de gijze
laars in Libanon.
Als een teken van goede wil, zo
ging de Amerikaanse president
voort, werd een vliegtuiglading
met onderdelen van defensieve
wapens naar Iran gestuurd. Die la
ding was niet bedoeld om Iran aan
de overwinning in de oorlog met
Irak te helpen, maar als poging
„enige invloed in Iran" te krijgen
die het einde van de oorlog zou
kunnen bespoedigen.
Maar, zo benadrukte Reagan, de
ze wapenzending had niets met de
gijzelaars in Libanon te maken.
„De Verenigde Staten hebben
geen scheepslading of vliegtuigla
ding Amerikaanse wapens geruild
voor Amerikaanse gijzelaars. We
hebben geen concessies gedaan
aan degenen die onze mensen in
Libanon gevangen houden en dat
zullen we ook niet doen".
Hij vervolgde: „Degenen die
denken dat we niet tegen terroris
me optreden moeten daarover
ADVERTENTIE
maar eens contact opnemen met
kolonel Gadaffi" - een verwijzing
naar het Amerikaanse bombarde
ment van Libié in april van dit jaar.
Blunder
Maar Reagan zei wel dat Iran was
verteld dat één manier om tot bete
re relaties te komen „het gebruik
van de Iraanse invloed in Libanon
om tot de vrijlating van de gijze
laars te komen" zou zijn.
„Daarbij is enige vooruitgang ge
boekt", zo zei Reagan. „Sinds de
Amerikaanse regering contact
heeft opgenomen met Iran, zijn- er
geen bewijzen van Iraanse betrok
kenheid bij terroristische daden te
gen de VS. Gijzelaars zijn vrijgela
ten, en we verwelkomen de pogin
gen van de Iraanse regering daar
bij".
De fractieleider van de Democra
tische Partij in de Senaat, Robert
Byrd, was gisteren helemaal niet
tevreden met Reagan's uitleg van
de gebeurtenissen. Hij sprak zelfs
van een „grote blunder op het ter
rein van de buitenlandse politiek".
Andere senatoren zeiden dat
Reagah niet de indruk heeft kun
nen wegwassen dat hij wel degelijk
met terroristen heeft onderhan
deld en dat hij bovendien niet dui
delijk heeft gemaakt, waarom hij
het Congres niet over zijn contac
ten met Iran heeft ingelicht.
Voor de Iraanse ambassadeur bij
de Verenigde Naties, Said Choras-
sani, bevatte Reagan's speech veel
positieve elementen. Hij sprak van
een „optimistische en tot op zekere
hoogte constructieve verklaring".
Chorassani zei gisteravond te ge
loven dat normalisatie van de di
plomatieke betrekkingen tussen
Iran en de VS mogelijk is, als de
VS aan zekere voorwaarden vol
doen. Een van die voorwaarden is
de levering van wapens die Iran al
zou hebben betaald maar die in
1979 door president Carter waren
geblokkeerd.
Bij aankoop
van een
"Classic"-vulpen
ongeacht het model.
Onvangt u
25% korting
op de bijpassende
ballpoints - en/of
potloden.
Demmenie
071 -14 1063
MANILLA (Rtr/AP) - De leider
van de grootste linkse partij en
vakbond op de Filippijnen, Rolan
do Olalia (50), is vermoord. Vol
gens zijn partij, Partito Ng Bay an,
is het lijk van Olalia in de buurt
van Manilla gevonden met steek-
"fen kogelwonden. Olalia verdween
woensdagavond samen met zijn
chauffeur, die ook is vermoord.
President Corazon Aquino heeft
vandaag gezworen dat zij de moor
denaars van Olalia zal vervolgen.
Inmiddels hebben aanhangers van
Olalia gedreigd met massale acties,
tenzij Aquino de omstreden minis
ter van defensie Juan Ponce Enrile
ontslaat. Uit protest liet de com
munistische opstandelingengroep
een vandaag belegde onderhande
lingsronde met de regering niet
doorgaan.
De linkse aanhang van Olalia be
schuldigt Enrile van betrokken
heid bij de moord, maar mevrouw
Aquino heeft zich niet uitgelaten
over een mogelijk ontslag van haar
minister van defensie. Diens kri
tiek op haar beleid heeft in de afge
lopen week gezorgd voor hardnek
kige geruchten over een op handen
zijnde staatsgreep op de Filippij-
Aquino verklaarde: 'Met alle
macht en hulpmiddelen waarover
nujn regering beschikt zullen de
moordenaars van Olalia worden
opgespoord en berecht.' De presi
dent heeft intussen een speciale
commissie in het leven geroepen
om de moord te onderzoeken.
Militante vakbondsleiders heb
ben vanochtend overlegd over een
algemene proteststaking, die waar
schijnlijk maandag plaats heeft. De
één-meibeweging van Olalia waar
schuwde dat massale arbeider
sprotesten zouden volgen als de re
gering niet tot onmiddellijke ver
volging zou overgaan en als 'fascis-
De vermoorde politicus en vak
bondsleider Rolando Olalia.
(foto ANP)
tische elementen' niet uit de rege
ring zouden worden gezet.
Voorts liet het NDF, het overwe
gend communistische Nationaal
Democratisch Front zich pessimis
tisch uit over de kans op vrede. De
kabinetsvergadering van de Filip
pijnse regering vanochtend was
bedoeld om terug te blikken op
Aquino's bezoek aan Japan, maar
de bewindslieden concentreerden
zich nu alleen op de moord.
De advocaat Olalia was leider
van de Partido ng Bayan, de volks
partij. Ook was hij aanvoerder van
de 500.000 leden tellende één-mei
beweging, de grootste en meest mi
litante arbeidersbond.
Olalia en zijn chauffeur werden
gisteren als vermist opgegeven, na
dat zij een dag eerder niet waren
teruggekeerd van een vakbonds
vergadering. Hun lichamen wer
den in een greppel nabij een snel
weg bij de hoofdstad gevonden.
Beide lichamen waren gebonden
en vertoonden meerdere schot-
Wonden en messteken. Volgens
ooggetuigen was Olalia's gezicht
verminkt.
De Spaanse premier Felipe Gonzalez (links) bezoekt de ruïnes van een
oude Inca-stad in Peru, vergezeld van zijn Peruaanse ambtgenoot en
geestverwant Alan Garcia. (foto ap>
HELSINKI (AFP/ANP) - De Sow
jet-Unie heeft al haar middellange-
afstandsraketten (INF) terugge
trokken van het schiereiland Kola
in het uiterste noordoosten van het
land. Ook elders in de Leningradse
en Baltische districten zijn de
meeste INF-raketten teruggetrok
ken. Dat heeft Igor Ligatsjov, se
cretaris van het centraal comité
van de communistische partij van
de Sowjet-Unie gisteren gezegd.
Ligatsjov, die wordt beschouwd
als de tweede man achter Sowjet-
leider Gorbatsjov, brengt een be
zoek aan Finland. Hij hield een
persconferentie na afloop van zijn
besprekingen met de Finse leiders.
Volgens het persbureau Tass
verklaarde Ligatsjov dat Moskou
het voorstel voor een kernwapen-
vrije zone in het noorden van Euro
pa krachtig steunt. Hij gaf te ken
nen dat Moskou al enige stappen
heeft gezet op weg naar de verwe
zenlijking van zo'n zone. „We heb
ben reeds de lanceerinrichtingen
voor middellange-afstandsraket-
ten ontmanteld", aldus Ligatsjov.
Hij voegde eraan toe dat „verschei
dene bataljons raketten uit deze
districten zijn teruggetrokken voor
herplaatsing elders".
Volgens Ligatsjov is de Sowjet-
Unie ook bereid de met kernraket
ten uitgeruste onderzeeërs terug te
trekken uit haar Oostzee-vloot als
alle betrokken landen het eens
kunnen worden over een Noordeu-
ropese kernwapenvrije zone.
Verder oppert Moskou het ne
men van vertrouwenwekkende
maatregelen in Noord-Europa en
de aangrenzende zeeën: de Noord
zee, Barentszzee en de Oostzee. De
Sowjet-Unie denkt onder meer aan
het beperken van de omvang van
belangrijke militaire oefeningen in
dit gebied. „Zulke oefeningen -
met een omvang van meer dan
25.000 manschappen - zouden niet
vaker dan een- of tweemaal in een
periode van een tot twee jaar ge
houden mogen worden", zo zei Li
gatsjov.
JOHANNESBURG - De Zuidafri-
kaanse anti-apartheidsorganisatie
UDF (Verenigd Democratisch
Front), die meer dan drie miljoen
leden telt, heeft de inwoners van
de zwarte woonwijken opgeroepen
tot een massale boycot van blanke
winkels in de stedelijke centra. De
ze boycot moet beginnen op 16 de
cember en voortduren tot 26 de
cember.
De oproep maakt deel uit een
pakket van actievormen, dat
'Kerstmis tegen de noodtoestand'
is genoemd. De tien dagen van
massaal verzet zullen aanvangen
met het luiden van kerkklokken, 's
ochtends om zes uur. Zestien de
cember is voor de blanke Afrika
ners een feestdag.
Zij herdenken dan de 'Slag aan
de Bloedrivier' uit 1938, waarbij
een groot Zulu-leger door een rela
tief kleine groep Boeren werd ver
slagen. De afgelopen jaren hebben
evenwel vele tegenstanders van de
apartheid geprobeerd om deze na
tionale blanke feestdag in het te
ken van de strijd tegen de apart
heid te plaatsen.
Het UDF roept ook op om alle
sportmanifestaties en muziekfesti
vals gedurende deze periode af te
gelasten of te vermijden. Aan de ei
genaars van de populaire bars in de
woonwijken wordt gevraagd om
de deuren na acht uur 's avonds ge
sloten te houden.
Op 16 december en 24 december
moet tussen zeven en negen uur 's
avonds de elektriciteit worden uit
geschakeld en in plaats daarvan
moeten kaarsen worden opgesto
ken ter nagedachtenis van allen,
die zijn omgekomen door het
apartheidsgeweld of het land heb
ben verlaten.
Speciale aandacht moeten de 500
of meer kinderen krijgen die in de
gevangenis zitten. De inwoners
wordt verder gevraagd om deze
tijd van bezinning door te brengen
met het zingen van het zwarte na
tionale volkslied Nkosi Sikellel'I-
ETA (AP) - Op een woonblok voor
de families van leden van de Guar-
dia Civil zijn gisteren twee grana
ten afgevuurd. De raketten richt
ten alleen maar materiële schade
aan. Aangenomen wordt dat de
aanslag is gepleegd door leden van
de Baskische afscheidingsbewe
ging ETA. De granaten werden
met behulp van een afstandsbedie
ning afgevuurd in de stad Algorta,
nabij Bilbao.
'Afrikanen andere vrijheidsliede-
Om de actie tot een succes te ma
ken heeft het UDF aan kerkorgani
saties en kerkleiders het verzoek
doen uitgaan om mee te werken.
GM
In Port Elizabeth is de directie
van het General Motors-concern
begonnen met het recruteren van
nieuwe arbeiders. Hiermee negeert
zij een dreigement van de vakbon
den, welkè opkomen voor de rech
ten van de 2400 arbeiders, die reeds
twee weken in staking zijn. De vak
bonden waren woensdag een cam
pagne in de zwarte woonwijken
van Port Elizabeth begonnen,
waarin werklozen werden aange
spoord geen gebruik te maken van
een aanbod om bij GM te komen
werken.
De afgelopen week heeft de GM-
directie met behulp van blanke
vrouwen en blank kantoorperso
neel geprobeerd de staking te bre
ken, maar zonder succes. De sta
king komt voor GM ongelegen,
omdat deze week het nieuwe Opel-
merk Monza gelanceerd had moe
ten worden, maar dat is inmiddels
uitgesteld. De arbeiders van GM
protesteren tegen de wijze waarop
het moederconcern in Detroit
heeft besloten haar Zuidafrikaanse
vestigingen over te doen aan een
nieuw op te richten bedrijf.
Aanslag
De Zuidafrikaanse politie maak
te gisteren bekend, dat twee perso
nen ('ANC-terroristen') zijn gear
resteerd in verband met de bom
aanslagen, die dinsdag het mijn
werkersplaatsje Newcastle troffen.
Hierbij raakten 24 personen ge
wond, waarvan de toestand van
drie van hen nog steeds kritiek is.
Alle slachtoffers waren zwart. De
politie heeft het publiek ook ge
waarschuwd attent te zijn voor
nieuwe aanslagen. Zij wijst erop,
dat de militaire vleugel van het
ANC, Umkhonto we Sizwe, 1986
heeft uitgeroepen tot het jaar van
de gewapende strijd en er wordt na
de ontploffingen van dinsdag ge
vreesd voor een nieuwe golf van
bomaanslagen, vooral rond de
kerstdagen.
ADVERTENTIE
Drie échte Parker Vectors om precies te zijn.
Uitgevoerd in een combinatie van edelstaal
en diverse kleuren hoogglanzend kunststof.
Samen in een luxueuse geschenkverpakking.
Tijdelijk voor een speciaal gereduceerde Sin-
terklaasprijs. Dus samen voor een prijs waar je
normaal gesproken hoogstens 'n paar gewone
pennen voor kan kopen. Wie met de vulpen
schrijft, ontdekt de geperfectioneerde Parker-
techniek. De rollerball combineert het schrijf-
comfort van een vulpen met het gemak van een
ballpen en het nieuwe type Vector ballpen
geeft kilometers-langer schrijfplezier. Wie de-
ze set Parkers in z'n schoen vindt, zal roepen:
"Oh, kom er 'ns kijken" en "Dit zijn geen pen-
nen, dit zijn Parkers!"PARKER
Benehix B VBreda. Tel (076)710160
WASHINGTON (Rtr.) - De aan
houdende berichten over geheime
onderhandelingen tussen de Ver
enigde Staten en Iran hebben de
schijnwerpers gezet op een groep
medewerkers van het Witte Huis
waarover betrekkelijk weinig be
kend is: de leden van de Nationale
Veiligheidsraad (NSC).
Naar inmiddels algemeen be
kend is heeft de regering-Reagan
een regeling met Teheran getroffen
over de vrijlating van Amerikaanse
gijzelaars door pro-Iraanse groe
pen in Libanon in ruil voor de leve
ring van militaire onderdelen. De
leden van de Nationale Veilig
heidsraad zouden bij het ontwer
pen en uitvoeren van het geheime
plan een centrale rol hebben ge
speeld.
De NSC werd in 1947 door presi
dent Truman opgericht als een zui
ver advieslichaam. Maar onder de
regering-Reagan hebben NSC-staf-
leden hun invloed op de buiten
landse politiek aanmerkelijk we
ten uit te breiden. Zo is de NSC
verantwoordelijk voor het uitden
ken en - veelal ook - uitvoeren van
omstreden plannen als het hulp
programma aan de contra's (het an-
ti-sandinistische verzet in Nicara
gua) en de invasie van Grenada in
1983. Ook de uiteindelijk mislukte
Amerikaanse militaire vredes
macht in Libanon was uit de NSC-
koker afkomstig.
De Democratische critici van
Reagan in het Congres menen dat
de president toestemming voor de
ze operaties heeft gegeven om te
voorkomen dat de Congresleden
inzicht zouden krijgen in geheime
acties van de VS in het buitenland.
Omdat de NSC een advieslichaam
van de president is, zijn de leden
ervan geen verantwoording schul
dig aan het Congres. „In een po
ging het Congres buitenspel te zet
ten, hebben zij dan ook de CIA
(Centrale Inlichtingendienst), de
gezamenlijke Chefs van Staven,
het State Department en het minis
terie van defensie buitenspel gezet.
En indien dat het geval is, wie
neemt dan de beslissingen zo
vroeg senator Sam Nunn zich af.
De invloedrijke Nunn, een Demo
craat, zal in januari voorzitter wor
den van de Senaatscommissie voor
de strijdkrachten.
Invloed
Omdat verscheidene belangrijke
stafleden van de NSC in actieve
dienst zijn bij de strijdkrachten,
vragen sommige critici zich ook af
of de huidige regeling een handje
vol elite-soldaten niet een ongeli
miteerde macht en invloed geeft
op de Amerikaanse politiek.
De NSC-staf bestaat uit circa 50
officieren, diplomaten, deskundi
gen op het gebied van de inlichtin
gendiensten en academici. Aan het
hoofd staat John Poindexter, pre
sident Reagans Nationale Veilig
heidsadviseur. Poindexter is vice-
admiraal bij de marine. Zijn naaste
medewerkers zijn eveneens mari
ne-officieren.
De NSC-stafleden beschikken
over een doolhof van kantoren in
het Witte Huis en een aangrenzend
kantoorgebouw. Hun taak is de on
dersteuning van de NSC, die uit
vier leden is samengesteld: de pre
sident, de vice-president en de mi
nisters van buitenlandse zaken en
defensie. De directeur van de CIA
en de voorzitter van de militaire
chefs van staven treden volgens de
wet op als adviseurs van de NSC.
Reagan heeft bovendien verschei
dene toegevoegde leden benoemd,
onder wie minister van justitie Ed
win Meese en de stafchef van het
Witte Huis, Donald Regan.
Maar de ondersteunende staf
heeft veel van deze functionarissen
in de schaduw gesteld. Volgens,
openbaar gemaakte rapporten zijn
sommigen van hen volledig in het
duister gehouden over kwesties als
bijvoorbeeld de contacten met
Iran.
Volgens wijdverspreide berich
ten, die niet door de regering zijn
tegengesproken, hebben de VS in
het geheim onderhandeld met
Iraanse functionarissen over de le
vering van militaire onderdelen in
ruil voor de vrijlating van drie
Amerikaanse gijzelaars door pro-
Iraanse groepen in Libanon. Iran
zit wegens zijn voortslepende oor
log met Irak te springen om wa
pens en onderdelen voor zijn mili
taire apparaat, dat grotendeels uit
Amerikaanse materieel bestaat.
Valse pas
Een van de mensen die bij de ge
heime onderhandelingen betrok
ken is geweest, was Robert McFar-
lane, Poindexters voorganger. Vol
gens Iraanse functionarissen was
hij naar Iran gekomen met een vals
Iers paspoort, een door Reagan ge
signeerde bijbel en een cake in de
*Robert McFarlane: cake
vorm van een sleutel, die de Ameri
kaanse wens tot betere betrekkin
gen diende te symboliseren.
De storm die de Iraanse affaire
heeft doen opsteken volgt op het
neerschieten vorige maand in Ni
caragua van een bevoorradings
vliegtuig met wapens voor het ver
zet aan boord. Daardoor kwamen
de banden van de NSC-staf met
een netwerk van particuliere con
tra-supporters aan het daglicht.
Hoewel het militaire apparaat
geen zeggenschap heeft in de NSC,
heeft de Veiligheidsraad door zijn
bezigheden wel degelijk behoefte
aan de deskundigheid en inbreng
van al dan niet gepensioneerde of
ficieren, zo zeggen hoge medewer
kers van het Pentagon.
Overigens is het niet de eerste
keer dat de NSC-staf een actieve
rol speelt in de Amerikaanse bui
tenlandse politiek. „Het tijdperk-
Kissinger heeft daarvoor de basis
gelegd", zo meent een deskundige
op het gebied van de buitenlandse
politiek. Onder Henry Kissinger
werd het beleidsmakendeapparaat
in het Witte Huis gecentraliseerd.
Als nationale veiligheidsadvi
seur van president Richard Nixon
liet hij de ministeries van defensie
en buitenlandse zake» vaak links
liggen. Zo werd de toenmalige mi
nister van buitenlandse zaken Wil
liam Rogers van tevoren niet op de
hoogte gebracht van Kissingers
reis in 1971 naar Peking. Deze reis
bereidde de weg voor Nixons his
torische bezoek aan China in 1972.
Onder president Gerald Foyd zet
te de NSC in 1975 de operatie-
Mayaguez op touw. Deze gewaag
de, en naar later bleek onnodige,
actie was bedoeld om de beman
ning van een Amerikaans koop
vaardijschip te bevrijden uit han
den van hun Cambodjaanse ont
voerders. En president Jimmy Car
ter ontwierp in 1980 samen met de
NSC-staf het „Dessert One"-plan,
de mislukte Amerikaanse red
dingsoperatie tijdens de Iraanse
gijzelingscrisis.
Doelmatiger
William Hyland, onderdirecteur
van de NSC-staf tijdens de regerin
gen Nixon en Ford, is van mening
dat presidenten graag een beroep
doen op de NSC omdat ze daarmee
doelmatiger kunnen opereren dan
met de veelal logge bureaucratieën
binnen de veiligheidsdiensten en
het Pentagon.
Volgens Hyland bepaalt de presi
dent de buitenlandse politiek. Het
Congres kan hem van advies die
nen en verdragen goedkeuren,
maar het is vooral de president die
's lands buitenlandse politiek moet
uitvoeren. Indien hij er voor kiest
om daarbij de NSC-staf in te scha
kelen dan is die beslissing aan
hem, zo zei Hyland deze week tij
dens een vraaggesprek op de Ame
rikaanse televisie.
Maar critici van Reagans veelvul
dig gebruikmaken van de NSC
zeggen dat dat in teveel gevallen
heeft geleid tot een politiek of ope
raties die de VS in verlegenheid
hebben gebracht. De reden daar
voor is dat de NSC, in tegenstelling
tot de ministeries, niet is toegerust
om terdege afgewogen besluiten te
„Er is niets verkeerds aan indien
een president de NSC-staf ge
bruikt als een vertrouwde tussen
persoon voor diplomatieke doel
einden", zegt de Democratische se
nator Patrick Leahy. „Maar indien
de staf gaat opereren als een State
Department, als een Pentagon, als
een CIA, en dingen doet die het
toezicht van het Congres vereisen -
geheime acties, wapenverkopen,
daadwerkelijke operaties zoals in
Midden-Amerika het geval zou zijn
geweest -, dan is dat fout".
Senator Robert Byrd, die in ja
nuari de Democratische meerder
heid in de Senaat zal gaan aanvoe
ren, heeft al laten doorschemeren
dat de Senaat de acties van de rege
ring op buitenlands terrein aan een
nauwgezet onderzoek zal onder
werpen. „Ik denk dat de regering
probeert het Congres te omzeilen",
zei Byrd. „Ze proberen te voorko
men dat ze het Congres tekst en
uitleg moeten geven over wat er
aan de hand is en ik denk dat dat
een ernstige fout is".
