NfetTklsq
koopt u dubbele
zekerheid
Nederland 1
Nederland 2
de legel handel Leiden
PAGINA 24
RADIO-TV
WOENSDAG 12 NOVEMBER 1986
18.08 Family Ties, Amerikaanse comedy-serie.
Afl.: Tender is the Knight. Carry en haar moe
der bezoeken de familie Keaton. Alex denkt
indruk te kunnen maken, maar gaat iets te
TELEAC
18.30 Cursus Rockschool. Les 8. Synthese
VOO
19.00 Countdown, met Adam Curry
NOS
20.00 Journaal
SOCUTERA
20.28 Diabetes is overal, filmpje van het Diabetes
Fonds Nederland
VOO
20.33 Tineke, praatprogramma
21.25 Newhart, Amerikaanse comedy-serie. Afl.:
Alle lof naar het gemeenteraadslid. Dick be
sluit de politiek in te gaan als gemeenteraads
lid. Het werk blijkt nietje-van-het te zijn...
21.50 Nieuwslijn, actualiteitenmagazine
22.25 Miami Vice, Amerikaanse politieserie. Afl.:
Zonen en minaars. Misdaadbaas Calderone
wil de dood van zijn vader op Tubb wreken.
Zijn dochter Angelina neemt echter haar ex-
minnaar in bescherming, wat haar duur komt
te staan
23.10 RUR. Jan Lenferink in gesprek met drie gas
ten
NOS
00.00 Journaal
00.05 Nieuws voor doven en slechthorenden
DONDERDAG
09.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
EO
15.30 Laatste zeilvaarders: de zeilers van de kust,
documentaire over Braziliaanse vissers
16.00 Daktari, Amerikaanse tv-serie. Afl.: Judy en
de gier. Clarence wordt ernstig ziek, als zijn
nieuwe vriend, Virgil de gier, een gevaarlijk
bacterie blijkt te verspreiden
16.50 Kinderkant, programma vol wetenswaardig
heden, reportages, nieuwtjes en ideeën
NOS
17.30 Journaal
EO
17.46 Tijdsein buitenland, actualiteiten
18.00 Einde
FEDUCO
17.40 In Vredesnaam, vijf-delige serie gewijd aan
de vrede. Afl. 3: Waarom studie en onderzoek
naar oorlog en vrede?
Na 18 uur
NOS
18.10 Staatsloterij, eerste trekking
18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden
18.30 Sesamstraat
18.45 Jeugdjournaal
19.00 Journaal
P.P.
19.12 Uitzending van de Politieke Partijen: Volks
partij voor Vrijheid en Democratie. (V.V.D.)
NOS
19.22 Van Gewest tot Gewest, regionaal magazine..
1. De radioman. 2. Zeewolde. 3. Klonen in Lis-
se
20.00 Wie, wat, waar en hoe laat? Rubriek over
evenementen op het gebied van kunst, kui
tuur, rekreatie en toerisme
20.20 Avondvoorstelling: (S) l'Enfant et les Sortilè-
ges, ballet van choreograaf Jiri Kylian. Mu
ziek: Ravel. Uitgevoerd door het Nederlands
Dans Theater. De hoofdrol wordt gedanst
door Marly Knoben
21.15 (S) Grosse Fuge vanuit Het Laborinth te
Kuinre: Het Raphael Kwartet. Werken van
Beethoven: 1. Strijkkwartet opus 133, Grosse
Fuge. 2. Strijkkwartet nr. 13 opus 130
21.45 Studio Sport
22.30 Journaal
22.45 Den Haag vandaag
23.00 Nederland C, actualiteiten en achtergronden
op het gebied van kunst en kuituur in binnen-
en buitenland. M.m.v. Cees van Ede, Berend
Boudewijn e.a
23.50 Nieuws voor doven en slechthorenden
DONDERDAG
NOS/NOT
09.00 Verkeer 3, afl. 2
09.30 Engels Basisonderwijs groep 7, afl.3
10.00 Verkeer 2, afl.2
FEDUCO
10.30 Telebord: cursus voor Friestaligen, afl. 7
10.50 Einde
NOS/NOT
11.00 Kijk als je tekent zie je meer. 1, afl.4
11.30 Voorzichtig breekbaar, afl.2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
13.05 Einde
17.45 Paspoort voor Turk**
Het sprookje 'Het kind en de toverijen' (L'Enfanmt et les sortileges)
heeft choreograaf Jiri Kylian van het Nederlands Danstheater geïn
spireerd tot een ballet op muziek van Maurice Ravel, dat de NOS
vanavond uitzendt. De choreograaf heeft het verhaal en de muziek
omgezet in bewegingen die geheel voor zichzelf spreken. De NOS zendt
dit programma in stereo uit (Nederland 2,20.20 uur). (foto Kippa)
terd wordt en verkeerd geïnter
preteerd".
Terwijl Havel praat, registreert
de camera zijn woning, het uit
zicht en de stad Praag. Dit kon
zonder gevaar want Van Dalen
en Wouthuyzen deden zich voor
als architectuurstudenten. Tij
dens Havels verblijf in de gevan
genis heeft hij brieven aan zijn
vrouw Olga geschreven. Hiervan
is een film gemaakt waarin Havel
zelf de hoofdrol speelt. Eveneens
in een extra uitzending zendt de
NOS deze film zondagmiddag
om half twee uit. Het interview
met Havel staat vanavond gepro
grammeerd om half twaalf, na de
al eerder geprogrammeerde uit- 1
zending van Nederland C.
Nieuwslijn
Li de Veronica-televisierubriek
Nieuwslijn wordt woensdag v
avond aandacht besteed aan
vervuiling van de Rijn. In het
programma worden de nan
onthuld van bedrijven die al ja
renlang gif lozen in deze riv
Voorts aandacht voor het
schijnsel 'manische depressivi
teit'. (Nederland 1, 21.50 uur)
België 1
18.00 Tik Tak. kleuterprogramma
18.05 Zeppelin, kindermagazine
18.30 Magister Maesius, 13-delige
jeugdserie
19.00 Snow, korte Britse film over
treinen in de sneeuw
19.10 Uitzending door Derden: Pro
gramma van de Katholieke Televi
sie- en Radio-Omroep
19.40 Paardekoersen, mededelingen
en programma-overzicht
19.45 Journaal
20.10 Carte Blanche, serie waarin
minder bekend talent een tv-kans
krijgt met een eigen programma.
Vandaag: Charmezanger Guido
Belcanto
20.45 Fenomenale wereld (Phenome
nal world), Amerikaanse documen
taire serie. Vanavond: Voyage 10
Galapagos
21.10 De langste zomerro(c)k, een
herinnering aan het rockfestival
dat afgelopen zomer in Oostende
plaatsvond. Met o.a. Topper Hea-
don, Gary Moore en Rod Stewart
21.50 Het Gerucht, kunstmagazine
van Annie Declerck over de ope
ning van de Koninklijke Munt
schouwburg
22.40 Lottotrekking
22.45 Paardekoersen, journaal en co
da: Drie dichter en de oorlog I, van
Adriaan Roland Holst
23.00 Einde
DONDERDAG
14.00 Schooltelevisie
16.00 Einde
17.00 Schooltelevisie
17.25 Einde
17.55 Journaal
België 2
19.00 Zonen en dochters. (Sons and
Daughters), Australische serie
19.23 Intermezzo: Bourrée anglaise,
van Bach, uitgevoerd door J. van
Landegem, klavecimbel en F.Te-
huns, dwarsfluit
19.25 Oshin, Japanse serie. Met o.a.
Ayako Kobayashi en Shiro Ito
19.40 Mededelingen en programma-
overzicht
19.45 Journaal
20.10 Kijk uit! Verkeerstips. Mist:
niet voor iedereen gelijk!
20.15 Kwidam, telefoonspel
20.20 De postbode belt altijd twee
keer The postman always rings twi
ce), Amerikaanse speelfilm uit 1946
van Tay Gamett. Met: Lana Turner,
John Garfield, Cecil Kellaway e.a.
Cora probeert samen met haar mi-
naar Frank, haar echtgenoot te ver
moorden. Het lukt pas bij de twee
de poging, maar dan komt de justi
tie erachter...
22.10 Concert: Uitvoering van de le
symfonie van Jef van Hoof
22.45 Einde
België/Frans 1
18.00 Carrefours, gevarieerd pro
gramma
19.00 Ce Soir, regionaal magazine
19.27 Quick et Flupke, tekenfilm
19.30 Journaal
2U.09 C'est a voir
21.00 The Colby's, Amerikaanse serie
21.50 Coup de film. filmrubriek
22.00 Cargo de nuit
22.35 Lotto-trekking
22.40 Laatste nieuws
23.05 Le coeur et l'esprit, katholieke
uitzending
23.15 Einde
DONDERDAG
14.00 Schooltelevisie
14.30 Schooltelevisie
15.00 Schooltelevisie
15.30 Teletekst
16.50 Schooltelevisie
17.20 Vacaturebank
17.30 Nouba nouba, gevarieerd kin
derprogramma
Duitsland 1
18.25 Sender Frikadelle
19.00 Los berg, serie
19.57 Programma-overzicht
20.00 Tagesschau
20.15 Vater und Söhne, serie van
Bernhard Sinkel. Met: Burt Lan
caster, Julie Christie, Tina Engel
e.a. Afl.l: Lieb Vaterland...(1911-
1916). De verf- en teerfabriek Carl
Deutz viert het 25-jarig bedrijfsju-
bileum. De stichter geeft zowel fa
briek als familie met harde hand
leiding. De Eerste Wereldoorlog
staat op uitbreken
22.30 Tagesthemen, actualiteiten
23.00 Die Rose von Würzburg, inter
nationaal amusementsfestival. Met:
Katja Ebstein, Erso Ramazzotti,
Agropop, Erste Allgemeine Verun-
sicherung e.a
00.15 Tagesschau
00.20 Nachtgedanken
DONDERDAG
09.10 Die Sendung mit der Maus
09.40 Einde
09.45 ZDF-Info Arbeit und Beruf
10.00 Tagesschau und Tagesthemen
10.23 Hitparade im ZDF
11.10 Ein Platz für Tiere. (herh.)
12.10 ZDF Magzin
12.55 Persoverzicht
13.00 Tagesschau
13.15 (S) Teletekst
13.30 Einde
15.30 (S) Teletekst
15.50 Tagesschau
16.00 Café in Takt - Extrakt, muziek
programma met opnamen uit 1980/
81 van Donovan, Olivia Molina, Ba-
nasik Zubek e.a
16.45 Die Kinder vom Mühlental,
kinderserie
17.15 Achtung Klappe!, kinderen
brengen verslag uit: het vliegveld
van Frankfurt
17.45 Tagesschau
17.55 Hier und Heute, actualiteiten
18.05 Heute-Schlagzeilen
18.10 Midlotto
18.20 Die Wicherts von nebenan. (2)
18.55 Midlotto
18.58 Programma-overzicht
19.00 Heute
19.30 (S) Hitparade im ZDF
20.15 ZDF Magazine, informatief pro
gramma
2L00 Der Denver-Clan (Dynasty)
Amerikaanse serie
21.45 Heute-Journal
22.05 Anstösse - Lemen für die Zu-
kunft? Reportage over scholings
programma's in bedrijven
22.35 Ninotschka, Amerikaanse
speelfilm uit 1939 van Ernst Lu-
bitsch. Met: Greta Garbo, Melvyn
Douglas, Ina Claire e.a. De Russi
sche commissaris Ninotschka
wordt naar Parijs gestuurd om de
juwelen van groothertogin Swana
te verkopen. Ze wordt verliefd op
graaf Léon, maar ze wordt gedwon
gen naar Rusland terug te keren
00.20 Heute
DONDERDAG
09.45 Zie Duitsland 1
13.15 (S) Teletekst
13.30 Einde
15.40 (S) Teletekst
15.56 Proeramma-overzicht
Vaclav Havel
„Kunst is in mijn land een propa
ganda-instrument. De schrijver
heeft invloed op het denken, het
woord heeft gewicht. Ik heb be
tere mogelijkheden in het bui
tenland, daar mag ik wèl publice
ren. Maar ik denk dat ik zonder
mijn eigen omgeving niet zou
kunnen schrijven. Ik moet er het
beste van maken".
Dit zegt de Tsjechische schrij
ver Vaclav Havel aan de voor
avond van de uitreiking van de
door hem gewonnen Erasmus
prijs in een extra uitzending van
Nederland C. Als zegsman van
de mensenrechtenorganisatie
Charta '77 is hy meer malen gear
resteerd, twee keer in de gevan
genis beland en is het hem ver
boden in eigen land te publice
ren. Havel komt niet naar Neder
land om de prijs in ontvangst te
nemen, omdat hij bang is Tsje-
choslowakije daarna niet meer
binnen te mogen.
Daarom reisde Roel van Dalen
met cameraman Berndt Wou
thuyzen naar Praag af, waar ze
Havel thuis geïnterviewd heb
ben, met een amateurcamera zo
dat ze als toerist Tsjechoslowa-
kije konden binnenkomen. Het
interview werd onder moeilijke
omstandigheden afgenomen,
want de telefoon werd afgeluis
terd en het huis bewaakt. Uit
voorzorg tegen inbeslagneming
maakte een vriend van Havel een
kopie van elke volle videoband.
Van Dalen heeft dit alles als 'een
beetje griezelig' ervaren.
Toch spreekt Havel in het in
terview vrijuit over de proble
men in zijn land. Soms in het En
gels, meestal in het Tsjechisch
wat hem beter af gaat. Van Da
len: „Hij doet dat opzettelijk. In
het Tsjechisch kan hij zijn zin
nen beteF formuleren en zijn ver
haal dus genuanceerder bren
gen. Want stel dat het afgeluis-
16.00 Heute
16.04 Vom Urkrümmel zum Atom-
pilz, documentaire-serie over de
ontwikkeling van de aarde vanaf
het ontstaan tot de huidige atoom-
dreiging. Afl.l: Hoop voor de naza
ten van het Stenentijdperk, (herh.).
Aansl.: Heute-Schlagzeilen
16.35 Die Welt des Marchens: Das
kalte Herz (1). Serie sprookjes ver
tellingen met o.a. Thomas Ahrens,
Inge Herbrecht en Roman Fromlo-
witz
17.00 Heute. Aansl.: Aus den Lan-
dern
17.15 Tele-IUustrierte: Actuele the
ma's, sport en amusement
17.45 Tom und Jerry, tekenfilm. Aan
sl.: Heute-Schlagzeilen
Duitsland 3
18.00 Telekolleg II
18.30 Sesamstraat
19.00 Aktuelle Stunde, regionaal ma
gazine met nieuws en sport
19.45 Raamprogramma van de regio
nale studio's
20.00 Tagesschau met weerbericht
20.15 Ich stelle mich: Barbara R:ut-
ting
21.45 eff-eff, vrijetijdsmagazine
22.30 (ZW) Der glaserne Schlüssel
(The glass key), Amerikaanse speel
film uit 1935 van Frank Tuttle. De
politicus Paul Madvig breekt met
Nick Varna, de eigenaar van een se
rie speellokalen. Hij steunt daar
mee de campagne van Ralph Hen
ry, die burgemeester wil worden.
Paul is verliefd op diens dochter,
terwijl zij slechts oog heeft voor Ed,
Paul's naaste medewerker
23.45 Laatste nieuws
DONDERDAG
07.55 Gymnastik im Alltag (12)
08.10 Schooltelevisie. (9.10 Het pro
gramma met de muis)
10.45 Einde
17.30 Musiktheater
17.00 Schooltelevisie
18.00 John Craven's Newsround,
jeugdjournaal
18.10 The cuckoo sister
18.35 Masterteam, spelprogramma
19.00 Journaal en weerbericht
19.35 London plus
20.00 Wogan, amusementsprogram-
20.35 The clothes show
21.00 Dallas, Amerikaanse serie
21.50 Points of view
22.00 Journaal, regionaal nieuws en
weerbericht
22.30 The visit
23.20 Sportsnight
00.25 Showreel, film- en videoru
briek
01.10 Weerbericht
DONDERDAG
07.00 Teletekst
07.30 Flinstones
07.55 Nieuws
08.00 Breakfast time, actualiteiten
10.05 Forty minutes
10.45 Advice shop
11.00 Nieuws voor doven en slech
thorenden en weerbericht
11.05 Neighbours
11.25 Philip Schofield
11.30 Play School
11.50 Henry's cat, tekenfilm
11.55 Five to eleven
12.00 Food and drink, informatieve
12.35 Open air, met nieuws en weer
bericht
13.25 Birdweek: Slimbridge
13.55 Regionaal nieuws en weerbe
richt
14.00 Nieuws en weerbericht
14.25 Neighbours
14.50 Animal fair
15.00 633 Squadron, Engelse speel
film uit 1964
16.30 Pink Panther, tekenfilm
16.50 Phillip Schofield
16.55 Scragtag
17.10 Laurel and Hardy, slapstick
17.15 Sebastian
17.35 Dungeons tetragons, kinder
serie
BBC 2
18.30 Cover to cover
19.00 Randolph Scott western: Trail
Street
20.20 Tekenfilm
20.30 The secrets of Suez, documen
taire over de Suez-episode in 1956
21.30 Out of court
22.00 M.A.S.H., Amerikaanse serie
22.25 Television and Number 10: Into
the torture chamber
Hedda Gabler, tv-spel
23.20 The trouble with sex, medische
23.50 Newsnight, actualiteiten
00.35 Weerbericht
00.45 Einde
DONDERDAG
10.00 Teletekst
10.52 Schooltelevisie. (13.40-13.45
Pauze)
15.00 Watch
15.35 Tennistoernooi Wembley
16.00 Nieuws en weerbericht, (regio
naal eveneens)
17.00 Pamela Armstrong show
17.30 Tennistoernooi vanuit Wem
bley
Sky Channel
18.00 I dream of Jeannie
18.30 Hazel
19.00 Hogan's heroes
19.30 The Muppets go to Hollywood
20.30 Threesome. Film
22.10 International Motor Sports
1986
23.15 Roving Report
23.45 Sky Trax. Popmuziek
01.00 Closedown
DONDERDAG
07.30 The DJ Kat Show
08.30 Sky Trax. Popmuziek
13.10 Skyways
14.00 City lights
14.25 Roving Report
15.00 Sky Trax. Popmuziek
17.00 The DJ Kat Show
Europa TV
18.00 Europa Count Down. Popmu
ziek
18.45 Travel Magazine. Tourist Infor
mation
19.10 Almanac: Auguste Rodin
19.15 World Watch
19.30 Sport Reports
20.30 Faith in Europe -Magazine
21.00 Opera. La Cenerentola
23.40 World Watch
23.50 Sport Reports
DONDERDAG
17.25 Weerbericht
17.30 Kinderprogramma: Ploom,
Plastinots and the Partridge Fami
ly
TV 5 f Music Box
Het muziekprogramma van Music-
box wordt dag en nacht uitgezon
den wanneer TV 5 niet in de lucht
is.
18.25 Folklore, kostuumefeest in Ge-
nève
19.00 5 ans dèja, amusement
19.30 Télescope, wetenschappelijk
magazine
20.20 La Suisse au fil du temps: face a
la mort
21.30 Folklore, kostuumfeest in Ge-
22.00 Journaal
DONDERDAG
16.05 Champs-Elyséés, amusement
17.35 Projection privée, cultureel ma
gazine
ADVERTENTIE
Duitsland 2
Een kwalifeitsprodukf én het
vakmanschap van de Tielsa-dealer.
BBC 1
Radio 1 na 18 uur
NOS: 18.45 Waar waren we ook al
weer?, zendingsverhaal. 18.58 Met
terdaad hulpverlening. NOS: 19.02
Hobbyscoop. 19.30 Akkoord. 20.02
Langs de lijn. 22.02 NOS Podium
van de Nederlandse lichte muziek.
23.07 Met het oog op morgen.
NCRV: 0.02 Volgstpot. 1.02 Roman
ce. 2.02 Nachtexpress. 6.02 In 't
voorbijgaan. 6.07 Non-stop lichte
muziek
Na 18 uur
NCRV: 18 03 Hier en nu. 18.30 Prali
ne. 18.54 In 't voorbijgaan. 19.00-
07.00 Zie Radio 1
Radio 3 na 18 uur
NOS: 18.03 De Avondspits. VPRO:
Radio 4 na 18 uur
NOS: 13.00 Nws. AVRO: 18.02 Het
betere werk. 20.00 Nws. 20.02 Com^
puter en kunst: Experimenteel c
Radio 5 na 18 uur
TROS: 18.10 TROS Kinderforum.
P.P.: 18.20 Uitzending van de De
mocraten (D'66). TROS: 18.30 Tem
po Doeloe. NOS: 19.00 Programma
voor buitenlandse werknemers. FE
DUCO: 20.30 Medelanders Neder
landers. Moderne Antilliaanse Moe
ders. NOS: 20.55 Medelanders Ne
derlanders: Antilliaanse cultuur
OMROEP RIJNLAND
17.00-19.00 VLOK, Katwijk, in
form. progr.
19.00-20.00 Geestelijk leven
DONDERDAG
Radio 1 voor 18 uur
AVRO: 7.03 Auto in? AVRO aan!
(7.15-7.30 Jeugdradiojournaal. 7.33
AVRO's Radiojournaal. 7.51 econo
misch commentaar E. Peereboom.
8.30 Financ. nws. 8.35 AVRO's
Sportpanorama.) 9.05 Arbeidsvita
minen, (9.50 Snotneus Ahoy.) 12.05
AVRO Magazine. NOS: 12.56 Mede
delingen voor land- en tuinbouw.
14.05 Koperen Ko en Nikkelen Ne-
hs. 15.05 De burgemeester is jarig.
KRO: 16.05 Echo-magazine
Radio 2 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nws. NCRV:
07.03 Het levende woord. 07.10 Van
daag...donderdag. 08.03 Hier en Nu.
8.54 Ontmoeting. 9.03 Wie weet
waar Willem Wever woont? 10.03
Plein Publiek. 11.30 Twaalfuurtje.
12.40 Middagpauzedienst. 13.03
Hier en Nu. 13.20 Kletsmajoor. 13.30
De familieshow. 15.03 Als de dag
van toen. 16.03 De wereld zingt
Gods lof. VOO: 17.03 Hollandse hits
concert. 15.30 Zeggen en Schrijven.
VPRO: 16.00 Het Portret
Radio 3 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nws. TROS:
07.03 De Havermoutshow. 09.03 De
Hugo van Gelderen Show. 11.03 De
Europarade. 12.03 50 Pop of een en
velop. 14.03 De Polderpopparade.
Radio 4 voor 18 uur
VOO: 08.00 Nws. 08.02 Veronica's
Meesterwerken op CD. 11.00 Mu
ziek voor miljoenen. 13.00 Nws.
Kiekeboe. 10.20 Jeugdkate-
chese. 10.30 De Zonnebloem. 11.00
Vijftig plus. 12.00 Nws. 12.05 Op de
eerste rang. 13.00 Nws. 13.10 Kruis
punt. 13.30 Da Capo. 14.00 Het Dos
sier, documentaire. 15.00 Zin in mu
ziek op 5.15.20 Van vreemdeling tot
medeburger. 15.40 O Kwadraat.
NOS: 16.00 Zo kan het ook. 16.30
Een leven lang. gesprekken met ou
dere kunstenaars. 17.00 De zin van
geschiedenis. (5) KRO: 17.36
Scheepspraat en Marktberichten.
Overheidsvoorlichting: 17.46 Uit
zending voor de landbouw. NOS:
17.56 Mededelingen en Nieuws
Maandagmiddag was ik voor het
eerst in het Verzetsmuseum aan de
Lekstraat 63 in Amsterdam. Voor
iemand die zelf in het verzet heeft
gezeten was dat aan de late kant,
maar misschien komt dat omdat de
trauma's uit mijn verzetsverleden
minimaal zijn. Eigenlijk kan ik
maar op twee verzetsdaden bogen.
Toen mijn broertje en ik, die bij
mijn grootmoeder in Hippolytus-
hoef op Vlieringen de hongerwinter
in Amsterdam te slim af probeer
den te zijn, van het Duitse opperbe
vel de aanzegging kregen als niet-
ingezetenen weer naar onze eigen
lijke woon- en verblijfplaats terug
te gaan, hebben wij dat bevel, met
steun van oma, niet zonder fierheid
getrotseerd. En toen mijn groot
moeder verplicht inkwartiering
kreeg van een Kapitan en een
Oberleutnant van het terugtrek
kende Duitse leger die hun Panzer-
faust schuin rechtop in het schuur
tje zetten met de waarschuwing
dat we daar met onze vingers van
af moesten blijven, waarna we ter
compensatie wel door hun veldkij
ker naar de overkant van de weg
mochten kijken waar ik heel duide
lijk een vlieg boven het hek van
boer Scheltus zag vliegen, dus aan
de kwaliteit van hun veldkijkers
kunnen de Duitsers hun nederlaag
achteraf onmogelijk wijten,- be
stond onze tweede verzetsdaad
hierin dat we allebei stiekem een
pannekoek opaten van de stapel
die oma voor de heren officieren
had moeten bakken, nadat zij
daarvoor eerst eieren en meel bij
boer Lont hadden gevorderd. Ik
zou dat willen rangschikken onder:
sa.botage van de voedselbevoorra-
ding van de Duitse troepen.
In het Verzetsmuseum werd het
boek 'Etty', de nagelaten geschrif
ten van Etty Hillesum 1941-1943'
door uitgeverij Balans ten doop ge
houden, tegelijk met een tentoon
stelling rond Etty Hillesum, met
een verbazingwekkende hoeveel
heid materiaal. Natuurlijk de spi
raalschriften waarin zij haar dag
boeken schreef, maar ook vele foto's
van haarzelf, vrienden en familie
leden, die de lezers van haar dag
boeken hebben leren kennen, en bij
voorbeeld haar rapport van het De
venter gymnasium, met goede cij
fers voor Nederlandsch (3 1/2),
Fransch (3), Hoogduitsch (3 1/2) en
Engelsch (3+), een heel goed cijfer
voor Oude geschiedenis (4+) en een
bedenkelijk cijfer voor Lichamelij
ke opvoeding (binnen en buiten),
namelijk een 2!
Ze kon schrijven, Etty Hillesum!!
Ik citeer volstrekt willekeurig van
pagina 581:
„De leeftijd van de ziel, die een
andere leeftijd is dan die, welke ge
boekt staat bij de burgerlijke
stand. Ik denk, dat de ziel bij de
geboorte al een bepaalde leeftijd
heeft, die niet meer verandert. Men
kan met een ziel geboren worden,
die 12 jaar oud is en wanneer men
80 is, is die ziel nog steeds 12 jaar
oud en niet ouder. Men kan ook. ge
boren worden met een duizendjari
ge ziel en er zijn soms kinderen van
12 jaar, aan wie men merken kan,
dat hun ziel 1000 jaren oud is.
En daaronder schrijft ze:
„Gisteren vroeg ik aan Maria
over iemand: is ze intelligent?
Jawel, antwoordde Maria, maar
alleen in haar hersens.
S. zei altijd over Tide: Ze heeft
'seélische Intelligent'.
Niet alleen teksten kunnen impo
neren of ontroeren, ook een boek
zelf, zoals dit. Zo prachtig uitgege
ven voor f49,50:874 bladzijden, ge
bonden, met foto's, met een Woord
vooraf, gevolgd door een Inleiding,
gevolgd door 583 bladzijden Dag
boeken 1941-1942, gevolgd door
Brieven van Etty, aan Etty en over
Etty, gevolgd door Aantekeningen,
gevolgd door Noten, gevolgd door
een Tekstverantwoording (46 blad
zijden!), gevolgd door een Biblio
grafie, gevolgd door een Aanhang
sel, gevolgd door een Personenre
gister...
Met hoeveel zorg, liefde en over
gave is dat niet door een achttal
mensen gedaan! Wat een voldoe
ning gevende overwinning op de
twijfelaars van vroeger. Voor haar
vertrek naar Westerbork en van
daar naar Auschwitz in 1943 gaf
Etty Hillesum haar dagboeken aan
Maria Tuinzing met het verzoek ze
voor publicatie aan Klaas Smelik
ter hand te stellen. In een van de
vitrines op de tentoonstelling lig
gen de afwijzende briefjes van de
uitgevers uit 1959. „Tot onze spijt
moeten wij U mededelen dat deze
dagboeken niet voor uitgave in
aanmerking komen" (A. W. Sijt-
hoff, Leiden). „De twee hoofdstuk
ken en de zeven bladzijden manus
cript van Uw vriendin gaan hier
bij met dank voor de lezing terug.
Een uitgave hiervan zullen wij niet
ondernemen". (E. Querido). Ook de
Arbeiderspers zag er niets in. Pas
in 1981 vond Etty Hillesum onder
dak bij uitgeverij De Haan. Inmid
dels is van 'Het verstoorde leven' de
18e druk verschenen en is het in 14
landen vertaald. Wat dat aangaat
hébben Etty Hillesums dagboeken
dus veel gemeen met dat van Anne
Frank, waar ook zes uitgeverijen
(Querido, Fischer Verlag, Repu
bliek der Letteren, H. Meulenhoff
en waarschijnlijk De Bezige Bij en
J.M. Meulenhoff) geen trek in had
den voordat Contact het tenslotte
in een oplage van 1500 exemplaren
uitgaf...
