Ongewenste intimiteiten op school
Spanning en satire in
de Gele Geschiedenis
kortweg
achtergrond
WOENSDAG 12 NOVEMBER 1986
Eindredactie Bert Paauw
Telefoon 071 - 144941, toestel 242
CDA-voorzitter
Kindertelefoon
De kindertelefoon, enkele ja
ren geleden ingesteld ten behoe
ve van jongeren die met iemand
over hun problemen willen pra
ten, is aangeslagen. Een door de
Vrije Universiteit in Amster
dam gehouden enquête onder
jongeren van tien tot zeventien
jaar heeft aan het licht gebracht
dat veel jeugdigen bekend zijn
met het bestaan van de kinder
telefoon en er ook wel eens ge
bruik van maken. Meestal wil
len de opbellers praten over
moeilijkheden in het gezin. Als
voordelen van de kindertele
foon (020-224455, dagelijks tus
sen 16.00 en 20.00 uur) werden
genoemd de anonimiteit en het
feit dat er goede afspraken kun
nen worden gemaakt.
Anti-bontcampagne
Onlangs is een nieuwe cam
pagne gestart tegen de verkoop
van bont in Nederland. Hoewel
de verkoop daarvan de afgelo
pen jaren dank zij uitgebreide
voorlichting door het Anti-
bontcomité al aanzienlijk is ge
daald vindt het comité <dat er
nog veel te weinig bekend is
over het dierenleed dat achter
de bontjas schuilgaat. Zo wor
den onder meer met afschuwe
lijke klemmen en strikken jaar
lijks over de hele wereld onge
veer 35 miljoen pelsdieren in
het wild gevangen. Dieren, die
in zo'n klem terecht komen
moeten vaak vreselijk lijden
omdat hun in de klem geraakte
poot wordt verbrijzeld en ze na
een martelende doodsstrijd van
uitputting, kou of honger ster-
Voorrang niet-rokers
In het ziekenhuis van de
plaats Trondheim (Noorwegen)
krijgen mensen die niet roken
in het vervolg een voorkeursbe
handeling boven mensen die
wel roken. De maatregel is een
uitvloeisel van de anti-tabaks
houding die door de Skandina-
vische regeringen wordt inge
nomen. Volgens de leiding van
het ziekenhuis in Trondheim is
aangetoond dat roken een nade
lig effect kan hebben op een
goed verloop van een operatie
en op de anesthesie (narcose)
die met name bij hartoperaties
noodzakelijk is. Het publiek
heeft over het algemeen gunstig
gereageerd op de maatregel.
Binnen de politieke partij
CDA is een beetje rumoer losge
broken rond de verkiezing van
een nieuwe voorzitter. Het be
stuur heeft haar lid Van Velzen
voorgedragen, maar tientallen
afdelingen van het CDA vinden
dat dan teveel sleutelposities in
hun partij door katholieken
worden bezet. Zij hebben daar
om de uit CHU-kringen afkom
stige Eversdijk voorgedragen,
die z'n voordracht overigens
nog in beraad houdt. Volgens de
commissie die naar een geschik
te opvolger voor de naar het ka-
binet-Lubbers vertrokken oud
partijvoorzitter Bukman heeft
gezocht is bij de keuze voor Van
Velzen helemaal niet gekeken
naar de geloofsrichting van de
betrokkene.
Bij Dupuis kwam een voortijdig
einde aan de strip de Onnoemba-
ren van Yann le Pennetier en
Conrad. Dat had te maken met
hun verhaal Gele Geschiedenis,
dat ons verplaatst naar het Hong
kong van 1949, waar misdadigers
voor veelvoudige moord niet te
rugdeinzen, opiumkitten en bor
delen overvloedig floreren. Het
jaar waarin Tsjang-Kai-Sjek voor
de oprukkende communisten de
wijk naar Formosa moest nemen
om het vege lijf en dat van zijn
resterende leger te redden.
De strip verscheen in 1980 in
het weekblad Robbedoes, waar
de vrijmoedige aanpak van Yann
en Conrad de gemoederen in be
weging schijnt te hebben ge
bracht. Maar met die strip was er
nog geen (Nederlandstalig) boek.
Pas nu - na zes jaar - is het zover.
Ongekuist is bij Den Gulden En
gel de Gele Geschiedenis ver
schenen, een ronduit apart strip
verhaal. Dat geldt voor sfeer, lay
out en tekeningen. In het begin
is het wel even wennen aan die
pagina's, want de gekleurde te
keningen zijn afgedrukt tegen
een zwarte achtergrond. Daar
door ontstaat een beetje het ef
fect van het zitten in een duistere
bioscoopzaal om zo het geprojec
teerde verhaal te beleven.
En avontuur krijgen we volop
in dit album in oosterse sferen,
waar zich soms in schemerachti
ge vertrekken allerlei situaties
voordoen. Understatements ge
noeg, aan cynisme geen gebrek.
Het verhaal begint met een
nachtelijke dialoog op een Brits
patrouille-schip, dat. ons meteen
in de politieke toestand van dat
moment plaatst. '...Slecht nieuws
van het continent... Kanton zou
gisteren gevallen zijn! Tsjang-
Kai-Sjek is gevlucht en er wordt
verteld dat vice-president Li-
Tsung Jen in reepjes is gesneden
en gebraden in olie! Een wolkje
melk alsjeblieft'.
Daar wordt heel Brits thee ge
dronken, maar de kustwachters
verslikken zich wanneer ze zien
dat er plotseling met gedoofde
lichten het vrachtschip Torque-
mada uit Macao opdoemt en
even later de houten jonken in de
Repulse Bay aan splinters vaart.
Dergelijk stuurmanschap vergt
natuurlijk enig nader politie-on-
derzoek. De autoriteiten treffen
de gehele bemanning roerloos
aan, ze zijn stuk voor stuk om
zeep gebracht. En de daders heb
ben er geen geheim van ge
maakt: ze zijn bendeleden van
het teken van de Yellow Ox. De
lading van de vrachtvaarder is
gekaapt.
De gehanteerde tekenstijl is
apart. De figuren lijken snel op
papier te zijn gezet waardoor er
een schetsmatige indruk ont
staat die het gehele beeld be
weeglijkheid verleent. En de
aard van de gecreëerde typen is
dusdanig dat het geheel op
schuift naar de karikatuur. Daar
zal de invloed op Conrad van een
stripcoryfee als Franquin niet
vreemd aan zijn.
De Gele Geschiedenis is deel 3
in de serie De Onnoembaren; in
voorbereiding zijn 1. Nummer
In het stripverhaal De Gele Geschiedenis wordt niet teruggedeinst
r veelvoudige moord.
Malo Louarn
Het goud van Macho-Foetchi
door Malo Louarn is een span
nende kinderstrip. Malo Louarn
komt - de naam verraadt het al -
uit het landschappelijk spannen
de Bretagne en beleefde jaren ge
leden zijn debuut in het week
blad Kuifje. Bij Lombard publi
ceerde hij vervolgens Bretonse
sprookjes waarna hij overstapte
naar Robbedoes. Hier zagen het
licht zijn satirische verhalen De
Vedette en De Kandidaat. Boe
ken kwamen er niet en toen be
sloot Malo Louarn zelf te gaan
uitgeven, zo laat Mark van Op
pen weten, thans stripuitgever
bij Den Gulden Engel en eerder
werkzaam als redacteur bij Kuif
je. Zo werden er van De Kandi
daat tienduizend exemplaren
verkocht. Toch bleef het verder
stil rond Louarn, die ondertus
sen voor de Bretonse uitgever
Ouest France de serie Rona was
gaan tekenen. Het is met deze
strip dat nu in een Nederlandse
vertaling gestart wordt.
Rona is verslaggever bij Het
Riool, een krant die honderd pro
cessen per dag aan zijn broek
krijgt. Macho-Foetchi staat voor
een (niet-bestaande) enclave in
Latijns^Amerika waar Lamasit-
te-indianen zich massaal hebben
aangesloten bij de pro-Castro-re-
bel Pipilancaus. De namen dui
den al aan dat er iets niet klopt
en dat is ook zo. De juiste Neder
landse vertaling van Lamasitte
luidt 'Klaar-ben-je-d'r-mee'. Die
indianen zijn allen analfabeet,
maar zijn toch aanhangers van
Karl Marx, wiens hoofdwerk Het
Kapitaal is. En hoewel kapitalis
ten gek op kapitaal zijn, zijn ze
beslist geen aanhangers van Karl
Marx, wiens echtgenote Jenny
von Westphalen toch wel meer
van dat slijk der aarde in haar
portemonnee gehad zou willen
hebben.
Pipilancaus heeft een van de
journalisten van Het Riool gegij
zeld. Het is duidelijk dat Rona er
op wordt uitgestuurd om zijn
collega te bevrijden en er uiter-
aard een verhaal over te schrij
ven. Want het is komkommertijd
en dan is een opwindende repor
tage in de uitgedunde kranten
natuurlijk nooit weg. Hij hoeft er
gelukkig niet alleen op uit, want
in zijn gezelschap bevindt zich
de mooie Ninnog en een niet zo
snuggere zeekapitein.
Dat er in Macho Foetchi een
guerrilla aan de gang is, is gezien
de situering van het land te be
grijpen. Generaal Quetocni is er
de baas en in zijn eigen ogen toch
heel democratisch. Want eens in
de 75 jaar is hij bereid zijn presi
dentschap ter beschikking te
stellen. Bovendien speelt hij
mooi weer. Omdat het in het land
bijna altijd regent, heeft hij het
woord regen uit de vocabulaire
laten schrappen. En de vraat
zucht van de piranha's die de ri
vieren van Macho Foechi bevol
ken kent geen grenzen. Een goe
de lokatie voor een afwisse
lend avontuur.
FRANS KEIJSPER
Een situatie die volgens de stichting Handen Thuis nogal eens voor
komt op school. Een leraar buigt zich veel te nadrukkelijk over een
leerlinge en laat daarbij nonchalant zijn hand afglijden, (foto Wim Dijkman)
De leraar aardrijkskunde buigt
zich altijd vèr over Annemiek
heen, als hij iets wil uitleggen.
Meestal belandt zijn hand daar
bij op haar schouder. Soms glijdt
die ook af naar haar borst, om
een vermeend pluisje weg te ha
len.
Heieen loopt een halfjaar stage
in een bejaardentehuis. Ze
woont intern. Haar praktijkbege
leider daar is haar steun en toe
verlaat. Problemen en fouten
kan ze met hem bespreken. Hij
troost haar en geeft complimen
tjes. Als hij tegenover haar zit tij
dens een werkbespreking, pakt
hij haar hand vast. Ze heeft haar
hand een paar keer weggetrok
ken, maar hij blijft het proberen.
Ze laat het maar zo, al ziet ze
steeds meer tegen de wekelijks
terugkerende evaluaties op.
Maar hij moet haar stage beoor
delen, beslist in feite of ze ge
schikt is voor de beroepsprak
tijk.
Sommige scholieren en stu
denten worden lastiggevallen
door hun onderwijzers, leraren
en stage-begeleiders. De een
krijgt te vaak een tik op haar bil
len, de ander gaat in op seksuele
avances van haar stage-begelei-
der omdat ze bang is een slecht
stage-rapport te krijgen.Onge
wenste intimiteiten op school
worden maar zelden bekend. De
stagiaire breekt voortijdig haar
stage af, en de precieze redenen
blijven onduidelijk. De scholiere
pikt de handtastelijkheden om-
De levensader van Europa wordt
de rivier de Rijn vaak genoemd.
Enorme hoeveelheden goederen
worden via de Rijn Europa in- en
uitgevoerd, en dat gaat allemaal
via Rotterdam, de grootste haven
ter wereld. De 'Maasstad' wordt
daarom ook wel aangeduid als de
Poort van Europa.
Maar de Rijn is voor Neder
land ook een van de belangrijk
ste leveranciers van zoet (drink-
)water. Een erg betrouwbare
bron is het niet. De Fransen gooi
en sillds jaar en dag enorme hoe
veelheden afvalzout in de Rijn, al
lijkt daar na 20 jaar onderhande
len nu wat aan te gebeuren.
Daarnaast loost de chemische in
dustrie jaarlijks miljoenen kilo's
rotzooi in de rivier.
Al tientallen jaren wordt er
druk gepraat over het schoner
maken van de Rijn. Maar een fat
soenlijke verwerking van che
misch afval is veel duurder dan
om het gewoon in het water te
gooien, en daarom gaat het alle
maal maar heel langzaam. Des
ondanks is het Rijnwater nu veel
schoner dan 10 jaar geleden.
Het gevaar blijft echter op de
loer liggen. Ruim een week gele
den vloog de chemische fabriek
Sandoz bij het Zwitserse Basel in
brand. Hoewel de Zwitsers eerst
zeiden dat er alleen wat kleurstof
in de Rijn was gelopen, stierven
in West-Duitsland tienduizenden
vissen. Toen pas gaven de Zwit
sers toe dat er een ramp was ge
beurd: 30.000 kilo bestrijdings
middelen was in de rivier gelo
pen. Dat is dezelfde hoeveelheid
die alle chemische bedrijven sa
men normaal gesproken in een
heel jaar in de Rijn mogen gooi
en. Het is de grootste vervui
lingsramp uit de geschiedenis.
De gevolgen zijn enorm: over
250 kilometer zijn alle vissen en
waterplanten dood. Deze week
stroomt het gif door Nederland.
De waterleidingbedrijven mogen
daarom geen water uit de Rijn
halen. De sluizen zijn zoveel mo
gelijk gesloten om het gif maar
zo snel mogelijk te laten door
stromen. Vissen in de Rijn is ver
boden.
Het ergste is nog dat Het hele
maal niet zo erg had hoeven zijn.
Volgens een rapport van de Duit
se vereniging van chemische fa
brieken was de beveiliging bij
Sandoz ver beneden peil. Betere
brandbeveiliging en opvangbas-
sins hadden de giframp kunnen
voorkomen. Maar ja, dat vond de
fabriek blijkbaar te duur.
De regeringen van de landen
langs de Rijn gaan binnenkort
weer praten over maatregelen
om dit soort rampen te voorko
men. De meeste milieuorganisa
ties hebben er weinig vertrou
wen in. Want milieubescherming
is mooi, maar als het geld kost is
het heilig vuur vaak snel ge
doofd. Dat een ramp veel meer
kost - en niet alleen aan geld - lij
ken ze nog altijd niet te begrij
pen. Sandoz straks wél, want
Frankrijk gaat een schadeclaim
indienen. De Duitsers denken
daar ook sterk over. Doen ze dat,
dan zal Nederland waarschijnlijk
ook een forse rekening bij de
Zwitsers indienen.
SJAAK SMAKMAN
De Rijn komt bij Lobith ons land binnen. Deze opname is het afgelopen weekeinde gemaakt op het
moment dat de gif golf de grens passeerde. En dan krijg je een schoon plaatje van een vieze rivier. Op de
voorgrond het meetponton van Rijkswaterstaat. (foto anp>
dat ze niet weet bij wie ze terecht
kan.
Vorig jaar kwamen twee geval
len van ongewenste intimiteiten
in het onderwijs uitgebreid in de
publiciteit. Een groepje manne
lijke studenten werd geschorst
van de Vrije Universiteit van
Amsterdam, nadat bekend was
geworden dat zij hun vrouwelij
ke mede-studenten lastig vielen.
Het hoofd van een basisschool in
Middelburg werd in datzelfde
jaar drie maanden geschorst na
dat hij bekende seksueel mis
bruik te hebben gemaakt van
een studente van de Pedagogi
sche Academie, die op zijn
school stage liep.
Die publiciteit heeft effect ge
had. Toen de medewerksters van
de stichting 'Handen Thuis' in
maart van dit jaar een tussentijd
se evaluatie hielden, bleken lang
niet meer alle binnengekomen
klachten over ongewenste inti
miteiten op het werk te gaan.
Een op de zeven telefoontjes
werd gepleegd omdat een scho
liere of studente lastig werd ge
vallen door een leerkracht of sta-
ge-begeleider die zijn handen
niet thuis kon houden. „We wis
ten wel dat er wat aan de hand
was", zegt Else de Wit, coördina
trice van 'Handen Thuis'. „De
school is geen eiland. Als het op
de werkplek gebeurt, komt het
op scholen ook voor".
Telefoontjes
De telefoontjes over handtaste
lijke leraren komen meestal niet
van de scholieren zelf, is de erva
ring bij 'Handen Thuis'. Mede
werkster Alie Kuiper: „Over het
algemeen belt een lerares op.
Soms is zij in vertrouwen geno
men door een of meerdere meis
jes, soms ziet zij wat een collega
met zijn vrouwelijke leerlingen
doet, maar ontkent hij dat tegen
over haar". Ook decanen en di
recteuren zoeken hun heil bij het
klachtenbureau. Else: „Die zien
het gebeuren, berispen een le
raar herhaaldelijk, maar er ver
andert niets. En weten dan niet
meer wat ze ermee aan moeten".
Als er al een melding komt van
de leerlingen zelf, dan zijn die in
middels al van school veranderd,
of ze hebben hun diploma al in
hun zak.
„Bij ongewenste intimiteiten
op de werkplek kun je een ont
binding van de arbeidsovereen
komst aanvragen, de arbeidsin
spectie inschakelen, naar de vak
bond gaan. Je kunt een hele rij
dingen in werking stellen", ver
klaart Alie, „maar voor leerlin
gen die lastig worden gevallen is
er niks. Vaak praten meisjes on
derling wel over een leraar 'die
altijd met z'n handen aan je zit',
maar dat gaat toch meer in de
giechelsfeer". De angst over
heerst ook dat de handtastelijk
heden worden ontkend. Een
steeds afglijdende hand kan toe
val zijn. Het gevoel van 'uitge
kleed te'worden voor het bord'
lijkt al helemaal subjectief. „Die
meiden denken dat het door de
leraar toch ontkend zal worden
als ze er iets van zeggen".
Begrijpelijk, maar onterecht, is
de ervaring van de twee mede
werksters. „Het gaat zelden om
één incident. Meestal is er een
reeks van voorvallen geweest
voor ze aan de bel trekken". On
gewenste intimiteiten op school
zijn een taboe. Alie Kuiper daar
over: „Het is moeilijk voor te
stellen dat er op een instituut dat
bijdraagt aan de opvoeding van
kinderen, mensen rondlopen die
misbruik maken van hun leerlin
gen".
Vaak gebruikt argument van
leerkrachten is dat de scholiere
'vroeg om intimiteit en behoefte
had om te experimenteren'. Van
die opvatting gaan de haren van
Else en Alie recht overeind
staan. „Er verandert heel veel
voor meisjes op die leeftijd. Na
tuurlijk hebben ze behoefte aan
experimenten op seksueel ge
bied, of willen ze een leraar in
vertrouwen nemen over proble
men thuis. Maar juist een leer
kracht is niet de geëigende per
soon om od die seksuele wensen
ïn te gaan. Hij heeft een machts
overwicht op drie niveaus: Hij
is ouder, een man en bovendien
leraar". De twee pleiten voor een
gedragscode, zoals die ook bij
therapeuten bestaat. „Je positie
maakt dat je er niet op in mag
gaan. Dat geldt voor therapeu
ten, en die discussie over eenzelf
de gedragscode zou ook op de
scholen gestart moeten worden".
'Handen thuis' (telefoon 030-
322734) pleit voor het ontwikke
len van een beleid. De gemeente
en het ministerie van Onderwijs
zouden vertrouwenspersonen
aan moeten stellen op de scho
len, zoals onlangs op een aantal
universiteiten gebeurde. Van de
scholen zelf kan je dat nauwe
lijks verwachten, menen Else en
Alie. Else: „Op de universiteiten
ontlenen ze er zelfs prestige aan:
zie eens hoe progressief wij zijn".
Volgens de coördinatrice wordt
dat moeilijker op een gewone
middelbare school. „Zo'n univer
siteit is enorm groot, iedereen
kan begrijpen dat daar weieens
wat gebeurt. Maar op een school
met duizend leerlingen en een
tiental leerkrachten wordt dat
moeilijker. Dan wordt het al snel
duidelijk wie het betreft, en is de
anonimiteit niet gewaarborgd.
Wie een vertrouwenspersoon
aanstelt op een middelbare
school, geeft toe dat die dingen
op die school kunnen gebeuren.
Daarom neemt niemand het
voortouw, want dan krijg je als
school al snel de naam. En dat is
niet bevorderlijk in de strijd om
de leerlingen".
ANKA VOORTHUÏJSEN
Wellicht \s Het accepteren dat -worden...fris en vrolijk tikt
in terecw komen.hos wei
Lm»t^rr dan professor...
Ik dadit tos dat het Gewone
proef(vettjes waren-
waar ben jij dan al die tijd mee -wrtm'rrtoeitc
to wetje tófjes joppie croot? SLfc!
Wordt vervolgd.
