'Noem het een ziekte, maar
ik moet nu eenmaal werken'
Interview
Joop 'Kwantum' Steenbergen doet weer allerlei zaken
Meisje niet verplichten
een exact vak te Idezen
Vrijzinnigen
bepleiten
ruimte in
nieuwe kerk
MAANDAG 10 NOVEMBER 1986
PAGINA 9
NIEUWEGEIN Joop 'Kwantum' Steenbergen (49) is
weer terug in de handel. Of is hij eigenlijk nooit weg
geweest? In elk geval kan hij weer van alles leveren.
Joop Steenbergen is namelijk verslaafd aan kopen en
vooral verkopen. In een luxueus kantoor in Nieuwe-
gein zit hij iedere dag aan de telefoon, geeft zich over
aan de handel in grote partijen en zegt in enkele
maanden een omzet van 25 miljoen te halen. "Ik had
juist afscheid genomen om het wat rustiger aan te
doen, maar daar zit ik dus weer", verzucht hij. Een
gesprek met een geboren Amsterdamse koopman.
door
Rob Starrenburg
Begin in dit jaar deed hij zijn 41,
bij wijze van spreken persoonlijk
uit de grond gestampte Kwan
tum-hallen van de hand. Het tex-
tielconcern Macintosh telde er
een onbekend, maar ongetwij
feld leuk bedrag voor neer en
Steenbergen moest beloven zich
terug te trekken uit de detailhan
del. "Maar ik kan niet stilzitten",
zegt hij, bijna verontschuldi
gend. "Je moet me niet zien als
een Dagobert Duck die probeert
heel veel geld in de kelder te krij
gen. De handel is mijn hobby".
Voor die liefhebberij heeft hij
aan de rand van Utrecht 5000
vierkante meter opslagruimte
gehuurd. 'HAMARC' schreeu
wen grote zwarte letters van ver
schillende plaatsen op de blauw
en oranje gevel. De H is van Han
del en Marc is z'n jongste zoon
tje. Op de eerste verdieping
houdt de trotse vader een kamer
van 5 bij 10 meter bezet, met
daarin een reusachtige bruinle-
deren zithoek, een fors bureau en
een omvangrijke vergadertafel.
Vanuit deze gestoffeerde zaal
drijft Steenbergen zijn groothan
del in stuntartikelen. Hij be
stookt de inkopers van grote be
drijven als Blokker, Maxis en Su-
perdoe met aanbiedingen en bo
demprijzen. "Vanaf vandaag
gaan we het anders aanpakken",
roept zijn folder. "Verlies op de
verkoopprijs is verleden tijd".
Met deze horloges en deze af
druiprekken kan een bedrijf
stunten en toch altijd verdienen,
is de boodschap.
Motor
Tot dit vooijaar was Joop
Steenbergen de grote man van
de Kwantumhallen. Hij nam de
beslissingen, kocht de artikelen
in en schreef eigenhandig de ad
vertenties. "Ik was de motor in
die organisatie. Zo zag ik mezelf
en zo praatten de mensen ook
over me". In december '85 bood
hij onverwacht zijn levenswerk
te koop aan en binnen drie maan
den was er een akkoord met tex-
tielgigant Macintosh uit Lim
burg. Waarom verkocht hij zijn
zaak zo plotseling?
"Ik heb jarenlang vreselijk
hard gewerkt. Dat is heel goed
gegaan, we hebben het enorm
druk gehad, waren winstgevend.
Toen kwam er toch een soort te
rugslag in de economie, we
moesten het concept aanpassen
en ik heb twee moeilijke jaren
gehad. Ik werkte altijd al van 7 's
morgens tot 11 uur 's avonds,
maar in die twee jaren heb ik nog
harder gewerkt".
De inspanningen waren niet
tevergeefs. "Na die twee jaar be
gon de zaak weer grandioos te
draaien. We hadden het roer om
gegooid, we moesten kwalitatief
betere spullen gaan verkopen en
ons vriendelijker opstellen tegen
de klanten. Toen dacht ik: dit
nieuwe gezicht van Kwantum
kan wel weer zes jaar mee, maar
ik kan toch niet zo blijven
werken".
Vier zoons
Zijn zoons zijn z'n grote trots
en waren een belangrijke reden
voor zijn besluit om met Kwan
tum te stoppen. "Ik heb een zoon
van 29, een van 22 en twee van 4
jaar. De kleintjes breng ik 's mor
gens naar school, maar dat heb ik
met die andere twee nooit ge
daan. Daar heb ik geen tijd voor
gehad. Dat is natuurlijk de ande
re kant van de medaille, als je al
tijd achter je werk aanloopt."
Het werd dus tijd om het rusti
ger aan te doen, ook omdat de
noodzakelijke uitbreiding van
het aantal winkels steeds moeilij
ker bleek. Via zijn commissaris
sen zocht Steenbergen een gega
digde voor het bedrijf en Macin
tosh kwam in beeld. "We hebben
elkaar in korte tijd gevonden. Ik
was natuurlijk verantwoordelijk
voor mijn mensen, sommigen
had ik bij goeie werkgevers weg
gekocht, dus dan kun je er niet
zomaar uitstappen. Maar ik
dacht, Macintosh dat is DSM, dat
is dus 57 procent regering. Dan
doe ik een goeie zaak voor mijn
i ook. niet?".
Over de prijs die de textielgi-
gant heeft neergeteld, verklapt
hij niets. Hij is niet ontevreden:
"Ik heb de prijs gekregen die er
voor stond". Een beetje band
met Kwantum heeft hij behou
den. Steenbergen is nu adviseur
van de nieuwe directie. Alleen
zet hij geen voet meer in de win
kel. "Die hallen, nee, daar ga ik
bewust niet meer in. Ik doe niks
liever als winkels kijken, dat is
een hobby van me. Ik loop nog
steeds door allerlei zaken, maar
Kwantum, dat doe ik dus niet
meer. Ik denk dat dat beter is in
de nieuwe situatie".
Joop Steenber
gen bij zijn han
delswaar: „De
handel is leuk,
maar die winkel-
sMis
schien dat ik over
Het is even stil. De ex-bokser,
kort, breedgeschouderd, leunt
achterover en kijkt naar de tran
sistorradio's, portefeuilles, jog
gingpakken en andere handels
waren op de vergadertafel. Een
hoek van de kamer ligt vol met
monsters tapijt, glaswerk, blik
ken motorolie, rollen behang,
computerverpakkingen en sport
schoenen. Aan de muur hangt de
pet van de marktmeester die
hem voor zestig cent z'n eerste
kraam op het Waterlooplein ver
huurde.
In het koopcontract staat dat
Steenbergen vyf jaar lang geen
winkel zal beginnen. "Die men
sen dachten natuurlijk: die man
krijgt dat geld, die gaat 't ook wat
rustiger aandoen. Maar de win
kels trekken me het meest. De
handel op zich trekt me heel erg,
maar die winkels... Soms heb ik
wel spijt, ik mis het wel. Ik loop
hele zaterdagen bij Blokker of bij
Dreesmann. Misschien dat ik
over vier jaar...".
Voorlopig koopt en verkoopt
hij grote partijen handelswaar
van uiteenlopende aard en her
komst: kandelaars en weersta
tions van massief eikehout, golf
kartonnen behang- en partyta
fels, sportschoenen, glazen en
servies. "Ik heb natuurlijk nog
relaties uit de tijd van Kwantum
en bovendien gaat het verhaal
snel rond, dat ik hier zit en dat ik
goed ben van betalen". Boven
dien gaat hij af en toe op reis naar
Hong Kong of Taiwan.
"Daar kennen ze me, ze weten
wat ik wil, dus daar liggen dan
vijfhonderd handeltjes op me te
wachten. Ik heb nou net drie mil
joen kop en schotels gekocht in
rood China. Ik denk dat er mis
schien nog twee mensen in Ne
derland rondlopen, die dat zou
den doen: Blokker en Drees
mann". Hy is er van overtuigd,
dat hij ze met winst van de hand
zal doen. "Er wordt in ieder huis
gezin genoeg gebroken".
Conflict
Steenbergen heeft soms zo zijn
eigen methoden van zaken doen.
Zoals in het conflict met een Am
sterdamse makelaar. "Ik had een
pand in Diemen en daarnaast
werd een pand gebouwd van
5000 vierkante meter. Ik had
toen al vijf of zes zaken en ik wou
dat pand hebben voor de groot
handel. Ik ga daar achteraan en
ik huur dat van makelaar Zadel-
hoff. Dat ging om een contract
voor tien jpar, vier ton huur per
jaar.
"In die loods moesten stellin
gen worden gebouwd voor de
opslag van tapijten. Toen bleek,
dat de vloer 70 centimeter was
gezakt. We haalden Zadelhoff er
bij en die zei: ik gooi er wel een
nieuwe vloer overheen. Wij wer
den toch wel bang en we zetten
er een ingenieursbureau op. Die
maken een rapport, waarin staat
dat die vloer de komende tien
jaar nog 2,5 meter gaat zakken,
omdat men te korte heipalen had
gebruikt.
"Goed, via een advocaat heb ik
geprobeerd om van dat contract
af te kommen, maar dat kon niet.
Toen ben ik naar Zadelhoff dus
toegereden en ik heb gezegd dat
hij het contract moest ontbin
den. Hij ontbond dat dus niet.
Die man is twee meter lang en
een meter breed en die deed heel
flink, hij had wat mensen om
zich heen. Die wist dus niet pre
cies hoe Steenbergen in mekaar
zat. "Toen heb ik dus die deur op
slot gedaan en gezegd: ontbind
dat contract. Dat is een heel klein
handgemeen geworden, hij riep
om zijn moeder en de volgende
morgen was het ontbonden.
Vriend
Wat heeft hij eigenlijk bereikt
na 34 jaar in het zakenleven, be
halve een ruim inkomen en een
mooi huis in Bosch en Duin?
"Vrienden heb ik niet, wel veel
kennissen. Wat is een vriend? Ik
voel me het prettigst bij iemand
die loodgieter is of bankwerker.
Ik ken nog een jongen van de
ambachtsschool, daar ga ik nog
mee om. Dat kan ik dan nog een
vriend noemen".
Steenbergen heeft vroeger ge
bokst. Hij was halfzwaargewicht,
lid van het nationale team. Heeft
hij geen vrienden uit die tijd?
"Nee, nee. Ik zit 's winters op een
boksschool in Amsterdam, dat is
erg gezellig, erg sfeervol, maar in
die bokssport gebeuren dingen
die het daglicht niet kunnen ve
len. In het wereldje waarin ik nu
mijn zaken doe, is het toch verve
lend als je daarmee in verband
wordt gebracht. Rudi Lubbers,
Koopmans, hartstikke fijne jon
gens, jaren heb ik met ze opge
trokken, maar ze zijn toch een
beetje een verkeerde kant opge
gaan".
Zijn vrije tijd brengt hij thuis
door, in de schoot van het gezin.
Televisie kijkend, maar ook ("ja,
daar heb je het weer") reclame-
krantjes van allerlei bedrijven
verslindend en aantekeningen
makend voor de volgende dag.
"Dat is gewoon mijn instelling,
ik werk altijd. Ergens heb ik me
voorgenomen om het nou wat
rustiger aan te doen. Om negen
uur 's morgens beginnen lukt
nog wel, maar weggaan gebeurt
weer vaak heel laat en de zaak
wordt al weer groter en groter. Je
kan 't een ziekte noemen, maar
zo zit ik nou eenmaal in elkaar".
Met een bijna wiskundige regel
maat komt staatssecretaris Ginjaar
(onderwijs) in het nieuws met het
plan een of meer exacte vakken op
school verplicht te stellen. Met
even grote zekerheid volgen daar
op de protesten van alle kanten.
Vorige week liet de staatssecre
taris voor de TROS-radio welen
dat zij vanaf het schooljaar 1988/'89
ervoor wil zorgen dat in elk geval
havo- en vwo-leerlingen ten minste
één bèta-vak kiezen wiskunde,
natuurkunde, scheikunde of biolo
gie. Haar belangrijkste argument is
nog steeds dat van de emancipatie:
door een exact vak verplicht te
stellen, worden meisjes gedwon
gen zich daarin te verdiepen.
door
Hans van Maanen
Dat doorbreekt de traditionele
rolverdeling, want op het ogenblik
kiezen naar verhouding weinig
meisjes exacte vakken in het eindT
examenpakket, en daardoor ko
men meisjes als vanzelfsprekend
in de vrouwenberoepen. Meisjes
doen zichzelf en de maatschappij
te kort door zo weinig belang te
stellen in de exacte vakken, aldus
de staatssecretaris.
Wat zij precies bedoelt met "de
maatschappij te kort doen" moet
hier onbesproken blijven: belang
rijker is de vraag, of meisjes zich
zelf te kort doen. Bevordert een
exact vak de emancipatie? Zijn alle
wiskunde-studenten zo geëmanci
peerd? Word je door wiskunde ge
lukkiger of rijker? Zijn er geen an
dere of zelfs betere methoden om
het genoemde doel te bereiken?
Waarom moeten meisjes een 'rot-
vak' doen omwille van de emanci
patie en niet jongens? En als er een
biologische oorzaak voor het ver
schil is, wat heeft het dan voor zin
meisjes extra te kwellen?
Zelfverzekerder
De eerste vraag. Zou het
werkelijk zo zijn dat het schoolse
onderricht in de wis- of natuurkun
de de emancipatie bevordert? Er
worden twee overwegingen voor
dit idee aangevoerd. Volgens de
staatssecretaris eisen steeds meer
opleidingen dat hun studenten een
exact vak in het eindexamenpak
ket hebben gehad. Die opleidingen
blijven dus gesloten voor meisjes.
Dat argument wordt veel gehoord,
maar zelden onderbouwd.
De 'computerrevolutie' is nu al
jaren aan de gang, maar hoeveel
meer studies eisen sindsdien een
exact vak? Is daar ooit onderzoek
naar gedaan? En dan nog, als wis
kunde vereist is voor de opleiding
en iedereen heeft wiskunde, dan
wordt wiskunde B vereist voor de
opleiding. Als meisjes allemaal
biologie kiezen, wordt natuurkun
de vereist en daalt biologie in sta
tus. Geselecteerd wordt er toch.
Het tweede argument is, dat
meisjes zelfverzekerder worden
van wiskunde. Margot Heijns-
broek, beleidsmedewerker van de
Emancipatieraad, schreef bij de
vorige discussiegolf dat "meisjes
erdoor kunnen leren abstraheren,
problemen analyseren, naar oplos
singen voor concrete problemen
zoeken en dergelijke". Uiteraard
betoogde een geschiedenisleraar
onmiddellijk dat meisjes dergelij
ke zaken juist bij geschiedenis le-
Daarin lijkt hij geen ongelijk te
hebben. Elk schoolvak kan, als het
goed wordt gegeven, denken leren.
Inhoudelijk is er niets aan algebra-
of scheikundeformule waardoor
het meer emancipeert dan de be
handeling van een episode uit de
vaderlandse geschiedenis.
Als meisjes moeten emancipe
ren, zou het dan niet beter zijn ze
dat te leren, in plaats van wiskun
de? En als dat niet te leren is, is
maatschappelijk inzicht dan niet
belangrijker dan weten dat Hd220
water is? Sociologie kan dan beter
oen verplicht schoolvak worden.
Overigens, de argumenten die
Ginjaar vroeger hanteerde voor
uitsluitend wiskunde, worden nu
net zo makkelijk gebruikt om te
verdedigen dat een willekeurig na
tuurwetenschappelijk vak moet.
Status
Een exacte wetenschap heeft
meer status dan een alfa- of gam
ma-wetenschap. Exacte geleerden
hebben de neiging neer te kijken
op de andere vakken, en merk
waardig genoeg heeft iedereen dat
lelijke trekje overgenomen. Zij
sneren graag over-de 'gogen' en 'lo
gen' en denken dat wiskunde
moeilijker en gewichtiger is dan
sociologie. Maar: hoe ingewikkel
der en 'zachter' het vakgebied, hoe
helderder je moet denken. In een
doolhof met voetangels en klem
men is het moeilijker je weg te vin
den dan in het koel-marmeren
bouwwerk der wiskunde. Om kri
tisch en zorgvuldig te leren den
ken, zouden kinderen sociologie
als verplicht schoolvak moeten
krijgen.
Vanuit een zelfde soort neerbui
gendheid wordt het vakkenpakket
zonder exact vak een 'pretpakket'
genoemd. Voor mensen met een
wiskundeknobbel is integendeel
hun pakket alleen maar pret. Het
begrijpen van de formule voor dé
discriminant is heel wat minder
werk dan het leren van Duitse
naamvallen en het lezen van Durk-
heim.
Het percentage kinderen dat op
het havo-eindexamen een onvol
doende haalt voor de exacte vak
ken is de laatste jaren fors gestegen
cn ligt nu ruim boven de vijftig-
Steeds meer kinderen halen daar
door het eindexamen niet, en kun
nen in ieder geval niet verder leren
Als straks wiskunde, natuurkunde
of scheikunde verplicht wordt,
komt aan nog veel meer schoolcar-
rières een voortijdig einde. En
meisjes zullen daarvan vooral de
dupe worden.
Verschillen
Daarbij komt nog de merkwaar
dige beperking die de staatssecre
taris aanbrengt door alleen meisjes
op havo en vwo te laten profiteren
van haar emancipatoire maatregel.
Een toelichting op die keuze wordt
niet gegeven. Duidelijk is dat op
havo en vwo de meisjes zitten die
toch al intelligent zijn en, zo weet
iedere socioloog, over het alge
meen uit de hogere inkomenscate
gorieën komen. Dat betekent dat
de verschillen door de maatregel
tussen meisjes onderling alleen
maar groter worden. Juist op mavo
en lhno en leao hebben meisjes een
maatschappelijke achterstand.
Een betere lesmethode zal meer
zieltjes winnen dan een verplich
ting. Daarbij hoort ook begrip van
wat sociologen noemen het 'ver
borgen leerplan'. Op school leren
kinderen niet alleen taal en reke
nen, ze leren ook hoe ze zich die
nen te gedragen, hoe ze het snelst
leuk worden gevonden, hoe ze de
machthebbers het best kunnen
manipuleren. In het verborgen
leerplan zit de boodschap, dat wis
kunde en techniek voor jongens
zijn. De opvatting dat een wiskun
deknobbel een meisje niet staat
heerst niet alleen onder de leerlin
gen, maar ook onder leraren. So
ciologisch onderzoek heeft aange
toond dat bijvoorbeeld dekanen
andere schooladviezen aan meisjes
dan aan jongens geven. Zij bevesti
gen, soms onbewust, de rolopvat
tingen die meisjes en jongens toch
al hebben. Hoe het verplichtstellen
van wis- of natuurkunde hier een
bijdrage kan leveren, is volstrekt
onduidelijk.
"De Vereniging van Vrijzinni
ge Hervormden spreekt de hoop
uit, dat de Nederlandse Her
vormde Kerk en de Gerefor
meerde Kerken op de aanstaan
de gecombineerde synode zich
'in staat van hereniging' zullen
verklaren". Met dezo woorden
begint een brief die het algemeen
bestuur van de verenging deze
week stuurt naar de beide ker
ken. Dat werd besloten op de al
gemene vergadering van de ver
eniging zaterdag in Deventer.
De Vereniging van Vrijzinnige
Hervormden vindt de 'verklaring
van hereniging' alleen zinvol als
deze kerken een nieuwe kerk
gaan vormen, "waarin allerlei
schakering van protestants ge
loof in de ruimste zin van het
woord mogelijk is". Als de evan-
gelisch-luthersen en de remon
stranten volledig gaan meedoen
in dit Samen op weg-proces, zal
dat de veelvormigheid van de
nieuwe kerk zeer ten goede ko
men, zeggen de vrijzinnigen.
Secretaris E. J. Verseput van
de vereniging verklaarde nog.
dat vrijzinnigen niet kunnen blij
ven stilzitten als de Hervormde
Kerk in beweging komt. "Wij
moeten van onze eigen gericht
heid naar buiten een positieve
zaak maken".
Kwestie-Wentsel
De Haagse gereformeerde
predikant dr. B. Wentsel (57)
handhaaft zijn opvatting dat de
jodenvervolging te maken heeft
gehad met 'straf van God'. Vorig
jaar juli betoogde hij voor stu
denten dat de vervolging in de
Tweede Wereldoorlog een straf
was voor begane zonden, vooral
voor het feit "dat de joden zich
van God hebben afgekeerd".
Zijn uitlating wekte zoveel be
roering, dat de gereformeerde
commissie voor Kerk en Israël
hem vroeg die te herzien. Vol
gens de commissie had de predi
kant grote schade berokkend
aan de joods-christelijke betrek
kingen.
De commissie is regelmatig
met dr. Wentsel in gesprek ge
weest. Het afsluitende gesprek
was onlangs. Secretaris ds. D. J.
Roos uit Doorn zei, dat ds. Went
sel wel heeft geleerd van het
<J oor zijn uitlatingen ontstane ru-
raoer. "Het is nu verder een zaak
van zijn gemeente".
De kerkeraad van die gemeen
te in Den H^ag-West ziet geen re
den tot afwijzing van de predi
kant. Wel heeft de kerkeraad zich
van diens uitlatingen gedistan
tieerd. In een verklaring van vo
rig jaar zei de kerkeraad het diep
te betreuren "dat de opvattingen
van ds. Wentsel de gedachte kun
nen wekken als zou de God van
Israël tegenover het joodse volk
hebben gestaan in zijn diepste el
lende". "Wentsel heeft in zijn
systematische behandeling van
lijden, straf en oordeel niet de be
doeling gehad zijn joodse mede-
mensen en het volk Israël te
kwetsen of te discrimineren",
verklaarde de kerkeraad.
Zoals gezegd, handhaaft de
-predikant zijn gedachten. "Je
kunt de bijbel niet schrappen",
gaf hij als commentaar. In janua
ri komt er weer een boek van
hem uit. Daarin staat ook een
hoofdstuk over het joodse vraag
stuk.
De gereformeerde commissie
voor Kerk en Israël zal in haar
vergadering van december be
spreken hoe in de kwestie-Went-
sel verder gehandeld moet wor
den.
'Lukraak'
De tien hervormde provin
ciale kerkvergaderingen hebben
grote bezwaren tegen de bezuini
gingsplannen van het synodebe-
stuur. Ze vrezen ernstige aantas
ting van de dienstverlening van
de provinciale kerkelijke bu
reaus aan de plaatselijke ge
meenten.
De provincies hadden vóór 1
november voorstellen moeten in
dienen voor een jaarlijkse bezui
niging van 4 procent van 1988 tot
1991. In plaats daarvan komen zij
vóór 1 december met een nota
waarin ze hun werk zo volledig
mogelijk uit de doeken doen.
Volgens secretaris ds. S. de Jong
(Alkmaar) van de proviciale
kerkvergadering in Noord-Hol-
land valt er met minder geld niet
te werken "zonder dat de onder
steuning van de gemeenten eron
der lijdt".
Aan de hand van hun nota zul
len de provinciale kerkvergade
ringen (pkv's) op 27 november
een gesprek hebben met het sy-
nodebestuur. Ze willen een dui
delijk beleidsplan en zijn tegen
'lukraak-bezuinigingen'. Pas als
het echt niet anders kan zullen
de pkv's zich bij de voorgestelde
bezuinigingen neerleggen.
Lelystad. In Lelystad is een
nieuwe evangelisch-lutherse ge
meente gesticht. Voorzitter ds.
A. Burghoorn noemde het bij de
installatie van de kerkeraad een
'unieke gebeurtenis' in een tijd
van teruggang en kerksluiting.
Ds. A. Christ. De heer A.
Christ, voorganger van de her
vormde gemeente in Eek en Wiel
(Betuwe), zal op zondag 23 no
vember (10 uur) worden beves
tigd tot predikant van de Her
vormde Kerk. Zijn bevestiger is
ds. J. D. Heybroek te Ameron-
gen. Op zaterdag 22 november
van 3 tot 6 uur wordt in het
jeugdgebouw in Eek en Wiel een
receptie gehouden.
De heer Christ (A. van Delene-
straat 1 Eek en Wiel) is vroeger
godsdienstonderwijzer geweest
aan de openbare lagere scholen
in Leiden.
Hervormde Kerk: beroepen
te Steenderen kandidaat L. D.
Horjus Nederhorst den Berg, te
Huizen M. Verduin Zeist, voor de
streekgemeente 'Maas en Waal'
mevrouw J. Fijn van Draat-Kolf
(gereformeerd) Zwolle: aangeno
men naar Meteren-Est kandidaat
H. Klink Putten, het beroep van
de synode tot legerpredikant B.
Hengeveld Bennekom. Toegela
ten tot de evangeliebediening G.
A. Schreuders Houten; beroep
baar H. Born Dordrecht, A.
Christ Eek en Wiel, J. van Doorn
Oud-Beijerland, mevrouw E.
Engberts Groningen, H. J. Fran-
zen Brasem Ridderkerk. M. van
dér Giessen Groningen, me
vrouw G. Nikkels Groningen, J.
P. Oosterhof Groningen en D. C.
van Vliet Vierpolders.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Hoogeveen L.
Grosheide Sint Jacobiparochie.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: aangenomen naar
Utrecht J. A. van der Velden
Hoogeveen.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Hille-
gom kandidaat J. van Langevel-
de Apeldoorn.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Dirksland N. W.
Schreuder Goes.
Andere kerk. "Met het oog
op een andere kerk" (Katholiek
Nederland en de voorbereiding
van het Tweede Vaticaans Oecu
menisch Concilie, 1959-1962) is
de titel van een boek dat deze
maand verschijnt by de uitgeve
rij H. Nelissen in Baarn. Schrij
ver is dr. J. Y. H. A. Jacobs, sinds
1974 verbonden aan de Katholie
ke Theologische Hogeschool in
Amsterdam als docent kerkge
schiedenis.
Het boek is speciaal geschre
ven voor hen die zich min of
meer beroepsmatig bezighouden
met de. recente ontwikkelingen
binnen de Rooms-Katholieke
Kerk van Nederland. Maar ook
voor andere 'kerkbetrokken ge
lovigen', "die het concilie al dan
niet bewust hebben meegemaakt
maar nog niet vertrouwd raakten
met wat Vaticanum II betekend
heeft". Het boek zal op 27 no
vember in Amsterdam worden
gepresenteerd, met een inleiding
van professor dr. E. Schille-
beeckx.
