'Machel leidde
samenzwering'
Wapenbeheersing blijft een luchtkasteel
Weer doden in Soweto
YS ruilen wapens
voor gijzelaars
Botha: plan voor staatsgreep in Malawi
Helikopter stort in
Noordzee: 45 doden
Reclame-oma
SPD wordt
lid van CDU
Honduras en
Costa Rica
breken met
Contadora
VRIJDAG 7 NOVEMBER 19S6
BUITENLAND
PAGINA 7
PRETORIA - Documenten, die door de Zuidafrikaanse politie werden aangetroffen in
het vliegtuig waarmee de Mozambikaanse president Samora Machel verongelukte, leve
ren het bewijs dat Mozambique en Zimbabwe ver uitgewerkte plannen hadden om de
regering van het gemeenschappelijke buurland Malawi omver te werpen.
Aldus deelde de Zuidafrikaanse van de Zimbabweanen in de politie
minister van buitenlandse zaken, en het leger van Malawi te infïltre-
Roelof 'Pik' Botha, gisteravond op ren. Er zouden ook plannen zijn
een inderhaast bijeengeroepen ontwikkeld om bruggen en wegen
persconferentie in Pretoria mede. in Malawi te saboteren om het land
Botha toonde de pers het oor- aldus van Zambia en Tanzania te
spronkelijke document, dat de no- isoleren. In een van de documen-
tulen bevat van een ontmoeting in ten wordt de 87-jarige president
Maputo tussen een Mozambikaan- Banda, die sinds de onafhankelijk-
se delegatie onder leiding van Ma- heid in 1964 het land leidt, 'een
chel zelf en een groep Zimbabwea- bandiet' genoemd,
nen, waaronder een generaal van
het Zimbabweaanse leger, Rex Botha, die direct na de dood van
Nhongo. De ontmoeting had drie Machel nog zijn bewondering over
dagen voor het ongeluk van Ma- de Mozambikaanse leider uitsprak,
overtuigd is, dat Zuid-Afrika steun
verleent aan de NMR. De regering-
Botha ontkent dat echter in alle
toonaarden.
De Zuidafrikaanse minister van buitenlandse zaken, Pik Botha, met de dokumenten die zouden bewijzen dat
Machel en de president van Zimbabwe van plan t
staatsgreep in Malawi te plegen.
chel plaatsgevonden.
door
Ruud de Wit
De notulen, alsmede persoonlij
ke aantekeningen, waren opge
steld in het Portugees en laten vol
gens Botha geen enkele mogelijk
heid tot twijfel. De opzet was om
de regering van president Banda
van Malawi omver te werpen. Her
haaldelijk hebben Zimbabwe en
Mozambique Malawi ervoor ge
waarschuwd om de steun aan de
Mozambikaanse rebellenorganisa-
tie NMR stop te zetten. Volgens
Machel en de president van Zim
babwe, Robert Mugabe zou Malawi
niet alleen de NMR helpen, maar
ook Zuid-Afrika gelegenheid ge
ven om via Malawi in Mozambique
te opereren. Malawi is het enige
Afrikaanse land dat volledige di
plomatieke betrekkingen met
Zuid-Afrika onderhoudt.
Uit de documenten blijkt dat Ma
chel van plan was om met behulp
Buitenland kort
Hasenfus
Het proces tegen de Amerikaan
Eugene Hasenfus, die in Managua
terecht staat op beschuldiging van
terroristische activiteiten tegen Ni
caragua, is gisteren met vier dagen
verlengd. Deze verlenging maakt
het mogelijk voor de leden van het
tribunaal, de plek waar het vlieg
tuig met Hasenfus werd neerge
haald te bekijken.
VS/China
China heeft een overeenkomst
ter waarde van 550 miljoen dollar
met de Verenigde Staten gesloten
voor de aankoop van zeer moderne
uitrusting voor 50 van zijn F-8-on-
icheppingsjagers, zo maakte
Amerikaanse regeringsfunc
tionaris bekend. Het is de belang
rijkste wapenovereenkomst tussen
de twee landen sinds de Chinese
i uiterst teleurgesteld
droefd te zijn. De minister ver
klaarde verder dat er gisteren offi
cieel bij de Mozambikaanse en
Zimbabweaanse regeringen was
geprotesteerd en om uitleg was ge
vraagd. Kopieën van de aangetrof
fen documenten zijn ook naar Ma
lawi gezonden. Botha voegde er
aan toe dat een aantal van de docu
menten, die in het wrak waren aan
getroffen, aan Mozambique is te
ruggegeven, maar dat andere nog
worden bestudeerd. Machel zou
ook hebben verklaard Russische
JOHANNESBURG - Bij een nieu
we uitbarsting van geweld in de
zwarte miljoenenstad Soweto bij
Johannesburg, zijn minstens vier
personen om het leven gekomen.
Waarschijnlijk ligt het aantal do
den hoger. De doden vielen bij een
tweetal incidenten, die woensdag
plaatsvonden.
door
Ruud de Wit
jongen, werd hierbij in het hart ge- op verzoek van de bedrijfsleiding
troffen en de toestand van de 13- verwijderd. Dit gebeurde zonder
jarige Mziwakhe Khethe is ernstig, incidenten of geweld, maar later
Het Putco-busbedrijf, dat het werd beweerd dat de 500 arbeiders
vervoer tussen Soweto en Johan- zouden zijn ontslagen,
nesburg regelt, heeft echter ont- Dit bericht kon echter niet be
kend dat een van zijn bussen bij vestigd worden. Wel zouden de
een incident betrokken is geweest, twee betrokken vakbonden zich
terwijl ook de Zuidafrikaanse poli- bereid hebben verklaard om de eis
üe beweert, dat geen van haar een- voor twee directiezetels te laten
heden op dat moment in het be- vervallen en volgens sommige
wuste gebied was. Maar de inwo- bronnen zouden vertegenwoordi-
Het eerste incident vond plaats,
toen volgens de politie een groep
van ongeveer 150 jongeren door de
Mg-s'traaïagers ën helikopters te Soweto-wijk Orlando-west trok uit
i de wijk zijn
tuigd, dat het verhaal dat de overle
venden hebben verteld, juist is.
Al de hele week is het onrustig in
Soweto, omdat de bevolking mas
saal de Putco-bussen boycot van
wege een aanzienlijk verhoging
de tarieven. Zeker drie Putco-
gers van de arbeiders hebben toe
gezegd, dat ze weer aan het werk
zullen gaan.
ANC
In Johannesburg werd de 28-jari-
blanke journaliste, Marion
Ironisch genoeg viel de publika-
tie van de documenten nagenoeg
samen met de verklaring van de
nieuwe Mozambikaanse president
Joaquim Chissano, dat Mozambi
que vooralsnog het Nkomati-ak-
koord uit 1984 wil voortzetten.
Hierin beloofde Mozambique om
de steun aan de Zuidafrikaanse be- den.
vrijdingsorganisatie ANC te sta- Het tweede incident i
ken, terwijl Zuid-Afrika op zyn waarbij i
beurt soortgelijke toezeggingen gedood c
zijn er gekaapt, terwijl honderden
ramen van de bussen door stenen
zijn vernield.
hebben willen inzetten tegen Mala- protest tegen mogelijke ontruimin-
gen van huizen, waarvan de inwo- bussen zijn in brand gestoken, 18 Sparg door het hooggerechtshof
ners weigeren de huur te betalen.
De jongeren zouden met stenen en
benzine-bommen naar de zwarte
gemeentepolitie hebben geworpen s^iur briber
en hierop werd het vuur geopend. ^IVI-bldiUllg
Twee jongemannen werden dode- Over het verloop van de staking
lijk getroffen en de gisterochtend in de twee GM-fabrieken van Port
werd het lijk van een derde gevon- Elizabeth bestaat grote onduide
lijkheid. De circa 2400 arbeiders
Soweto, staken nu al ruim een week, nadat
elfjarige jongen werd de GM-directie in Detroit had be-
vijf andere kinderen ge- kend gemaakt dat GM zich uit
deed ten aanzien van de Mozambi- wond raakten, vond eveneens on- Zuid-Afrika zal terugtrekken en
kaanse rebellenorgansiatie NMR. der zeer duistere omstandigheden dat haar belangen aldaar zullen
Sinds het afsluiten van dit akkoord plaats. De kinderen speelden een worden overgedragen
hebben beide landen elkaar her- 'Guy Fawkes'- spel in Pimville Zo-
haaldelijk van verdragsschendin-
i 1, door in vermomming auto's beiders
op te richten bedrijf. De
de onmiddellijke
gen beschuldigd. Nog geen twee aan te houden en geld te vragen. uitbetaling van hun pensioengel-
dagen geleden liet de Amerikaanse
onderminister voor Afrikaanse za
ken, Chester Crocker, in de Kenia-
se hoofdstad Nairobi weten, dat
ook de regering-Reagan ervan
Plotseling zou er een Putco-bus den, een ontslaguitkering alsook
op de plek zijn verschenen en werd twee zetels in de directie
daaruit door vier blanke
geschoten. Bongani Tho-
i op te richten bedrijf.
Vijfhonderd arbeiders, die sinds
mas Kheswa, een elfjarige school- het begin van de staking in de fa-
brieken hadden gebivakkeerd,
werden woensdag door de politie
gevangenisstraf van 25 jaar
veroordeeld. Sparg had eerder de
ze week toegegeven lid van de mili
taire vleugel van het ANC te zijn en
zich ook verantwoordelijk gesteld
voor een aantal branden en twee
bomaanslagen.
Een van de aanslagen trof het bu
reau van de Zuidafrikaanse veilig
heidspolitie, dat tevens het hoofd
bureau van de politie van Johan
nesburg is. Hoewel er bij de aansla
gen geen slachtoffers waren geval
len, meende de rechter toch tot
zo'n hoge straf te moeten besluiten
'omdat er geen aanwijzing is dat
Sparg zich zal willen rehabiliteren'.
Rechter Van der Walt merkte
verder op, dat het feit dat Sparg
een blanke is, als een verzwarende
factor moet worden beschouwd:
'Als een zwarte Zuidafrikaan zo
iets gedaan zou hebben, was dat
nog te begrijpen geweest', vond
Van der Walt.
BONN (GPD) - Hamburg heeft
weer iets om te lachen. De hele
stad hangt aan de vooravond
van de verkiezingen vol met
reusachtige pamfletten waarop
een parmantige 75-jarige dame
in een t-shirt poseert met de op
druk: 'Klaus'. Op de achter
grond de tekst: 'Wie anders'.
Voor heel Hamburg is duide
lijk dat het bejaarde fotomodel
verkiezingsreclame maakt voor
de SPD-burgemeester van
Hamburg, Klaus von Dohna-
nyi. Een week of wat geleden
werd ze opgebeld met het ver
zoek te willen poseren. 'Hoe
veel levert het op?', vroeg de
bejaarde dame. '250 mark', was
het antwoord.
Een paar dagen later zag ze
zich als SPD-reclameleus over
al in de stad hangen. Ze protes
teerde: 'Dat hebben jullie me
niet van tevoren verteld'. De
SPD kwam met nog 750 mark
over de brug.
Maar de oude dame was nog
steeds witheet en onder het ge
not van een borreltje werd ze
lid van de CDU. Een slecht ge
weten zegt ze niet te hebben.
'Nee, die Donanyi is prima, al
leen zit hij in de verkeerde par
tij'. Rode koppen bij de SPD,
een triomfantelijk gevoel bij de
CDU.
SAN JOSE (IPS) - Het Contadora-
initiatief is nog dieper in de proble
men geraakt met de aankondiging
van Honduras en Costa Rica dat ze
niet meer deelnemen aan vergade
ringen. Honduras liet begin deze
week weten niets meer te zien in de
Middenamerikaanse bemiddeling
en de Costaricaanse president, Os
car Arias, kondigde woensdag aan
niet meer van de partij te zyn bij
Contadora-bijeenkomsten.
Hy deed dat bij de aankomst In
San Jose van zyn Hondurese colle
ga Jose Azcona voor een staatsbe
zoek. In diplomatieke kringen in
de Costaricaanse hoofdstad heeft
deze breuk nogal bevreemding ge
wekt, omdat voor komend week
einde een grote ontmoeting in
Guatemala-stad op het programma
staat.
De Contadora-groep (Colombia,
Mexico, Panama ep Venezuela) en
de steungroep (Argentinië, Brazi
lië, Peru en Uruguay) zullen de
twee Middenamerikaanse landen
deze verdere complicatie niet in
dank afnemen.
In San Jose wordt niet uitgeslo
ten dat ook El Salvador, de derde
Amerikaanse bondgenoot in de re
gio, breekt met de bemiddelings
poging. Het vredesinitiatief zit
sinds juni vast toen bleek dat de
vyf Middenamerikaanse landen
enkele geschilpunten in een ont-
werpvredesverdrag niet konden
overbruggen. Contadora, genoemd
naar het Panamese eiland waar de
eerste vergadering plaats had, be
middelt sinds januari 1983.
In San Jose neemt men aan dat
Honduras en Costa Rica kwaad
zijn omdat Contadora weigert de
Nicaraguaanse actie bij het Inter
nationaal Gerechtshof af te keuren.
Nicaragua heeft de twee aange
klaagd omdat ze onderdak bieden
aan anti-Sandinistische opstande
lingen.
Voorts zou er Amerikaanse druk
in het spel zijn. Een Contadora-di-
plomaat in San Jose wijst erop dat
het grootste probleem van Conta
dora is dat „de hoofdrolspeler" er
niet bij betrokken is. Washington
wil het de sandinisten in Managua
zo moeilijk mogelijk maken en
heeft helemaal geen belang bij een
vredesregeling, zei zij.
LONDEN (GPD/AP) - Bij de Shet-
land-eilanden ten noorden van
Schotland is gisteren een helikop-
een aantal vluchten met deze heli
kopter heeft opgeschort.
Inmiddels is gebleken dat de
ter met 47 mensen aan boord in de Chinook al eens een noodlanding
Noordzee gestort. Slechts twee heeft moeten maken omdat haar
mensen hebben de ramp overleefd.
De tweemotorige helikopter, v
et type Chinook, had person
van de booreilanden Brent-veld hebben zich gehaast te verklaren
van de Shell aan boord. Zij was ge- dat de vluchten aan de meest gron-
charterd door Shell om het afgelos- dige veiligheidsvoorschriften on-
te personeel van de booreilanden derhevig zijn. Zij vertelden ook dat
het Brent-veld van de Noordzee het booreilandenpersoneel meestal
is getraind voor alle mogelijke ont
snappingstechnieken, voor het ge
val zij met een helikopter in zee te-
De Chinook stortte drie kilome- recht zouden komen.Voormalig
De minister van transport en huidig
iSt6n 1949 aan d£ maCht naar het vLegveld van de Shetland-
k~g koopt onder meer vuur- eilanden te bren*en-
geleidings-, radar- en navigatie-ap-
paratuur voor zijn F-8's, de Chine- ter V0Qr de ian(üngSbaan i
oorzaak van het ongeluk is tot nu conservatief parlemenstiid Davë
Y5n hl toe onbekend. Gehoopt wordt dat Howell zei dat het hoge dodental
yaardigd en in Shenyang,^een^be- de twee overlevenden, een passa- lijkt aan te geven dat er een expol-
gier en een lid van de bemanning, sie
opheldering kunnen geven over de ter i
oorzaak van het plotselinge en zeer woordvoerder van de kustwacht
direkte hoogteverlies, waardoor de achtte dat onwaarschijnlijk, omdat
langrijk centrum van de Chinese
vliegtuigindustrie, geïnstalleerd.
Zure regen
De wouden in Polen worden be- vlieger niet i
dreigd door een ecologische cata- noodsignaal te geven en vervol-
WASHINGTON - De Verenigde tende gijzelaars ook vrij te krij-
Staten hebben, in ruil voor de vrij- gen".
lating van drie gijzelaars in Liba- En Witte Huis-woordvoerder Pe-
non, via Israël onderdelen van wa- ter Roussel gaf gisteren als officië-
pentuig naar Iran verscheept. Dit le beleidslijn: „De Verenigde Sta-
hebben bronnen binnen de Ameri- ten hebben steeds bij andere lan-
kaanse regering gisteren toegege- den erop aangedrongen geen wa
pens aan Iran te verkopen omdat
de brokstukken niet
liggen.
Helikopters van de kustwacht werden gisteren ingezet om overlevenden
van de helikopter-ramp in de Noordzee te zoeken. (foto ap>
De bronnen bevestigden daar
mee berichten uit Iran, de Britse
Times en enkele dagbladen in de
VS zelf die de afgelopen dagen
steeds nadrukkelijker wezen op di
recte contacten tussen Iran en de
VS over de gegijzelde Amerikanen.
„Er is een band tussen de vrijla
tingen en de zending van de wape
nonderdelen", zo zei gisteren een
Amerikaanse official. Maar presi
dent Reagan heeft tot nu toe niets
over de contacten met Iran willen
zeggen „omdat het dan moeilijker
voor ons is drie nog gevangen zit-
dat de enige manier is waarop Iran
ertoe kan worden gebracht via be
middeling en onderhandelingen
een eind aan de oorlog met Irak te
maken".
De vrijlatingen van drie Ameri
kaanse gijzelaars in de laatste 14
maanden, onder wie afgelopen
zondag nog David P. Jacobson,
kwam nadat Israël onderdelen
voor onder meer F-4 en F-5 straal
jagers en onderdelen voor lucht
doelwapens naar Iran had ver
scheept.
De Los Angeles Times berichtte
gisteren, dat de wapenzendingen
door president Reagan persoonlijk
waren goedgekeurd, en dat die toe
stemming tegen de zin van de mi
nisters Shultz (buitenlandse zaken)
en Weinberger (defensie)' werd ge
geven.
sfeer loost. Dit is een conclusie van
de Poolse staatsraad voor milieu
bescherming. Volgens de raad is al
meer dan 650.000 hectare bos bezig
af te sterven en zal, als er niets ge
beurt, tegen 1995 meer dan de helft
van alle bossen met een oppervlak
te van circa 4,5 miljoen hectare dit
zelfde lot ondergaan.
Spionnen
De 49-jarige Amerikaan John
Walker is door een rechtbank in
Baltimore wegens spionage tot le
venslange gevangenisstraf veroor
deeld. Zijn 24 jaar oude zoon Mi
chael kreeg een gevangenisstraf
van 25 jaar.
Rechter Alexander Harvey oor
deelde dat de spionage-activiteiten
van vader en zoon Walker de veilig
heid van de VS ernstig in gevaar
hebben gebracht. Om die reden zei
hij ervoor te zullen pleiten dat de
twee hun straf helemaal uitzitten,
zonder een kans op strafverminde
ring.
Rendieren
Ongeveer 5.000 rendieren uit de
provincies Jamtland en Vasterbot-
ten in het noorden van Zweden
worden de komende weken naar
het zuidelijker gelegen Dalarna ge
bracht. Hiertoe besloot het Zweed
se kabinet gisteren. Men hoopt
door de overbrenging naar zuidelij
ker weidegebieden het cesiumge-
halte in de rendieren te verminde
ren. Na het ongeluk in de kerncen
trale van Tsjernobyl in de Oekraïne
hadden metingen bij enkele dui
zenden rendieren radioactieve
waarden van ver boven de toelaat
bare grens te zien gegeven.
Tot nu toe zijn er 19 lichamen ge
borgen en worden er nog 26 ver
mist. De twee overlevenden zijn uit
de zee opgepikt door een helikop
ter van de kustwacht. Zij zijn met
verwondingen aan de rug opgeno
men in een plaatselijk ziekenhuis.
Ook leden zij aan onderkoeling.
Volgens een woordvoerder van het
ziekenhuis, David March, gaat het
goed met hen.
De namen van degenen die be
trokken waren bij het ongeluk
worden nog niet bekend gemaakt
omdat nog niet alle nabestaanden
op de hoogte zijn. Volgens een di
rectielid van de Britse Shell-vesti-
ging, Ian Henderson, heeft de Shell
een tweede voorgenomen vlucht
met hetzelfde type helikopter
geannuleerd. Henderson maakte
ook bekend dat de andere in de
Noordzee opererende oliemaat
schappij, Britoil, ondertussen ook
Moskou overweegt
nieuwe kernproef
MOSKOU (AP) - De Sowjet-Unie
denkt erover het eenzijdige mora
torium op het houden van kern
proeven te beeïndigen als De Ver
enigde Staten niet in de nabije toe
komst besluiten tot een stop op
kernproeven. Het Russische pers
bureau Novosti heeft dat gisteren
bekendgemaakt.
Het persbureau maakte niet be
kend wanneer de Russen tot de
mogelijke beëindiging van het mo
ratorium overgaan en of dit voor of
na de aflooptermijn van 1 januari
1987 zou zijn.
WENEN - De trieste conclusie na
vier Weense dagen Oost-Westcon
frontatie, in een omgeving dus
waar de historische lessen in ie
dere barokke steen zijn gebeiteld,
moet zijn: veel geschreeuw en wei
nig wol. Tevens is de bittere reali
teit na de ontmoetingen tussen de
ministers Shultz en Sjevardnadze
en de redevoeringen die in Paleis
Hofburg werden gewijd aan Veilig
heid en Samenwerking in Europa:
zo zal het nog jaren doorgaan.
door
Hans Geleijnse
Na de IJslandse top tussen Rea
gan en Gorbatsjov werd de wereld
opinie lekker gemaakt met 'drama
tische', 'historische' kernwapenak
koorden, die binnen handbereik
zouden liggen. In Reykjavik kon
den die helaas niet worden afgeslo
ten vanwege de meningsverschil
len over het Amerikaanse SDI-pro-
gramma. Maar, zo werd vanuit bei
de kampen driftig verzekerd, de
toenadering van Reykjavik moet
worden voortgezet, de menings
verschillen verkleind.
Ontdaan van alle rhetoriek heeft
Wenen in deze eerste week van no
vember, zoals de Amerikaanse be
windsman George Shultz het zei.
'in elk geval de vooruitgang ge
bracht dat onze posities duidelijk
zijn geworden'.
Shultz doelde uiteraard op de
verschillende uitleg die vanuit
Washington en Moskou werd gege
ven over de bijna-resultaten van
IJsland. Sjevardnadze had in IJs-
lands villa Hofdi persoonlijk vast
gesteld, dat president Reagan be
reid was overeenkomsten aan te
gaan die in 1996 alle Russische en
Amerikaanse kernwapens uit de
wereld zouden hebben geholpen.
De Amerikanen, zo beschuldig
de Sjevardnadze, waren inmiddels
op de weg terug en aanbeland bij
'oude voorstellen'. Sinds Reykja
vik, zo betoogde hij tijdens de
CVSE-conferentie, had het 'virus
van de valse informatie de hoogste
echelons van het leiderschap in
sommige westerse landen aange
tast'.
De Rus verliet Wenen daarom
met 'een bittere smaak in de
mond'. Helaas hadden 'politici in
leidende NAVO-landen zich nog
niet kunnen aanpassen aan de
nieuwe atmosfeer die Reykjavik in
het Europese politieke leven heeft
geschapen'.
Kasteel
Shultz evenwel hield de moed er
in. 'We hebben niet met elkaar af
gesproken wat we na onze ge
sprekken tegen de pers zouden
zeggen', zei hij met een besmuikte
glimlach. Zijn credo was: er kan
nog steeds een kasteel van wapen
vermindering op het Reykjavikse
fundament verrijzen. Maar de
bouw zal lang duren.
De meningsverschillen zijn op
alle onderdelen van de onderhan
delingen (strategisch, de 'Europe
se' kernwapens en de ruimtedefen
sie) aanzienlijk. Geduld is dus no
dig en de andere partij moet 'ritme
en snelheid' niet proberen te ver
snellen.
Weg dus Reagans belofte van vo
rige week zaterdag, dat voor het
eerst in veertig jaar een wapenak
koord binnen bereik is. 'Het gaat er
niet meer om of we overeenstem
ming bereiken, het is nu een kwes
tie van wanneer', zei hij voor de ra
dio.
Een loos verkiezingspraatje, dat
gezien de uitslag geen effect heeft
gehad. Shultz moest nu in Wenen
toegeven dat er geen uitzicht is op
een nieuwe top in Washington,
evenmin was er een nieuwe datum
voor een gesprek tussen hem en
Sjevardnadze afgesproken.
En waar in het verleden de Ge-
neefse onderhandelingen terwille
van een goed verloop met de groot
ste geheimzinnigheid werden om
geven, achtten de Amerikanen nu
de tijd gekomen hun meest recente
voorstellen voor Genève tot in de
tail aan de publiciteit prijs te ge
ven.
Deze 'openheid' kan niet verhul
len dat Moskou en Washington de
gevangenen van hun eigen onder
handelingslijn blijven. Sjevard
nadze ziet het Amerikaanse SDI-
programma slechts als streven
naar militaire superioriteit en we
reldhegemonie. Weg ermee, anders
gaan er geen kernwapens weg.
Shultz meent dat SDI om vier re
denen noodzakelijk blijft: het heeft
de Sowjets aan de onderhande
lingstafel gebracht, het moet hen
daar houden, als er akkoorden ko
men garandeert SDI dat ze worden
uitgevoerd en als daardoor alle
kernwapens weg zijn, moet SDI
verzekeringspolis blijven omdat de
kennis om kernwapens te produce
ren nu eenmaal op de wereld aan
wezig blijft.
Wantrouwen
Sjevardnadze bestempelt SDI
niet alleen als het grote obstakel
dat overeenkomsten in Reykjavik
onmogelijk maakte, het Ameri
kaanse programma 'blokkeert de
wegen naar radicale veranderingen
op alle terreinen van het leven der
mensheid'.
Shultz kondigt aan dat de wereld
een periode van 'dramatische tech
nologische verandering' binnen
treedt. De nieuwe technologie (en
ook al noemde hij SDI niet, de
Amerikanen hebben het keer op
keer als technologische revolutie
aangeprezen) maken 'grotere de
centralisatie en individueel initia
tief mogelijk en noodzakelijk'.
De waarheid achter dit publiek-
stheater is, dat onder de hoofdrol
spelers en hun secondanten het on
derlinge wantrouwen hoogtij viert.
De politieke rivaliteit en wedijver
tussen twee maatschappelijke sys
temen die eikaars tegenpolen zijn
gaat onverminderd door.
Elf jaar Slotakte van Helsinki,
destijds plechtig ondertekend door
de VS, Sowjet-Unie en 32 Europe
se landen plus Canada, mag zoals
nu in Wenen op zijn waarde wor
den getoetst. Maar veel meer dan
kosmetische veranderingen in de
betrekkingen tussen Oost en West
levert het niet op.
