'Rijk moet minder betuttelen
op gebied van transplantaties'
Meer ruimte voor plakkers
Bijzonder hoogleraar D.W. van Bekkum:
De La Mar wenst toch
kamp met 78 plaatsen
DONDERDAG 6 NOVEMBER 1986
LEIDEN
LEIDEN - Een oog zal nooit kunnen worden getransplan
teerd. Schijnt te ingewikkeld te zijn. Met het overzetten
van kleine stukje hersenweefsels bij ratten zijn in Zweden
onlangs gunstige resultaten behaald. De transplantatie
van nieren, lever, hart, alvleesklier, hoornvlies, huid en
beenmerg gebeurt reeds gewoon op mensen.
Vervangen van een ziek orgaan. Hergebruik van een 'on
derdeel'. Eeuwen geleden gaf dit idee al aanleiding tot
wonderlijke fantasieën. Nu groeit het aantal geslaagde
transplantaties gestaag. De Medische Faculteitsvereniging
der Leidse Studenten (MFLS) organiseert morgen een
symposium over dat onderwerp. Eén van de sprekers,
prof. dr. D.W. van Bekkum, bijzonder hoogleraar in de ex
perimentele transplantatiebiologie in Leiden, gaat alvast
nader in op de haken en ogen.
"Alle mogelijkheden voor trans- mens, moet eerst uitgebreid getest
plantaties bij mensen zijn voortge- zijn bij bepaalde dieren". Van Bek-
komen uit experimenteel werk bij kum bestudeert bij TNO in Rijs-
proefdieren. Watje wilt doen bij de wijk de mogelijkheden en onmoge-
LEIDEN - Wethouder H. de la Mar
houdt voorlopig vast aan de wens
van de bewoners van het woonwa
genkamp aan het Trekvaartplein
om het kamp op de huidige grootte
(78 plaatsen) te handhaven. De pro
vincie wil dat het kamp wordt te
ruggebracht tot 40 plaatsen, terwijl
het departement van volkshuisves
ting een opsplitsing in kampjes
van 10 tot 15 plaatsen voorstaat.
De la Mar hoopte staatssecretaris
Brokx van zijn standpunt te over
tuigen, maar die is inmiddels afge
treden. Binnenkort hoopt de wet-
hoiider Brokx' opvolger E. Heerma
of zijn ambtenaren over te halen
om geld voor renovatie voor het
kamp aan het Trekvaartplein ter
beschikking te stellen. Volgens
een globale schatting is voor een
opknapbeurt 4.8 miljoen gulden
nodig. "Dat geld is het probleem
niet. Als het ministerie eenmaal ak
koord is met onze plannen, dan ligt
dat bedrag zo op tafel. Er is hier
voldoende geld voor beschikbaar",
aldus De La Mar.
Mochten de onderhandelingen
met provincie en rijksoverheid op
niets uitlopen, dan wil het college
van B en W nog één kamp met 15
plaatsen in Leiden aanleggen. De
la Mar kon gisteren nog niet zeg
gen waar dat zou zijn. Als mogelij-
Video
Met een videofilm werd de raads
commissie van sociale zaken en
maatschappelijke aangelegenhe
den gisteravond op de hoogte ge
bracht van de standpunten van de
bewoners van het Trekvaartplein
en het Woonwagenschap. In die
film - vervaardigd in opdracht van
Links Leiden - hielden bewoners
een hartstochtelijk pleidooi om de
huidige situatie te laten bestaan.
Na vertoon van de ruim twintig
minuten durende film stelden vrij
wel alle fracties slecht door de wet
houder geïnformeerd te zijn over
de stand van zaken rond het woon
wagenkamp. De la Mar verdedigde
zich door op te merken dat deze
zaak wegens tijdgebrek een keer
van de agenda van de commissie is
geschrapt. "Bovendien was ik in
onderhandeling met verschillende
instanties en viel er niet zo veel te
overleggen".
Van Meijgaarden (PvdA) vond
toch dat de commissie in-de toe
komst meer informatie moet krij
gen, "maar laten we ervoor waken
om als commissie mee te onder
handelen met al die verschillende
instanties".
lijkheden van transplantaties bij
proefdieren. Daarvoor gebruikt hij
voornamelijk ratten, muizen, hon
den en apen. Ook bieden deze
'proefkonijnen' de chirurgen de ge
legenheid om de moeilijke trans
plantatietechnieken onder de knie
te krijgen.'
door
Saskia Stoelinga
"Dat is noodzakelijk. Bij nier-,
hart- en levertransplantaties gaat
het om purê microchirurgie. Hele
kleine vaten moeten met elkaar
worden verbonden", zegt Van Bek
kum. Volgens hem levert het ge
bruik van die technieken zo lang
zamerhand geen problemen meer
op. "Het is gewoon een kwestie
van doen. Bij de lever speelt nog
het specifieke probleem: hoe hou
den we dat orgaan lang genoeg
goed voordat de transplantatie
daadwerkelijk plaatsheeft?".
De belangrijkste complicatie
waar de wetenschappers na al die
jaren eigenlijk nog steeds geen af
doende oplossing voor hebben,
zijn de afstotingsverschijnselen.
Het ontvangende lichaam stoot het
donor-orgaan af, of het donor-or
gaan past zich niet aan het lichaam
aan. Allerlei methoden zijn nood
zakelijk om iedere patiënt het voor
hem best passende orgaan te kun
nen geven. "We weten inmiddels
wel hoe die afstoting in zijn werk
gaat. Hoewel het middel cy&ospo-
rine de resultaten sterk heeft ver
beterd, blijven er zorgen bestaan",
aldus Van Bekkum. "Als we die
complicaties onder de knie heb
ben, zal het aantal mislukkingen
drastisch dalen".
Horde
Bij beenmergtransplantaties bij
voorbeeld is er nog een flinke hor-
de te nemen. Tot nu toe komen al- tie's zit men al niet
leen nog maar broers en zusters laatste percentage af',
mogelijkheden van niet verwante
donoren en de 'graft-versus-host'
complicatie. Bij deze ziekte, die op
treedt in de helft van de gevallen,
slaat het transplantaat wel aan, het
lichaam accepteert het dus, alleen
de gastheer wil nu zelf niet. Gevol
gen daarvan zijn: chronische ge
wrichtsklachten, spierpijnen en
huidafwij kingen
"Kijk, de moeilijkheid van dit
vak is dat je met dieren af en toe
bedrogen uitkomt. Het is geen en
kel probleem om muizen een ander
type beenmerg te geven. Je kunt ze
zelfs het beenmerg van een rat in
spuiten. Bij de mens is dat dus an
ders".
Verantwoord
Moeten die transplantaties nu al
lemaal? "Vraag dat naar aan de pa
tiënten, zou ik zeggen. Voor alle
duidelijkheid", zegt Van Bekkum
dan, "transplantatie is een logisch
gevolg van alle kennis en vaardig
heden die we hebben opgedaan".
Voor hem is de transplantatie in
het algemeen, ondanks het feit dat
grofweg eenderde mislukte, ook
geen onverantwoorde ingreep. Om
zijn zekerheid daarover kracht bij
te zetten, geeft hij een overzicht
van de stand van zaken. De hoogle
raar begint bij de nieren. "Hebben
we de meeste ervaring in. Over de
hele wereld zijn er meer dan
100.000 niertransplantaties toege
past. Veel betere behandelingsme
thode dan dialyse. Kwaliteit van
Bekkum: "Voor transplantatie van andermans ledematen zie ik geen toekomst". (foto Wim Dijkman)
aan het begin. Onderzoek heeft
echter uitgewezen dat het een ver
standige therapie is. Suikerziekte
is een enorm probleem". Ook hier
denkt Van Bekkum dat ooit nog
eens een apparaatje wordt bedacht
"dat gedoceerd insuline in de
bloedbaan brengt".
Mysterieus
Over de huidtransplantatie is de
hoogleraar nog niet helemaal te
vreden. "Eigen huid transplante
ren lukt prima. Huid van een ander
blijkt maar voor een tijdje aan te
slaan". Zo komt hij automatisch op
de onmogelijkheden. Voor trans
plantatie van andermans ledema
ten ziet Van Bekkum geen toe
komst. "Technisch gezien
tertechnologie een kunstoog in
ontwikkeling dat bepaalde prik
kels kan doorsturen naar de ge
bruiker. Een soort braille".
"Transplantatie van stukjes her
senweefsel is lange tijd science-fic
tion geweest. Daar lijkt enige ver
andering in te komen. In Zweden
doet men daar veel onderzoek
naar. En op mysterieuze1 wijze
schijnt dat aan te slaan. Heel inte
ressant, want veel ziektes hebben
toch met het uitvallen van bepaal
de hersenfuncties te maken".
het leven gaat er met sprongen op geen belemmering. Een hand
vooruit. Op den duur ook goedko
per"
"Beenmergtransplantaties heb
ben de kansen op overleving na
vijf jaar verhoogd tot 50 procent en
het ziet er naar uit dat dit in de toe
komst zal kunnen stijgen tot 80
procent, wannéér men lastige com
plicaties beter weet te bestrijden.
Bij kinderbeenmergtransplanta-
bijvoorbeeld goed kunnen
den aangenaaid. Alleen de huid zal
niet meewerken. Zit dus nog geen
muziek in
"Hoornvliestransplantaties gaan
goed. Een heel oog lukt niet. Veel
te moeilijke verbindingen. Wel is
door de voortschrijdende compu-
uitgevoerd. De betutteling uit Den
Haag is volgens mij ook niet te
recht. En het is onzin om te roepen
dat het allemaal veel te duur wordt.
De duurste transplantatie komt op
100.000 gulden. Zet dat af tegen de
kwaliteit van het leven. Iemand die
invalide is of iemand die een paar
keer in de week moet worden ge-
dialyseerd, kost de staat oneindig
veel meer".
Hoewel het niet direct met zijn
wetenschappelijk onderzoek te
makën heeft, stipt Van Bekkum
toch even het belang van het codi
cil aan, waarin mensen te kennen
geven na de dood hun organen ter
beschikking te stellen. "Ik zou lie
ver naar het 'geen bezwaar-sys-
ook geld beschikbaar teem' toegaan. Dat betekent dat ie-
perimenteel on- dereen automatisch zijn organen
afstaat, behalve als zwart op wit
jesmaat,, Als de technieken steeds staat aangegeven is dat hij of zij dat
beter worden, als de verzekeringen niet wil. Waarom? Om de
Betutteling
"Er is dus nog genoeg te doen. Ik
hoop dat
blijft voo
derzoek. Het is nu allemaal mond-
r geld willen stoppen in de ont- dige reden dat we niet alleen leven,
wikkeling, kan het de gezond- Ook tijdens het leven hebben we
heidszorg alleen
komen. Ik vind dat de overheid
ook niet moet bepalen hoeveel
ten goede elkaar nodig. En wat i
transplantaties er mogen worden iets af te staan?
i de dood een ander een beter le-
te kunnen geven door slechts
met dezelfde weefseltypering
"Hart c
Ti lever- N°Ste weiniÊ er*
merking als donor. Met de klei- varing, om daar al iets zinnig over
gezinnen van tegenwoordig te zeggen. We weten alleen dat een
gelij- patiënt na een hart-levertransplan
tatie weer zin in het leven heeft en
weer heel veel dingen kan onder
nemen. Dat is een grote winst. Ik
denk zelf dat de harttransplanta
ties op den duur overbodig worden
door de ontwikkeling van een ma
chientje, een kunsthart dus. Er is
met name in Amerika al veel
vruchtbaar onderzoek gedaan in
die richting."
wordt de kans (1 op 4) op
ke weefseltypering echter steeds
kleiner.
Daarom zet Van Bekkum zich
met zijnproefdieren op dit mo
ment het meest in voor die been
mergtransplantaties. Het been-
mergcentrum in het Academisch
Ziekenhuis Leiden vervult een
voortrekkersrol op dit gebied, zo
wel bij kinderen als bij volwasse
nen. "En dat moet zo blijven'Avindt
hij. Zijn onderzoek richt zich op de
Voorstel wethouder De la Mar:
"Met de alvleeskliertransplanta- heden dat
LEIDEN - 'Plakkers' krijgen meer
ruimte in Leiden. Wethouder H. de
la Mar kondigde gisteren tijdens de
behandeling van de begroting door
dë raadscommissie sociale zaken
maatschappelijke aangelegen
borden
ties staan we in Nederland ook nog aanplakbiljetten opgesteld zullen
worden. De la Mar hoopt hiermee
te bereiken dat de verontreiniging
van muren en gebouwen door affi
ches afneemt.
PvdA-raadslid J. van Meijgaar
den vroeg de wethouder de kosten
verwij dèring van aanplakbil-
In Leiden en omstreken lopen
ongeveer 5000 zwerfkatten rond,
volgens de Dierenbescherming.
"Hoe we dat weten? We hebben
diverse controles uitgevoerd",
zegt Schouten van de Dierenbe
scherming.
"Kijk, op een gegeven moment
krijg je een melding binnen en
dan ga je er op af. Vervolgens zet
ten we kooien uit. De katten wor
den gecastreerd, dan wel gesteri
liseerd, geënt en krijgen tenslot
te een gaatje in het oor, zodat we
weten dat ze een behandeling
hebben gehad".
Al in '80 begon de Dierenbe
scherming met deze actie. "Op
dit moment hebben we zo'n 4000
katten behandeld. Dat is heel
wat, inderdaad, maar we moeten
waakzaam blijven. Vooral nu de
actie haar einde nadert".
"Ik bedoel, we mogen nu niet
denken: we hebben het gehad.
Die 1000 katten die nog niet zijn
gecastreerd of gesteriliseerd
kunnen immers nog voor heel
wat nageslacht zorgen".
Op dit moment staan er vang-
kooien tegenover het oude Lei-
derdorpse politiebureau. "En we
zijn ook nog in onderhandeling
met het Gorleaus Laboratorium
aan de Wassenaarseweg. Daar lo
pen er ook heel wat rond".
"Nu heeft de beheerder van
het lab ooit tegen ons gezegd dat
die dieren maar niét meer
móesten voeren; dan gingen ze
volgens hem vanzelf weg. Ja, dat
had je gedacht! Niet meer voe-
n; dat is niet aardig tegenover
die dieren en bovendien gaan ze
dan moorden. En wat schiet je
daarmee op! Niemand is er toch
bij gebaat dat het vogelbestand
drastisch wordt uitgedund".
Zwerfkatten (2)
De kosten van de actie worden
Waarna hij vertelt dat de Die
renbescherming dit jaar ook nog
een erfenis kreeg. "Een
het Plantsoen
woonde - ze was pianolerares -
heeft ons een half huis nagelaten.
En een paar jaar geleden schonk
een oud oorlogsofficier ons vijf
huizen".
"We zijn dus niet noodlijdend;
bepaald niet. Maar we kunnen
het geld goed gebruiken. Van
daar dat we deze maand een
nieuwe ledenwerfactie zijn be
gonnen. Wie lid wordt van de
Dierenbescherming kan z'n kat
voor half geld laten steriliseren
of castreren. Die andere helft be
talen wij dan".
Vervolgens komt Schouten
weer terug op die 5000 zwerfkat
ten. "5000 - het is me nogal wat.
En wat moetje? Sterilisatie of ca
stratie is de enige oplossing. Af
maken is natuurlijk uit den boze.
Niemand van ons zöu dat woord
in z'n mond durven nemen".
Naar het asiel brengen is na
tuurlijk geen alternatief. "Nee",
zegt Schouten, "die zwerfkatten
zijn absoluut niet plaatsbaar. Die
dieren zijn zo verwilderd-jon
gen, daar kun je je nauwelijks
een voorstelling van maken. Zet
je ze in een hokje in hét asiel,
nou, dan vliegen ze als het ware
dwars door de muur. Nee, wat
wij doen is de enige oplossing".
"Soms kunnen we ze trouwens
niet zo makkelijk steriliseren of
castreren. Je hebt plaatsen in de
stad waar je ze niet zo eenvoudig
kunt vangen. De Leidse binnen
stad bijvoorbeeld. In die binnen
stad is het plaatsen van kooien
beslist moeilijk".
"Wat we dan doen? Geloof het
of niet, maar dan doen we anti
conceptie-pillen door het voer.
Dat helpt ook. En het is in dit ge
val het enige wat je kunt onder
nemen".
De Dierenbescherming probeert de zwerfkatten die i
dieren worden gecastreerd dan wel gesteriliseerd.
"We worden overigens gewel
dig terzijde gestaan door een
paar honderd vrijwilligers en
vrijwilligsters", vertelt Schouten
aan het einde van het gesprek.
"Het zijn voornamelijk oudere
mensen die die zwerfkatten te
eten geven. En als ze dat aan ons
melden, dan zorgen wij ervoor
dat ze eens in de zoveel tijd een
vergoeding krijgen. We komen
dan even langs met blikken voer
voor de katten".
Zuinig
In het Zwitserse Genève werden
onlangs de wereldkampioen
schappen pijproken gehouden.
We schreven al dat aan die wed
strijd ook twee leden van de
Pijpsleutels, de Leidse pijpro
kersvereniging, meededen. Stap
per en Vercoutre.
Wat brachten ze ervan terecht?
"Nou", antwoordt Stapper, "in
z'n algemeenheid kun je stellen
dat het Nederlandse team, dat uit''
5 mensen bestond, het niet zo
best heeft gedaan. We zijn niet zo
ver gekomen".
Waarna Stapper vertelt dat de
huidige Nederlandse kampioen
al na 5 minuten de pijp aan Maar
ten gaf. Hij zelf hield z'n pijp 20
minuten aan. "Ook veel te kort
natuurlijk". Vercoutre was de
beste Nederlander: hij bracht het
tot één uur, 40 minuten en 40 se
conden.
"Ik was goed voorbereid", zegt
Stapper, "daaraan kan het dus
niet hebben gelegen. Bovendien
heb ik gerookt zoals het volgens
mij moet: zuinig. Misschien dat
we een beetje last hebben gehad
van de zenuwen, hoewel... nee,
dat zal het toch niet zijn ge
weest".
Aan de wereldkampioenschap
pen deden 458 deelnemers mee
uit 13 landen. "Er waren mensen
uit Brazilië, Canada, Amerika,
verschillende Europese landen...
en ga zo maar door. Winnaar
werd een Zwitser. Hij hield z'n
pijp, waarin 3 gram tabak zat, 3
Bijna een wereldrecord, ver
volgt Stapper. "We hebben trou
wens video-opnamen gemaakt
van de verrichtingen van de
Zwitsers en Italianen. Dat zijn de
keien; en we wilden nu wel eens
precies weten hoe zij roken. Heb
ben ze een bijzondere tactiek?"
En?
"Nou, we hebben die opnamen
inmiddels al op de club gedraaid
en bestudeerd en ons is opgeval
len dat de Italianen en Zwitsers
niet zomaar, zo zuinig mogelijk,
gaan zitten roken. Nee, ze kijken
ook voortdurend in de kop van
de pijp".
Komend weekeinde doen
Stapper en een aantal andere le
den van de Pijpsleutels mee aan
de Brabantse kampioenschap
pen die worden gehouden in Til
burg. "Nee", zo besluit hij, "dan
zal ik de tactiek van die jongens
nog niet proberen toe te passen.
We roken dan namelijk uit ste
nen pijpen en dat is weer een
heel ander verhaal".
ten in deze sector wellicht achter
wege blijven", aldus Van Meijgaar
den, die overigens niet namens zijn
fractie spraak.
Het raadslid hoopte geld voor ex
tra investeringen te vinden in de
posten 'verwervingen' en 'slopen'.
"Misschien dat bepaalde invester
jetten op de daders te verhalen of ringen uitgesteld kunnen worden,
de affiches door de plakkers zelf te zonder dat overigens het stadsvee
laten verwijderen. "Ik constateer nieuwingsprogramma in gevaar
dat bijvoorbeeld de Koornbeurs-
brug volgeplakt wordt; vooral door
het Breehuys, het Leids Vrijetijds
Centrum em studentenorganisa
ties".
De la Mar zag wel iets
voorstel
door de daders te laten weghalen
"We kunnen ze ook
stellen: of weghalen of betalen
een boete. Dat kost 35 gulden, dat
weet ik uit eigen ervaring".
leerd
Budgetvoorlichting
P. Biegstraaten (CDA) haalde
weer een motie uit de kast, die vo-
dl aanpïakbiietten ri® niet op steun van het colle-
eghalen &e van B en mocht rekenen. Hij
de keus wil dat de gemeentelijke kre
dietbank een 'budgetvoorlichter'
wordt aangesteld. Deze voorlichter
zal ménsen met financiële proble
men - of er net uit zijn - moeten
adviseren over de besteding van
hun geld. "Dan komén die mensen
misschien eindelijk.eens uit de Vi
cieuze cirkel: geld lenen, rente be
talen, geld lenen, rente betalen".
Biegstraaten wil zo'n voorlichter
twee dagen per week bij de kre
dietbank aanstellen, voorlopig als
proef van een jaar. Het plan moet
volgens de CDA'er gefinancierd
worden uit het geld dat benzine
maatschappij Total aan de ge
meente heeft geschonken.
Wethouder De la Mar zag wel iets
in het idee van Biegstraaten. Wel
wees hij er op dat de sociale dienst
al aan budgetvoorlichting doet. Hij
vond dat de proef door de krediet
bank betaald moest worden.
De wethouder zwaaide tijdens de
vergadering veel lof toe aan zijn
ambtenarenkorps, dat volgens De
la Mar veel werk verzette. "Tesse-
laar heeft na de collegeonderhan
delingen gezegd dat ik het wethou-
de komende derschap niet langer dan anderhalf
Tamils
De la Mar kondigde verder aan
dat Leiden vier woningen beschik
baar stelt voor Tamils. Dat bete
kent dat Leiden tussen de 15 en 20
vluchtelingen zal opnemen.- De
wethouder had aan het ministerie
van wvc de voorwaarde gesteld dat
er begeleiding zou komen voor de
Tamils. Het ministerie heeft dat in
middels toegezegd. "Ik zie er na-
melijks niets in om die vluchtelin
gen plompverloren in Leiden neer
te poten", aldus De La Mar.
Van Meijgaarden (PvdA) kondig
de aan te zullen onderzoeken of er
misschien een verschuiving bin
nen het fonds stadsvernieuwing
mogelijk is. Met het geld zou extra
geïnvesteerd kunnen worden in
verbeteringen aan buurt- en club
huizen en peuterspeelzalen. Deze
kunnen bijvoorbeeld beter geïso-
l. Dat z
jaren een besparing in de exploita- jaar zou volhouden; zonder de
tie opleveren. "Dan kunnen bezui- ambtenaren had ik het nog geen
nigingen op personeel en activitei- twee weken volgehouden".
ADVERTENTIE
EN TOEN WERD ALLES ANDERS...
Een huis kopen brengt heel wat met zich mee. Hypotheekrente bijvoor
beeld. Dat kan je fiscale voordelen opleveren. Komt u daar niet uit? Bel dan
even de BelastmgTelefoon. Daar staan ze het hele jaar door voor iedereen
klaar Elke werkdag van 8 tot 5 uur. En nog gratis ook!
BELGEWOON DE BELASTINGTELEFOON.
06-0543.
