Ontvoerders snel
voor de rechter
Invoering referendum lijkt nabij
Rotterdam: klein prostitutiecentrum
Binnen drie maanden
Veel verpleegkundigen
balen van hun beroep
m m w
wgtm
Aan Keileweg
Kostbaar
schilderij
ontvreemd
Krijgsraad
veroordeelt
weigeraars
(nog) niet
Lijk gevonden
Rotterdamse blunder
bij stadsvernieuwing
Afghanën
blijven op
Schiphol
Marga Klompé
gecremeerd
Grote partijen vergaderen over aanbeveling Biesheuvel
ZATERDAG 1 NOVEMBER 1986
BINNENLAND
PAGINA 5
AMSTERDAM (GPD) Het proces tegen de twee hoofd
verdachten van de ontvoering van biermagnaat Heineken
en zijn chauffeur Doderer zal binnen drie maanden plaats
vinden. Zij kunnen tot een gevangenisstraf van maximaal
twaalf jaar worden veroordeeld. Dat heeft de Amsterdam
se officier van justitie Wooldrik gistermiddag meegedeeld,
nadat de verdachten in ons land waren gearriveerd. De
hoofdverdachten, die in afwachting van hun uitlevering
aan Nederland ruim 2,5 jaar in Frankrijk hebben doorge
bracht, zijn gisteren naar ons land overgebracht.
HILVERSUM (ANP) - Veel ver
pleegkundigen in de Nederlandse
ziekenhuizen hebben genoeg van
hun werk. Zij balen van de almaar
toenemende drukte, de slechte be
taling en de geringe waardering
voor hun beroep. Daarom wil in to
taal 42 procent van de verpleeg
kundigen van baan veranderen, zo
blijkt uit een onderzoek van Vero
nica en de ambtenarenbond Abva
Kabo. De resultaten worden maan
dagavond toegelicht in het Veroni-
ca-programma Heelmeesters.
Tweehonderd verpleegkundigen
uit dertig ziekenhuizen hebben aan
het onderzoek meegedaan. Verre
weg de meesten, vier van de vijf,
zeggen dat het werk de laatste tijd
zwaarder en drukker is geworden.
Patiënten zouden daardoor te kort
komen, omdat het gevaar van ver
gissingen en ongelukjes groter
wordt. Patiënten krijgen vaak in
vijf minuten te horen dat zij kanker
hebben, terwijl geruststellende ge
sprekken met de verpleegster al
lang plaats hebben moeten maken
voor kalmerende middelen, zo
blijkt uit het onderzoek.
Ruim de helft van de verpleeg
kundigen, 52 procent, geeft aan in
actie te willen komen als de situa
tie in de ziekenhuizen niet verbe
tert. Acties waarvan ook de patiën
ten de dupe kunnen worden vindt
36 procent onvermijdelijk. Daarbij
denkt deze groep bijvoorbeeld aan
het weigeren van strict medische
handelingen, die eigenlijk aan, art
sen zijn voorbehouden. In de prak
tijk blijkt dat 68 procent van de
verpleegkundigen geregeld taken
van artsen moet overnemen.
Beleidsmedewerker J. Kedziers-
ki van de Nationale Ziekenhuis
raad (NZR) zei gisteren desge
vraagd dat de NZR het onder
zoeksrapport nog niet had ontvan
gen. Hij wilde nog niet op de con
clusies van Veronica reageren, om
dat hij niet weet langs welke weg
die tot stand gekomen zijn.
Onmiddellijk na hun aankomst in
Nederland werd het Heineken-
tweetal, met niet meer dan twee
sporttassen aan bagage, gearres
teerd en in staat van beschuldiging
gesteld. Ze werden in een politie-
busje naar de Bijlmerbajes in Am
sterdam gebracht. De rechter-com-
missaris heeft het duo meteen ver
hoord, maar dat leverde nog geen
bekentenis op. De twee Heineke-
nontvoerders zijn voor 30 dagen in
gesloten. Die termijn kan nog twee
keer met 30 dagen worden ver
lengd. Daarna moet de rechtszaak
beginnen.
Het tweetal werd gisteren met
een gecharterd vliegtuig van het
ambulance-vervoersbedrijf 'Broe
der De Vries' van het Parijse vlieg
veld Orly naar het Rotterdamse
Zestienhoven gevlogen. Dat ge
beurde, nadat de termijn was ver
streken, waarbinnen de verdach
ten beroep tegen hun uitwijzing
konden aantekenen. De verdach
ten besloten hun juridische strijd
tegen de uitlevering onlangs te sta
ken wegens heimwee naar Amster
dam.
De twee ontvoerders werden op
hun vlucht vergezeld door mensen
van het Amsterdamse politiekorps.
Terwijl tientallen journalisten en
fotografen op Schiphol op de aan
komst wachtten, landden de twee
verdachten op het vliegveld van
Rotterdam. „We zijn naar Zestien-
vangLomftTteTnUope^^aldus ROTTERDAM (ANP) - B en W van
bevrijd. Toen zij vier maanden la
ter in Parijs werden gearresteerd,
konden zij niet aan Nederland wor
den uitgeleverd, omdat het verdrag
tussen de twee landen niet voorzag
in uitlevering wegens vrijheidsbe
roving. Pas nadat in het voorjaar
van 1986 een nieuw uitleverings
verdrag was getekend, mochten de
verdachten wegens hun aandeel in
de ontvoeringszaak naar ons land
worden uitgewezen.
Twee andere verdachten zijn al
twee jaar geleden veroordeeld. Zij
kregen gevangenisstraffen van
twaalf en negen jaar opgelegd. Een
derde verdachte is om psychische
redenen in het Pieter Baan-cen-
trum in Utrecht opgenomen. Hij
ontsnapte op 1 januari 1985 en is
nog altijd spoorloos.
Voor de ontvoering is destijds
een losgeld van 30 tot 35 miljoen
gulden betaald. Daarvan is zo'n 20
miljoen teruggevonden. Men
neemt aan dat de twee hoofdver
dachten het resterende deel in hun
bezit hebben.
i
De twee Heineken-ontvoerders Holleeder en Van Hout zetten gistermiddag - na 2jaar - weer vaste voet op
Nederlandse bodem. Direct na de landmg op Zestienhoven werd het tweetal naar de Bijlmerbajes gebracht.
(foto ANP).
Wooldrik. Op het vliegveld
ren wel detectives van biermag
naat Heineken aanwezig.
De twee verdachten ontkwamen
in november 1983 aan hun arresta
tie door naar Frankrijk te vluchten
op het moment dat Heineken werd
DELFT (ANP) - Op de kunst- en
antiekbeurs in museum Het
Prinsenhof in Delft is gistermid
dag een schilderij ter waarde van
200.000 gulden ontvreemd. Het is
een klein doek van 26 bij 33 cen
timeter van de 17de-eeuwse
Vlaamse hofschilder David Te-
niers de jonge, met als titel: „De
verzoeking van de Heilige Anto-
Van de dader ontbreekt elk
spoor. De Haagse antiquair G.
Cramer had het werk opgehan
gen in de informatiestand van
gerlach internationaal expedi
teurs. Hij zegt het in bruikleen te
hebben van de Duitse eigenaar.
Hij had het niet in eerste instan
tie voor de verkoop, maar als de
coratie op de beurs hangen. Cra
mers dochter werkt bij Gerlach.
Het schilderij was verzekerd.
Volgens een politiewoordvoer
der heeft de diefstal plaatsgevon
den op een tijdstip waarop de
standeigenaar met iemand stond
te praten.
Rotterdam leggen de laatste hand
aan een plan voor het opzetten van
een klein prostitutiecentrum aan
de Keileweg. In het centrum zal
plaats moeten zijn voor maximaal
honderd prostituées. Bovendien
wil het gemeentebestuur zorgdra
gen voor gespreide eigendomsver
houdingen. Voorkomen moet wor
den dat er zich machtsvorming
gaat voordoen, doordat één eige
naar een grote greep op het geheel
gaat krijgen. Dat zei de Rotterdam
se wethouder J.H.A. Henderson
van sociale zaken en volksgezond
heid gisteren op een persconferen
tie.
Het nieuwe plan van B en W zal
binnenkort gepresenteerd worden.
De nieuwe voornemens van Rot
terdam houden in dat de contacten
met degenen die een aantal jaren
geleden het initiatief namen voor
het opzetten van een prostitutie
centrum niet zullen worden voort
gezet. Deze plannen zijn overigens
geleidelijk aan in de versukkeling
geraakt als gevolg van tal van be
zwarenprocedures.
Onder de initiatiefnemers van
het oude plan speelde de nu voort
vluchtige Rotterdamse gokkoning
een prominente rol. Formeel is hij
geen eigenaar van het stuk grond
dat door een BV gekocht was aan
de Keileweg ten behoeve van een
prostitutiecentrum, maar er be
staat bij het Rotterdamse gemeen
tebestuur in elk geval een vermoe
den dat hij op de achtergrond een
prominente rol speelt, aldus Hen
derson.
In juni heeft Henderson, die toen
net wethouder was geworden, het
stuk grond aan de Keileweg met
bekeken. Naar Henderson de gok
koning meedeelde was bij hem
toen het gevoel ontstaan dat het
maar beter was verder geen zaken
meer te doen met de groep rond de
gokbaas. De-omvang van.de aange
kochte grond wijst volgens Hen
derson op de grootschalige aanpak
die de kopers kennelijk voor ogen
staat. Volgens de wethouder zou
den er wel 500 tot 600 prostituées
kunnen worden ondergebracht,
plus nog tal van andere voorzienin
gen.
Voor de nieuwe plannen van het
gemeentebestuur is het nodig het
bestemmingsplan van het betref
fende gebied te wijzigen. De ge
meente zal duidelijke condities
stellen waaronder het centrum kan
draaien. Zo wil Henderson voorko
men dat er in het centrum hard
drugs worden gebruikt en tevens
zullen er de nodige waarborgen
moeten zijn tegen overlast voor de
omgeving. De gemeente is overi
gens niet van plan zelf als exploi
tant van een dergelijk prostitutie
centrum op te treden.
Henderson zei dat in het verle
den, toen de gemeente nog zaken
deed met de groep rond de gokko
ning, verschillende malen waar
schuwingen zijn geuit door de poli
tie dat het maar beter was om dit
achterwege te laten. Een bezwaar
van Henderson tegen het voortzet
ten van de contacten met de gok
king was ook gelegen in het feit dat
het prostitiecentrum vrij dicht zou
komen te liggen bij zijn gokcom-
plex Mata Hari. In dit centrum
deed de Rotterdamse politie enke
le weken geleden een inval om de
gokorganisatie rond de gokkoning
op te rollen. De hoofdverdachte
zelf wist de dans echter te ont
springen en is sindsdien spoorloos.
principiële redenen niet in aldus
hen, de 20-jarige
dienst willen en ook geen beroep Marco Grünbauer uit De Bilt,
willen doen op de wet gewetensbe-
wel bereid zijn te
werkstelling als alternatieve straf geraar
De krijgsraad hield de strafzaken
tegen hem en een andere totaalwei-
te ondergaan,
i afwachting i
de Tweede Kamer
Onlangs
een motie aan van de CDA'i
waadsteniet, waarin bij de minis
ters van defensie en justitie wordt
aangedrongen op de mogelijkheid
van alternatieve straffen voor to-
ARNHEM (ANP)- De krijgsraad in taaiweigeraars. Tot een wettelijke
regeling heeft dat echter nog niet
af-
Arnhem heeft gisteren w
urenlange behandeling de strafza- geleid. De krijgsraad hield
ken tegen vier „totaalweigeraars" wachting daarvan beide zaken
aangehouden. In twee gevallen Twee andere totaalweigeraars
werd een veroordeling zelfs op de moeten half november opnieuw
lange baan geschoven, in afwach- voor de krijgsraad verschijnen. Zij
ting van nieuwe wetgeving met be- weigerden gisteren een eventuele
trekking tot de strafrechterlijke be- alternatieve straf, omdat ook
beslissing van de Raad van State in
een Arob-procedure. Beide weige
raars vechten via die procedure het
Dek-' recht aan van de krijgsraad als mi
litaire rechtbank om hen te berech
ten. De krijgsraad is, als onderdeel
van het leger, naar hun mening on
bevoegd om zaken tegen totaalwei
geraars te behandelen.
jegening van dit soort dienstweige
raars. Tot voor kort werden totaal
weigeraars door de krijgsraad
doorgaans veroordeeld tot de
„standaard-straf'
cel.
Van de vier totaalweigeraars die
gisteren terechtstonden ging het in
twee gevallen om weigeraars, die
bestraffing naar hun mening nog
steeds onvoldoende tegemoet
komt aan hun principiële bezwa
ren tegen het leger. „Men zou geen
12 maanden energie moeten steken in het be
denken van alternatieven, maar
moeten erkennen, dat totaalweige
raars moreel gelijk hebben en dus
niet vervolgd dienen te worden",
AMSTERDAM (ANP) - In een wo
ning aan de Borgerstraat in Am
sterdam is gistermiddag het li
chaam van een dode man aange
troffen. Volgens een woordvoerder
van de politie is de man door een
misdrijf om het leven gekomen.
Het slachtoffer is een 39-jarige man
van wie de identiteit gisteravond
nog niet bekend gemaakt kon wor
den.
Geen renovatie maar afbraak
ROTTERDAM (ANP) - De renova
tie van twintig woningen op de
hoek Rubroekstraat-Linker Rotte-
kade in Rotterdam gaat niet door.
De woningen zullen worden afge
broken, ondanks het feit dat aan
renovatiewerkzaamheden al bijna
een miljoen gulden is uitgegeven.
Het Wijkorgaan Crooswijk spreekt
van een „blunder in de Rotterdam
se stadsvernieuwing".
Volgens het technisch projectbu
reau Crooswijk hebben de op
drachtgever en huisbaas Patrimo
nium en de geldschieter Volks-:
huisvesting tot afbraak van het
huizencomplex besloten, nadat
plotseling was gebleken dat de
kwaliteit van de gevels zo slecht is,
dat het ongeveer een miljoen gul
den meer zou gaan kosten dan be
groot om de renovatie zo te laten
geschieden dat de huizen weer
veertig jaar mee zouden kunnen.
Woordvoerder J. van de Voorden
van het projectbureau Crooswijk
spreekt van een uitzonderlijk ge
val, omdat de aannemer plotseling
werd geconfronteerd met half ver
gane staalconstructies in de'gevel.
Deze tegenvaller was volgens Van
de Voorden niet te voorzien.
Op de lokatie zullen nu nieuwe
huizen worden gebouwd, die ech
ter pas op zijn vroegst in 1989 ge
reed zullen zijn. Het renovatiepro
ject zou, als het niet was gestopt,
begin volgend jaar klaar zijn.
Het wijkorgaan en de oorspron
kelijke bewoners van de renovatie-
huizen zijn verontwaardigd en te
leurgesteld over de gang van za
ken. Veel van de bewoners zitten al
anderhalfjaar in een wisselwoning
in afwachting van de oplevering
van hun gerenoveerde huis. Vol
gens het projectbureau zullen de
gemeente en Patrimonium probe
ren zo snel mogelijk vervangende
SCHIPHOL (ANP) - De 42 Afgha
nën die donderdag op Schiphol po
litiek asiel vroegen, blijven alle
maal op Schiphol in afwachting
van de beschikking van het minis
terie van justitie. De omvang van
de groep en de problemen die er
waren bij aankomst, heeft het mi
nisterie van justitie doen besluiten
om 16 leden van de groep, voorwie
geen plaats meer was in het verblijf
voor asielzoekers op Schiphol-
Oost, in het stationsgebouw op de
luchthaven te houden. Wel is voor
deze groep in samenwerking met
de NV Luchthaven Schiphol een
speciale ruimte ingericht. Dit heeft
een woordvoerster van het minis
terie van justitie gistermiddag
meegedeeld.
Het ministerie zal „zo spoedig
mogelijk" - wellicht zondag al - een
beslissing nemen.
woonruimte voor de bewoners van
de wisselwoningen te vinden.
Daarbij zal ook worden bekeken of
de gedupeerde bewoners in aan
merking komen voor vergoedin
gen.
DEN HAAG (ANP) - Oud-minister
en minister van Staat Marga Klom-
péfcdie dinsdag op 74-jarige leeftijd
overleed, is gistermiddag in Den
Haag gecremeerd. In de kerk van
H. Jacobus de Meerdere in Den
Haag vond voorafgaand aan de cre
matie een eucharistieviering
plaats, waarbij vele kerkelijke en
politieke groeperingen waren ver
tegenwoordigd. Aanwezig waren
onder andere vrijwel het voltallige
kabinet, prins Claus en de kardina
len Willebrord en Simonis.
De crematie vond onder grote
publieke belangstelling plaats in
het Haagse crematorium Ocken-
burgh.
Universiteit
Twente woedend
op ministerie
ENSCHEDE (ANP) - De Universi
teit Twente (UT) is woedend op het
ministerie van onderwijs en weten
schappen omdat het onjuist infor
matie heeft verstrekt aan aspirant-
studenten. Uit een folder van het
ministerie kan worden afgeleid dat
vijf studierichtingen van de UT
worden opgeheven, terwijl dat niet
geval is, aldus een woordvoerder
van de universiteit.
Het uitgeven van de brochure
heeft er toe geleid dat scholieren,
die voor een studie aan de UT be
langstelling hebben, bezorgd rea
geren bij deze universiteit of ze er
jiog wel terecht kunnen. „We heb
ben hen gerust kunnen stellen,
maar de vraag is hoeveel anderen
aan de hand van de folder beslui
ten niet aan de UT te gaan studeren
en voor een andere instituut kie
zen. Dat kan voor ons rampzalig
gevolgen hebben," zo laat de
woordvoerder weten.
De Twentse Universiteit zal de
6.000 jongeren, die interesse voor
een studie aan deze universiteit
hebben getoond, schriftelijk wij
zen op de ernstige fout in de bro
chure van het ministerie. Ook
schooldecanen worden aange
schreven. De kosten hiervan zal de
universteit verhalen op het minis
terie, zo heeft het college van be
stuur van de TU aangekondigd. Bij
het ministerie is ook op een recht
zetting van de tekst in de folder
aangedrongen.
DEN HAAG (GPD/ANP) - Barend
Biesheuvel riep bijna een jaar gele
den, toen hy het eindrapport van
'zijn' commissie presenteerde, de
politieke partijen op nu eens voort
varend met zijn ideeën aan de gang
te gaan. Natuurlijk zou er wel wat
zijn af te dingen op zijn voorstellen
om de burger meer bij onze parle
mentaire democratie te betrekken,
maar dat konden alleen maar futili
teiten zijn. Hoofdzaak was dat nu
snel wordt gehandeld.
Een van de belangrijkste hervor
mingsvoorstellen van de commis
sie-Biesheuvel (de Staatscommis
sie relatie kiezers-beleidsvorming)
was de invoering van een 'corrige
rend' referendum. De kiezers
moesten de mogelijkheid krijgen
een door het parlement aanvaard
wetsontwerp alsnog weg te stem
men. Zo kon het volk meer worden
betrokken bij de besluitvorming in
ons land, hetgeen goed is voor de
democratie, althans volgens Bies
heuvel.
Er volgde een grote politieke stil
te. Zoals veel vaker, als een staats
commissie, na in de vergaderka
mer goed beschut tegen en ver van
het politieke gewoel in opperste
vrijheid proefballonnen opbla
zend, deze in het circus oplaat. Al
leen D66 liet zich meteen - en niet
voor de eerste keer - positief uit
over de invoering van een referen
dum. De grote partijen hielden op
de vlakte, tot grote woede van
Biesheuvel overigens.
Uiteindelijk hebben nu tóch drie
politieke partijen aangekondigd
speciale vergaderingen te zullen
wijden aan het referendum. D66
bijt vandaag in Amersfoort de spits
af. Later volgen nog de VVD (eind
november) en PvdA (april 1987). Al
deze partijen lijken een positieve
opstelling ten opzichte van het re
ferendum te gaan innemen, met
verschillende nuances overigens.
Daarmee tekent zich een politieke
meerderheid voor het referendum
af.
Het CDA denkt nog na over dit
probleem. De vraag waarmee deze
partij het meest worstelt, is hoe het
referendum kan worden ingepast
in ons systeem van parlementaire
democratie. Het kabinet heeft aan
gekondigd met een beleidsnotitie
te komen.
Haken en ogen
Er zitten namelijk wel wat haken
en ogen aan hèt referendum. Het
zal duidelijk zijn dat niet ieder par
lementsbesluit aan een uitspraak
van het volk kan en mag worden
onderworpen. Een voorbeeld: het
parlement neemt met krappe
meerderheid een ingrijpende wijzi
ging van het stelsel van sociale ze
kerheid aan. Die meerderheid
vindt deze ingreep pijnlijk maar
noodzakelijk, omdat anders ons so
ciale stelsel onbetaalbaar zou wor
den. Deze wetten worden aan het
volk voorgelegd en verworpen.
Prompt zit dus het kabinet met;éè%
enorm financieel probleem.
Hetzelfde is denkbaar als het ka
binet voorstelt de belastingen te
verhogen, even pijnlijk en noodza
kelijk, maar onverteerbaar voor
het volk. Dit betekent echter niet
dat het referendum daarop nu
moet stranden. Als dé politieke wil
bestaat de bevolking vaker dan al
leen met verkiezingen bij het be
sturen van het land te betrekken,
hebben de bezwaren uitsluitend
consequenties voor de zorgvuldig
heid waarmee een wetsvoorstel
moet worden ingekleed.
Dit is overigens niet nieuw. Al
lang is gewag gemaakt van de in
stelling van een (Kamer)commissie
die voorwaarden opstelt, waarbin
nen een parlementsbesluit aan een
referendum kan worden onder
worpen. Ook kan zij aanvragen
voor een volksstemming daaraan
toetsen en controleren,, alsmede de
juiste formulering van de vraag die
het volk krijgt voorgelegd vaststel
len en ingewikkelde kwesties be
grijpelijk verwoorden.
Grenzen
Er ligt een aantal gevaren op de
loer. Zo kan de regering voortaan
wetten veel algemener gaan formu
leren, om te vermijden dat veel on
derwerpen aan een referendum
kunnen worden onderworpen. Ui
teraard kunnen de Kamerleden er
op moeten toezien dat dat niét ge
beurt. Ook het wapen van volksini
tiatief moet daarbij niet worden
onderschat, maar ook aan het ge
bruik daarvan moeten grenzen
worden gesteld.
Om te voorkomen dat referenda
tot de orde van de dag gaan beho
ren, meent de commissie Biesheu
vel, dat ten minste driehonderd
duizend Nederlanders hun handte
kening onder een verzoek óm een
referendum moeten zetten. D66
vindt dat wel wat veel, maar vijftig
duizend handtekeningen vindt ook
deze partij minimaal nodig.
Deze partij meent dat, zeker na
het kruisrakettenbesluit van vorig
jaar, de tijd rijp is voor de invoe
ring van een correctief referen
dum. Het partijbestuur denkt daar
bij ook aan referenda op gemeente
lijk en provinciaal niveau. De afde
ling Breda wil zelfs een referen
dum mogelijk maken voor alle on
derwerpen van besluitvorming in
vertegenwoordigende organen,
dus niet uitsluitend voor aanvaar
de voorstellen.
Toch zal bij D66 ook de 'haal
baarheidsoverweging' meespelen,
vooral bij het bestuur, dat deze mo
tie uit Breda dan ook ontraadt.
Aangezien PvdA en VVD nu ook
aan het stoeien zijn met het refe
rendum, lijkt zich een beweging af
te tekenen richting invoering van
een referendum. Dat is voor D66
aanleiding voor een voorzichtige
stellingname.
Hoogste macht
Rest nog een ander, wat princi
piëler, bezwaar dat het parlement
zelf betreft. Ten minste eens in de
vier jaar krijgt het volk de gelegen
heid om een oordeel te geven over
het beleid dat de partijen in de af
gelopen jaren hebben gevoerd en
dat ze van plan zijn te voeren. De
kiezers geven de parlementariërs
vervolgens volmacht om namens
hen het land te besturen. Maken de
politici er een rommeltje van, dan
zouden ze by de volgende verkie
zingen moeten worden afgestraft.
Of dit systeem - waarbij het par
lement de hoogste macht wordt
geacht - voldoet, daarover lopen
de meningen uiteen. Het lijdt ook
weinig twijfel dat een uitlaatklep
voor lastige vraagstukken, in de
vorm van een referendum, de poli
tieke partijen welkom zal zijn. An
derzijds is het onzinnig de roep om
meer bestuursinvloed van de be
volking, zeker als de politiek be
reid lijkt deze roep te honoreren,
ter aarde te bestellen.
Speculaties over de belangstel
ling van de bevolking voor de poli
tiek, of specifieker, voor een refe
rendum zijn daarom evenmin zin
vol. Zo bevat het voorstel-Biesheu-
vel een ingebouwde veilgheids-
klep: een wetsvoorstel moet bij een
volksstemming verworpen worden
verklaard, indien een meerderheid
van het aantal opgekomen kiezers
tegen het voorstel heeft gestemd,
en deze meerderheid tenminste 30
procent is van het totaal aantal
kiesgerechtigden.
P.J. Troelstra diende i
voorstel tot invoering vc
rendum in
De discussie over het referen
dum is niet nieuw. De geschiede
nis van de volksraadpleging gat
zelfs terug naar de Bataafsche Re
publiek (1795-1813). De toen gel
dende reglementen voorzagen in
rechtstreeeks democratie, met
stemrecht uitsluitend voor aanhan
gers van de revolutie, ii\ stad, ge
west of de gehele republiek. Toen
de Fransen weer waren vertrokken
werden deze en andere uitvloeisels
van de revolutie overboord gezet.
Voor het eerst is weer van invoe
ring sprake in 1903, toen de SDAP
onder aanvoering van P.J. Troel
stra een voorstel indiende tot ver
vanging van de Eerste Kamer door
een referendum. Het voorstel werd
nimmer behandeld. Troelstra zelf
veranderde later van gedachten en
noemde het referendum toen 'ver
zwakkend ten opzichte van het
parlement, want het tracht aan het
parlement een stuk van zijn verant
woordelijkheid te ontnemen'.
Twintig jaar later, tijdens de ka
merdebatten van november 1924.
verwierp de toenmalige minister
president Ruys de Beerenbrouck
de gedachte aan een referendum.
Hij vond dat 'men kwalijk zonder
meer dezen plant een van vreemde
bodem op de onze kon enten'. In
1971 boog de staatscommissie
Cals-Donner zich over de wense
lijkheid van een referendum met
afwing als resultaat. Slechts een
minderheid zei iets te zien in een
referendum ter aanbeveling van
een minister-president.
Eind 1985 komt de commissie-
Biefeheuvel tot een tegengesteld
oordeel. De vraag lijkt echter niet
langer of de tijd (en de kiezer) wel
rijp is voor het referendum, maar
meer in welke vorm een volksraad
pleging moet worden gegoten.
