Een verademing
Nieuwe 'gouden eeuw' voor
Flachau in het verschiet
WINTERSPORT
SKIËN IN DE CANADESE ROCKY MOUNTAINS
De aankomst op Calgary Airport belooft weinig goeds. Vijf personen uit ons
gezelschap, knap melig geworden na vier uur vertraging en een vlucht van ruim
achteneenhalf uur, zien hun verblijf op het vliegveld met nog eens twee uur verlengd omdat
Canadese douaniers er nu eenmaal niet van houden 'gedold' te worden. 120 lange minuten van
koffers uitpakken, vragen beantwoorden en wantrouwige blikken. „Ik had ze er nog zo voor
gewaarschuwd", zegt een Nederlandse immigrant die net terug is van een weerzien met zijn
familie in Amsterdam. „Canada is vrijheid/blijheid, maar bij de douane moet je je gedeisd
houden. Het eerste en laatste obstakel", lacht hij, „voordat je kunt gaan genieten van dit land.
Je collega's zullen er op dit moment misschien wat anders over denken, maar ik verzeker je
dat ze morgen alle Canadese douaniers weer zijn vergeten".
door Karei Jansen
Mount Norquay, zestien uur later.
De Nederlandse Canadees blijkt
zijn tweede vaderland en haar uit
werking op de buitenlandse skifa
naat goed te hebben ingeschat. De
gezichten van 'de vijfde avond te
voren nog uren namokkend over de
ontvangst op het vliegveld, stralen.
Het schouwspel op de 2135 meter
hoge bergtop is rijp voor de ansicht
kaart. Het uitzicht op Bow Valley,
de zon op de immens hoge pieken
van de Rocky Mountains, de
sneeuw die schreeuwt om op ges
kied te worden, de ruimte: Canada
blijkt het dan toch te hebben en ze
ker op skigebied.
En dat terwijl Mount Norquay nog
maar het kleinste van de drie gebieden is
die Banff National Park in de staat Al
berta de skiër en langlaufer heeft te bie
den. Norquay, zo wordt ons verzekerd,
valt volledig in het niet bij het zien en
beproeven van Sunshine Village en La
ke Louise, na het internationaal alom be
kende Jasper dé skiwalhalla's van
westelijk-Canada.
Mount Norquay is, zeker voor degene
die Alberta voor de eerste keer aandoet
om en een wintersportvakantie door te
brengen, het gebied bij uitstek om de
onontkoombare jet-lag uit de benen te
halen. Op slechts tien minuten rijden af
stand van het gehucht Banff (5000 inwo
ners) leent de berg zich uitstekend als
opwarmer voor het echte werk. Vijftig
procent van de afdalingen is weliswaar
moeilijk tot uiterst moeilijk en gitzwart,
maar de resterende (korte) pistes wor
den bepaald door de middelmaat, ideaal
voor de skiër die nog nooit op de droge
Canadese sneeuw heeft gegleden en de
urenlange oversteek nog in de benen
heeft zitten.
Service
Op Norquay worden ook de eerste ver
schillen met Europa merkbaar. De klant
blijkt hier nog steeds koning, en daarom
wekt het niet eens verbazing dat de lift
bediende je bij de eerste keer omhoog
begroet met een vrolijk 'hi, how are you
doing today', en bij terugkeer vraagt hoe
een en ander is gegaan. Om tips voor nog
mooiere afdalingen behoeft niet te wor
den gevraagd, de liftboy bedient de skiër
Een blik op Sunshine Village in Alberta.
op zijn wenken en met zijn financiële en
skitechnische adviezen op zak kan er
eenvoudig niets meer fout gaan. Of het
moet het skiën zelf zijn, maar daar kan
zelfs de Canadees niets aan veranderen.
Opmerkelijk verschil in ieder geval met
skinaties als Oostenrijk, Zwitserland en
Frankrijk, waar vaak genoeg niet de
klant het middelpunt van de belangstel
ling is, maar de stoel die hij met zijn ski-
kaart moet opvullen.
Buschauffeur
Datzelfde gaat op voor het hotelperso
neel in Banff en omgeving. De gast be
taalt grof voor een nacht over in inces
tueuze Canadian Paciflc-onderkomens
als het in 1888 tot Banff Springs Hotel
omgebouwde kasteel (ooit het grootste
hotel van de wereld met 1100 bedden) of
het sprookjesachtige Chateau Lake
Louise, maar krijgt daar in service wel
het nodige voor terug. Je kunt het zo gek
niet bedenken of de faciliteiten zijn aan
wezig of men kan er wel voor zorgen.
Buiten badderen bij een gemiddelde
temperatuur van min twaalf graden, 's
nachts schaatsen op de speciaal gepre
pareerde en verlichte baan, een romanti
sche sleehondentocht over het bevroren
Lake Louise, een western-avond met
steak en bruine bonen in de bossen van
Banff, alles kan en alles mag. En als je
dan toch besluit een avond in Banff zelf
door te brengen, dan is de plaatselijke
buschauffeur ook niet te beroerd om de
haltes te laten voor wat ze zijn en je voor
de deur van de steakhouses af te zetten.
Service van het huis, tipgeld wordt vrij
wel overal met een verontwaardigd ge
zicht van de hand gewezen.
Stilte
De skiër die overdag of 's avonds (veel
pistes in Canada beschikken over een
lichtinstallatie) in een onafgebroken af
daling naar beneden suist mist mis
schien wel het mooiste moment van zijn
sneeuwvakantie in Noord-Amerika. De
Europeaan is niet anders gewend, maar
degene die tussentijds een moment voor
zichzelf neemt en de latten stilhoudt,
proeft Canada pas echt. Je bent hele
maal alleen op de piste. Een verade
ming. Niet dat schichtige achterom kij
ken of je met je actie iemand de sneeuw
in hebt doen duiken, niet dat opgejaagde
gevoel van een sta-in-de-weg zijn.
Slechts stilte, eenzaamheid en de zicht
bare adem uit je mond. The Canadian
Experience. Door naar de andere kant
van de wereld te vliegen en de stand van
de Canadese dollar natuurlijk aan de du
re kant, maar juist dit soort momenten
maken de trip zijn geld meer dan waard.
Sunshine Village (2730 meter) en Lake
Louise (2636) vormen wat dat betreft
geen uitzondering. Zelfs de twee bergen
die het uitgestrekte skigebied van Lake
Louise van november tot begin mei
bepalen (Mount Whitehorn en Mount
Lapalian), zijn knus en gezellig. Alleen
in de weekeinden en dan met name op
zaterdag wordt het wat drukker en zijn
er wachttijden bij de grondliften, maar
eenmaal op de pistes zelf valt de liftcapa
Aan een nieuwe gouden eeuw zijn ze nog niet helemaal toe in het Oostenrijkse
Flachau. Wel hebben ze er door de wintersport de armoe van voor en vlak na de oorlog
door terug gedrongen. Veel moderne en comfortabele hotels en pesions zijn gebouwd
in de jaren zeventig; het decennium waar in de nieuwe welvaart ook zichtbaar werd.
door Wim Breedveld
In 1964 werd de eerste, lange stoel-
tjeslift, die de tot dan weinig ver
wende skiër tot halfweg de Gieszen-
kar-berg bracht, geopend. Een in
vestering met geld uit de eigen ge
meenschap en enkele Weense geld
schieters. Dat geld kwam pas na
tien jaar wikken en wegen, kenmer
kend voor het ongeloof in een nieu
we toekomst, op tafel.
Want in 1955 was op de oprichtings
vergadering van de plaatselijke VW al
gepleit voor de ontsluiting van de zacht
glooiende berg, de lokker voor de win
tersport-vakantiegangers. Tot dan was
het voor de weinige en avontuurlijke
bergtoeristen behelpen geblazen. Eerst
zelf naar boven klauteren, de houten ski
in een touwtje achter zich aan slepend.
Enige verbetering bracht de sleelift. Dat
was een oude vrachtslee, die in de zomer
werd gebruikt om hooi van de almen
naar het dal te vervoeren. De hooislee
werd in de winter provisorisch voorzien
van wat zitbanken om de toerist 'com
fortabel' halfweg de berg te slepen.
Toch was dat een eerste begin. Een
paar jaar later werd de hooislee vervan
gen door een eerste sleepliftje, die de
skiers een paar honderd meter boven
het op negen honderd meter gelegen
dorpje trok. Voldoende voor de inmid
dels opgerichte VW om een affiche te
maken over het Skiparadies Flachau.
Een paradijs was het zeker nog niet,
maar er ging voldoende werving uit van
het simpele sleepliftje om in een jaar het
aantal winterovernachtingen te vervijf
voudigen. Van 800 tot boven de 4000.
Dat aantal werd nog ver overtroffen
door de zomerovernachtingen, die bo
ven de 12.000 kwamen. Zo zou het nog
jaren blijven.
Slechts aarzelend zette ondernemend
Flachau een stap in de niéuwe tijd. Dat
is vooral te verklaren uit de grote econo
mische crisis, waarin het dal met Fla
chau en de omliggende dorpen gedom
peld werd aan het eind van de negen
tiende eeuw. Vanaf de zestiende eeuw
had het dal eigenlijk gebaad in de wel
vaart. Gouden tijden beleefde het met de
hoogoven en de daarom heen ontwikkel
de ambachtelijke metaalbedrijvigheid.
De hoogovens van Flachau smolten het
in de omliggende bergen gewonnen erts
■^>,11
tot hoogwaardig staal. En daaruit ont
stonden vele beroemde smederijen, die
het hele land Salzburg en andere Oos
tenrijkse landen bedienden. Het staal,
waarmee Flachau's eigen dorpsheid
Kaspar Steger de Beierse en Napoleonti
sche troepen tijdens de boerenopstand
van 1809 van zich afsloeg, was in zijn
dorp gevormd.
Het heeft hem en zijn medestrijders
echter nauwelijks geholpen, maar dat
moet niet aan de kwaliteit van het staal
van zijn zwaard hebben gelegen.
Concurrentie
De ambachtelijke bedrijvigheid van
Flachau werd dood geconcurreerd door
de meer op industriële leest geschoeide
metaalnijverheid van buurland Karin-
thie en van met name de stad Klagen-
furt. De werkloos geworden metaalar
beiders van Flachau verlieten het dal.
Wat overbleef was een arme boeren
stand; nog net in staat de honger buiten
de deur te houden.
Een houtzagerij, die 85 man aan het
werk hield was voor de oorlog naast de
landbouw de enige economische bedrü-
Flachau heeft een prachtig langlaufgebied.
vigheid in het dal van Flachau. In elk
geval onvoldoende om de 2000 inwoners
voldoende bestaanszekerheid te bieden.
Zo bleef de zorgelijke situatie tot ver na
de oorlog.
Van de skisport werd in de jaren wel
wat verwacht, maar de idee dat deze
vorm van toerisme een belangrijke bron
van inkomsten zou kunnen worden,
leefde zeker niet algemeen in het dorp.
En bovendien wie had er zoveel geld om
risico's te durven nemen.
Weense kapitaalkrachtigen moesten
er aan te pas komen en dat hengelen
naar vreemd geld heeft jaren geduurd.
Toen echter in 1964 de eerste grote lift in
gebruik kon worden genomen, voltrok
zich een supersnelle ontwikkeling. Bijna
elk jaar werd er een lift bijgebouwd
Met vijftien liften is Flachau nog niet
aan het eind van de mogelijkheden ge
komen. Die mogelijkheden liggen wat
de toekomst betreft echter voornamelijk
in verbetering door verdubbeling en ver
snelling van de capaciteit. En er is al
lang toestemming om een verbinding te
maken met het dorp Flachau Winkle,
een tot de gemeente behorende kern. De
samenwerking met het hoofdorp en de
ze kern is echter niet zo goed als die met
het veel verder gelegen Wagrain, waar
mee al in 1970 een liftverbinding tot
stand is gebracht. Daarmee behoorden
Flachau en Wagrain tot de eerste skidor
pen in Oostenrijk, die het voordeel van
de samenwerking en het samen delen
van de toeristen inzagen. Schoot in 1968
het wintertoerisme ineens het zomertoe-
risme ruimschoots voorbij, na het tot
stand brengen van de samenwerking
met Wagrain, waarmee een inmens groot
skigebied kon worden geexploiteerd,
schoot de winterstatistiek met sprongen
omhoog.
Langlaufen
Nu kan Flachau bogen op meer dan
400.000 winterovernachtingen. Het dorp
telt 5500 bedden en heeft ook nog eens
300 appartementen, die als vakantiewo
ning door Duitsers en Nederlanders ge
bruik worden. Door samenwerking met
andere skidorpen kan vanuit Flachau
een skigebied op één pas bereikt worden
met een pistelengte van in totaal 105 km.
Als langlaufgebied levert het gehele
Radstadtertal, waarin Flauchau ligt, een
loipe-lengte op van 120 kilometer. Fla
chau zelf heeft al 50 km in eigen omge
ving. De bekende Tauernloop is vijftig
kilometer lang en voert door alle dorpen
van het dal en heeft aan de eindstreep
voor al diegenen, die deze tocht in een
dag maken een mooie medaille klaar lig
gen; uiteraard tegen betaling van een
aantal shillingen.
Maar ook voor de mindere langlau
fers, die het bij 20 km wel voor gezien
houden, ligt er een beloning klaar. De
skigebieden hebben de duizenden kun
nen lokken. Het heeft nieuwe bedrijvig
heid en bloei in het dorp gebracht en dat
is te zien aan de snelle ontwikkeling van
de bouw van pensions en hotels. De
meeste dragen een jaartal boven de 1970
en ook het twee honderd jaar oude Resl-
wirt heeft in de jaren zeventig een grote
modernisering ondergaan.
Flachau dankt die ontwikkeling niet
louter aan de ondernemingsgeest van de
inwoners. Het is mede te danken aan het
vriendelijke profiel van de Gieszenkar-
berg, die betrekkelijk weinig eisen stelt
aan de skiër. Betrekkelijk eenvoudig te
skiën en vooral zeer brede afdalingen
hebben het oord populair gemaakt bij
duizenden wintersporters.
Een adembenemende blik op het Canadese landschap.
citeit van 8830 mensen per uur geen mo
ment op. De ruimte is enorm, brede pis
tes die schijnbaar oneindig doorlopen en
nooit vervelen door de vele variaties in
het parcours. Voor elk wat wils dus, een
groen/blauwe afdaling van maar liefst
acht kilometer lengte, 30 procent zwarte
piste, 45 procent rood en blauw en de
overige banen uitsluitend voorbestemd
voor de beginners. Uitsluitend, want
merkt het in stemmig oranje gestoken
personeel dat zich op deze pistes skiërs
bevinden die met hun ervaren kunsten
de krabbelende beginners uit balans
brengen, dan wordt onmiddellijk de
dagkaart a 23 dollar ingenomen.
Uniek
'Wish you were here' ('ik wou dat je
hier was') luidt het motto van de skige
bieden in Alberta. „En dat menen we
echt", zegt gids Lori Dowling, geboren
en getogen in Vancouver maar nu ver
knocht aan Banff en omstreken. „Ik ben
zelf een paar keer in Oostenrijk en Zwit
serland op wintersportvakantie geweest,
heb het daar uitstekend naar mijn zin ge
had, maar ik ben toch blij dat ik in Cana
da geboren ben. De ruimte en de skimo
gelijkheden in de 'Rockies' blijven voor
mij uniek in de wereld. Zeg nou zelf...".
Het tot luxe-hotel omgebouwde Chateau Lake Louise, waar de prijs nog
evenredig is aan het gebodene.
