Met 'n beetje
gel ben je
onwijs trendy
Ik wou dat mijn liedjes tekst hadden'
ZATERDAG 25 OKTOBER 1986
EXTRA
PAGINA 23
Knaap bij kapper. De 13-jarige Ro
bert heeft een eerste communie
coupe. Kaarsrechte scheiding. Maar
nu begint het boetseren. Binnen een
mum van tijd staan zijn haren recht
overeind. „Mijn moeder zal denken
dat ik mijn vingers in het stopcon
tact heb gestoken", zegt hij. Zijn
kapsel is nu trendy. Dank zij gel.
Het haarverstevigingsmiddel gel is fa
belachtig in opkomst. Het woord rage is
zeker op zijn plaats. Onderzoek heeft uit
gewezen dat in 1981 praktisch niemand
gel gebruikte en dat dit jaar 52 procent
van de jongeren in de leeftijd van 19 tot
24 jaar gel in de kapsels smeert. Naaf
verwachting zal de groep gelgebruikers
onder dertigers en veertigers snel
groeien.
Nog enkele cijfers. Volgens schattin
gen, gebaseerd op de eerste zes maan
den van dit jaar. zullen in 1986 in Neder
land ongeveer 6 miljoen potjes en tubes
met gel over de toonbank gaan. De ge
bruikers, vooral de jeugd, geven tussen
de 20 en 25 miljoen gulden uit aan het
middel. Ter vergelijking: aan shampoo,
besteedt dit land 36 miljoen per jaar.
Spectaculair
De handel kan de vraag naar gel nau
welijks bijbenen. Statistieken wijzen uit
dat de verkoop per twee maanden met
maar liefst vijftien tot dertig procent
stijgt. In de haarverzorgingsbranche is
een dergelijke spectaculaire stijging van
een produkt nog nooit eerder voorgeko-
Het is een misverstand dat gel een
nieuw goedje is. De opa's en oma's van
nu gebruikten het in hun jeugdjaren ook
al. In de crisisjaren was er al een pom
made op de markt, met dezelfde eigen
schappen als gel (overigens, diezelfde
pommade bestaat nog steeds en mag
zich nu ook'in een toenemende belang
stelling verheugen).
In de jaren zestig waren er de zogehe
ten Brillcream-koppies. Een soort voor
loper van de wetlook, met dat verschil
dat de Brillcream vettig was en de gel
van nu droog.
De generatie veertig-plussers kent
waarschijnlijk het middel Wellaform.
„De haarcrème voor dames en heren
voor een onberispelijk goed houdbaar
kapsel, zonder dat het kleverig of hard
wordt. Het haar blijft soepel en zacht
staat op de verpakking van het middel
dat nu plotseling weer veel wordt ver
kocht.
Dat spulletje was de echte voorloper
van gel. Het kwam een jaar of twintig
geleden op de markt en werd voorname
lijk gebruikt door een relatief klein
groepje jongeren: de vetkuiven. Daarna
was het zo'n twintig jaar rustig op de gel-
markt. Tot en met een jaar of vier terug.
Toen raakte het middel, geïnspireerd
door stromingen in de popmuziek, weer
'in'. En sinds vorig jaar is het gel-gebeu
ren, zoals de betrokkenen het noemen,
een gekkenhuis.
Private labels
In razend tempo pompt het apparaat
het drillerige blauwgekleurde spulletje
in potjes. Een stuk of acht dames staan
in de fabriek van Koninklijke Sanders
BV in het Noordbrabantse Vlijmen aan
de gei-produktielijn. Veertienduizend
potjes gel per dag spuit de machine.
Vliegensvlugge vrouwenhanden draaien
dekseltjes op de potjes en doen die in
dozen. Verderop zijn eveneens enkele
vrouwen bezig achter een gelmachine.
Daar komt het spul in tubes. Achtdui
zend per dag.
Commercieel directeur D. Frank van
Koninklijke Sanders: „Met enige be
scheidenheid durf ik wel te zeggen dat
wij de grootste producent van gel in Eu
ropa zijn". Vanzelfsprekend zijn ze bij
de Koninklijke in hun nopjes met de gel
rage. Adjunct-directeur ir. E. Staal haalt
de boeken erbij. De cijfers spreken voor
zich. Staal: „In 1978 produceerden we
hier 5000 kilo gel. In 1982 60.000 kilo, in
1985 265.000 kilo en naar verwachting
halen we dit jaar de 400.000 kilo gel. Dat
zijn omgerekend ruim twee miljoen
potjes en tubes".
Bij Sanders wordt een eigen merk gel
'gedraaid', maar ook nog eens een stuk
of twaalf andere merken. De zogeheten
private labels, die in opdracht van groot
winkelbedrijven en drogisterijketens
worden geproduceerd. De gel is exact
hetzelfde. Alleen de verpakking of het
etiket is anders. Directeur Frank over de
vraag of de consument aan deze werk
wijze wellicht een bedrogen gevoel over
houdt: „Het gaat erom dat de klant weet
dat de kwaliteit van het produkt goed is.
Als je jarenlang hebt aangetoond dat dat
goed is, waarom zou je dan in ieder potje
een ander middel doen? Is niet nodig".
Vrachtwagens vol passeren de grenzen. Miljoenen
potjes en tubes vliegen over de toonbank. Jong?
En gebruik je het niet? Tja... Behoor je tot de
'heavy users'? Dan ben je onwijs trendy. Je kan
ermee stylen, modelleren, accentueren, fixeren en
- de nieuwste term - boetseren. De kenners weten
al lang waarover het gaat: gel. De gelei-achtige
substantie in discokleuren die je in je haar smeert.
De lawaaikapsels die je op straat ziet, zowel bij
mannen als vrouwen, zijn te danken aan gel. De
opkomst van een trend.
door Lex Brom
t Jong? En je gebruikt het niet? Tja....
(foto Loek Zuyderduln)
Merken noemen, daar beginnen de he
ren niet aan. Dat zou marktverstorend
werken. Rondkijken mag. Op voorwaar
de dat de merken van eigen labels van
drogisterij-bedrijven of warenhuizen
niet worden genoemd. Dat is het gentle-
men's-agreement die de Koninklijke
met zijn opdrachtgevers heeft.
Chef-kok
J. van Nispen zou de chef-kok van
Sanders genoemd kunnen worden. Hij
is de baas van het laboratorium van het
bedrijf. Daar plegen witgejaste personen
research en worden eigen gel-produkten
gekeurd en getest. Ook de gels van con
currerende merken worden onderzocht
en geanalyseerd.
Pas geleden werd ons land opge
schrikt met angstige verhalen over ver
schillende soorten shampoo met kan
kerverwekkende stoffen. Hoe staat het
met gel? Van Nispen: „Daar hoef je ab
soluut niet bang voor te zijn. Het is vol
strekt onschuldig, heeft geen enkel
schadelijk gevolg voor de hoofdhuid.
Gel tast het haar niet aan. Je borstelt het
er zo weer uit".
Van Nispen legt uit dat gels worden
vervaardigd uit voornamelijk syntheti
sche stoffen. Het grootste bestanddeel is
water, verder zit er een verstevigings
middel in, een parfum voor de geur, en
kleurstoffen.
Het warenhuis Hema neemt in de suc
cesstory van de gel een aparte plaats in.
Dit bedrijf heeft het produkt al vele ja
ren in het assortiment. In de cosmetica-
branche wordt er dan ook met enig res
pect op gewezen dat de Hema in dit ge
val duidelijk een trendsetter is.
Chef-inkoop van cosmeticaprodukten
T.M. Bruinsma van het Amsterdamse
Hema-hoofdkantoor: „Ach, dat is wat
overdreven. Het klopt wel dat wij als
enige sinds de jaren zestig de gels in de
verkoop hielden. De echte trendsetters
zyn echter de jongeren geweest die erom
kwamen vragen. Wij waren toen het eni
ge bedrijf dat het spul verkocht. Toen
die vraag eenmaal toenam, zat de Hema
goed. We hadden honderd procent van
de markt in handen. Dat is nu natuurlijk
al lang niet meer zo. De andere bedrijven
zijn er ook ingesprongen".
Te laat
Zo'n ander merk is l'Oréal, een multi
national op het gebied van haarverzor-
ging. Als geen ander timmert dit bedrijf
aan de weg met gel. Vrijwel in elk STER-
reclameblok komt de swingende l'Oréal-
spot van Studio-line voor. „Kwalitatief
het beste wat er is", zeggen Joost Marsé
(33), product-manager van Studio-line
en pr-chef Peter Ritmeester (43) bij de
Nederlandse l'Oréal-vestiging te Uit
hoorn in koor.
Marsé: „We zijn te laat met onze pro-
dukten op de markt gekomen. Maar dat
komt doordat we goed doordacht te
werk zijn gegaan. We maakten eerst een
concept dat tot in de details perfect was
uitgewerkt. We zijn in augustus vorig
jaar met een compleet programma van
vijf produkten begonnen, Studio-line
genaamd. Een styling-gel, een gel-extra,
een styling en fixing-spray, een mousse
en een modelleercréme. Er is vooral aan
dacht geschonken aan de vormgeving.
De produkten zitten in opvallende kleu
rige verpakkingen. Die slaan goed aan".
Ritmeester: „Studio-line is vooral op
de jongeren gericht. Dat zijn nu eenmaal
de heavy users".
Volgens Marsé en Ritmeester was l'O
réal voorloper op het gebied van het
haarmodelleren. De pr-man: „Onze fir
ma bracht als eerste de free-style schui
men op de markt, een ge-octrooieerd
middel. Het werd gebruikt om het haar
na het wassen in vorm te houden. In fei
te de eerste link naar de modelleertrend.
Toen kwam de punk met wat wij noe
men de extreem gestyleerde kapsels.
Deze nieuwe coupes werden in een be
paalde vorm gecreëerd en moesten in
model blijven. Daarvoor was een fixeer
middel nodig".
Marsé: „Om het haar overeind te krij
gen en te houden, daarop was onze free
style niet berekend. Er was behoefte aan
een echte gel. Tegelijkertijd zag je dat de
haarmode veranderde. De korte kapsels
kwamen meer in. Ook het spring-effect
van de haren werd heel populair. Om die
mode echt te laten aanslaan was het no
dig dat er goede verstevigers kwamen".
Identiteit
Met name de jongeren hebben behoef
te aan een eigen identiteit, orakelen de
l'Oréal-mannen. Ritmeester: „De jeugd
wil totale vrijheid op kleding- en haarge-
bied. Ze willen zich daarbij onderschei
den van anderen. Je maakt het helemaal
als je een eigen look kunt creëren. Met
gel kan dat. Daarmee kun je op eigen
creatieve wijze je haar in elk gewenst
model krijgen. Wij noemen dat boetse-
Volgens Marsé is er sprake van een al
gemene tendens dat de consument meer
doet aan verzorging van het eigen li
chaam en dus ook het haar. „Je ziet het
aan de geweldige belangstelling voor het
trimmen. Maar er is ook een geweldige
vraag naar cosmetica, shampoo en der
gelijke gèkomen. Iedereen heeft meer
zorg voor het eigen uiterlijk. De haarmo
de is in die ontwikkeling meegegroeid.
Een van de belangrijkste redenen waar
om die gel-markt zo gigantisch is ge
groeid".
Ritmeester: „Pas vorig jaar is die echt
grote boom gekomen. Onvoorstelbaar.
Het is bijna niet meer aan te slepen. En
de markt lijkt nog lang niet verzadigd.
Er ligt een enorm potentieel. Binnen de
Bij Sanders komen dagelijks 14.000 potjes gel van de lopende band.
'Chef-kok' Van Nispen test een gel uit: "Je borstelt het er zo weer uit"
trend van de gel is namelijk een nieuwe
trend zichtbaar: het toenemend gebruik
van gel door mannen".
L'Oréal, legt Ritmeester uit, heeft zich
tot nu toe altijd alleen maar op haarver-
zorging voor vrouwen georiënteerd.
„Maar nu zie je dat de mannen zich er
zich steeds minder voor generen om
aandacht aan hun haar te schenken en
ook om andere cosmetica-produkten te
gebruiken. Verder verwachten we dat
ouderen in toenemende mate gel zullen
gebruiken. En wat de haarmode voor
1987 betreft, die schreeuwt gewoon om
Lekker effect
Nog een grote uit de Nederlandse gel
branche is Wella, gevestigd in Amstel
veen. Ook daar vanzelfsprekend vrolijke
gezichten. Wella brengt drie soorten gel
op de markt. Suzette Blokland is de pro-
dukt-manager van de Wella-gel New Wa
ve en Henk Janssen senior produkt-ma-
nager van Lavonaeen serie produkten
voor de 'totale haarverzorging', uiter
aard inclusief gel.
Suzette Blokland: „De kapsels van nu
zijn een afgeleide van de punk en new
wave-stroming. Aan het begin van de pe
riode gebruikten jongeren van alles om
hun haren overeind te houden: zeep,
scheercrêmé, zelfs suikerwater. Er wa-,
ren eigenlijk niet echt middelen op de
markt om je haar rechtop te laten staan.
Je moest je wenden tot de bestaande,
ouderwetse verstevigers of haarlak van
je moeder. Natuurlijk zijn de fabrikan
ten in dat gat gesprongen en is de gel
rage ontstaan".
Het verhaal dat er vrachtwagens vol
gel over 's lands wegen rijden, is volgens
Suzette juist. „Op een gegeven moment
werd die vraag naar gel ontzettend
groot. We hebben keihard moeten
werken om aan die vraag te kunnen vol
doen". Volgens haar gebruiken miljoe
nen mensen gel vanwege het 'lekkere ef
fect'. „Het geeft je haar meer vorm en
volume. Met gel kun je je haar in een
trendy model brengen. Dat is nieuw.
Vroeger bepaalden de kappers de haar
mode. Nu zijn dat de man en vrouw op
straat".
Henk Janssen is eveneens opgetogen.
Hij vat het als volgt samen: „Het hele
gelgebeuren is een fantastisch leuk on
derdeel van het totale haarverzorgings-
gebeuren. In het begin had punk en new
wave nog een beetje een negatieve
klank. Maar dat is nu voorbij. De haar
mode is wel een uitvloeisel van punk,
maar de negatieve bijwerking is verdwe
nen. De moderne kapsels, zoals wetlook,
zijn geaccepteerd".
Berdien Stenberg: "Het is heerlijk om artieste te zijn".
De mens is in staat om naar de maan
te reizen. Sterker, de TROS kan in 't
Heem in Hattem een compleet amu
sementsprogramma opnemen,
maar een interview met Berdien
Stenberg in dit tot een studio omge
bouwde complex kent vele voetan
gels en klemmen.
De populaire fluitiste weet zich in Hat
tem bij de opname van het programma
rond de Grote Club Actie in het gezel
schap van half 'Hilversum'. Als ze een
Stenbergiaans bewerkt deel uit Haydns
88-ste symfonie playbackend op video
vast heeft laten leggen is ze nog niet be
schikbaar voor een babbeltje. Ze moet
voor de camera met Koos Alberts, de
zangeres Corrie en presentator Martin
Gaus nog even een spelletje Monopoly
spelen.
Gevleid
Dan staat de finale op het programma
en natuurlijk moet die een paar keer
over. Maar het publiek barst graag nog
eens in spontaan applaus los en als de
pauzes al te lang duren heft de voorna
melijk uit vrouwelijke fans bestaande
tribune, maar nu werkelijk spontaan,
een soort medley van Vader Abraham-
en Denny Christian-liedjes aan. Een ar
tiest moet niet zozeer zit- als wel stavlees
hebben en Pierre Kartner en zijn schla
ger-collega Christian voelen zich zicht
baar gevleid door dit welkome intermez-
Dan klinkt door de speakers het ver
lossende 'De artiesten kunnen naar de
kleedkamer' en kan het gesprek met
Berdien beginnen. Maar nee, het licht
valt uit waardoor er eerst een kaars en de
bijbehorende glazen rode wijn opge
scharreld moeten worden vooraleer
Stenberg in een geheel bij haar genre
passende atmosfeer van wal kan steken.
Een sfeer die ze trouwens in haar thea-
tertoernee door het land benadert met
een niet louter uit stemmingsvolle mu
ziek bestaand programma.
„Ik laat in mijn theaterprogramma
zien wat het is om artiest te zijn. Mensen
komen daar niet alleen om naar fluitmu-
ziek te luisteren, ik doe ook aan 'staging'
en 'performance'. Het is een show met
eigen decor, met eigen licht- en geluids
mensen. De regie is bedacht en uitge
voerd door Barrie Stevens. Dus ik loop
niet zomaar wat te lopen, maar het is
echt een choreografie. We spelen veel
plaatrepertoire, leunen zo nu en dan te
gen de jazz aan, maar doen ook composi
ties van een van de jongens van de
groep, Kees Smit Het is leuk om naar te
luisteren, maar ook leuk om naar te kij
ken".
Berdien ontkent dat er plotseling ri
goureuze beslissingen over haar carrière
zijn genomen. De uitbreiding van het re
pertoire, het opzoeken van het theater,
het is allemaal ontsproten aan haar eigen
brein en het is allemaal langzaam ge
groeid. „Je merkt op een gegeven mo
ment dat je méér kunt op de bühne.
Maar wat? Dan vraag je een theaterman
als Barrie Stevens om raad en dan blijkt
dat hij vreselijk goede ideeèn heeft".
Japan
Met haar programma trekt Berdien
Stenberg op dit moment door het land,
maar ze heeft ook al een toernee van drie
weken door Japan achter de rug. „Het
was daar fantastisch! Ja, eerst wel even
spannend hoor, want je weet nooit hoe
veel mensen er in de zaal zullen zitten:
20 of 200. Nou, in Tokio zaten er tot twee
keer toe 1500! Bij een van de concerten
waren ook mensen van de Nederlandse
ambasade aanwezig. Die waren zo ent
housiast dat ze ons hebben uitgenodigd
om in november voor één concert terug
te komen. Dan worden alle Japanse be
drijven waar Nederland zaken mee doet
uitgenodigd en die krijgen een cadeau
aangeboden. Een gedeelte daarvan zijn
wij!".
Voor de Japanse trip leerde Berdien
de meest noodzakelijke teksten om met
tiet publiek in contact te treden domweg
fonetisch uit haar hoofd. „Dat heeft heel
wat zweetdruppels gekost", vertelt ze.
„Maar het is niet voor niets geweest. Het
publiek daar is zeer behoudend maar als
eenmaal het ijs gebroken is zijn ze zeer
enthousiast. Als ik begon Japans te pra
ten werd dat ogenblikkelijk met een
donderend applaus gehonoreerd".
In 't Heem worden artiesten als Carola
van BZN, Gerard Joling en René Schu-
man belaagd door basisschooijeugd met
pen en kladjes papier in de aanslag. Je
zou denken dat Berdien met haar wat
meer volwassen repertoire daarvan geen
last zal hebben, maar die redenering
wordt de grond in geboord als de in fraai
avondgewaad geklede fluitiste de
schminkruimte verlaat om zich gereed
te houden voor de opname. Ze wordt
werkelijk bedolven onder kinderen die
bijna de hare hadden kunnen zijn.
„Mijn publiek bestaat uit kindertjes
van vier tot en met oudere mensen van
84. Het is echt ongelooflijk zo geboeid
als kinderen al naar mijn muziek kun
nen luisteren. Ik heb een tijdje gedacht:
kan ik me in een tijd als deze wel de luxe
veroorloven om met muziek bezig te
zijn? Ik zou me bijvoorbeeld in de Derde
Wereld toch veel nuttiger kunnen ma
ken als vrijwilliger? En net toen die
vraag me zo bezighield kwam er een jon
gen na afloop van een concert naar me
toe en die zei: ik moetje toch iets vertel
len. Hij vertelde een heel aandoenlijk
verhaal over zijn moeder die kort daar
voor was overleden aan kanker en die
moeder had zoveel steun en zoveel
kracht geput uit mijn muziek... Ja, dat
klinkt heel pathetisch, maar dan denk ik
wel bij mezelf: goh, mensen beleven die
muziek toch op die manier, ze hebben er
dan toch houvast aan".
„Ik maak die muziek er niet om maar
het is wel zo. Ik heb wel eens in de Bijen
korf staan spelen. Gewoon, voor promo
tie. En daar begint me een mevrouw
toch te huilen; gelukkig ontfermde een
cassière zich over haar, maar ze raakte
helemaal overweldigd door de muziek,
door mij. Afgelopen zondag in Amstel
veen kwam er na afloop ook een me
vrouw naar me toe. Oh, zei ze, je speelde
de Moldau en toen moest ik toch zo vre
selijk huilen, want dat lijkt zo op het
joodse volkslied. Dat sterkt mij dan toch
in mijn gedachte dat het niet alleen een
luxe is, muziek, maar dat je ook iets uit
draagt waar een heleboel mensen plezier
van hebben".
„Het is heerlijk om artieste te zijn. Niet
te vergelijken met bijvoorbeeld soliste
bij het Concertgebouworkest. Neem nou
vanavond: die mensen die spontaan
liedjes van Vader Abraham en Denny
Christian gaan zingen. Gewoon, knal!
Dan denk ik: ik wou dat mijn liedjes
tekst hadden". (GPD)