Navigatie-fout
oorzaak ongeluk
&ekMaJiïieweek/
Machel, strijder tegen kolonialisme
mm
Waarnemers over dood Machel:
Aanslagen
in Athene
Belgische
kerncentrale
lekt opnieuw
EG stuurt politiemensen naar
drugs producerende landen
Israëlische kerntechnicus
blijkt spoorloos verdwenen
^^PRESENTEERT^^
DINSDAG 21 OKTOBER 1986
BUITENLAND
JOHANNESBURG - Het stoffelijk overschot van de president van Mozambique, de
53-jarige Samora Moises Machel die zondagnacht bij een vliegtuigongeluk in het grensge
bied met Zuid-Afrika om het leven kwam, is geborgen en overgebracht naar Mozambi
que. Behalve Machel zijn nog 28 Mozambiquanen gedood.
Tien personen, onder wie de Russi
sche piloot, hebben de vliegramp
overleefd. De toestand van een van
hen is kritiek. Onder de slachtof
fers bevinden zich een aantal voor
aanstaande Mozambiquaanse rege-
door
Ruud de Wit
kaanse hooldcorrtmissaris van po
litie, generaal Johan Coetzee naar
de plek des onheils gebracht. Later
vervoegde zich ook minister Botha
van buitenlandse zaken op de
plaats van de ramp. Botha, die Ma
chel redelijk goed kende, identifi
ceerde daar persoonlijk de Mozam
biquaanse president als een van de
slachtoffers. Tegelijkertijd met Bo
tha arriveerde er ook een Mozam
biquaanse delegatie op de bewuste
plek, die zich in nauwe samenwer
king met de Zuidafrikaanse autori-
de identificatie van de
Mozambikaanse soldaten dragen de lijkkist met de stoffelijke resten
Machel
maar verdere bijzonderheden wer-
den niet gegeven. Wel zond de Mo-
treurmuziek uit.
de hele dag f}oesafc VreeSt
De dood van president Machel
i de verongelukte president Samora
UUUU V all pie&lUUIll IVlclLIlLrl -m 1*1
heeft in Zuid-Afrika uiteenlopende J3r0UK 111 0611il01Ci
reacties opgeleverd. Een van de
eerste personen die reageerde was
de Zuidafrikaanse president P.W.
Botha. Botha ontmoette Machel
ringsfunctionarissen. Tot de gei
dentificeerde personen behoren de teiten
minister van transport, Alcantara slachtoffers wijdde.
Santos, en de onderminister van
buitenlandse zaken, Jose Carlos
Love. Verder hebben de ambassa
Ironisch genoeg vond het onge
luk plaats op één kilometer van de
grens met Mozambique en bevin-
aantal keren persoonlijk,
der meer bij de ondertekening van
het omstreden Nkomati-akkoord
begin 1984 en eerder dit jaar bij de
kroning van Maswathi II tot ko
ning van Swaziland.
F rontlij nstaten
AMERSFOORT - Allan Boesak,
Zuidafrikaans anti-apartheidslei
der, verwacht dat de opstandelin
gen van de NMR in Mozambique
zullen proberen snel de macht te
grijpen nu Samora Machel bij een
vliegtuigongeluk om het leven is
gekomen.
deurs van Zambia en Zaire in Ma- den de resten van het vliegtuig zich
puto het ongeluk niet overleefd.
De presidentiële Mozambi
quaanse Toepolev was op de terug
weg naar de hoofdstad Maputo na
een reis. die Machel zondag naar
zowel Tanzania als de Zambiase
hoofdstad Lusaka had gebracht.
Het vliegtuig werd om half tien
zondagavond in Maputo verwacht,
maar is daar nooit aangekomen.
Maandagochtend rond zes uur
vroeg liet de Zuidafrikaanse minis
ter van buitenlandse zaken. Roelof
'Pik' Botha weten, dat er een Mo-
zambiquaans vliegtuig in het
grensgebied w^s neergestort.
Daarna volgden de speculaties el
kaar snel op en een vier uur later
was het duidelijk, dat Samora Ma
chel een van de slachtoffers was.
Uit observaties van deskundigen
en journalisten is komen vast te
staan, dat het vliegtuig tot vlak
voor de ramp over Mozambiquaan
se grondgebied heeft gevlogen.
.Blijkbaar heeft de navigator ten
onrechte aangenomen, dat het
vliegtuig vlak in de buurt van de
luchthaven van Maputo was. Een
van de overlevenden verklaarde
dat de piloot opdracht had gegeven
om de veiligheidsgordels vast te
maken vanwege de landing. Drie
minuten later gingen de lichten
plotseling uit en raakte het vlieg
tuig voor het eerst de grond. Enige
seconden daarna verongelukte het
toestel definitief, waarbij de romp
volledig werd verwoest, maar de
staart en de cockpit wonderlijk ge
noeg vrijwel gespaard bleven. Uit
het feit, dat het landingsgestel uit
was, kan eveneens worden opge
maakt dat de piloot bezig was met
een landing.
Botha
Direct na het bekend worden
van de ramp, werd de Zuidafri-
op slechts 600 meter van de plaats
door
Jos van der Meer
Opvolging
Botha zond een condoleance-te
legram naar Maputo, waarin hij zei
geschokt te zijn door de dood van
Machel. 'Ook al verschillen onze
regeringen van politieke opvattin-
gen. toch hebben wij steeds een Dominee Boesak uitte die vrees
wederzijds respect voor elkaar ge- gisteravond tijdens een persconfe-
had'. aldus Botha, die eraan toe- rent»e m Amersfoort. „Mozambi-
voegde dat Afrika een vooraan- que bleef de laatste jaren alleen bij
staand leider had verloren. elkaar dank zij het charisma van
Ook hel UDF, bij monde van zijn Machel. Nu valt er een gat en de
perssecretaris Murphy Morobe. MNR zal <*at proberen te vullen,
sprak over een zware schok, vooral Slaagt de beweging in die opzet,
omdat Machel een van de meest ?an zal de solidariteit onder de
uitgesproken tegenstanders van de J0"41';!"84346" ,ten aanzien van
apartheid in Zuid-Afrikawas. Vol- Zuid-Afrika breken. En dat is een
gens Morobe zijn er vermoedens, tragische zaak aldus Boesak^
dat de Zuidafrikaanse regering bij De dominee was in Amersfoort
het vliegtuig-ongeluk is betrokken. ?P uitnodiging van enkele kerkelij-
'Het feit, dat de regering-Botha de ke organisaties
rechtse rebellenorganisatie NMR
Nederland, die
1 Sebouw de Flint hun campagne
ondersteunt, die verantwoordelijk 'Steunt uw geld apartheid?' afslo-
r de burgeroorlog in Mozam
bique, geven ons voldoende rede
nen om dat te geloven', aldus Mo
robe.
Marcelino Dos Santor: kandidaat
voor de opvolging van Machel
(foto ANP)
waar twee weken geleden een
zestal Zuidafrikaanse militairen
gewond raakte, nadat ze op een
landmijn waren gereden. Als ge
volg hiervan dreigde de regering-
Botha Machel met repressailles en
in feite waren het weer deze dreige
menten, die Mache) zondag voor
overleg naar Lusaka en Tanzania
hebben laten vliegen.
In Mozambique zelf werd gister
avond laat pas officieel bekend ge
maakt, dat Samora Machel om het
leven was gekomen. Reeds vroeg
in de morgen meldde de Mozambi
quaanse radio bij monde van de
tweede man in de Frelimo-hierar-
chie, Marcelino dos Santos, dat het
vliegtuig van Machel werd vermist.
ten. Boesak is ook vandaag nog
het land. Hij ontmoet voor 't eerst
koningin Beatrix. Zijn commen
taar: „Het is de hoogste tijd dat dat
z gebeurt. Ik zal proberen haar te
Vanmt het ANC-hooidkwartier vertellen wat er in Zuid-Afrika alle-
in de Zambiase hoofdstad Lusaka maal aan de hand is".
werd er eveneens een soortgelijke
betrokkenheid van de kant van de
Zuidafrikaanse regering bij het on
geluk gesuggereerd. Toen het
vliegtuig verongelukte was er ech
ter sprake van een hevig noodweer
en waarschijnlijk is de piloot daar
door van zijn route afgeraakt.
In de Mozambiq
ATHENE (AP) - In de Griekse
hoofd- hoofdstad Athene zijn vannancht
stad Maputo werd gemeld, dat daar enige uren na elkaar twee bommen
alles rustig en onder controle is. ontploft bij politiebureaus. De eer-
Goedingelichte bronnen in Mapu- ste explosie richtte alleen schade
to weten te melden, dat het polit- aan, maar de tweede bom, die was
bureau van de regerende Frelimo- verborgen onder een auto die ge-
partij zich nu beraadt over de op- parkeerd stond voor politiebureau
volging van Machel en daarbij val
len twee namen. Dat zijn de tweede
man van het politbureau, Marceli
no dos Santos, en die van de minis
ter van buitenlandse zaken, Joa-
quim Alberto Chissano.
JOHANNESBURG - Met Samora
Moises Machel verliest Mozambi
que en geheel zuidelijk Afrika een
charismatisch leider. Machel werd
op 29 september 1933 in het Gaza-
distirict in het zuiden van Mozam
bique geboren. Zijn ouders waren
te arm om hem naar school te laten
gaan en dat heeft de boerenzoon
zijn hele leven gefrustreerd.
door
Ruud de Wit
Hij volgde een verplegersoplei
ding in de Lourenco Marques, zo
als toen nog de hoofdstad van de
Portugese kolonie heette en werk
te enige jaren in het Miguel Bom-
barda-ziekenhuis, waar hij zich
ook schaarde in de rijen van het
verzet tegen de Portugese over
heersing.
In Lourenco Marques ontmoette
hij in 1961 Eduardo Mondlane, die
een jaar later Frelimo zou oprich
ten. Deze ontmoeting maakte een
grote indruk op de jonge Machel
en in maart 1963 trok hij de conse
quenties uit zijn politieke overtui
ging.
Hij verliet Mozambique via de
noordelijke grens, waar hij zich in
Tanzania aansloot bij Frelimo.
Mondlane zond hem als een van de
eerste verzetsstrijders uit naar Al
gerije, waar hij een guerrilla-oplei
ding kreeg. Na zijn terugkeer in
Tanzania werd hij belast met de
opleiding van Mozambiquaanse
guerrilleros en in 1964 trok hij met
250 vrijheidsstrijders Mozambique
binnen.
In 1966 werd Machel het hoofd
van de afdeling verdediging van
Frelimo en twee jaar later werd hij
de militaire commandant van alle
Mozambiquaanse vrijheidsstrij-
Samora Machel, van ziekenbroeder tot revolutionair.
Frelimo geweest. Hij was politiek In 1970 werd hij door het Centra
een overtuigd aanhanger van de le Comité van Frelimo gekozen als
ders^In datzelfde jaar werd hij op ideeën van Tanzania's president opvolger van Eduardo Mondlane,
Julius Nyerere en van de Zambiase die een jaar eerder bij een bomaan-
president, Kenneth Kaunda. Hij siag om het leven was gekomen,
bestudeerde ook de militaire stra- En sindsdien heeft hij Frelimo ge-
tegieën van de legendarische guer- leid, eerst als guerrilla-leider i
het Tweede Congres van Frelimo
ook in het Centrale Comité van
Frelimo gekozen.
De kleine, tenger-gebouwde
de voorstad Nieuw Smyrna, eis
te één slachtoffer.
Het slachtoffer was de inzittende
van de auto. Het slachtoffer ver
brandde zo ernstig dat de identiteit
niet direct kon worden vastgesteld.
DEN HAAG/PARAMARIBO
(ANP) - De Surinaamse bevolking
heeft gisteren niet of nauwelijks
gehoor gegeven aan de oproep van
de groep-Brunswijk om het werk
stil te leggen en leerlingen niet
naar school te laten gaan. Dat is
vernomen van zegslieden in Para
maribo. Volgens de zegslieden, ver
liep het openbare leven in de
hoofdstad normaal.
Winkels, kantoren en scholen
waren open. Ook aan het verkeer
in de hoofdstad was niets te mer
ken. Een woordvoerder van de
Vereniging Surinaams Bedrijfsle
ven (VSB) verklaarde van geen en-
Stakingsoproep
Brunswijk werd
genegeerd
kele staking te weten. Op scholen
werd normaal les gegeven. Wel zou
een klein aantal leerlingen door de
ouders zijn thuis gehouden,, maar
van opvallend verzuim was geen
sprake, aldus zegslieden.
Vorige week verspreidde de
BRUSSEL (ANP) - Er heeft zich
opnieuw een incident voorgedaan
in een van de zeven Belgische
kerncentrales. Gistermiddag vatte
een vat met licht radio-actieve af
valstoffen vlam in een centrale in
Tihange, in de Ardennen.
Het vuur kon worden bedwon
gen door het personeel van de cen
trale. Volgens een mededeling van
de centrale waren er geen „noe
menswaardige" gevolgen voor de
werknemers van de centrale of de
bevolking. De werking van de cen
trale hoefde niet te worden onder
broken.
Er zijn de afgelopen weken her
haaldelijk kleine storingen ge
weest in de centrales in Doel en Ti
hange. Twee weken geleden lekte
er radio-actief materiaal weg uit de
centrale in Tihange.
groep-Brunswijk 1 pamfletten,
waarin de bevolking werd opge
roepen deel te nemen aan een alge
mene staking. De autoriteiten in
Paramaribo reageerden met een te-
gen-oproep aan de burgers gewoon
aan het werk te gaan.
Zondag zijn bij de weg van Para
maribo naar het bauxietplaatsje
Paranam, ongeveer 25 kilometer
buiten de hoofdstad, de lijken van
vier mannen gevonden. De politie
zegt over aanwijzingen te beschik
ken dat de mannen het slachtoffer
zijn geworden van een misdrijf.
Nadere bijzonderheden hierover
zijn niet bekend gemaakt.
zwart-gebaarde Machel is steeds de rillaleider Che Guevara alsook t
belangrijkste militaire strateeg van de Chinese leider Mao Tse-tung.
de onafhankelijkheid van Mozam
bique op 25 juni 1975 als president.
Zijn leiderschap is al die jaren
niet echt betwist geweest. On
danks zijn geringe intellectuele
vorming was hij voor Frelimo de
onbetwiste charismatische aan
voerder in de strijd; eerst tegen het
Portugese kolonialisme en later te
gen de apartheid in het voormalige
Rhodesië en Zuid-Afrika.
Deze solidariteit met de bevrij-
dingsstrijd van Zimbabwe en de
huidige in Zuid-Afrika heeft hem
echter, behalve veel aanzien, wei
nig opgeleverd. Sinds 1975 is Mo
zambique steeds dieper weggezon
ken in een poel van ellende, ge
deeltelijk veroorzaakt door een ui
terst slechte economische situatie,
maar vooral door de politiek van
destabilisering van Zuid-Afrika.
Begin 1984 moest hij een ernsti
ge vernedering ondergaan, toen hij
gedwongen werd het Nkomati-ak
koord te ondertekenen met zijn
aartsvijand, de Zuidafrikaanse pre
sident P. W. Botha. Maar ook dit
verdrag kon niet voorkomen, dat
de burgeroorlog in Mozambique
tussen Frelimo en de Mozambi
quaanse Verzetsorganisatie NMR
het land met de dag verder in de
richting van de afgrond duwde.'
De dood van Machel zal beslist
zijn stempel drukken op de toch al
zo gespannen situatie in Zuidelijk
Afrika. Frelimo staat onder grote
druk van de NMR en Zuid-Afrika
en tot vandaag leek het erop, dat
slechst de persoon van Machel het
land op de been kon houden.
Veel zal de komende dagen af
hangen van de reactie van de Mo
zambikaanse bevolking op de
dood van hun president en of twee
de man Dos Santos erin zal slagen
de geschokte gelederen bijeen te
houden. Ook is van belang of Zuid-
Afrika gebruik zal maken van de
situatie. Vooralsnog ziet het ernaar
uit dat er geen sprake is van paniek
in de hoofdstad Maputo, maar als
de NMR erin slaagt om door te sto
ten naar Maputo, zoals al enige we
ken wordt gevreesd, moet niet uit
gesloten worden geacht dat Mo
zambique een nieuwe fase van nog
meer ellende staat te wachten.
LONDEN - De EG-ministers van
binnenlandse zaken en justitie
kwamen gisteren in Londen over
een het Nederlandse voorbeeld in
zake de internationale drugsbe
strijding over te nemen. Het was de
derde keer dat de ministers van
binnenlandse zaken en justitie bij
een kwamen om nauwere samen
werking te bespreken tussen de
EG-landen over kwesties als illega
le immigranten, drugsmisbruik en
terrorisme.
door
Lia van Beekhoven
Het voorstel van de Nederlandse
delegatie om een netwerk van poli-
tie-officieren op te zetten in de
opium-producerende landen „viel
goed", aldus minister van justitie
Korthals Altes.
De regering stuurde tien jaar ge
leden twee officieren naar Bang
kok die de drugsverspreiding van
uit Thailand, Singapore, Maleisië
en Hongkong controleren. Het Ne
derlands plan om hetzelfde te doen
met agenten uit andere EG-landen
die de drugshandel vanuit Zuid-
Amerika en Pakistan in de gaten
houden, werd unaniem door de lid
staten aangenomen.
Volgens minister Korthals Altes
was er enthousiasme over het idee
om de agenten uit het Middel
lands-Zeegebied op het Zuidame
rikaans continent te stationeren,
terwijl de Noord-Europeanen de
Zuidoost- en Midden-Aziëpost blij
ven bezetten.
„Dus als een staatsagent in Co
lombia een opiumtransport op het
spoor komt naar de Antillen of
Rotterdam, kan hij rechtstreeks de
Nederlandse ambassade waar
schuwen", aldus Korthals Altes.
De landen van de Gemeenschap
kwamen eveneens overeen maatre
gelen te treffen voor een betere op
vang van drugsverslaafden en te
proberen de behoefte aan drugs bij
jongeren te verminderen. Verder
bepleitte men gemeenschappelijke
actie om de bezittingen van drug
dealers te bevriezen.
Ook op ander gebied, zoals terro
risme, grensbewaking en immigra
tie, meende de Britse voorzitter
Douglas Hurd dat de EG-vertegen-
woordigers „vooruitgang boek
ten". Hurd stelde niet zonder tevre
denheid vast dat de twaalf voor het
eerst nauwe samenwerking zoch
ten op het gebied van illegale im
migratie.
De Europese vertegenwoordi
gers bogen zich over de ogen
schijnlijke tegenstrijdigheid vanaf
1992 een grenzenloos Europa ge
schapen te hebben, terwijl de con
trole van ongewenste vreemdelin
gen als terroristen juist verscher
ping behoeft.
Een werkgroep, bestaande uit
adviseurs van de betreffende mi
nisters, is in het leven geroepen om
deze oneffenheden glad te strijken.
De groep beoogt om als de zogehe
ten binnengrenzen over zes jaar
vervallen een eensluidend beleid
te hebben over de buitengrenzen
van alle EG-landen.
De werkgroep zal zich eveneens
buigen over middelen de versprei
ding van valse paspoorten tegen te
gaan. Met name het Nederlandse,
dat in het buitenland veelvuldiger v
dan andere persoonsbewijzen ver
loren raakt en bovendien gemak
kelijk is na te maken, behoeft on
derzoek.
LONDEN (AP) - Een Australische priester is naarstig op zoek naar een
Israëli die als nucleair technicus heeft gewerkt en blijkbaar over zeer
geheime en gevoelige gegevens beschikte. De technicus, Mordechai Van-
unu, zou tegenover de priester, John McKnight, geheimen hebben ont
huld over het kernwapenarsenaal van Israël.
McKnight is vanuit Sydney naar Londen gekomen om Vanunu te zoe
ken en gaat mogelijk naar Israël als blijkt dat hij ontvoerd is door de
Israëlische geheime dienst, zoals is gemeld door onder andere Newsweek
en het Franse blad Le Matin.
Volgens de gegevens die Vanunu in Australië tegenover de priester
heeft opgebiecht zou Israël na de VS, Sowjet-Unie, China, Frankrijk en
Groot-Brittannië de grootste kernmacht ter wereld zijn.
De 31-jarige Vanunu had tegenover de Sunday Times gezegd dat hij tot
zijn ontslag in november vorig jaar in een nucleaire installatie had ge
werkt in de Negev-woestijn. Op 5 oktober verscheen een drie pagina's
tellend artikel over Vanunu en zijn bekentenis. Eerder dit jaar had hij zijn
verhaal tegenover McKnight in Sydney verteld.
De priester verteldde dat op een dag Vanunu afgelopen voorjaar zijn
kerk binnenwandelde en met enkele parochianen bevriend raakte en met
hen over vredeszaken ging discussiëren. De joodse Vanunu raakte gein-
teresseerd in het christendom en liet zich later bekeren. De onthullingen
die Vanunu in Australië deed werden opgevangen door een Colombiaan
se klusjesman. Hij probeerde deze informatie tevergeefs te slijten in
Spanje.
Het speciale team speurjournalisten, the Insight Team, van de Sunday
Times bereikte ook de informatie en liet Vanunu overkomen vanuit Syd
ney naar Londen. De Sunday Times verifieerde zijn verhaal met de be
schikbare gegevens en het bleek te kloppen.
Op 30 september zou Vanunu vanuit Londen met McKnight hebben
gebeld en gezegd dat hij zich niet op zijn gemak voelde. Op 1 oktober
spraken de verslaggevers van de Sunday Times met de technicus. Robin
Morgan van de Sunday Times zei op de hoogte te zijn van het feit dat
Vanunu wilde onderduiken 'maar we hadden de afspraak gemaakt dat hij
regelmatig contact met ons zou onderhouden.'
Vanunu heeft echter drie weken niets meer van zich laten horen-.
McKnight liet weten dat als Vanunu in Israël blijkt te zijn hij daar naar
toe zal gaan om er voor te zorgen dat hij een eerlijke proces en goede
rechtsbijstand krijgt.
ADVERTENTIE
J^nicr\
.«««siI fiftj/iKT y gehakt
ZUNDenVA&Eff'
■heel kilo
'XSSè
heel kilo
KOM MAAR HALEN IN ONZE SUPER SLAGERIJEN
en ook bij: DIRK VAN DEN BROEKBAS VAN DER HEIJDEN en DIRKSON
