'Iedereen, ook zwakkeren,
gaan straks de 85 halen'
Eerste kelder-winkel aan de
Hoogstraat in gebruik genomen
Container ServiceAmsterdam' BV
Onderzoek naar ouderen door professor Hijmans
'CADEAUTJE' VAN BUREN
icsal
is*?»
ZATERDAG 18 OKTOBER 1986
Burgerlijke Stand
LEIDEN - Overleden: V.G.M. Koe
mans (1961) vrl.. G.P. van den Berg
(1924) man, J. Both (1920) man. G.P. Pot
(1913) man, S. Reinold (1918) vrl. echt-
gen. van F. van der Heijden, C.G. van
Tuinen (1906) vrl. geh. gew. met G. van
der Kwast, I. Nieuwveen (1896) vrl.,
M.H. Schregel (1898) vrl., A. Bolstier
(1912) vrl. geh. gew. met G. de Boer, S.
van den Burg (1901) vrl. echtgen. van M.
van den Berg, S. van Praag (1908) man,
M.A. van der Holst (1912) vrl. geh. gew.
met A.W.C. Heemskerk, M. Schaap
(1908) vrl. geh. gew. met L. van Delft, A.
vom Hofe (1915) man. E.A.T. Sliggers
(1943) man, J. Beurse (1917) man, A. de
Klerk (1909) vrl. echtgen. van P.W. Han
selaar, J. Wolthers (1905) vrl. geh. gew.
met E. Luiken, L.J. van der Hoorn
(1907) man, J.N. van Hapja (1902) man,
M. van Leeuwen (1902) man, J. van der
Linden (1918) man, P.W. Paardekooper
(1913) man, H. Kloosterziel (1924) man,
H.M. van den Wijngaard (1904) vrl. geh.
gew. met A. Bronmeijer, M. Darwis
(1915) man, J.H. Spannemaker (1921)
man, A.C. van den Berg (1904) man,
M.H. Grosfeld (1920) vrl. echtgen. van
J.G. Snijders, J.M. Lindeman (1917)
man, P. van Leeuwen (1956) man, A. Pe-
zy (1931) vrl. echtgen. van C. Briejer.
Eén van de kelders onder de Hooc,
nenwinkél.
nen met de bouw van een markt-
verzamelkraam op de Hoogstraat
waar de marktkooplieden die voor
heen op de Hoogstraat stonden
hun intrek zullen nemen. Het plan
kier en de marktverzamelkraam
zullen in december (vóór Sin
terklaas) gereed komen.
De Hoogstraatwinkeliers kun
nen nu hun plannen met de kel
ders ten uitvoer brengen. De
schoenenwinkel Peppermint heeft
het voortouw genomen en de kel
derverdieping inmiddels in ge
bruik genomen. Aanvankelijk had
den de winkeliers zo hun twijfels
over alle mooie plannen van de ge
meente. Zozeer dat de gemeente
zich zelfs zorgen begon te maken
over of enkele van de kelders niet
leeg zouden blijven staan. In de af
gelopen maanden is het enthou
siasme echter gegroeid en begin
nen plannen van de ondernemers
over de ingebruikneming van de
kelders vaste vorm aan te nemen.
In de kelder onder de kleding
zaak van Benneton wordt straks
een kinderboetiek gevestigd. De
eigenaar van de ijssalon aan de
Hoogstraat is voornemens van de
kelder onder zijn zaak een pizzeria
te maken en de eigenaar van Zee
man is in onderhandeling met de
eigenaar van de bistro's De Malle
Jan en La Bota die het plan hebben
in de kelder onder Zeeman een eet
huis te gaan runnen. Onder firma
Zeeman zitten eigenlijk negen kel
dertjes die zijn doorgebroken tot
één grote kelderruimte die zich uit
strekt tot aan de boetiek The Way
In aan de Nieuwe Rijn zodat het
eethuis ook aan de Nieuwe Rijn
een ingang kan krijgen.
De operatie Hoogstraat zal eind
januari geheel zijn voltooid. In fe
bruari is de feestelijke oplevering
gepland. Het gebied rond de Hoog
straat, waar eeuwenlang schepen
werden geladen en gelost en waar
marktkooplui hun waren aan de
macht brachten, zal vanaf dat mo-
is intussen ingericht als schoe-
(foto Jan Holvast)
t weer het bedrijvige middel-
t van de stad zijn.
Bingo
Speeltuinvereniging Rondom
de Maredijk houdt maandag een
bingo-avond in haar gebouw
aan de Maredijk. Aanvang 20.00
uur.
Scholieren
Het SCHOK, het scholieren co
mité van Leiden, organiseert op
vrijdag 24 oktober weer een
schok-café. Dit keer heeft de
avond als thema 'Woensdrecht en
de vredestijd'.
Aanvang van de avond: 20.00
uur. Plaats van handeling: Kop-
penhinksteeg 2.
Kleding
Op zaterdag 25 oktober vindt
er weer een kledinginzameling
plaats voor het werk van de Em-
maus-beweging; een beweging
van leefwerk-gemeenschappen
die in 1949 werd gesticht door de
Franse priester Abbé Pierre.
"Voor Emmaus is alle kleding
welkom; de kleding wordt name
lijk gesorteerd op gebruiksmoge
lijkheid. Ook zaken als brillen,
krukken, wandelstokken en klei
ne verplegingsartikelen zijn wel
kom".
De auto van Emmaus staat op
25 oktober van 10.00 tot 16.00 uur
bij de r.k. kerk aan de Boshuizer-
dijk 13.
Arabisch
Vanaf 27 oktober wordt een
cursus Arabisch gegeven door dr.
J.G.G. Jansen in het gebouw van
K&O aan de Oude Vest 45. De
cursus omvat 20 lessen van an
derhalf uur. Voor informatie tel.
141141.
Bejaarde
Waarom wordt de e
1100 en haalt de ander de 65 nog niet?
een subsidie van ruim 1 miljoen
gulden hebben toegekend voor een
onderzoek naar het menselijk af
weersysteem bij ouderen. Het on
derzoek dat drie jaar gaat duren
staat onder leiding van Hijmans en
de internist G.J. Ligthart en wordt
uitgevoerd door de interniste me
vrouw A.M. Lagaay.
Dat Leiden geld heeft gekregen
voor dit onderzoek, dat op 1 janua
ri na de vele voorbereidingswerk
zaamheden echt begint, komt ook
door de unieke situatie. "De burge-
lijke stand is hier geautomatiseerd.
We weten precies hoeveel i
boven de 85 zijn in Leiden. Onge
veer 1200, waarvan meer dan de
helft thuis woont met of zonder ex
tra verzorging. We weten dat de be
volking wil meehelpen evenals de
35 huisartsen die we voor dit pro
ject hebben aangeschreven.
Verder zal er worden samenge
werkt met de afdeling
heamatologie, de bloedbank van
het AZL en het Centraal Laborato
rium van de Bloedtransfusiedienst
van het Nederlands Rode kruis in
Amsterdam.
Uit een voorlopig vooronderzoek
onder 200 bejaarden bleek al hoe
arbeidsintensief dit karwei is. Hij
mans: "Onschuldige onderzoeken
(bloed, urine), maar voor iemand
van boven de 85 is zoiets toch nog
heel ingrijpend. De voorlichting
moet daarom heel goed zijn én je
moet het vertrouwen winnen door
heel veel persoonlijk contacten te
leggen".
Biologisch is het proces van ou
der worden nog lang niet ontrafeld.
De maximumleeftijd, zo wordt ver
ondersteld, loopt tegen de 120 jaar.
Tussen 1850 en 1950 is de gemid
delde leeftijd enorm omhoog ge
gaan. Dat is te wijten aan hygiëni
sche maatregelen (koelkast, wasge
legenheden, goede voeding) en be
strijding van 'mensverslindende'
ziekten, zoals kinkhoest, difterie,
polio, cholera. Ook nu stijgt die ge
middelde levensduur nog. Biolo
gisch is het proces van ouder wor
den nog lang niet ontrafeld. De ma
ximumleeftijd, zo wordt veronder
steld, ligt op 120 jaar en zou
erfelijk zijn bepaald. De welvaart
brengt toch ook zijn ziekten mee,
zoals aids en kanker? Volgens Hij
mans worden de statistieken daar
door nog maar weinig beinvloed.
"Het heeft geen massaal karakter".
Als de term luxe-onderzoek
wordt gebruikt gaat hij bijna stei
geren, want ook in de ontwikke
lingslanden is de medische ont
wikkeling zodanig dat het aantal
ouderen zeer sterk toeneemt. In
China en Japan is in nauwelijks 40
jaar de gemiddelde levensduur
verdubbeld. In deze landen en nog
vele anderen is de zorg van de ou
deren grotendeels in handen van
de kinderen en dat levert straks
ook enorme problemen op".
LEIDEN - Waarom huppelt
de ene mens op z'n tachtig
ste nog vrolijk rond en moet
de ander worden onder
steund? Ouderdom - vol
gens prof.dr. W. Hijmans
weten we er nog maar heel
weinig over. Binnenkort be
gint er in Leiden een onder
zoek, waaraan 1200 bejaar
den van 85 jaar en ouder
meedoen. "De biologische
elite." Uiteindelijke doel:
proberen de kwaliteit van
het leven op de oude dag te
verbeteren.
door
Saskia Stoelinga
"In Nederland is van overheidswe
ge gesteld dat 65 jaar bejaard is.
Biologisch gezien is dat een slag in
de lucht. Het 65ste levensjaar als
tijdstip voor pensionering dateert
uit de tijd van Bismarck. Men had
toen goede reden om aan te nemen
dat nauwelijks iemand van de ar
beidende klasse die leeftijd zou ha
len".
Prof.dr. W. Hijmans, door TNO
uitgeleend aan de vakgroep patho
logie van de medische faculteit
Leiden, houdt zich bezig met de
veroudering van de mens. Of liever
gezegd met het menselijk afweer
systeem bij veroudering (immuno-
gerontoloog). Het vermoeden be
staat dat dit afweersysteem een
grote rol speelt bij het verkrijgen
van bepaalde ziekten die een rol
spelen bij veroudering. "Een dui
delijke vermindering in het af
weersysteem begint rond het 65ste
levensjaar. Het zou mooi zijn als
we er achter zouden kunnen ko
men wat we daartegen zouden
kunnen ondernemen", aldus Hij
mans.
Geen verlenging
Cellen, weefsels en organen zijn
onderhevig aan veroudering. Niet
tegelijk en niet in dezelfde mate.
De ademhalingscapaciteit is bij
hoogbejaarden de helft minder.
Botten kunnen makkelijker bre
ken en door neurobiologische ver
anderingen kan het geheugen min
der goed gaan werken. Ook is de
oudere mens meer vatbaar voor in
fecties.
De vraag blijft: wat is oud? Er
zijn heel actieve mensen van boven
de 90 jaar. Hoe kan dat nu? Hij
mans glimlacht om zoveel onge
duld: "Dat willen we nu juist on
derzoeken. We hopen inzicht te
krijgen in het verband tussen de
gezondheidstoestand, de afweer
van het lichaam, de levensduur en
de erfelijke factoren die daar mo
gelijk invloed op hebben. Met an
dere woorden: we zoeken naar re
laties tussen ziektes en oud wor
den en hopen antwoord te krijgen
op de vraag waarom de een het lan
ger kan volhouden dan de ander.
"Het zal inderdaad lastig zijn een
goed onderscheid te maken tussen
erfelijk en externe factoren. We
streven ook absoluut niet naar het
verlengen van de leeftijd, dat
houdt met heel andere zaken ver
band. Het gaat ons er om de kwali
teit van het leven te verhogen. Het
gaat ons om het welvaren van het
individu".
Invalide
Het onderzoek wordt uitgevoerd
onder 1200 Leidse bejaarden in de
oudste leeftijdscategorie (85 jaar en
ouder). Deze leeftijdscategorie is
gekozen omdat de verwachting be
staat dat over 50 jaar de gemiddel
de leeftijd tot 85 jaar zal zijn geste
gen. Op dit moment is het gemid
delde in Nederland 76 jaar.
Hijmans betreurt het dat een der
gelijk onderzoek pas nu op gang
komt. "Huisartsen besteden al een
kwart van hun tijd aan mensen van
65 jaar en ouder en deze leeftijdsca
tegorie bezet eenderde van alle zie
kenhuisbedden. In de toekomst
zou het groeiend aantal ouderen
zelfs een rem kunnen betekenen
voor de economische ontwikke
ling", zo meent hij. Volgens de ge-
rontoloog vormen de 85-plussers
nu nog een biologische elite, maar
hij is ervan overtuigd dat de huidi
ge scholieren te maken krijgen met
de dreiging van een invalide oude
dag. Let op mijn woorden: ieder
een, ook de zwakkeren gaan de 85
halen".
"Dit betekent dat ouderen steeds
meer beslag gaan leggen op de me-
Professor Hijmans is ervan
overtuigd dat binnen afzienbare
tijd iedereen, ook zwakkeren, de 85
gaan halen. (foto azu
dische voorzieningen. Via preven
tieve geneeskunde zou je bijvoor
beeld kunnen proberen het optre
den van ziekten bij ouderen te ver
schuiven naar na het 85ste levens
jaar. Het ideaalbeeld is natuurlijk
dat van de oude mens die betrek
kelijk vitaal en zelfstandig kan le
ven tot op een tijdstip waarop aller
lei lichaamsfuncties het min of
meer gelijktijdig begeven".
Vooruitzien
Hijmans: "Begrijpt u r
we 85 hebben gekozen. Visie is
vooruitzien. Het is al erg genoeg
dat we lange tijd de ouderenpro
blematiek hebben verwaarloosd".
De professor dre zelf de pensioen
gerechtigde leeftijd net is gepas
seerd, waarschuwt voor zijn uitla
ting: "Het is voor de meeste artsen
een afgang om voor oude mensen
te werken. Ouderdomsonderzoek
heeft geen glorie".
Bij hem zijn de schellen van de
ogen gevallen al vele jaren geleden
toen hij nog bij TNO in Rijswijk
werkte aan het ouderdomsonder
zoek. "Een van de weinige institu
ten in de wereld, samen met Balti
more en Tokyo, dat zich ermee be
zighoudt", zegt hij met enige trots.
Overigens zal TNO, inclusief de af
deling gerontologie, zich binnen
kort in Leiden vestigen in de Leeu
wenhoek.
Met evenveel trots kijkt de pro
fessor aan tegen de subsidie die is
ontvangen van het Amerikaanse
National Institutes of Health. Zij
zijn het immers die de studiegroep
voor de medische gerontologie -
de enige groep in Nederland die
zich richt op het menselijk im
muunsysteem bij veroudering -
LEIDEN - De operatie Hoogstraat, het restaureren van de
6 kelders in het hart van Leiden, nadert haar vpltooiing.
Dezer dagen is de eerste kelder gereed gekomen en in ge
bruik genomen door de aan de Hoogstraat gelegen schoe
nenwinkel.
jes is voorbij, de bestrating op de
route tussen V&D en de Donker-
steeg wordt thans hersteld. Ook de
laatste loodjes geven hier en daar
nog overlast, maar het grootste
leed is geleden. De gemeente en de
winkeliers maken zich op om de
Hoogstraat en de Visbrug voor de
feestdagen goed begaanbaar te ma
ken zodat de route weer met recht
de belangrijkste schakel tussen de
Haarlemmerstraat en Breestraat
genoemd mag worden.
Problemen
Eind 1984 werd het startsein ge
geven voor de restauratie van de
Hoogstraatkelders nadat de ge
meente bijna een halve eeuw plan
nen had gemaakt. De kelders wer
den hersteld of opnieuw opgemet
seld en de Hoogstraat op palen ge
zet zodat de weg niet langer op de
keldergewelven zou rusten, zoals
altijd het geval was. Een technisch
hoogstandje van de eerste orde.
Slecht winterweer, ingewikkelde
eigendomsverhoudingen en moei
lijke technische kwesties zorgden
ook tijdens de herstelwerkzaamhe
den nog voor de nodige problemen
en vertraging. "We hebben er heel
wat knappe koppen moeten bijha
len om vooral die technische pro
blemen op te lossen en te voorko
men dat de keldergewelven of de
huizen aan de Hoogstraat tijdens
het werk zouden instorten", aldus
het hoofd van de afdeling stadsver
nieuwing van de gemeente Ch. van
der Weijden.
"Het valt te vergelijken met een
spinneweb waarvan je zo nu en
dan een draadje moet doorknippen
om er een steviger draadje voor in
de plaats te kunnen weven", zo be
schreef het gemeentelijk stadsver
nieuwingsblad Stadswerk de ope
ratie. En natuurlijk mag het web
tijdens dat knipwerk niet in elkaar
klappen.
"Als we alle problemen en meer-
werk op een rij zetten, zijn we toch
nog redelijk binnen de voorgeno
men tijd klaar", vertelt de opzich
ter van het werk P.A. Koers. Alle
betrokkenen bij de operatie Hoog
straat zijn van mening dat er een
huzarenstukje is geleverd.
Steiger
De belangrijkste gedeelten van
het karwei zijn achter de rug, de
keldergewelven en de huizen zijn
niet in elkaar gestort. "We zijn nu
volop met de afbouw bezig", aldus
opzichter Koers. "De kelderge .vel-
ven zijn nu allemaal van stuc voor-
Thans is de beurt aan het maken
van een plankier (een houten stei
ger) die voor de kelders een breed
te krijgt van vier meter en onder de
Visbrug doorloopt tot aan de Nieu
we Rijn. Binnenkort wordt begon-
Weldra zullen ook een kleding-
boektiek, een pizzeria en een bistro
hun intrek nemen in de eeuwenou
de kelders, wordt er een steiger ge
bouwd boven het water van 4e
Rijn en zal de bouw beginnen van
een spiksplinternieuwe marktver
zamelkraam op de Hoogstraat.
Binnen drie maanden wordt het
geheel voltooid. De feestelijk ope
ning van deze parel op de Leidse
stadsvernieuwingskroon is ge
pland in februari aanstaande.
Het winkelend publiek dat dage
lijks met duizenden over de Hoog
straat schuifelt heeft het al kunnen
De restauratie van de kelders onder de Hoogstraat nadert haar voltooiing. Momenteel is men bezig met de merken. Het gestruikel over loop-
afbouw van de kelders en er wordt gewerkt aan de bouw van een steiger in het water van Rijn. (foto Jan Holvast) planken en geïmproviseerde trap-
LEIDEN - Een joekel van een cadeau. Zo moet het echtpaar Van der
Ploeg hebben gedacht toen het gisteren terugkwam van een huwelijksreis
naar Italië. Als verrassing hadden buren de voorgevel van het huis aan de
Hooglandse Kerkgraaht geheel ingepakt. (fotoHolvast)
Verkoop op maat van alle typen zeecontainers,
gespecialiseerd in koel- en vriescontainers.
Reefer engineering 24-uurs standby service.
containerdepot met spoor- en wateraansluiting in
het hart van de Amsterdamse haven.
GL goedgekeurde werkplaatsen
mobiele reparaties
stralen en schilderen
Container Service 'Amsterdam' BV
Corsicaweg 6,1044 AB Amsterdam
Tel. (020)116810
Telex 18419 corepnl
