'Blij volk' in Leidse Bethlehemskerk
Zijlstra: 'Wij zijn er niet om kerken te sluiten maar om ze te openen'
ZATERDAG 18 OKTOBER 1986
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 11
LEIDEN - Morgen wordt na
ruim tachtig jaar in de 'Ar-
menkerk' aan de Lammer
markt voor het eerst weer
een kerkdienst gehouden.
Niet van de hervormde ge
meente, die het uit 1644 da
terende gebouw tot begin
deze eeuw beheerde, maar
van het 'Evangeliecentrum
Bethlehemskerk', een 'de
pendance' van de Wereld
zending van evangelist Jo-
han Maasbach.
De kerk, die tientallen ja
ren dienst heeft gedaan als
gemeentelijke opslagplaats,
wordt dan als godshuis in
ere hersteld, een zeldzame
gebeurtenis tegenwoordig
in Nederland, waar nogal
wat kerken worden afgebro
ken of een andere bestem
ming krijgen.
"We zijn er niet om kerken
te sluiten maar om ze te ope
nen", zegt evangelist Jan
Zijlstra, voorganger van de
Leidse evangeliegemeente.
Dat dit geen holle kreet is,
bewijst hij met een lijstje
van door de Maasbach-orga-
nisatie heropende kerken in
Schiedam, Gouda, Utrecht,
Breda en Amsterdam.
Op 14,15 en 16 november is
de officiële opening van de -
met royale medewerking
van de overheid - gerestau
reerde Bethlehemskerk.
Maasbach zelf komt alle
drie dagen naar Leiden om
gelovigen en belangstellen
den toe te spreken.
Zijlstra, getrouw medewerker
van Maasbach, wil zo gauw mo
gelijk van de vroegere benaming
'Armenkerk' af. Die herinnert
nog aan de tijd dat hier de be
deelden van de diakonie ter ker
ke moesten gaan. In het Sint Eli-
sabeth-gasthuis wordt een
vrouw van 92 jaar verpleegd die
dat nog heel goed weet. De kerk
gangers zaten op werkbanken en
bij de ingang stond een lessenaar
waar de dienstdoende diaken
precies noteerde wie zijn plicht
tot kerkgang nakwam.
Zijlstra: "Natuurlijk komen
naar onze diensten ook eenvou
dige mensen. Maar verder ko
men ze uit alle lagen van de be
volking. Daar zijn bijvoorbeeld
ook artsen bij". Hij hecht aan de
langzamerhand vertrouwde
naam 'Evangeliecentrum' voor
zijn gemeente. Daarom wordt
het bondig en duidelijk: 'Evan
geliecentrum Bethlehemskerk'.
De gemeente - passend in het
veelkleurig palet van pinksterge
meenten - bestaat nu ruim 25
jaar. Ze is voortgekomen uit
evangelisatiewerk van Johan
Maasbach, die in 1958 tolk was
bij de campagne van de Ameri
kaanse evangelist Osbom op het
Malieveld in Den Haag. Een ge
beuren dat door zijn typisch
Amerikaanse aanpak traditio
neel kerkelijk Nederland op zijn
grondvesten deed schudden en
mensen in beweging bracht die
het toen al in de gevestigde ker
ken niet meer konden vinden.
"Wie in nood zit, hoe dan ook, en
tot Jezus vlucht, Hém toelaat in
z'n leven, die wordt gered, naar
geest én lichaam", was de bood
schap. Het vólle evangelie voor
verloren zondaars.
In Leiden begon die pinkster
beweging met diensten in het ge
bouw 'Prediker'. Dat duurde niet
lang. Het werd een zwervend be
staan totdat ze aan de Zijlsingel
een bedrijfsruimte vonden. "Niet
ideaal", erkent Jan Zijlstra. "Het
lag zo achteraf en je moest met
een trap naar omhoog. Maar we
hadden rust nodig".
Acht jaar geleden kocht het
Evangeliecentrum voor de sym
bolische prijs van één gulden de
oude Bethlehemskerk, met de
verplichting die in samenwer
king met 'Monumentenzorg' te
restaureren. Daarmee was het
plan van de gemeente om er een
theatertje van te maken van de
baan.
Maar het duurde zo lang vóór
de restauratie kon beginnen, dat
Maasbach op het punt heeft ge
staan de kerk weer vai* de hand
te doen. De toestand aan de Zijl
singel was inmiddels onhoud
baar geworden. Even hebben de
pinkstermensen nog belangstel
ling gehad voor de leegstaande
Zuiderkerk. Maar toen de restau
ratie van de 'Bethlehem' plotse
ling in een stroomversnelling
kwam, zagen ze daarvan af en
werd nog een voorlopig onder
dak gevonden in een aula in
Zuidwest. Daar is afgelopen zon
dag de laatste dienst geweest.
De restauratie van de Bethle
hemskerk heeft ongeveer f 1,3
miljoen gekost. Daarvan betaalt
de overheid bij elkaar zo'n
f900.000. De rest moet van de
nieuwe eigenaar komen.
Niet volmaakt
Waren er nog geen kerken en
JAN ZIJLSTRA: "Neem vandaag de beslissing".
Zijlstra: "Als we allemaal ons
best doen, is er in een stad als
Leiden veel te doen voor het
evangelie. In iedere dienst roe
pen wij de mensn toe om met
hun nood tot God te komen".
door
S. J. de Groot
Z.: "Wij hebben het niet over
verschilpunten. Wij brengen di
rect vanuit de bijbel onze bood
schap en hebben geen behoefte
aan debatteren. Niemand zal van
ons horen: je moet"daar of daar
niet heengaan. Onze opdracht is
het evangelie van Christus te
brengen. Het allerbelangrijkste
voor mensen is Christus te leren
kennen en een nieuw leven te be
ginnen".
"Soms komen mensen bij ons
maar tijdelijk. Zo zie je ze en na
een poosje zijn ze weer weg.
Sommigen gaan naar hun eigen
kerk terug. We lopen ze dan echt
niet na om ze te behouden. Nee,
we zijn niet volmaakt, niet al
leenzaligmakend. Mensen heb- 1
ben Jézus nodig. Je kan ólles
missen. Maar Hém niet. En als je
in een kerk of waar ook andere
dingen hoort en de indruk wordt
daar gewekt dat dié dingen be
langrijker zijn, dan is dat de ver
keerde weg".
dien-
Z.: "Overal vandaan. Ook men
sen die in hun kerk geen oplos
sing hebben gevonden voor hun
persoonlijke noden. Verslaafden
bijvoorbeeld. Wij willen een ont
moetingsplaats zijn voor mensen
in nood, onrust, zonde, twijfel,
angst en vrees. Voor zondaars en
zieken".
In het reine
Gaat het bij u alleen om per
soonlijk welzijn?
Z.: "Eik-onrecht in de wereld is
verkeerd. Daarom zal Christus
eens een rechtvaardige wereld
brengen. Tóch was zijn bood
schap: predik het evangelie! In
Christus is alleen leven. Zijn
bloed reinigt van alle zonden. Als
dat de kern van de boodschap
niet meer is, wijken wij af. Over
Zuid-Afrika, Nicaragua en aller
lei andere wereldproblemen zal
men in onze diensten niet veel
horen, hoewel we een netwerk
hebben van sociale activiteiten".
"Het zondeprobleem moet
éérst worden opgelost. Dan komt
een mens vrij ook voor andere
dingen. Mensen moeten met God
weer in het reine komen. Wat is
het met onze westerse cultuur
niet bergafwaarts gegaan door
dat God daarin werd losgelaten.
Denk maar eens aan al die echt
scheidingen".
In de samenkomsten wordt gro
te nadruk gelegd op bekering,
vernieuwing en wedergeboorte.
Het zogenaamde 'jeugdprobleem'
ziet Jan Zijlstra meer als een pro
bleem van de ouderen.
"Veel ouders hebben de kinde
ren de vreze des Heren niet bijge
bracht. Als zij met God waren
blijven wandelen, zouden zij de
jongeren het goede voorbeeld
hebben gegeven".
In de gevestigde kerken en an
dere christelijke kringen komt
die bekering toch ook wel ter
sprake.
Z.: "Wij sturen de mensen niet
naar huis om daarover nog eens
na te denken. Wij zeggen: doe het
nü, neem vandóóg de beslis
sing".
Bronchitis
In Maasbachs samenkomsten is
de zogenaamde 'tongentaai' veel
vuldig te horen. Onverstaanbare
klanken van lofprijzing en ge
bed. Ook de 'profetie' neemt er
een belangrijke plaats in.
Z.: "Wij moeten geloven dat de
Heilige Geest de samenkomsten
beheerst. Het is niet de liturgie
die het doet. Alle ruimte willen
we in de dienst geven aan de
Geest. Gebeurt de prediking uit
sluitend vanaf het papier, dan
beperk je de Geest om bijzonde
re dingen te doen. Ik kan zelf niet
precies weten wat God gaat
doen. Daarom is elke dienst, hoe
verder ook aan orde en regel ge
bonden, weer een verrassing.
Mensen wordt de verlossing van
hun nood aangezegd en ze mo
gen ervan getuigen".
De bezoekers hebben dan ook,
als dat van nut is, een persoonlij
ke inbreng in de dienst.
"Genezing is mogelijk naar ziel
en. lichaam beide. Soms komt dat
als een wonder-ineens naar ons
toe, dan weer als een geleidelijk
proces. De vrouw die daar loopt
(het gesprek had plaats in de
kerkzaal, waar vrouwelijke ge
meenteleden de banken schoon
maakten - De Gr.), ze is op het
gebed zó genezen van brochchi-
tis. Als wij geloven dat Jezus de
zonden vergeeft, zou Hij dan
geen oog hebben voor ons licha
melijk welzijn? Hoeveel lichame
lijke klachten vinden niet hun
oorsprong in psychische proble-
Zijlstra verwijst dan naar Jaco
bus 5: "Is er iemand bij u ziek?
Laat hij dan de oudsten der ge
meente tot zich roepen, opdat zij
over hem een gebed uitspreken
en hem met olie zalven in de
naam des Heren. En het gelovige
gebed zal de lijder gezond maken
en de Here zal hem oprichten. En
als hij zonden heeft gedaan, zal
hem vergiffenis geschonken
worden".
Het Evangeliecentrum van
Zijlstra heeft geen kerkeraad,
wél 'oudsten'. Zij helpen de voor
ganger in zijn werk. Uiteindelijk
blijft de voorganger zélf verant
woordelijk.
Z.: "Anders zou hij geremd
kunnen worden in zijn geestelij
ke ontplooiing. Dan zou hij de
boodschap die hij van de Heer
heeft ontvangen niet altijd kun
nen uitvoeren omdat de één er
misschien dit van vindt en de an
der dót".
Wel mogen de oudsten, net als
de evangelist, de zalving toedie
nen. Zij doen dat met olijfolie
aan het voorhoofd.
Zoals de zalving in een groot
deel van de kerk een verwaar
loosd gebruik is geworden, zo is
dat ook met de 'handoplegging'.
De pinksterbeweging heeft dit
bijbelse gegeven opnieuw ont
dekt als een teken dat de kwade
machten het moeten afleggen
voor w.ie zijn hart opent voor de
Heer.
Streeft het Evangeliecentrum
nog naar interkerkelijke contac-
Z.: "Nee, niet zo. De pinkster
gemeente van broeder Eikerbout
zijn onze vrienden. Trouwens, ie
dereen die Christus predikt zoals
de bijbel het ons zegt zijn onze
vrienden. Jammer dat sommigen
ons in het begin als iets duivels
zagen".
Nieuw hart
Jan Zijlstra, 48 jaar, afkomstig
uit Hillegom, is hervormd ge
doopt. (Pinkstermensen kennen
de doop als onderdompeling).
Toen hij tiener was, zag hij niet
veel meer in de kerk. "Je moést
er naartoe".
Eens zat hij thuis de krant te
lezen. Er kwam een evangelist op
bezoek. Die vroeg hem rechtuit:
"Zeg Jan, ben jij op weg naar de
hemel?" Hoewel Jan antwoord
de dat 'm dat niets aanging, liet
die vraag hem toch niet los.
"Hij zette zich vast in mijn
geest. Langzaam drong het tot
mij door dat je Christus nodig
hebt voor de vergeving van je
zonden. Toen heb ik gebeden:
Heer, geef mij een nieuw hart. En
ik kréég verlangen naar het
Woord van God. Niet dat ik klui
zenaar of zoiets wilde worden,
nee, het was een verlangen om
Hem te dienen. Eerst dacht ik
dat dit nog wel met het slagers
vak was te combineren, maar het
was in 1957 dat Hij zo duidelijk
riep tot mijn hart, dat ik me ge
heel in zijn dienst wilde stellen".
Na de Bijbelschool in Brussel
werd Jan Zijlstra medewerker
bij Johan Maasbach.
Wat vindt u van Maasbach?
Z"Hij is
God".
Zacht kleed
De Bethlehemskerk in een
nieuwe gedaante.
Met een hal, sanitaire voorzie
ningen, werkruimten en een ka
pel op de begane grond, een
kerkzaal op de eerste verdieping
(met banken uit een afgebroken
kerk in Diemen) en nog een vier
tal kamers (voor kinderopvang
en jeugdwerk) op de zolder-eta
ge. Het oude hout van balken,
binten en spanten overal goed
zichtbaar.
In de kapel zachte vloerbedek
king, want de mensen moeten er
kunnen knielen.
Zijlstra: "Dat is heel belang
rijk. Wie knielt, verwacht het van
God. Is de persoonlijke nood en
de gezinsnood in onze cultuur
niet vooral hierin gelegen, dat we
dat niet meer doen? We verhef
fen ons liever dan dat we voor
God buigen".
De Bethlehemskerk (zondags
morgens nu gemiddeld zo'n 175
bezoekers) een soort geestelijk
'crisiscentrum' met alleen maar
menselijke narigheid?
Z.: "Zeker niet! Het gaan naar
de samenkomst is geen droeve
zaak. Als dót zo is, heeft de kerk
geen toekomst meer. De blijd
schap van de verlossing wil ook
getóónd worden. Met opheffing
van de handen. Met lofzingende
getuigenissen. Wij zijn een blij
volk. Met psalm 122 zullen wij dit
gebouw straks openen: Ik was
verheugd toen men mij zeide: la
ten wij naar het huis des Heren
gaan".
Dat huis wil een plek zijn voor
'alleman'. Als het even kan de he
le week door.
Hervormde kerk in Hillegom.
(foto Wint Dijkman)
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Bouhuys, 11.45 studentenekklesia; Ma-
rekerk 10 ds. v. Niel, Rijnsburg, 5 hr. J.
Henzen, L.dorp; Maranathak. (L. Mors-
weg) 10 ds. Koolstra; Oecumenische ge
loofsgemeenschap De Regenboog (Me-
renwijk) 9.30 ds. Hortensius, 11.15 ds.
Hortensius en pastoor v. Well; Bethle-
hemk. (Driftstr.) 10 ds. Pannekoek; Be-
vrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 ds. Jan
sen, mmv koor, 5 ds. Koolstra; Vredesk.
(Burggravenl.) 10 ds. Nauta; Waalse
kerk (tijdelijk Rapenburg 6) 10.30 ds.
Ribs; jeugdkapel Vredeskerk 10; jeugd-
kapel Bevrijdingskerk 10. Wijk 'Ste
venshof zie na geref. kerk. Acad. Zie
kenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds. v. Bei-
num; Diakonessenhuis elke zat 10.30
rk. dienst, morgen 10.30 ds.. v. Roon,
Zeist; Endegeest zie Oegstgeest. Geref.
Kerk Vredeskerk zie herv. gem.; Petrak.
(Surinamestr.) 10 prof. dr. J. Verkuyl,
Loenen aan de Vecht; Oude Vest 10 ds.
G. W. Rijksen, S.heim; Maranathak. zie
herv. gem.; Bevrijdingsk. zie herv. gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Hem
mes; Merenwijk zie herv. gem. Wijk Ste
venshof, gebouwtje 'Dijkhof (Rijndijk)
10 kand. M. R. Limburg-Klokke. Geref.
K. Vrijg. (Herengr.) 10 ds. Room, Al
phen, 5 ds. Houtman. Chr. Geref. K.
(Steenschuur) 10 en 5 ds. Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en 4.30 ds.
Boogaard. Geref. Gem. in Ned. (Bethl-
.kerk Driftstr.) 11.30 en 5.30. Evang.-
Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds. L.
Friederich. Doopsgez.-Remonstr. Gem.
(Lokhorstk. Pieterskerkstr.) 10.30 ds.
Koek. Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds.
Agtereek. Evang. Gemeenschap (Mid-
delstegr. 3) 9 en 10.30 evang. Dikkes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe
terw.singel 21) 5 hr. A. van Diggelen.
Evangeliecentrum-Pinksterbew. J.
Maasbach-Wereldzending (Bethlehems
kerk Lammermarkt) zo. 10 en wo. 8
evang. Zijlstra. Pinkstergem. (O. Vest
13) 10 hr. J. Eikerbout. Leger des Heils
(hoek Vestestr./Groenesteeg) 10 en 7.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rund. 24): 9.30
en 4, wo. 8. Zevendedag-adventisten
(Ontmoetingskerk Voorschoten) elke
zat. 9.45 bijbelstudie, 10.45 predik
dienst. 'De Christengemeenschap' (be
weging tot religieuze vernieuwing) zat.
25 okt. 9.45 voorm. mensenwijdings-
dienst in oud-kath. k. Zoeterw.singel.
Christelijke Wetenschap (Steensch. 6)
10.30. Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der
L. Dagen (Brahmsl.) 9.30,10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo. 11;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11; Rijn
dijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo. 9.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10. 11.30, 6
en 7 (lof); Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30
en 11Lammenschansweg zat. 7, zo. 9 en
10.30; Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45
en 12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H.
Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 hr. Hoffe-
naar. Voorhout.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10 dr.
Mooi, Den Haag, 7 ds. Cats, Aalsmeer.
Geref. Kerk 10 ds. Brederveld, Hilver
sum, 6.30 ds. Wilschut. Chr. Geref. Kerk
9.30 en 4 ds. Boogaard, Bussum. Rk
Kerk zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 ds. Ouwendijk, 6.30 zie
Mar.kerk; Kruiskerk 10 ds. v. Driel,
Aarl.veen; Opstandingskerk 10 en 6.30
ds. Jonkman; G. Herderkerk 10 drs.
Brombacher, 5 ds. Verheul; De Bron
9.15 ds. Taselaar, 10.15 ds. Verheul, 6.30
ds. Nieuwenhuis; Ashram (Marsdiep) 10
ds. Moll; Driehoorne 7 nam. ds. Ter
Bals; Oudshoornse kerk 10 ds. Ter Bals
en pater J. Verhoeven, oecum. dienst;
Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 en 6.30 ds.
v. Wier, Russen. Geref. Kerk Mar.kerk
10 ds. v. Wijngaarden, 6.30 ds. R. J. Bak
ker, A.dam, opendeurdienst; Salv.kerk
10 ds. Wilschut. 6.30 ds. v. Wijngaarden.
Geref. K. Vrijg. (aula school Bospark,
Pr. Beatrixl. 4) 9.30 ds. Houtman, 5 ds.
Room. Ned. Geref. Kerk (school Wil-
lemstr.) 9.30 en 4.30 kand. J. Mudde.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds. v.d.
Meij. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240)
9.30 en 4. Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1)10
evang. Ramaker, 6.30 ds. Mietes. Bapt
.gem. Noord (school Kalkovenw. 62) 10
hr. C. Stavleu, 6.30 ds. v.d. Vlugt. Volle-
evang.gem. ('De Ark', Pr. Hendrikstr.
54) 10 hr. v.d. Hoorn. Pinkstergem.
(school Batestein 16) 10. Christenge
meente 'De Hoeksteen' ('Bethel', hoek
Emmalaan) 10. Leger des H. (Zonneweg
3) 10 en 7. Remonstr. Kring (Van Man-
dersloostr. 36) 10 dr. Cramer, O.geest.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30; Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De
Bron zat. 7, zo. 9 en 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Paul, A.foort, 6 ds. Abma, Gouda. Ge-
ref./Herv. Gem. (dorpshuis 'De Tas')
10.30 ds. Klijnsma. Geref. Gem. 9.30 en 6
leesdienst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds. Vreugden-
hil, Gouda; Salv.kerk 10 ds. Westerbeek
van Eerten, Reeuwijk, 6.30 ds. Wieman;
Bethl.kerk 10 kand. A. Prins, Driebrug-
gen, 6.30 ds. v.d. Hoef. Geref. Kerk 10
ds. Elderman, 6.30 ds. v.d. Kooi-Dijk-
stra. Leimuiden. Geref. K. Vrijg. (Ich-
thusk.) 9 kand. G. Treurniet, 7 kand. J.
P. van Bruggen. Geref. Gem. (Stations
weg 17) 10 en 6.30 ds. Bac. Evang.-Luth.
Gem. 9 ds. Hirsch, Gouda.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
dr. Haitsma, 6.30 ds. mr. Haeck, Hoeve
laken; De Stek 9.30 kand. R. de Koning
Gans, Bergschenhoek. Geref. Kerk 9.30
ds. v. 't Hoff, 5 ds. Davidse, Zevenhui
zen. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Rib-
bers. Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst, 22
okt. 7.30 hr. W. Harinck.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Graaf, 6.30 ds. v.d. Berg,
Werkendam, jeugddienst. Geref. Kerk
9.30 en 5 ds. Versluys, Maassluis. Rk
Kerk: dorp zat. 7, zo. 10 en 11.30; Anker
zat. 7, zo. 8.45 en 11.15; Rijndijk zat. 7,
zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Roth-
fusz, jeugd- en doopdienst, 5 ds. Kris
pijn; Parkwijk 7 ds. Krispijn, ha. Geref.
Kerk ('Hoeksteen') 10 ds. Rienks. Chr.
Geref. Kerk 10 en 5 stud. J. Wessels. Rk
Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9.30 en 11; Jozefk.
zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. J. v.d.
Hoek, Oostburg. Rk Kerk zat. 7, zo. 10;
DE KAAG: Herv. Gem. 10 dienst. Rk
Kerk zat. 7, zo. 9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 en 6 ds. Aarents, ha.
Ontm.kerk 10 ds. Bouw, Loosdrecht, ha,
6.30 ds. Gall, Den Haag, ha. Herv. Gem.
'De Rank' (P. Groen-college) zie Kat
wijk aan Zee. Geref. Kerk 9.30 ds. v.
Breevoort, 5 ds. Elderman, Bodegraven.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Schuurman, 6 ds. Visser; O.
Kerk 10 ds. Visser, 5.45 samenzang, 6 ds.
Driebergen, jeugddienst; Ichthusk. 10
ds. Hovius, 5 ds. v. Niel; Pniëlk. 9.30 ds.
Driebergen, 6 ds. Vroegindewey; Mara-
nathakerk (Rijnsoever) 10 kand. v.
Zwet, 6 ds. Schuurman; 'De Hoeksteen'
(Burgersdijkstr.) 10 dovendienst, hr. P.
C. v.d. Bos. Overduin 2.15 ds. v.d. Beid.
Herv. Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-
college Pr. Frederikdreef 15) 10 ds. Wes
tera-Franke. Geref. Kerk Vr.kerk 10
kand. mr. Vreugdenhil, Koudekerk, 5
ds. v.d. Horst; Triumfatork. 10 ds. v.d.
Horst, 5 ds. v. Breevoort, jeugddienst
Geref. K. Vrijg. 9.30 en 5.30 ds. v.d. Jagt.
Ned. Geref. K. (aula Bestevaer-mavo) 11
ds. Smouter, 7 kand. G. Zwarts. Chr. Ge
ref. K. 10 en 5 ds. v.d. Ent. Vrije Chr.
Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds. v.d.
Belt. Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5.
Volle-evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. On-
afh. baptistengem. (Ambachtsweg 2) 10
br. C. Brussel, Andijk.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Keuning, Noordwijk, 7 dr.
Bade. Geref. Kerk 10 dr. Bade, 7 zie
herv. gemeente.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 ds. Knorth, 6.30 ds.
Stegeman; Hoofdstr. 10 ds. v.d. Born;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Stegeman,
Leythenrode 10 ds. De Leeuw. Ehs.zie-
kenhuis 9.30 ds. Brommet, 11 hoogmis.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr. J. de
Vries. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schilt, zie ook geref. kerk. Geref. Kerk
9.30 ds. v.d. Kamp, Rijnsaterwoude, 7
oecum. dienst. Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30,
9.30 en 11.15, zie ook geref. kerk.
LÏSSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
De Gelder; Pauluskerk 10 hr. Goedhart,
Nieuwkoop, 7 ds. De Gelder, zang-
dienst. Geref. Kerk 10 prof. dr. Veenhof,
A.dam, 5 hr. A. Vercouteren, Voorburg.
Geref. K. Vrijg. 9.30 en 4.30 ds. H. W. v.
Egmond. Ned. Geref. Kerk (Salvatori)
10 stud. J. van Es, Rijsenhout, 5 lees-
dienst. Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30 ds. v.
Dijken. Geref. Gem. 10 en 4 ds. Den
Boer. Evangeliegemeente (Heereweg
52a) 9.45 hr. M. Brands, ha. Rk Kerk:
Agathakerk zat 7, zo. 10 en 11.30; Poel-
polder zat. 7, zo. 9 en 11.30; Mariakerk
zat. 7, zo. 9 en 10.30; Engelbew. zat. 7, zo.
9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Wegerif, 6.30 ds. v.d. Heuvel, Harmeien.
Geref. Kerk 9.30 kand. v. Wallinga,
L.dorp, 5-miondgebed. Chr. Geref. Kerk
8.30 leesdienst, 2.15 ds. v.d. Meij, in re
monstr. kerk. Remonstr. Gem. 10.30 ds.
N. v. Gelder. Evang. gem. (Kruispunt,
Kennedylaan 33) 9.30. Rk Kerk zat. 7. zo.
9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. De Graaff. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds.
v.d. Meulen, 's Gravenmoer. Rk Kerk
zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30
dienst, 7 ds. Poort, Oisterwijk. Geref.
Kerk 9.30 en 4.30 ds. Rang. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 4.30 ds. Visser. Rk Kerk
zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 kand. J.
v.d. Meüden, 7 ds. Geuze. Geref. Kerk
(W. Verlaat) 10 ds. Fernhout, Alphen, 7
hr. M. Schreuder.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St
Jeroensk. (Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha, 5
ds. De Jong, Leiden; Hoofdstr. (Zee) 10
en 5 ds. Ruitenburg, ha; De Rank (Golf
baan) 10 ds. A. Baas, Molenaarsgraaf;
Sole Mio 9 ds. Kalkman, Noordw.hout.
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
ds. Kuiper, ha; Vinkenl. (Binnen) 10 ds.
B. Roosjen, 7 ds. Kuiper; Stichtingskerk
11 hr. M. de Ridder, S.heim. Ned. Prot.
Bond (aula O.Zeew.) 10.30 hr. Hulsbos,
S.heim, Evang.gemeente 'Shalom' (geb.
'Buitenzorg', Zeereep) 10. Rk Kerk Zee
zat. 7, zo. 10.30; Binnen zat. 7, zo. 10 en
11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Streefland, Nijkerk. Rk Kerk Victork.
zat 7, zo. 9 en 11; Jozêfk. zat. 7, zo. 9 en
10.30; De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. Vegter; Pauluskerk 10
ds. Da Costa, oecum. dienst; Gemeente
centrum (Lijtw.) 10.30 ds. A. Noorman, 7
ds. Snel, Rijnsburg. Geref. Kerk 10 dr.
v.d. Zwaan. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr.
Schilderschool) 9.30 leesdienst, 5 stu
dent De Hullu, Kampen. Ned. Geref.
Kerk (Gem.centrum) 8.45 ds. Kranen
burg, Groningen, 4 kand. G. Zwarts,
R.dam. Van Wijckerslooth 4 ds. W. Baas.
Endegeest 10 pater Boshouwers. Volle-
evangeliegem. (Gem.centrum) 4. Rk
Kerk Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7, zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte. Geref. K.
9.30 en 6.30 ds. Weerstra, Berkel, ha. Re
monstr. Gem. 10 ds. Cossee, R.dam. Rk
Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11; Petrus-B.
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. v.d. Kooi, Leimuiden, 7 ds. v.d.
Kamp. Chr. Geref. K. 9.30 leesdienst,
2.15 ds. Boiten, Schiedam.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Kattenberg, Den Helder, 5
zie ImmJcerk; Bethelkerk 9.30 ds. Sca
ling, ha, 5 vicaris P. van Blitterswijk.
Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds Cziria, 5
ds. Snel; Imm.kerk 9 en 10.30'ds.
Baayen, 5 ds. Ribberink, 'Samen op
weg'-dienst; Mar.kerk 9.30 ds. Ribbe
rink. 5 ds. Cziria. Geref. Kerk Vrijg. 10
en 5.15 ds. Grutter. Chr. Geref. K. 9.30
ds. Bijkerk, Delft, 5 ds. v. Sorge. Evang.
Christengem. (aula mavo) 10 br. J. Frin-
sel, A.dam. Rk Kerk zo. 10.30.
RIJPWETERING: Rk Kerk zat 7, zo. 9
en 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
prof. dr. G. Posthumus Meyjes, O.geest,
7 ds. Keuning, Noordwijk. Geref. Kerk
10 drs. G. Scholte, Noordwijk, 7 zie
herv. gem. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Aar-
noudse. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Kleer
maker, R.dam, 6.30 ds. Stam. Geref.
Kerk 9.30 ds. Munnik, A.foort, 6.30
kand. v. Wallinga, L.dorp. Rk Kerk Aar-
dam zat. 7, zo. 9 en 12; kerk Langeraar
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds. P.
v.d. Berg, Den Haag, 6.30 zie geref. kerk.
Geref. Kerk 9.30 ds. Oegema, 6.30 dr.
Vlijm, Voorschoten, opendeurdienst,
mmv gospelgroep. Geref. K. Vrijg. 9.30
en 4 leesdienst
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. C. J. de
Jong, ha. Rk Kerk zat 7, zo. 9.30 en 11.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. De Zwart, jeugddienst; De
Ontmoeting (Noordhofland) 10 ds. De
Zeeuw. Hulp en Heil (Schakenbosch) 10
dr. Verheule. Herv. evang. op geref.
grondslag (Lucas-college, Beeth.laan)
9.30 en 4.30 ds. G. H. van Kooten. Geref.
Kerk 10 ds. v.d. Schoot, 7 ds. De Zeeuw.
Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10 en 4 ds. C.
Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30; M.
Godskerk. zat. 7, zo. 10. Kerk van Enge
land (British school in The Netherlands,
J. v. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse
dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 prof. dr. v.d. Velden, Utrecht, 5 dr.
Verboom, Hierden; Hoeksteen 9.30
kand. B. Verspui, Alblasserdam, 6.30 dr.
Verboom; Bethelk. 9.30 ds. Muller,
Sluipwijk, 5 ds. Goossen; Imm.kerk 10
ds. Verdoorn, 5 dr. Haitsma, Boskoop.
Geref. Kerk Kruisk. 10 en 5 ds. De Moor;
Ontm.kerk 10 ds. Fennema, Den Haag.
Geref. K. Vrijg. 8.45 en 2.45 ds. Verweü,
Blokzijl. Remonstr. Gem. 10 ds. Duin-
ker, R.dam.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Muis.
Rk Kerk zat. 7, zo. 8.30,10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Selms, Den Helder, 4.30 ds. Poort,
Oisterwijk, 7 muziekdienst; Kievietk.
('Samen op weg') ds. S. v.d. Linde, Den
Haag; Messiask. 10 ds. Hartzheim, Sche-
veningen; Dorpscentrum 9.30 ds. Wie
man, Bodegraven. Geref. Kerk Zijllaqn
10 ds. Los, Pijnacker, 7 ds. Hanenburg,
Voorburg. Ned. Prot. Bond (Kerkdam)
10.30 ds. Fockema Andreae, mmv koor.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. v. 't Hof, ha. Geref. Kerk 9.30 hr. D.
Brouwer, Katwijk, 6.30 ds. v.d. Bos,
Gouda. Ned. Prot. Bond (De Wijk) 10.30
dr. Meijering, O.geest. Rk Kerk zat 7,
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Heijmans, Alphen. Geref. Kerk 9.30 hr.
Schreuder, 7 ds. Verdoorn, Wadd.veen.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus. Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo.
9.30; Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10; Meer-
burgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 10 en
11.30.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 10 ds.
Pettinga, Utrecht 6.30 prof. dr. v.d.
Beek. Valkenburg. Geref. Kerk 10 ds.
Buikema, 6.30 ds. v. 't Hoff, Boskoop.
