lip ÏS3 Schaken Dammen Bridge KLASSIEK Mahler met het hele lichaam Ritmische 'Bolero' Stijlgevoel en charme Maatgevende uitvoeringen Mozart met schep suiker Rota werkt verrassend KRYPTOGRAM OPLOSSING sas aaaQ ZATERDAG 11 OKTOBER 1986 EXTRA PAGINA 31 Bijdragen: Paul Korenhol Leonard Bernstein Mahler: Symfonie nr. 9. Concertge bouworkest o.l.v. Leonard Bern stein. DG 419 208-1 (2 Ip's), 419 208-2 <2 cd's), 419 208-4 (2 mc's). Een uitgave waarnaar velen reik halzend zullen hebben uitgezien. De opening van het Holland Fes tival 1985 door het Concertge bouworkest onder Leonard Bernstein met de Negende Sum- fonie van Mahler bleek een van de grootste muzikale evenemen ten van de afgelopen jaren, en dat terwijl Amsterdam op het ge bied van Mahler-vertolkingen toch wel het een en ander ge wend is. Letterlijk met zijn hele lichaam dirigerend wist Bern stein het onderste naar boven te halen uit een orkest, dat op die gedenkwaardige avond zichzelf leek te overtreffen. Het schijnt dat sommigen zich hebben geër gerd aan de theatrale aanpak van de uitbundige Amerikaan, die ook doorwerkte in een extraver te vertolking met grootse clima xen, vulkaanuitbarstingen van klank die door brede tempi wer den gedragen, maar ook verstil de momenten waarin de emotio nele spanning bijna ondraaglijk leek te worden. Onvergetelijk blijft voor mij dat moment in het laatste deel, toen Bernstein zijn stokje in twee handen nam en met een langzame beweging die ergens bij zijn voeten begon en hoog bo ven zijn hoofd eindigde, de over- weldigendste climax uit het or kest wist te trekken die ik ooit in een concertzaal gehoord heb. De bandopname van dat concert heb ik ruim een jaar gekoesterd, maar de DG-uitgave steekt daar met kop en schouders bovenuit: schitterend van klank en met een enorme helderheid en diepte werking. De absoluut ruisloze 'cd's die soms een zacht kuchje van het publiek laten horen, brengen bovendien de sfeer van het Concertgebouw bijna tast baar in de huiskamer. Het aan grijpendste moment blijft echter het adagissimo aan het slot. In het Concertgebouw volgde daar op een eindeloze stilte, die het bij deze uitgave makkelijk maakte het applaus weg te snijden. Voor één keer vind ik dat niet jammer. dig effectwerk. In die discipline en de dosering van effecten ligt dikwijls echter de grote kracht van Abbado en zo weet hij ook hier tot uitgebalanceerde vertol kingen te komen, die in hoge ma te profiteren van het tot in de kleinste details verzorgde orkest- spel en een geraffineerde opna me. Dat komt echter nog meer tot uiting in 'Ma Mère l'Oye' en in de 'Pavane', twee werken waarin de Italiaanse dirigent merkbaar ook zijn gevoel voor lyriek kan ontplooien. Claudio Abbado Ravel: Bolero, Rapsodie Espagnole, Ma Mère l'Oye, Pavane pour une In fante défunte. London Symphony Orchestra o.l.v. Claudio Abbado. DG 415 972-1 (lp), 415 972-2 (cd). Een goed idee om een geheel aan het populaire werk van Ravel ge wijde plaat nu eens niet op te vullen met zowel de 'Bolero' als 'La Valse'. Met alle respect voor deze twee composities moeten we toch constateren dat ze bij veelvuldige beluistering eerder zullen gaan vervelen dan de 'Rapsodie Espagnole' en zeker het ballet 'Ma Mère l'Oye' die wel allebei op deze plaat te vinden zijn. Aan de andere kant blijft zo'n 'Bolero' toch fascinerend van instrumentatie en bij elke nieuwe uitvoering is het weer in teressant de opbouw te volgen. Bij Abbado ligt het accent sterk op het ritme en blijft de cli max altijd gedisciplineerd, alsof de dirigent bang is voor overda- Kathleen Battle. Kathleen Battle Mozart: Aria's (incl. het motet 'Ex- sultate, jubilate'). Kathleen Battle (sopraan) met het Royal Philharmo nic Orchestra o.l.v. Andre Previn. EMI 067-2704061 (Ip). CDC 7473552 (cd). Salzburg Recital. Liederen en aria's van Puree», Handel, Mendels sohn, Rich. Strauss, Mozart en Fau- ré, spirituals. Kathleen Battle (so- De jonge Amerikaanse sopraan Kathleen Battle excelleerde tot nu toe vooral in het theater. Door haar zilveren timbre en haar le vendige spel werden haar Blond- chen ('Entführung'), haar Despi- na ('Cosi fan tutte') en haar Su sanna ('Le nozze di Figaro') een feest voor oog en oor. Gelijktij dig verschenen nu op EMI een plaat met Mozart-aria's en op DG een live-opname van een recital, waarbij zij wordt begeleid door de dirigent James Levine, met wie zjj al sinds 1973 regelmatig optreedt. Men kan zich afvragen of de grote concertaria's van Mozart niet beter tot hun recht komen in handen van sopranen met een warmer timbre, maar aan de an dere kant weet Kathleen Battle zoveel stijlgevoel, begrip en vooral charme in haar voor dracht te leggen, dat het resul taat beslist de aandacht waard is en ondanks enkele oneffenheden in de hoogte menigeen voor een aangename verrassing zal plaat- S(Het recital dat zij in 1984 tij dens de Salzburger Festspiele verzorgde, doet aanvankelijk eveneens veronderstellen dat een rijper sopraangeluid hier meer op zijn plaats zou zijn, maar al tijdens de tweede titel, 'Music for a While' van Purcell, blijkt dat de zangeres wel degelijk weet waarmee zij bezig is. 'O Had I Jubal's Lyre' van Handel is adembenemend, de liederen van Mendelssohn, Strauss, Mozart en Fauré munten uit door een zeld zame combinatie van muzikali teit met een schijnbare naïveteit, en de vier spirituals aan het slot vormen een deels ingetogen, deels uitbundig slot van een op merkelijk recital. Kathleen Batt le is een zangeres om in de gaten te houden. Radu Lupu Mozart: Kwintet in Es, KV 452 - Beethoven: Kwintet in Es, op. 16. Radu Lupu (piano), Han de Vries (ho bo), George Pieterson (klarinet), Vi cente Zarzo (hoorn), Brian Pollard (fagot). Decca 414 291-1 (lp), 414 291-2 (cd). De pianist Radu Lupu heeft on langs een Edison behaald met een plaat die hij samen met zijn collega Murray Perahia opnam, maar over het algemeen blijft hij onverdiend enigszins in diens schaduw. Daarom is het prettig een plaat te kunnen signaleren, die het meesterschap van Lupu ondubbelzinnig op de voorgrond plaatst. De twee grote kwintetten voor piano en blazers van Mozart en Beethoven krijgen hier uit voeringen, die zowel muzikaal als technisch vlekkeloos gereali seerd zijn en die voor de toe komst als maatgevend mogen worden gesteld. Het spel van Lu pu valt op doordat virtuositeit en frasering altijd in dienst lijken te staan van de grote lijnen, maar het zou oneerlijk zijn de pianist alleen alle eer te gunnen. Het aandeel van De Vries, Pie terson, Zarzo en Pollard staat op het hoogste internationale ni veau en het stemt tot vreugde dat het mogelijk is musici van deze klasse uit de gelederen van het Concertgebouworkest te halen. De opnamen werden gemaakt in de Kleine Zaal van het Concert gebouw en ook dat is een reden om trots op te zijn, want er zijn weinig plaatopnamen uit de af gelopen jaren waarbij in balans, warmte, spreiding en helderheid een dergelijke graad van perfec tie werd bereikt. Jaap van Zweden Ode aan Amadeus - deel 2. Jaap van Zweden (viool), Han de Vries (hobo), Anneke de Vries (fluit), Louis van Dijk (piano), het Concertgebouw Ka merorkest o.l.v. Jaap van Zweden. Philips 830 373-1 (lp), 830 373-2 (cd), 830 373-4 (mc). In het kielzog van de film en op basis van succesvolle concerten produceerde Philips vorig jaar de plaat 'Ode aan Amadeus', waarop hoofdrollen waren toebe deeld aan Jaap van Zweden en fluitiste Berdien Stenberg. Op deze tweede plaat horen we naast Van Zweden de hoboïst Han de Vries en de jonge fluitiste Anneke de Vries (geen familie). Er is een wijziging in de opzet doordat werd afgezien van een langer werk als een compleet vioolconcert. Nieuw is trouwens ook, dat ar rangeur Harry van Hoof als twee de dirigent optreedt, waardoor enkele bezwaren tegen de voor Van Zweden nog ongewone combinatie van vioolspel en diri geren konden worden ondervan gen. Ook nu heeft Louis van Dijk weer een makkelijk in het ge hoor liggend stukje geschreven ('Allegro vivace') en door de vier solisten is dat met veel verve op de plaat gezet. De andere negen werkjes zijn allemaal van Mozart zelf, maar in arrangementen van Van Hoof en/of Van Dijk en daar over ben ik niet altijd enthou siast. Het arrangeren van Mozart staat gelijk met het verdunnen van wijn, waarbij ik bovendien het gevoel kreeg, dat er ook nog een flinke schep suiker door werd gedaan. Er wordt knap en met duidelijk enthousiasme ge musiceerd, maar mij is de echte Mozart toch liever. I Musici Respighi: Antiche Danze ed Arie per liuto. Barber: Adagio for Strings, op. 11. Rota: Concerto per archi. Elgar: Serenade for Strings in e, op. 20. I Musici. Philips 416 356-1 (lp), 416 356- 2 (cd). 416 356-4 (mc). Deze 'Meevaller van de maand' (alleen wat betreft plaat en musi- cassette) is vooral bestemd voor diegenen, die na alle Vivaldi's en Mozarts eens een ander geluid van I Musici willen horen. Een plaat met uitsluitend werken uit de twintigste eeuw zal misschien even verbazing wekken, maar de speltraditie van dit ensemble staat natuurlijk wel garant voor muziek met een sterk melodisch karakter. Dat geldt voor het be faamde 'Adagio' van Barber, maar ook voor de 'Serenade' van Elgar en de derde suite uit de 'Antiche Danze ed Arie' van Res pighi. De grote verassing van deze plaat is echter het in 1964/65 spe ciaal voor I Musici gecomponeer de 'Concerto per archi' van Nino Rota, de man die behalve enkele theaterwerken ook o.a. de film muziek voor Fellini's 'La Strada' (later omgewerkt tot het gelijk namige ballet) op zijn naam heeft staan. Vooral in die muziek be wijzen de leden van I Musici dat zij van meer markten dan alleen de 18de-eeuwse thuis zijn, maar daaraan dient toegevoegd dat het tweede deel van Rota's concert, een scherzo dat sterk op 'La Stra da' lijkt terug te grijpen, ook al les in zich heeft om een 'hit' te worden. Jaap van Zweden, Anneke de Vries en Han de Vries. Horizontaal: 3. Tot het uiter ste zal ik voor een vreemde heerser zijn, tot ik er dood bij neerval. 8. Misschien hebt u er wat aan, verkeerde pijn, die geef ik door. 9. Kippenpa leis op de Veluwe. 11. Daarin verstaan we elkaar... 12. terwijl in Noord-Holland de verf gebogen is. 16. Hij schuift behoorlijk veel op de lange baan. 17. Wat is het weer mooi, maar grillig... en duur... 19. Die geeft me toch een straal. 21. Iedereen is met R voor de straten, overal. 22. Een leuk winkeltje, oor spronkelijk uit Londen. 23. Levendigheid op het toilet? Verticaal: 1Als je niet voor deze in Amerika bent, staat het wel tegenover elkaar. 2. Fruitziekte waar een paard immuun voor is. 4. Waar ge beurd. 5. Reclameadviseurs? 6. Zit vast om u als u erg koud bent... 7. terwijl er hier een gezwel in u zit, vol gens de bol. 10. Instantie die Q HEKS na miai nijverheid op de plank heeft staan. 13. Een schaap op de kop, ja op de kop van een in sect, dat is me een dier. 14. U op 't water met uw gezeur. 15. Pijn beneden in je lichaam, zo ben je overwonnen. 17. Het is een handeling om er deze in het oog te krijgen. 18. Dit zal het op aarde wel altijd blijven. 20. Dat zit goed, het lijkt of het je neus uitkomt. De prijs van ƒ25,- werd toege kend aan G.P. Leliveld-Brouwer, Dorpsstraat 50, 2445 AN Aarlan- derveen. De prijs wordt de winnaar toe gezonden. Oplossingen onder vermelding van 'Puzzel' voor donderdag op briefkaart of in enveloppe zen den aan Redactie Leidsch Dag blad, Postbus 54, 2300 AB Lei den. De match Karpov-Kasparov is toch in een anti-climax geëin digd Vooral het buitengewoon flauwe spelletje van Karpov om in een totale remisestelling af te breken in de laatste partij,om zich zodoende een ovatie voor Kasparov te besparen, was stui tend. Kasparov heeft dus toch op tyd zijn evenwicht hervonden en alsnog de match in zijn voordeel beslist. Dat is voor de schaakwe reld op zich waarschijnlijk een goede zaakDe positie van de Fi- de-president Campomanes, niet bepaald een integer persoon, is hierdoor aan het wankelen ge bracht. Of dit voldoende is om zijn herverkiezing te voorkomen zal binnenkort blijken tijdens de Fide-vergadering in Dubai. Als het aan Kasparov ligt zal hij moe ten vertrekken maar de makke lijk te manipuleren vertegen woordigers van de ontwikke lingslanden zouden wel eens op de hand van Campomanes kun nen zijn. O De laatste tijd wordt dammin- nend Nederland overspoeld met kleine toernooien, waarbij of de spelers worden uitgenodigd, of ieder kan meedoen via een open inschrijving. Een zeer positieve ontwikke ling voor de damsport in Neder land. Helaas zijn echter de echt grote toernooien, die ook voor het grote publiek interessant zijn, zoals het Suikertoernooi en het K.S.H. toernooi verdwenen. Het profdammen zoals het scha ken kent komt daardoor nooit van de grond. Een greep uit de grote bak met kleine toernooien: Rabenhaubt- toernooi, Rondje Goffert, Nie- land toernooi, Paastoernooi, M.N.P. toernooi en zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Uit al deze toernooien heb ik een partij gelicht, die gespeeld is in het tweede Nieland toernooi en gaat tussen twee "groten" van vroeger. Geert van Dijk-Wim de Jong. 1. 32-28 18-22 2. 37-32 12-18 3. 41-37 7-12 4. 46-41 1-7 5. 31-26 19- 23 6.28x19 14x23 7.32-28 23x32 8. 37x28 16-21 9. 41-37 21-27 10. 28- 23 18x29 11. 34x23 10-14 12. 37-31. De beste Nederlandse prestaties tijdens het WK werden zonder twijfel geleverd door André Mul der en Max Rebattu, die 6e wer den in het open toernooi en Jet Pasman en Anneke Simons die 4e werden bij de dames. André Mulder en Max Rebattu speelden constant boven het ge middelde, maar in de voorlaatste finalezitting sloeg de man met de hamer toe. 'Ik kon geen aas meer van een heer onderscheiden', zei André Mulder. Diepe kringen onder zijn ogen bewezen hoe moe hij was. Met 45% zakten Mulder-Rebattu weg in de anoni miteit, maar een geweldige eind sprint bracht ze terug by de top. In de laatste ronde boekten ze een leuk succesje tegen titelhou ders Stansby-Martel. V9 9HVB8 OH V983 64 A83 N H 10 7 6 4 <3A 10 6 5 w n C?32 OIO 7 54 W_,U OB6 10 3 Z ♦HB52 B52 C> 974 O A2 A V987 Noord, niemand. Noord ópen- de 1 Ha, zuid 2 KI, noord 2 Ru, zuid 2 SA, rondgepast. Het bie den is minder echt dan het lijkt. Zuids 2 KI is een soort afwacht- bod en noords 2 Ru toont precies een vierkaart harten en zegt dus IN DE SERIE beroemde perso nen heeft Frankrijk op 5 mei een zegel van 1,80 franc gewijd aan Jean-Baptiste Marie Vianney (1786-1859), die in 1925 door paus Pius XI heilig werd verklaard. Op de zegel een portret van de heilige en het kerkje van Ars. De Federatie van Franse post zegelverenigingen heeft dit jaar haar nationaal congres in Nancy gehouden. Zoals gebruikelijk is naar aanleiding daarvan ook een zegel verschenen (20 mei), die een beeld geeft van de congres- stad. De zegel van 2,20 franc toont de Poort de la Craffe. Van 24 september tot en met 5 oktober werden in diverse ste den in Frankrijk de WK-volley- bal heren gehouden. Op 26 mei werd reeds een 2,20 fr.-zegel (met spelmoment) aan dit evenement gewijd. De toeristische serie werd op 9 juni uitgebreid met een 2,50 fr.- zegel met daarop beeldhouwwer ken uit het klooster Notre-Dame- en Vaux, Marne. Een week later (16 juni) volgde weer een toeristi sche zegel. Nu in de waarde van 2,00 franc met daarop een prach- O (nog) niets omtrent de ruiten. Martel startte niet met schoppen, maar met ruiten en dat bleek fa taal. Zuid nam wests boer met het aas en speelde harten, voor de heer, gevolgd door Ha V voor het aas. (André Mulder speelde zelf de 9 bij). Martel speelde vlot een harten terug, maar zuid liet zich niet in de luren leggen. Hij legde de 8 en maakte, aldus de eerste extra slag. Ha B werd ge volgd door de klaversnit en Ru 2. West legde klein en zuid, na enig nadenken, op tafel de 9. Het is tenslotte paren en wie dit soort kansjes op overslagen niet mee neemt, scoort niet hoog. Mulders beslissing bleek prima en de uit eindelijke 10 slagen leverden een lekkere score op. A B 10 5 4 9AH9642 OIO 7 V863 N *0972 8 W 0 All s OHV9873 - OB5 V10 door Rinie Kuijf Een ander fenomeen in de schaakwereld is Viktor Kortsnoj. Afgelopen zondag j.l. gaf hij weer eens zijn mening over Karpov Hij ging deze keer zelfs zo ver dat hij een oogaandoening die hij op dit moment heeft wijtte aan de 'straling' die de Russen tijdens de match in Baguio tussen hem en Karpov gebruikt zouden heb- ben.Deze op zich aardige man draaft in zijn afkeer van alles wat Sowjet autoriteit is af en toe flink door. De match werd door Kasparov in de tweëentwintigste partij als volgt beslist: Diagram na 40..td2. a b c d e f g li. IS Kasparov gaf met wit de enig winnende zet af 41 pe5-d7!. De inleiding tot een beslissende ko- ningsaanval. Er volgde 41..txd4 42 pfB Kh6 43 tb4! de pointe, wit moet Df4 met dameruil vermij den. 43...tc4 ,na 43...txb4 44axb4 d3 wint 45 Dd6 eenvoudig. 44.tx- c4 dxc4 45 Dd6 c3 46 Dd4 en zwart moest opgeven daar een dodelijk schaak op de diagonaal- cl-h6 niet te verhinderen is. door Hans Vermin Een geheel nieuwe zet in deze opening 13-18 13. 39-34 18x29 14. 34x23 20-24 15.40-34 14-20 16. 34- 29 9-13 17. 43-39 13-18 18. 48-43 4-10. Deze "scheve" zet zorgt er voor dat wit op zyn rechter vleu gel niet verder komt: na 45-40 zyn zowel 40-34 als 39-34 verbo den. 18. 48-43 had daarom wel licht beter vervangen kunnen worden met 45-40 en 39-34. 19. 42-37 11-16 20.45-40 7-11 21.50-45 16-21. De naam Wim de Jong is voor my verbonden met het nu ontstane partie Bonnard, omdat er geen speler is die vaker dit spelsysteem op het bord heeft gehad als hij. In plaats van partie Bonnard zou partie De Jong geenszins misstaan. 22. 37-32 20- 25 23.29x2015x24 24.32-2818x29 25. 39-34 10-15 26. 34x23 5-10 27. 47-42 3-9 28. 43-39 9-13 29. 49-43 13-18 30.39-34 18x29 31.34x2315- 20 32.40-34 10-15 33.34-29 8-13 34. 45-40 25-30 35. 23-19 2-8. De wild west is compleet. 36. 29-23 20-25 37. 44-39 13-18 38. 19-14 18x29 39. 40-34 29x40 40. 35x44 8-13 41. 28- 23 22-28 42. 31x22 28x10 43. 44-40 17x28 44. 26x19 24x13 45. 33x22 10-14 46. 36-31 30-35 47. 22-18 35- x33 48.18x20 25x14 49. 38x29 14- 19 50. 31-27 11-17 51. 43-39 19-24 52. 29x20 15x24 en de spelers kwamen remise overeen. Als u dit weekend toevallig niets te doen heeft, dan kan ik u aanbe velen om deze partj te analyse ren. U zult zeker voor beide spe lers een winst kunnen vinden. door Ton Schipperheyn w o Z +AHB95 Chris Niemeijer en Eddy Roos- nek speelden alleen het viertal- lentoernooi. Tijdens de bijna 400 spellen die bij dat evenement werden afgewerkt, verslechterde de verstandhouding dusdanig dat besloten werd het parentoer- nooi maar niet te spelen. In de wedstrijd tegen Pakistan, de la tere finalist, zorgde Niemeijer voor een stunt die het gesprek van de dag werd. Oost, NZ kwetsbaar. Oost opende 1 KI, zuid 1 Ha, west 1 Sch. Noord zat de beroemde Pa kistaanse sterspeler Zia, die het bieden tot nu toe met enige ver bazing had aangehoord. Hij pas te oost 2 Sch, zuid pas, west 3 Ru. Zia paste opnieuw waar op oost 4 Ha bood, een splinter- bod dat de schoppenmanche vaststelt en sleminteresse toont. West maakte de bieding af met 4 Sch en toen kwam noord - eindelijk - tot leven. Hy bood 4 SA, azen vragen. Zuid toonde wat verbaasd één aas en moet be paald zijn geschrokken toen noord 6 Ha bood. Niemeijer als west evenwel geloofde niet dat Zia vrijwillig, kwetsbaar, op hol was geslagen en hij besloot te redden: 7 Ru. Een solo-actie die bar goed uitpakte. Zia doubleer- 2 de en startte met KI 7." West nam in de hand en speelde Ru H, voor het aas. Zuid .wist het nu ook al lemaal niet meer en speelde kla veren terug. Dat hield de schade beperkt tot twee down en dikke winst, want aan de andere tafel hadden Tammens-Kirchhoff 5 Ha geredoubleerd met een over slag gemaakt. door Hero Wit tig beeld van het kasteel van Lo ches. Op 26 juni werd weer een al lang lopende serie uitgebreid en wel de kunstserie. Deze keer wordt op een groot formaatzegel van 5,00 franc een eigentijds werk verbeeld: "Virginia" van Alberto Magnelli (1888-1971). Het 100-jarig bestaan van het Vrijheidsbeeld voor New York is gevierd met een dubbeluitgifte. Zowel Frankrijk (7 juli, 2,20 franc) als de Verenigde Staten (4 juli, 22 dollarcent) kwam met een zegel met hetzelfde beeld: het hoofd van la Liberté. Eveneens op 7 juli nog eens twee aanvullingen op de toeristi sche reeks: een lang formaatze gel (76 bij 22 mm) van 3,90 franc met daarop een deel van het 12e eeuwse plaatsje Bastide de Mon- pazier (Dordogne) en een 1,80 fr.- zegel met Filitosa, een prehistori sche vindplaats op Corsica. Op 8 augustus was het 200 jaar geleden dat Jacques Balmat (1762-1834) en Michel Gabriel Piccard (1757-1827) voor de ste keer de top van de Mont Blanc bereikten. Dit feit werd op 11 augustus gememoreerd met de uitgifte van een 2,00 fr.-zegel die beide bergbeklimmers toont; op de achtergrond de Mont Blanc. Dan verscheen op 8 september de in de vorige rubriek bespro ken 3,00 fr.-zegel met Maupertuis en La Condamine, de beide wis kundigen die er 250 jaar geleden op uitgestuurd werden om aan te tonen dat de polen zyn afgeplat. LIECHTENSTEIN heeft het by de emissies van 9 september in puur natuur gezocht Twee (weer) fraaie series vragen aan dacht voor "vruchten van het land" en dieren, waarop jacht mag worden gemaakt. Op de veldgewassen-serie: 50 rappen, witte kool en (water)knollen; 80 rappen, rode kool en 90 rappen, aardappelen, knoflook en uien. De "jachf'-zegels tonen: 35 rp., een reebok in het Ruggeller Riet; 50 rp., twee wintergemsen aan de Rappenstein en 1,70 fr., een hert in de Lawena.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 31