*Wij weduwnaars hebben de pech dat we man zijn' Pressiegroep vecht voor gelijke rechten Wetgeving binden aan de zorg voor kinderen' ZATERDAG 4 OKTOBER 1986 EXTRA PAGINA 23 Als een vrouw haar man verliest heeft zij recht op een aww-uitkering, nog eens aangevuld door een pensioenuitkering van het bedrijf waar de man heeft gewerkt. Mannen die hun vrouw verliezen komen hiervoor doorgaans niet in aanmerking en vallen terug in de bijstand. Vandaar dat de ziektewet door hen nogal eens 'misbruikt' wordt om toch nog enigszins het hoofd boven water te houden. „Je zit op een snelweg zonder afslagen". door Margot Klompmaker Zijn eerste vrouw verloor Geer de Jager (33) acht jaar geleden. Toen hij op een avond van zijn werk thuis kwam, lag zij dood voor de kamer van hun vijf weken oude zoontje. Oorzaak: een nierziekte die zich fa taal had ontwikkeld. In 1981 trouwde De Jager opnieuw. Er werd een tweede kind geboren. De peu ter was net een jaar oud toen zijn moeder in shocktoestand raakte als gevolg van een niet onderkende longontsteking. Mond op mond-beademing mocht niet meer baten. De Jager was opnieuw we duwnaar. Het zoeken naar een antwoord op de vraag 'waarom hem dat is overkomen' heeft de man uit Voorburg voorlopig op een zijspoor gezet. Verdriet verdringt hij bewust door zich al maandenlang te con centreren op één ding: het recht om voor zijn eigen kinderen te kunnen zorgen. Een weduwnaar moet niet" alleen het verlies van zijn vrouw verwerken, hij wordt ook nog eens geconfronteerd met een flink brok sociale ongelijkheid. Of zoals De Jager het uitdrukt: „Wij we duwnaars hebben de pech dat we man zjjn'. Een vrouw die haar man verliest heeft recht op een speciale 'uitkering in het ka der van de algemene weduwen- en we zenwet (aww). Geen vetpot, maar toch een aardig bedrag, variërend van 1100 tot ruim 1500 gulden bruto per maand, afhankelijk van de vraag of er kinderen zijn. Dit bedrag wordt nog eens aange vuld met de pensioenuitkering van het bedrijf waar de man heeft gewerkt. Bo vendien kan de vrouw, als ze wil, er een baantje bij nemen. Het geld dat zij ver dient wordt niet gekort op haar aww-uit kering. Mannen die hun vrouw verliezen ko men echter niet voor de aww in aanmer king. Als hun vrouw een baan had, kun nen ze bovendien in de meeste gevallen geen aanspraak maken op het pensioen, al heeft hun echtgenote daarvóór maan delijks premie betaald. Bij veel bedrij ven wordt het pensioen alleen aan de Duizendpoot De weduwnaar heeft weinig keus. Hij heeft geen recht op een aww-uitkering. Wel kan hij terugvallen op de bijstand, maar dan wordt het merendeel van wat hij bijverdient op zijn uitkering ingehou den. Een part-time baan combineren met een uitkering - zoals een weduwe wel kan - zet financieel dus geen zoden aan de dijk. Andere mogelijkheid is een volledige baan buitenshuis houden, de kinderen overdag laten opvangen door een gezinshulp of familie en 's avonds zelf het huishouden op zich nemen. Een taak voor een duizendpoot. Dus loopt De Jager voor de zoveelste keer doelbewust in de ziektewet. Echt ziek is hij niet, 'hoogstens overspannen'. Maar de Voorburgenaar ziet geen andere mogelijkheid. "Een kind heeft recht op een ouder. En ik wil het recht mijn eigen kinderen te kunnen verzorgen. Moet ik ze dan maar in een pleeggezin stoppen? Of een gezinshulp in huis nemen? Dat is ook geen oplossing. Hier in Voorbug is het gewoon slecht geregeld. Ik kreeg steeds verschillende hulpen. Dat is voor de kinderen niet goed. Net als ik er een had ingewerkt en de kinderen aan haar gewend waren, kwam er weer een an der". De Jager erkent volmondig dat het zich ziek melden terwijl hij niet ziek is geen oplossing is. "Daar is de ziektewet niet voor bedoeld". Maar hij weet het ook niet meer. "Ik wil de verantwoorde lijkheid niet op een ander afschuiven, op familie, buren of kennissen. Dat doe ik niet". De Jager is niet de enige weduwnaar die de ziektewet 'misbruikt'. In een rap port van de Nederlandse Gezinsraad uit 1985 staat letterlijk: „Op dit moment is het gebruikelijk via oneigenlijk ziekte verzuim dagen vrij te maken voor de op vang van kinderen". De raad voegt eraan toe dat de weduwnaar vaak weinig an ders kan. Hét probleem van de weduwnaar is het combineren van een volledige baan buitenshuis met een huishouden met kinderen, meent de raad. Als de weduw naar ervoor kiest zelf voor zijn gezin te zorgen, stelt hij doelbewust zijn leven in dienst daarvan. De vader rent van 's morgens vroeg tot 's avonds laat. De kin deren moeten eten, er netjes uitzien, naar de dokter of tandarts. Het huis moet worden schoongemaakt en opge ruimd, er moeten boodschappen wor den gedaan en eten gekookt. Dit alles in combinatie met een volledige baan. Veeleisend Voor iedere alleenstaande ouder is de ze combinatie veeleisend en moeilijk. Maar helemaal een probleem voor een man met een volledige baan die boven dien niet gewend is een huishouden draaiende te houden. Mannen, consta teert de raad, zijn doorgaans niet altijd even handig en hebben geen zin of tijd om op koopjes af te gaan. "Met dit rapport dat ook aan de Twee de Kamer is gestuurd, is dus niets ge beurd", constateert De Jager. "Het is verdwenen in een la". De Voorburgenaar vindt het hoog tijd dat er iets aan de ongelijke behandeling van weduwnaars wordt gedaan. Onlangs heeft hij een organisatie opgericht voor lotgenoten die in hetzelfde wankele schuitje zitten. Honderden hebben zich aangemeld. Inmiddels heeft De Jager gesprekken achter de rug met verschil lende politieke fracties van de Tweede Kamer. Maar concrete resultaten zijn er nog niet. Een van de weduwnaars die zich t»ij De Jagers organisatie heeft aangesloten, is de 30-jarige vrachtwagenchauffeur Ton Wijfje uit Leiden. Zijn vrouw over leed twee jaar geleden aan een hersen bloeding. Hij bleef achter met een baby van 5 maanden en een geestelijk gehan dicapt kind van 4 jaar. Ook hij komt er rond voor uit dat hij zich ziek meldt om zijn kinderen te kunnen opvangen en wanneer hij de spanning niet meer aan kan. Ondanks de hulp die zijn zuster hem biedt. „Het blijft zwaar", constateert de Lei- denaar. "Ik ben vrachtwagenchauffeur en moet me echt haasten om 's middags op tijd thuis te zijn. Even uitblazen is er van 's morgens vroeg tot 's avonds laat". "Wat ik wil is een behoorlijke uitke ring, zodat ik kan thuisblijven en zelf voor mijn kinderen kan zorgen. Dan is die druk van me af. Nu werk ik me het ongans, zit geen tel en ben uitgeblust. Ik word gewoon geleefd". De Jager pakt er een Libelle bij van enkele weken geleden en wijst op een interview met oud-politicus Hans Wie gel, de meest bekende (inmiddels ex- )weduwnaar van Nederland. "Ik heb al eens naar Libelle geschreven", vertelt hij, "om aandacht te vragen voor onze problemen. Nooit meer wat van ge hoord. Zo'n interview is een mooie aan leiding om weer eens te reageren. Kijk, die Wiegel heeft met zijn wereldsalaris destijds de opvang van zijn kinderen goed kunnen regelen. Gewoon een gou vernante in huis". Blok beton Wijfje en De Jager zeggen dat ze heb ben geleerd zich op te stellen 'als een blok beton'. De Jager: "De buitenwereld snapt niets van je problemen en reageert soms heel bot. 'Ach joh, je bent pas 33, je trouwt wel weer', wordt er gezegd. Je Geer de Jager, met zijn zoons Michael (8) en Randy (20 maanden): „De buitenwereld snapt niets van je proble- men". <fot° GPD> moet een brede rug hebben, anders ga je kapot. Door je omgeving voel je je onder druk gezet. Je moet er voortdurend op attent zijn dat je kind er netjes en ver zorgd uitziet, gewassen in schone, hele kleding. Anders hoor je weer commen taar. Op alles wordt gelet". "Laatst had ik boodschappen gedaan en zat ik om een uur of half vijf 's mid dags ergens een kop koffie te drinken.* Word ik 's avonds opgebeld: of ik mijn kinderen niet verwaarloos door koffie te drinken op een moment dat de school al uit is. Daar word je toch niet goed van?", moppert De Jager. Ton Wijfje vult aan: "Watje ook nekt is de eenzaamheid. Er zijn heus wel vrou wen die belangstelling voor me hebben, maar zodra ze die kleine meid zien ha ken ze af'. 'Die kleine meid' is de vijfjari ge Jeanett, een mongooltje, dat zichzelf stilletjes vermaakt met het slopen van een schrift en het onderzoeken van de tas van de verslaggeefster. De Jager legt het gevoel van eenzaam heid nader uit. "Twee keer heb ik dat proces van vereenzaming meegemaakt. Op de begrafenis wil iedereen je helpen, maar in dé praktijk sta je er alleen voor. Vrienden en kennissen zie je niet meer, omdat ze bang zijn over de dood te pra ten. Ze zeggen "kom gerust eens langs", terwijl ze weten dat je aan huis bent ge bonden door de kinderen. Als iemand aan je vraagt 'hoe gaat 't?' en je ant woordt 'slecht', lopen ze snel door. Je hoort blijkbaar te zeggen dat het goed met je gaat, anders is zo'n gesprek veel te eng. Die reactie van de mensen Toen het me de tweede keer overkwam was ik weliswaar gewaarschuwd, -maar toch kwam het nog hard aan. Je zit op een snelweg zonder afslagen. Je durft nauwelijks aan relaties te beginnen, van wege de angst dat het weer mis zal gaan". De Jager zegt zich bewust vast te bij ten in de strijd voor een uitkering. Aan een rouwproces, het verwerken van zijn verdriet, is hij nog niet toegekomen. "Ik ben wel bang dat de klap nog gaat ko men", realiseert hij zich. Dezelfde rechten Weduwnaars willen niet meer dan de zelfde rechten als vrouwen die hun man hebben verloren, stelt De Jager duide lijk. "Ik praat echt niet alleen voor me zelf. Er zijn in dit land ongeveer 9000 we- duwnaren met kinderen. Wat moetje als man alleen met je kinderen? Moet je ze maar in een crèche of bij-je ouders weg stoppen? 't Zijn geen wegwerpartikelen. Daar neem je geen kinderen voor". Hij voegt eraan toe: "Het gezin wordt altijd de hoeksteen van de samenleving genoemd. Op het moment dat je vrouw wegvalt, ben je als man niet eens meer het zand tussen die stenen". Er is voor De Jager en zijn medestan ders een heel klein lichtpuntje. In de be groting van Sociale Zaken voor volgend jaar staat vermeld dat het ministerie van plan is de ongelijke behandeling van we- duwnaren aan te pakken. Ook mannen zullen het recht op een aww-uitkering krijgen. Maar er zit een addertje onder het gras: bijverdiensten zullen voortaan op de aww-uitkering in mindering wor den gebracht. Waarmee de weduwnaren weer even ver zullen zijn als nu het geval (Meer informatie over deze problematiek: Geer de. Jager, Allard Piersonkade 5, Voor burg, telefoon 070-866142). Leidenaar Ton Wijfje: met zijn twee kinderen: „Wat je ook nekt is de eenzaamheid". (toto wim Duwman» In 1973 bracht de Nederlandse Gezins raad een rapport uit waarin de toenma lige regering al werd geadviseerd de al gemene weduwen- en wezenwet uit te breiden tot een algemene weduwen-, wezen- en weduwnaarswet. Maar dat is er tot nu toe niet van gekomen. Sinds 1976 zijn er binnen de Europese Gemeenschap wel richtlijnen opge steld voor gelijke behandeling van man en vrouw. De drie eerste richtlij nen zijn bindend voor alle lidstaten. Voor een gelijke behandeling van man en vrouw na het overlijden van een van beide partners, zijn de derde en zesde richtlijn van belang. Maar die twee richtlijnen bevatten nog geen verplich ting tot gelijke behandeling binnen de voorzieningen voor nabestaanden. Aanvulling Vorig jaar kwam de Nederlandse Ge zinsraad - naar aanleiding van de EG- richtlijnen - met het rapport 'Weduw naars met jonge kinderen'. Op 1 januari wordt de zesde EG-richtlijn voor alle lidstaten verplichtend. Deze gaat over gelijke behandeling binnen de beroeps regelingen. Daaronder vallen de over eenkomsten die voortvloeien uit een arbeidscontract en die een aanvulling vormen op de bestaande wettelijke voorzieningen van de sociale zeker heid. Dat lijkt een opklaring, maar zo is het toch niet. De lidstaten zijn bevoegd deze richtlijn naast zich neer te leggen op punten waar een wettelijke voorzie ning ontbreekt. En dat is het geval is bij de pensioenen voor nabestaanden, in ons land de aww. Meer soelaas lijkt de derde richtlijn te bieden. Wanneer namelijk de Euro pese Commissie de resolutie van het Europees Parlement betreffende die derde richtlijn overneemt, dan zijn de lidstaten verplicht een wettelijke voor ziening voor weduwnaarspensioenen te treffen. Dat zou betekenen dat met ingang van 1 januari ook in werkne mersovereenkomsten een voorziening voor een weduwnaarspensioen ver plicht wordt, zoals de zesde richtlijn bepaalt. Haya Maij-Weggen, lid van het Euro pees Parlement voor het CDA, wil zich inzetten voor gelijke behandeling van weduwen en weduwnaars. In het NOS- radioprogramma 'Zo kan het ook' zei ze onlangs: „Wij hebben in 1984 al ge vraagd het element gelijke behande ling van weduwen en weduwnaars aan de Europese richtlijnen toe te voegen. Er is ook een aanvullende regeling van uit Europa toegezegd. We verwachten die eind van dit jaar, maar dan zal het toch nog zo'n twee jaar duren voordat die in Nederland zelf zal worden uitge voerd". Ze geeft toe dat aanpassing altijd om budgettaire redenen opzij werd gescho ven. Er zouden in één keer zo'n achtdui zend uitkeringsgerechtigden bij ko men, dat kost geld. Mevrouw Maij-Weg- gen: "Ik pleit voor een budget-neutrale oplossing. Dat zou ook echt kunnen. Nu is het inderdaad zo dat weduwen van boven de veertig, zonder kinderen maar wel met een eigen baan en een pensioen van hun overleden echtge noot, ook die aww-uitkering daar nog bovenop krijgen. Het is een in aantal toenemende groep, die deze uitkering automatisch krijgt. Men gaat er nog. steeds van uit dat alle vrouwen van bo ven de veertig economisch afhankelijk zijn. Dat is in toenemende mate niet Afbouwen "Men zou nu voor die groep de zaak kunnen afbouwen. Natuurlijk moeten bestaande rechten niet aangetast wor den, maar je zou tegen vrouwen die nu 38 of 39 jaar zijn kunnen zeggen: als u een baan hebt en u wordt weduwe, kunt u niet meer automatisch rekenen op een uitkering. Dat geld zou dan kun nen worden gebruikt om weduwnaren met jonge kinderen wel een uitkering te geven. Dus de weduwenuitkering wijzigen in die zin, dat je haar bindt aan de zorg voor kinderen. En niet dat je haar bindt aan het vrouw zijn of man zijn". (GPD)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 23