Protest van
mijnwerkers
in Z.-Afrika
Zuid-Libanon voor Israël grote zorg
Geen twistpunten op
conferentie 'TsjernobyF
Bonn houdt vast
aan kernenergie
■mimi-
Parijs onderhandelt
met terreur-groep
Staatsgreep
in Togo
mislukt
Vrouw (70)
tien dagen
onder puin
EG wil milieu-inspecteurs
DONDERDAG 25 SEPTEMBER 1986
JOHANNESBURG - Ongeveer 5000 mijnwerkers hebben
gisteren in Secunda, op twee kilometer van de Kinross-
goudmijn, dë dood van 177 collega's herdacht. De 177
Zuidafrikaanse mijnwerkers, op vijf na allen zwart, kwa
men vorige week om het leven, toen na een brand giftige
gassen vrijkwamen.
Negen gevechtswagens van de po
litie, enige tientallen andere poli
tiewagens en een helikopter hiel
den de demonstratieve bijeen
komst, die zes uur duurde, in de
gaten. Het was aan het doortasten
de optreden van de organisatoren
van de herdenkingsbijeenkomst te
danken, dat ernstige problemen
konden worden voorkomen.
door
Ruud de Wit
Volgens de secretaris-generaal
van de Nationale Unie van Mijn
werkers (NUM), Cyril Ramaphosa
waren met name de mijnwerkers
van de Kinross-mijn door veilig
heidsagenten geintimideerd om
niet naar de herdenkingsbijeen
komst te gaan.
Ramaphosa zei van mijnwerkers
vernomen te hebben, dat de agen
ten met wapens en honden door de
pensions op de mijn waren gegaan
en de mijnwerkers hadden be
dreigd met geweld en ontslag, als
ze niet aan het werk zouden gaan.
Maar van twee andere mijnen wa
ren nagenoeg alle dagploegen niet
aan het werk gegaan en op twee
verdere mijnen was de opkomst
slechts 40 procent geweest.
Behalve Ramaphosa was de be
langrijkste spreker in het stoffige
en hete stadion van de woonwijk
Langverwacht Winnie Mandela, de
vrouw van de tot levenslang ver
oordeelde ANC-leider Nelson Man
dela. „Ik ben hier namens onze lei
ders van het ANC naartoe geko
men om jullie te vertellen dat de
tijdpn van retoriek voorbij zijn".-
"jullie mijnwerkers, mensen die
door de uitbuitingspraktijken van
de blanke goud- en kolenbazen
reeds zoveel collega's hebben zien
sterven, hebben de 'gouden' sleu
tel van onze toekomst in handen.
Het moment komt dichterbij, dat
jullie zullen stoppen om het goud
en de diamanten van de blanken te
delven. Als het zover is, zullen we
vrij zijn", aldus Winnie Mandela,
die luid werd toegejuicht.
Ramaphosa en de voorzitter van
de NUM, James Motlatsi, vertel
den de mijnwerkers verder, dat de
vakbond zal doorgaan met het hou
den van een totale mijnstaking,
volgende week woensdag, 1 okto
ber. Ramaphosa zei ook dat de
NUM geen nieuwe ongelukken
meer zal dulden, die op de reke
ning van de mijndirecties kunnen
worden geschoven.
Boesak
Gisteren werd ook bekend, dat
de synode van de Nederduitse Ge
reformeerde Sendingkerk, domi
nee Allan Boesak heeft gekozen tot
de nieuwe moderator. Boesak ver
sloeg na een rumoerig verloop van
de synode zijn belangrijkste tegen
kandidaat, dominee Isaac Mentor
met slechts enige tientallen stem-
Mentor was de afgelopen vier
jaar moderator van deze 'gekleur
de' tak van de Zuidafrikaanse Ne
derduitse Gereformeerde Kerk
(NGK) en stond bekend als een
conservatief. Naar verwachting zal
de verkiezing van Boesak tot nieu
we moderator de toch al gespan
nen verhoudingen met de blanke
Zuidafrikaanse zusterkerk nog
verder verslechteren.
De blanke NGK heeft ruim 1 mil
joen leden en kan worden be
schouwd als de belangrijkste reli
gieuze steunpilaar van het apart
heidsbewind. De NG Sendingkerk
van Boesak heeft bijna 700.000 le
den.
Gisterochtend ontplofte ook een
kleine mijn van Russische oor
sprong in de tuin van het huis van
Del Kevan, de blanke directrice
van het rijkswoningbureau van So-
weto. Haar huis werd zwaar be
schadigd, evenals dat van haar bu
ren. Kevan kwam een maand gele
den in het nieuws toen ze in een
interview met het 'zwarte' dagblad
The Sowetan zei, dat zij door zou
gaan met de huisuitzettingen van
zwarte wijkbewoners, die blijven
weigeren hun huur te betalen. De
zelfde dag kwam het tot een bloe-
digë botsing tussen Soweto-inwo-
ners en lokale politie, waarbij min
stens 21 personen werden gedood.
ADVERTENTIE
Zuidafrikaanse mijnwerkers herinneren zich dat de mijnramp van vo
rige week geen losstaand incident was. (toto AP)
WENEN (AP/ANP/Rtr.AFP) - Een
verplichte melding van ongeluk
ken en een internationaal rampen
plan; die twee voorstellen staan
centraal op de gisteren in Wenen
begonnen conferentie van het VN-
atoombureau (IAEA). Vijfenzestig
van de honderddertien aangeslo
ten landen hebben vertegenwoor
digers naar Wenen gestuurd voor
beraad over de gevolgen van de
ramp in de centrale van Tsjerno-
byl. Op de eerste conferentiedag
zag het er naar uit dat een ruime
meerderheid het eens is met een
meldingsplicht en met een plan
voor gezamenlijke hulp bij onge
lukken.
Een woordvoerder van de mi
lieu-organisatie Greenpeace toon
de zich gisteren teleurgesteld over
de gekozen benadering: 'Zij zijn al
leen maar hier om de volgende
kernramp te bestrijden, en dat ach
ten wij een volstrekt bespottelijke
benadering', aldus Colin Hines. De
milieu-organisatie had verzocht
waarnemers naar de conferentie te
mogen sturen, maar dat verzoek
werd afgewezen. 'Het IAEA zou
zich moeten beraden over de vraag
hoe wij het nucleaire tijdperk ach
ter ons kunnen laten', zei hij. 'Wij
kunnen absoluut niet om het feit
heen dat deze technologie levens-
Botha ergert
zich aan
zwarte mede
passagiers
HONGKONG (UPI) - Volgens
het in Hongkong verschijnende
dagblad South China Morning
Post heeft de Zuidafrikaanse
minister van buitenlandse za
ken, Roelof Botha, tijdens zijn
recente Azië-reis krachtig ge
protesteerd tegen de aanwezig
heid van twee Nigeriaanse za
kenmannen in het eerste-klas-
se-compartiment van zijn vlieg
tuig.
De Post citeerde uit een ver
trouwelijk vluchtverslag van
de luchtvaartmaatschappij Ca
thay Pacific, waarin de chef-
steward de situatie beschreef
aan boord van vlucht 521, die
Botha en zijn gevolg op 7 sep
tember van Osaka in Japan
bracht naar Taipei in Taiwan:
"De heer Botha en leden van
zijn Zuidafrikaanse delegatie
waren klaarblijkelijk niet inge
nomen met de aanwezigheid
van twee zwarte eerste-klaspas-
sagiers. De heer Botha sprak de
chef-steward aan en wilde we
ten waar de heren vandaan
kwamen en waarom zij zich in
de eerste-klasse bevonden".
Botha deelde de chef-ste
ward vervolgens mee dat hij en
de zijnen nooit met Cathay Pa
cific zouden hebben gevlogen,
als zij hadden geweten dat men
'zulke mensen' ook had ge
boekt.
Eén van de medewerkers van
de Zuidafrikaanse minister was
op de twee Nigerianen toege-
stapt, maar de chef-steward
had hem tegengehouden en ge
zegd dat eventuele geweldple
ging tijdens een vlucht zeer
ernstige gevolgen kon hebben.
"Hij keerde met tegenzin
naar zijn plaats terug", aldus
het vluchtrapport.
De South China Morning
Post schreef dat Botha's kabi
net het incident had ontkend
en het "het zoveelste voorbeeld
van smerige leugens en kwaad
aardige propaganda" had ge
noemd.
PARIJS (AP) - De voormalige
Grieks-orthodoxe patriarch van
Jeruzalem, mgr. Hilarion Capudji,
zou eèn bemiddelingspoging on
dernemen om de problemen met
het terrorisme in Frankrijk op te
los?en. Volgens Franse kranten
zou Capudji maandag een gesprek
hebben gehad met de veroordeelde
terrorist Georges Abdallah. Abdal
lah is een van de drie terroristen
wier vrijlating werd geëist bij de
recente bomaanslagen in Parijs.
Capudji werd in 1974 in Israël
drie jaar gevangen gezet omdat hij
explosieven zou hebben opgesla
gen die bestemd waren voor de
PLO. De patriarch zou ook een ge
sprek hebben gevoerd met de mi
nister van veiligheid Robert Pand-
raud.
Volgens de Franse televisie zou
Capudji Abdallah tevergeefs heb
ben gevraagd een oproep te doen
om een einde te maken aan de aan
slagen.
Verder werd bekend dat de Fran
se politie gisteren vijf mensen
heeft aangehouden voor ondervra
ging. De vijf zouden banden onder
houden met de Franse terroristi
sche organisatie Action Directe die
mogelijk steun zou hebben ver
leend bij de recente bomaanslagen.
Verder werd bekend dat een
functionaris op het vliegveld Orly
een van de broers van Abdallah
heeft herkend. Het zou daarbij
gaan om Emile Abdallah die op 17
september aan boord stapte van de
vlucht Parijs-Wenen. Het vliegtuig
vertrok een paar uur nadat vijf
mensen waren gedood bij een
bomaanslag in een Parijse kleding
winkel. De verklaring van de lucht
havenfunctionaris wordt door de
politie als geloofwaardige bestem
peld.
Emile Abdallah is een van de
vier broers van George die worden
gezocht in verband met de aansla
gen in Parijs. De Franse politie zou
inmiddels naar Wenen zijn gereisd
van waaruit Abdallah een vlucht
naar Cyprus kan hebben genomen
om daarna per snelboot door te rei
zen naar Libanon.
Emile Abdallah verklaarde de
dag na de bomaanslag vanuit zijn
ouderlijk huis in het noorden van
Libanon dat hij het land nooit had
verlaten.
SOEDAN - De Soedanese regering
heeft "om veiligheidsredenen" een
luchtbrug met voedselhulp naar
het door honger getroffen zuiden
van het land verboden, zo is giste
ren vernomen van buitenlandse
hulpverleners. De luchtbrug had
dit weekend moeten beginnen met overval op een politiebureau
een voedselzending van 16 ton Bandoeng. President Soeharto ver-
naar Yirol, een plaats die is bezet wierp in januari een gratieverzoek
door rebellen van het zuid-Soeda- van hem, zo meldde Tempo,
nese bevrijdingsleger.
INDONESIË (AFP) - Volgens het
Indonesische weekblad Tempo is
op 12 september een radicale isla
miet geëxecuteerd. Het zou gaan
om Maman Kusmayadi (28) die in
1983 ter dood werd veroordeeld
wegens medeplichtigheid
TEL AVIV - Het Israëlische defen
siesysteem kampt met een door
Iran geïnspireerd sji'itengevaar in
Zuid-Libanon, waarvan de om
vang door de bloedige incidenten
van de laatste weken extra werd
onderstreept.
door
Willy Werkman
Niet alleen de Unifil-troepen,
maar ook het Zuidlibanese leger in
de door Israël gecreëerde 'veilig
heidszone', bij de Libanees-Israëli-
sche grens, hebben de laatste we
ken een bloedige prijs moeten be
talen voor de vastbeslotenheid van
Hizbollah, de 'Partij van God', de
islamitische revolutie van ayatol
lah Chomeiny in Zuid-Libanon te
verspreiden.
De Hizbollah, tot voor kort niet
meer dan een ongeorganiseerde
groep zelfmoordcommando-een-
heden, is de laatste tijd uitgegroeid
tot een 4000 man tellende, goed
van wapens en munitie voorziene
troepenmacht, compleet met uni
forms. De strijders, sterk religieus
gemotiveerde plaatselijke sji'iten,
worden geholpen, getraind en
vooral geinspireerd door honder
den vrijwilligers uit Iran.
Onder de 51 doden die vorige
week vielen bij de aanval van sji'i
ten op vier posten van het Zuidli
banese leger waren volgens defen
siespecialisten in Israël twee Ira-
niërs. Ze droegen Iraanse legeruni
formen en hadden rode banden om
hun hoofd, waarop geschreven
stond: „Wij zijn op weg om Jeruza
lem te bevrijden". De wapens die
zij droegen, behoorden tot de mili
taire transporten die Syrië - onder
Iraanse druk - via de Bekaa-vallei
naar Zuid-Libanon heeft laten ver-
De opkomst van Hizbollah als
militaire factor van betekenis is
een bron van zorg voor Israël. Was
het tot voor kort de gematigde sji'i-
tische Amal-beweging van Nabib
Berri waarmee de Israëlische gene
raals en hun beschermelingen in
Zuid-Libanon zich moesten con
fronteren, nu zijn het de Hizbollah-
fanatici die de Amal-militie drei
gen te verzwakken en die voor
geen enkele vorm van geweld te
rugschrikken om alle vreemdelin
gen uit Zuid-Libanon te verdrij
ven. Die vreemdelingen zijn de
Unifil-troepen, de Israëlische sol
daten die na het terugtrekken van
het Israëlische leger uit Libanon in
de 'veiligheidszone' zijn achterge
bleven, en het door de Israëli's ge
steunde Zuidlibanese leger. Met de
PLO-strijders werkt de Hizbollah
overigens wel samen.
Stappen
Volgens de Israëlische defensie-
deskundige Zeev Shiff kan worden
aangenomen, dat het Israëlische le
ger snel stappen zal ondernemen
om het nieuwe 'Hizbollah-offen-
sief het hoofd te bieden. Hij zegt
dat dit niet eenvoudig zal zijn, hoe
wel de Israëli's weten dat de Zuid
libanese dorpen J'ibshit, Tzedikin
en Ma'arakeh de belangrijkste
steunpunten zijn van de Hizbollahr
strijders. In J'ibshit is zelfs een
Hizbollah-centrum, gefinancierd
door Iran.
In de strijd tegen Hizbollah ziet
Israël de Unifil-troepen als een fac
tor die op z'n best getolereerd kan
worden. „Wij vragen geen enkele
regering de staat Israël te verdedi
gen", zei onlangs de Israëlische mi
nister van defensie Jitshak Rabin.
„Wij vragen geen enkele Franse,
Nederlandse of Noorse moeder be
zorgd te zijn om het lot van haar
zoon die in Unifil dient. Wij vragen
niet om het vertrek van de Unifil-
soldaten. Als ze willen blijven,
kunnen ze blijven, maar we zullen
onder geen enkele voorwaarde toe
staan dat Unifil zich langs de Israë-
lisch-Libanese grens zal installe-
Het stationeren van Unifil-troe
pen binnen de door Israël gecon
troleerde 'veiligheidszone' van
Zuid-Libanon zou leiden tot de op
heffing van het door Israël zwaar
gesteunde Zuidlibanese leger en
tot een sterke beperking van de Is
raëlische militaire activiteiten in
dat gebied.
En het zijn de niet altijd gepubli
ceerde Katsjoesja-raketaan vallen
van de Hizbollah op Noord-Israël,
die wat betreft Jeruzalem alle twij
fels wegnemen over de vraag wie
het Hezbollah-gevaar moet' aan
bakken. Zelfs wanneer dat bete
kent dat Israël opnieuw het risico
neemt in het Libanese
verzinken.
gevaarlijk is en dat geen enkele
conferentie erip zal slagen die min
der gevaarlijk te maken'.
Die houding vond in Wenen in
derdaad geen weerklank. Het ac
cent lag gisteren sterk op het voor
komen van ongelukken door meer
afspraken en een betere beveili
ging. Zo vindt minister Nijpels (mi
lieubeheer) dat er' internationaal
bindende regels moeten komen
voor de veiligheid van kerncentra
les. De huidige aanbevelingen van
het atoombureau zijn volgens hem
te vrijblijvend.
Nijpels kondigde aan vandaag te
zullen pleiten voor een vergaande
gelijkschakeling van normen en
waarden van radioactieve straling.
Het zogenaamde NUSS-pro-
gramma (nuclear safety standards)
van de IAEA bevat een groot aan
tal richtlijnen voor de veiligheid
van kerncentrales in de aangeslo
ten landen. In tegenstelling tot in
ternationale veiligheidsregels in de
lucht- en scheepvaart zijn de voor
schriften van de IAEA niet bin
dend. Niettemin worden ze door de
meeste landen nauwkeurig opge
volgd.
Het zal volgens minister Nijpels
echter niet eenvoudig zijn deze
richtlijnen verplicht te stellen. In
het najaar zal een groep van des
kundigen gaan bezien of het moge
lijk is de internationale veiligheids
voorschriften een verplichtend ka
rakter te geven.
BONN - De Westduitse regering
hoiidt vast aan het gebruik van
kernenergie. De regering acht het
stopzetten van de kerncentrales op
korte of middellange termijn on
mogelijk gezien de economische
en ecologische gevolgen.
door
Hans Hoogendijk
Dat blijkt uit het gisteren gepre
senteerde energierapport van mi
nister van economische zaken
Bangemann. „De uitbouw van
kernenergie voor de stroomvoor
ziening is in feite ten einde geko
men", heet het in het rapport. Dat
betekent niet dat er geen nieuwe
kerncentrales worden gebouwd,
want „als de vraag naar elektrici
teit onverwacht snel stijgt of als in
bepaalde gevallen oude centrales
moeten worden vervangen, is de
bouw van enkele nieuwe kerncen
trales niet uitgesloten".
Het standpunt van Bonn staat
volledig tegenover de uitkomst
van het onderzoek dat twee onaf
hankelijke wetenschappelijke on
derzoekbureaus in opdracht van
de regering hebben uitgevoerd. Uit
beide rapporten blijkt dat de
Bondsrepubliek zonder ernstige
gevolgen op middellange termijn
kan afzien van het gebruik van
kernenergie.
De regering heeft de waarde van
deze studies direct na het verschij
nen al in twijfel getrokken. De
Westduitse regering zegt in haar
bericht ook dat het vreedzaam ge-
LOME (AP) - Enkele tientallen re
bellen hebben vanuit het buurland
Ghana een poging gedaan de Togo-
lese regering van president Gnas-
singbe Eyadema ten val te bren
gen. Militairen en politie maakten
een eind aan de opstand, nadat de
hele nacht straatgevechten waren
geleverd. Dat hebben westerse di
plomaten gezegd.
De regering zei in een communi
qué dat 13 mensen waren omgeko
men, onder wie zeven leden van
een zwaar bewapende 'terroristi
sche commando-eenheid' die dins
dag de grens was overgestoken
vanuit het buurland Ghana. Er
zouden 19 aanvallers gevangen zijn
genomen. Onder de slachtoffers
bevonden zich geen buitenlanders.
De grens met Ghana werd voor
onbepaalde tijd gesloten en de be
volking werd opgeroepen kalm te
blijven en niet naar buiten te gaan.
Er werd geen officieel uitgaansver
bod uitgeroepen, maar het was op
straat aanzienlijk rustiger dan nor
maal. Ook een aantal ambassades
bleef gesloten.
Tot het middaguur werden her
en der nog vuurgevechten gehoord
in de havenstad Lome. Hoewel de
regering zei dat de aanvallers uit
Ghana kwamen, werd er geen offi
ciële beschuldiging geuit aan het
adres van de Ghanese president
luitenant Jerry Rawlings.
Maar diplomaten meldden dat er
in het district Aflao vanaf Ghanees
grondgebied was geschoten op To-
golese troepen.
bruik van kernenergie verant
woord is op voorwaarde dat de vei
ligheid gegarandeerd is. Verder
pleit de regering-Kohl voor ener
giebesparing en voor nieuwe im
pulsen bij het zoeken naar alterna
tieve energiebronnen.
RADIOACTIVITEIT (UPI) - De
Amerikaanse biofysicus Lynn An-
spaugh heeft ontkend dat hij in een
rapport gezegd zou hebben dat bij
het ongeluk met de kernreactor in
Tsjernobyl evenveel radioactief ce
sium 137 was ontsnapt als bij alle
kernbomexplosies en bovengrond
se kernproeven in het verleden. Dit
was door de New York Times en de
Washington Post gemeld.
Volgens Anspaugh is de hoeveel
heid cesium 137 van Tsjernobyl
niettemin van grote betekenis en is
er reden voor bezorgdheid. Maar,
zei hij, de totale hoeveelheid die bij
het ongeluk werd uitgestoten is
niet meetbaar, ook niet de totale
gevolgen.
ATHENE (AFP) - In Kalamata
in Griekenland is een vrouw
van zeventig jaar gered uit het
puin van haar huis, dat op 13
september bij de zware aardbe
ving werd vernield.
De vrouw, die haar katten en
hond bij zich had, had de tien
dagen van haar opsluiting één
blik met conserven als voedsel.
Zij werd ontdekt door inge
nieurs die de staat van een aan
palend kasteel kwamen onder
zoeken. Ze werd overgebracht
naar een ziekenhuis, dat ze na
een onderzoek mocht verlaten
omdat ze niets had.
Kurt Waldheim
blijft ontkennen
WENEN (AP) - De Oostenrijkse
president Kurt Waldheim ontkent
beschuldigingen van het Joodse
Wereld Congres (WJC) dat hij tij
dens de Tweede Wereldoorlog anti-
joodse propaganda zou hebben be
dreven.
Waldheims woordvoerder ver
klaarde dat de beschuldigingen,
die dinsdag in New York werden
geopenbaard, 'ongegrond' zijn. Hij
voegde hieraan toe dat Waldheim
indertijd niet in de positie verkeer
de om anti-joodse pamfletten op te
stellen.
Onderzoekers van het WJC ver
klaarden dat zij in de Amerikaanse
Nationale Archieven nazi-propa-
ganda hadden gevonden met leu
zen als: Genoeg van de joodse oor
log. Dood de joden. Loop over.
De pamfletten zouden op 28 no
vember 1944 zijn ondertekend
door Waldheim. Het zou de bedoe
ling zijn geweest om de pamfletten
met behulp van vliegtuigen achter
de Russische linies te verspreiden.
Waldheim diende tijdens WO-II in
de Balkan als luitenant in het Duit
se leger.
BRUSSEL - De Europese Com
missie, het dagelijks bestuur van
de EG, gaat harder optreden tegen
landen die de gemeenschappelijk
opgestelde milieunormen aan hun
laars lappen. De Commissie over
weegt het aanstellen van speciale
milieu-inspecteurs, die door de he
le EG gaan reizen om overtredin
gen vast te stellen.
door
Hans de Bruijn
Wanneer dat geen effect heeft zal
de Commissie niet aarzelen landen
voor het Europese Hof te dagen om
naleving van de regels af te dwin
gen. Dat stelt de milieu-commissa
ris Stanley Clinton-Davis (GB), in
zijn gisteren in Brussel gepubli
ceerde nieuwe actieprogramma
voor het EG-milieubeleid.
In Europees verband zijn allerlei
milieuregels afgekondigd die
kracht van wet hebben en door alle
lidstaten moeten worden nageko
men. Via het aanstellen van milieu
inspecteurs hoopt de Commissie
particulieren en particuliere instel
lingen te stimuleren vaker klach
ten in te dienen over overtredingen
van die regels.
Omdat het uitvoeren van de Eu
ropese milieunormen vaak geld
kost is de Europese Commissie be
reid middelen uit te trekken om
daarbij te helpen. Clinton-Davis
meent dat naleving van de milieu
regels de industrie niet zal ver
zwakken, maar juist versterken.
Bovendien zal de uitvoering van de
maatregelen banen opleveren.
Volgens het actieplan veroorza
ken de landen van de EG jaarlijks
2000 miljard kilo afval, waarvan 80
procent weer geschikt zou zijn
voor recycling, zowel voor het op
nieuw vervaardigen van ruwe
grondstoffen als voor het opwek
ken van energie.