Breestraat: afsterven of opnieuw beginnen Ruim 17.800 mensen tekenen protest tegen bezuinigingen actief in vrije tijd 'Het stinkt in de stad' Bijeenkomst op Stadhuisplein Krakers Lange Mare 39a hoeven woning niet uit PAGINA 4 LEIDEN DONDERDAG 25 SEPTEMBER 1986 Ploef Ter gelegenheid van het eerste lustrum, brengt toneelvereniging Ploef zondag 28 september 'Geer tje Giebel en het Slaapzand' op de planken. Het toneelstuk voor kinderen van vier tot negen jaar wordt opgevoerd in het gebouw Op Eigen Wieken in de Meren- wijk. Aanvang 15.00 uur. Signeren De schrijver A.F.Th, van der Heijden signeert vanavond bij boekhandel Kooyker zijn nieuwe roman De Sandwich. Wie interes se heeft in een door de auteur zelf gesigneerd boek is welkom tussen 19.00 en 21.00 uur. LEIDEN - 'Het stinkt in de stad'. Met deze mededeling kwamen honderden Leidenaars gisteravond bij de politie. Een speurtocht van enkele agenten naar de herkomst van de geur, leverde een open voorbezinktank op. Daaruit kwam een meer dan verschrikkelijke stank. De tank stond op het terrein van de rioolzuiveringsinstallatie aan de Gooimeerlaan. Behalve dat de tank is gesloten, is er ook een rapport opgemaakt voor de inspec tie van volksgezondheid en de ar beidsinspectie. meer ruimte krygen en economi sche ontwikkelingen in het stadscentrum worden aange jaagd. Het opkrikken van de Breestraat past in zo'n econo misch herstelbeleid. Daarbij gaat het er vooral om bepaalde groe pen voor de stad terug te winnen, namelijk de mensen met gemid delde en hogere inkomens van wie de bestedingen nu weglek ken naar winkelcentra in de om geving van Leiden. In met Leiden vergelijkbare steden (Haarlem, Amersfoort) is hetzelfde gebeurd. Het wonen in de stad is weer in trek en er ont staan ook elders meerdere druk ke winkelstraten met een geva rieerd aanbod en winkels op ver schillend niveau qua prijs en kwaliteit (zoals in Amsterdam de Kalverstraat en museumkwar tier en in Den Haag het Noord einde en Spui) die een koop krachtig publiek aantrekken. De Breestraat is van oudsher de sjieke winkelstraat van Lei den die het moet hebben van het zogenaamde 'betere' publiek. Een gedifferentieerd winkelaan bod komt echter niet alleen de Breestraat, maar ook de Haar lemmerstraat ten goede en ver groot de levensvatbaarheid van het centrum in z'n totaliteit. Het laten afsterven van de Breestraat is daarom een verwerpelijke ge dachte die er toe zal "leiden dat het Leidse winkelcentrum aan aantrekkelijkheid inboet; die ten koste zal gaan van werkgelegen heid en van de kwaliteit van de woongelegenheid in de stad. Overeenstemming De meeste mensen vinden wel dat er iets moet gebeuren met de Breestraat. Maar meningen over wat er moet gebeuren verande ren door de jaren heèn. Stand punten en doelstellingen van het gemeentebestuur, het CDA en het bedrijfsleven lijken echter zelden zo dicht bij elkaar te heb ben gelegen als thans. Het plan dat tien jaar geleden door het ge meentebestuur werd gelanceerd wordt tien jaar na dato zelfs door de meest hardnekkige tegenstan ders omhelst als het reddings plan voor de Breestraat. Het huidige gemeentebestuur hoeft zich uiteraard niet meer ge bonden te voelen aan de uit gangspunten van tien jaar gele den. Het verkeerscirculatieplan dat sinds 1978 richting geeft aan het gemeentelijk beleid met be trekking tot verkeer en vervoer zal binnenkort op punten wor den aangepast en biedt zodoende een handvat om het knelpunt Breestraat aan te pakken. Een eventuele proef met een auto vrije Breestraat op zaterdag Lykt door het jongste promenadeplan gedegradeerd van hoofdzaak tot bijzaak in de discussie. Tien jaar'na dato zal het op nieuw gaan om een definitieve keuze over wat er van de Bree straat moet worden: verkeersa der of promenade. Ofwel: laten afsterven of opnieuw beginnen. Dat is de vraag waarom het draait. Op de huidige wethouder ruimtelijke ordening en verkeer, Peters, rust deze keer de taak de kwestie, en de overeenstemming die er thans op belangrijke pun ten lijkt te heersen, tot een goed einde te brengen. Sterker nog: misschien wel een slot te breien aan de tienjarige koude oorlog tussen het bedrijfsleven en het gemeentebestuur. LEIDEN - Ruim 17.800 ouders, leerkrachten en schoolbestuurders uit Leiden en de regio hebben hun handtekening gezet onder de na tionale onderwijspetitie, die minis ter Deetman van onderwijs moet bewegen zijn bezuinigingsplannen voor onder meer het basisonder wijs in te trekken. De protestkaarten werden giste- DEN HAAG/LEIDEN De kra kers van het pand Lange Mare 39a in Leiden behoeven de woning niet te ontruimen. Vice-president mr. P.A. Offers van de Haagse recht bank heeft vanmorgen in kort ge ding die eis van de eigenaars van het pand afgewezen voor zover het de enige kraker betreft die bij de behandeling van de zaak was ver schenen. Ten aanzien van de overi ge bewoners van het pand ver- klaarde mr. Offers de dagvaarding zelfs nietig. De eisers haden vol gens hem niet al het mogelijke ge daan om de krakers bij naam te dagvaarden, maar slechts als „Be woners van het pand Lange Mare 39a" aangeduid. Dit terwijl hun de naam van een van de krakers be kend was. Maar dat was niet de kraker die tijdens de behandeling van het kort geding aanwezig was. De vice- president van de Haagse recht bank meent wel dat het verblijf van deze persoon in dit pand on rechtmatig is. Doch alleen zijn ver wijdering heeft voor de eigenaars geen zin omdat de voorgenomen verbouwing in dat geval toch niet kan worden uitgevoerd. De ande ren blijven dan immers gewoon zit ten. De eigenaars van het pand, No- tax B.V. en H. Ladan, hadden naar voren gebracht de woning te willen laten verbouwen om die daarna te verkopen. De aannemer die na de bouwvakvakantie met de opknap- werkaamheden wilde beginnen, kon dit echter niet omdat het pand toen gekraakt bleek te zijn. ren verzameld tijdens een manifes tatie op het Stadhuisplein, waar aan enkele honderden leerkrach ten, ouders en kinderen deelna men en die werd gesteund door de personeelsorganisaties ABOP, KOV, NCL en PCO. Wethouder Van Dongen van onderwijs ver klaarde zich samen met vertegen woordigers van de protestant- christelijke schoolvereniging, de stichting Katholiek Onderwijs Lei den en de Werkgroep Kinderop vang Leiden solidair met de actie door behalve een gewone, ook een protestkaart op reuzeformaat te ondertekenen. Geeft het alleszins respectabele aantal handtekeningen al aan dat minister Deetman in deze con treien op weinig steun voor zijn plannen kan rekenen, de leuzen op de spandoeken die gisteren naar het Stadhuisplein werden meege- torst, lieten wat dat betreft even eens aan duidelijkheid weinig te wensen over. "Deetman is van on derwijs, maar is hij ook van boven wijs?", viel op een doek te lezen. "Wij willen kind-vriendelijk beleid en geen nieuwe schoolstrijd", zei een ander. En kleine Thomas liet met een kartonnen bordje weten niet een jaar te willen wachten voor hij naar de basisschool mag. Vele mensen waren gistermiddag onderwijs kracht bij te zetten Een ander hield zijn protest be perkt tot een kort maar krachtig "Nee". Nee dus tegen de vierjari gen-maatregel, nee tegen de rege ling met betrekking tot vervanging van zieke leerkrachten en nee te gen de bezuinigingen op het spe ciaal onderwijs. Ook uit de toe spraakjes en het daarop volgend applaus bleek dat de aanwezigen op het Stadhuisplein bijeen om de elkaar niet meer van het nut van hun actie hoefden të overtuigen. De als 'thermometer' aangeklede bak waarin de protestkaarten wer den verzameld, moest symbolisch' de gevoelens van ongenoegen weergeven: 'nijd', gaf het laagste streepje op de meter aan, 'witheet' het hoogste. Dat punt was gauw bereikt: de stapels kaarten stroom actie tegen de bezuinigingen op het (foto Holvast). den bij aanvang van de bijeen komst aan één stuk door binnen. Binnen een kwartier bevatte de bak de eerste 5000 handtekenin gen. De tellingen werden onder broken met toespraakjes en pro testliederen, de laatste muzikaal begeleid door de formatie Connec tion, die ook eigen repertoir ten ge hore bracht. Deventers burgemeester mr. C.J.D. Waal moet zich dezer da gen (hij blijft nog goed op de hoogte van het Leidse wel en wee) even flink achter de oren hebben gekrabd. De winkeliers vereniging Breestraat presen teerde deze maand namelijk een plan, op voorspraak van de Haagse projectontwikkelaar Eri ca Beheer, om van een deel van de Breestraat een winkelprome nade te maken. Niets bijzonders, ware het niet dat dit promenade- plan sterke overeenkomst ver toont met het oude plan van Waal waarvoor de winkeliers tien jaar geleden nog op hun achter ste benen stonden en waarop het college van B en W - lees Waal - zijn tanden menigmaal heeft stukgebeten. De verbazing onder Leidse po litici over het opmerkelijke ini tiatiefvan de ondernemers is dan ook groot. Hoe is het mogelijk dat een winkeliersvereniging die zich zo lang en zo fel heeft verzet tegen een Breestraatpromenade plotseling als een blad aan een boom is omgedraaid. Zijn ze wel omgedraaid? Of gooien de Bree- straatwinkeliers hun kop maar in door Jan Rijsdam de wind om de opvatting het hoofd te bieden die thans in poli tieke kring wel opgang maakt, namelijk: dat de Breestraat tot het randje van het kernwinkelap- paraat is gaan behoren en maar beter kan afsterven (zoals eerder de Hogewoerd en het Noordein de). Te koop Om de verbazing van politici en oud-politici over het opmer kelijke plan van de Breestraat- winkeliers te kunnen voorstel len, moeten we ons even ver plaatsen naar die warme middag in juni van het jaar 1976 waarin de toenmalige wethouder Waal, niet zonder trots, zijn plan voor een proefreconstructie van de Breestraat en de marktenroute presenteerde. De wethouder zei toen het volgende: "Het moet nu maar eens uit zijn met verkeer door de Breestraat. Er komen steeds meer auto's door die straat zodat er bijna geen plaats meer over blijft voor voetgan gers, fietsers en voor het open baar vervoer. De wethouder voegde er nog aan toe dat het door al die auto's in de Bree straat niet plezierig winkelen is voor de mensen: "Dat kun je pas wanneer de Breestraat bij het voetgangersgebied in de binnen stad is betrokken". Met het plan haalde Waal en de voormalige wethouder van eco nomische zaken Van Aken zich niet alleen de woede op de hals van de Breestraatwinkeliers, het was ook aanleiding voor een felle actie die de middenstand en het grootwinkelbedrijf (verenigd in het Leids City Centrum) tegen de gemeente voerde en waarbij de Leidse binnenstad 'te koop' werd aangeboden. In totaal heeft het idee van een Breestraatpromenade het poli tieke leven in Leiden meer dan zeven jaar beheerst totdat, door een vernietigende uitspraak van de Kroon, het doek viel. Het be drijfsleven werd in het gelijk ge steld, het promenadeplan nooit uitgevoerd. De wind is daarna betrekkelijk snel gedraaid. Het college maakte geen woord meer vuil aan een Breestraatpromena de en kwam al gauw met een plan op de proppen om dan de marktenroute maar voor verkeer af te sluiten. Het is een gedachte die nog steeds leeft. De Breestraat en de markten route zijn intussen talloze keren afgesloten geweest voor even tal loze grond- als bestratingswerk zaamheden. Een definitieve aanpak van de Breestraat en marktenroute (het instellen van een- of tweerichtingsverkeer) is tot nu toe echter almaar uitge steld. Uittocht Groot was dan ook de verba zing toen de winkeliersvereni ging bij de huidige verkeerswet houder Peters op de thee kwam met het voorstel de Breestraat gedeeltelijk verkeersvrij te ma ken. Projectontwikkelaar Erica Beheer heeft het door de winke liers gedragen plan laten maken met de bedoeling van de Bree straat weer een winkelstraat van allure te maken. Hoofdpunten van het plan zijn: herinrichting en het gedeeltelijk verkeersvrij maken van de Breestraat, het ge heel of gedeeltelijk overkappen en gezelliger maken van de straat door bloembakken en het creë ren van kiosken en terrassen, het opzetten van een promotiecam pagne om de Breestraat weer het gewenste imago te geven. Belangrijkste facet aan het plan is evenwel dat de project ontwikkelaar voor elkaar kreeg wat het gemeentebestuur in de afgelopen jaren niet lukte, name lijk: dat de winkeliersvereniging Breestraat zich onverkort achter het plan opstelde zonder daaraan de eis te verbinden dat er een moet bijkomen. iernemers maken zich dan ook terecht zor gen over de toekomst van hun winkelstraat. Er is een ware uit tocht op gang gekomen van Breestraatwinkeliers (Xenos, Mac Maggie, Perry Sport, Wit- teveen). Het verkeer dat zo lang door de winkeliers werd gekoes terd om klanten binnen te krij gen, blijkt nu de vijand van die zelfde winkeliers geworden. Topman A.H.F. Swaak zei het vorig jaar al in een interview in deze krant: "Het is een grote fout geweest van de winkeliers om te- Oud-wethouder Waal: "Het moet nu maar eens uit zijn met verkeer door de Breestraat". (Archieffoto Wim Dijkman) gen te houden wat meneer Waal destijds wilde: een autovrije Breestraat. Dat is heel stom ge weest. Mensen die daar op tegen zijn hebben geen verstand van winkelstraten. Ik denk dat ze daar nog wel een keer achter ko men". De Breestraatwinkeliers zijn er eerder achter gekomen dan de projectontwikkelaar op dat mo ment misschien dacht. Te laat? "De klok heeft nog niet geslagen, maar het is wél vijf voor twaalf', aldus schetst Swaak de huidige situatie. Hij pleit er voor dat thans snel spijkers met koppen worden geslagen. De verantwoordelijke wethou ders Peters (ruimtelijke orde ning en verkeer) en Fase (econo Zoals op bovenstaande schets zou de Breestraat er uit kunnen gaan zien volgens het plan van de winkeliers en Erica Beheer: gezelliger maar ook een aantasting van het monumentale karakter van de straat. mische aangelegenheden) heb ben gematigd positief doch wel willend op het plan gereageerd. Dat er nog diverse slagen om de arm worden gehouden is begrij pelijk. Aan het plan van de on dernemers zitten politiek, finan cieel ën uitvoeringstechnisch nogal wat haken en ogen. De grootste oppositiepartij in de raad, het CDA, reageerde positief maar stelt tegelijkertijd de vraag of het gewenste resultaat, name lijk een economische opleving van de Breestraat, wel wordt be- 1 reikt. Een tweeslachtige reactie van het CDA die wel verklaar baar is omdat een volledige om arming van het ondernemers- plan de partij in een positie zou brengen waarin ze ook een draai van 180 graden moet maken. Dat er iets moet gebeuren met de Breestraat, daar lijkt bijna ie dereen het over eens. Toch is het verstandig niet te hard van stapel te lopen. Voor de goede orde: het promenadeplan van Waal ging er ook vanuit eerst een stuk van de Breestraat, tussen de Koorn- brugsteeg en 't Gangetje, op proef, gedurende een half jaar verkeersvrij te maken, met een uitzondering voor het openbaar Volgens het ondernemersplan zou in de eerste fase hetzelfde stuk Breestraat in een winkel- promenade kunnen veranderen. Dat is niet zo eenvoudig als op het eerste gezicht lijkt. Het bete kent een ingrijpende aanpassing van de huidige verkeerscircula- tie omdat er een direct verband bestaat tussen de aanpak van de Breestraat en het verkeer over de marktenroute: als de Breestraat gedeeltelijk verkeersvrij wordt gemaakt moet de marktenroute (ook gedeeltelijk) als vervangen de route gaan dienen. Dat is een keuze die gemaakt moet worden, tenzij men van oordeel is dat de Breestraat en de marktenroute voor alle verkeer (inclusief open baar vervoer) moeten worden ge sloten. Dit laatste lijkt onwaarschijn lijk. Iedereen vindt dat mensen met het openbaar vervoer in het centrum moeten kunnen komen. De eerste gedachte in het onder nemersplan gaat dan ook uit naar eenrichtingsverkeer in de Breestraat waarbij de bussen tot aan het stadhuis kunnen komen en vervolgens via de Koornbrug- steeg, Botermarkt, 't Gangetje en Korevaarstraat weer de stad uit kunnen. Het Breestraatgedeelte tussen de Koornbrugsteeg en 't Gangetje zou dan verkeersvrij kunnen worden gemaakt, terwijl de Botermarkt alleen voor open baar vervoer, taxi's, fietsers en voetgangers gebruikt zou wor den. Het overige verkeer zou via een ringweg (Noordeinde, Witte Singel, Levendaal, Hooigracht en Langegracht) om het stads centrum geleid kunnen worden. Deze omleiding van het autover keer is volgens de planontwikke laar alleszins te verdedigen om dat de ringweg twee keer de Haarlemmerstraat kruist (het be gin en eind), het begin van de Breestraat en ook nog eens drie parkeergarages passeert (aan Le vendaal, Hooigracht en Lange gracht). Gevolgen Het idee van een ringweg sluit aan bij een eerdere CDA-gedach- te om eenrichtingsverkeer in te stellen op een hoofdroute door de binnenstad. Aan dit plan van de oppositiepartij in de raad kleefden tal van bezwaren (het herinrichten van rijbanen en kruispunten en een andere lijn- voering voor het busverkeer). Het door de winkeliers gepresen teerde plan zou veel van de eer dere bezwaren ondervangen om dat het niet uitgaat van het in stellen van eenrichtingsverkeer op de ringweg. Desalniettemin heeft ook het nieuwe plan, als het wordt uitgevoerd, de nodige verkeers- en vervoerstechnische gevolgen die thans nog onduide lijk zijn en nader moeten worden Onderzocht. Naast verkeerstechnische zou het ondernemersplan grote fi nanciële consequenties met zich meebrengen. De projectontwik kelaar is weliswaar bereid de Breestraat gezelliger te maken en daar geld in te steken, maar ook de gemeente zal in de buidel moeten tasten om een recon structie van de Breestraat en om geving mogelijk te maken. Het herinrichten van rijbanen en kruispunten, het verplaatsen van verkeerslichten is onontkoom baar en zal zonder enige twijfel veel geld gaan kosten. Het Breestraatplan roept in zijn huidige uitwerking even eens de nodige bezwaren op. Op sommige plaatsen kunnen ge makkelijk kiosken met luifels worden gebouwd, maar een vol ledige overkapping van het Bree straatgedeelte Koornbrugsteeg/ Gangetje, zoals thans op papier staat, is een onaanvaardbare aan tasting van het karakter van de monumentale winkelstraat. Positief Het plan van de ondernemers bevat uiteraard ook een reeks po sitieve elementen: de vergroting van het voetgangersgebied in de binnenstad, een centrum dat be reikbaar blijft voor het openbaar vervoer, het gezelliger maken van de winkelstraat, een uitbrei ding en kwalitatieve verbetering van het winkelaanbod en het ver sterken van de regionale functie van het Leidse kernwinkelge bied. Het meest aantrekkelijke van het ondernemersplan is evenwel dat thans op een positieve ma nier aan een oplossing voor de problemen in het stadscentrum wordt gedacht en dat de winke liers niet langer achter de zaken aanlopen of zich blind staren op zaken die haaks staan op het ge meentebeleid (zoals de bouw van een parkeergarage op de plek van de Lucas van Leyden- school). Of de winkeliers werkelijk van gedachten zijn veranderd is twij felachtig. De voorzitter van de winkeliersvereniging Breestraat verklaarde immers daags voor de presentatie van het promenade- plan nog dat de bouw van een parkeergarage op de plek van de school toch wel ideaal was. La ten we het er op houden dat men in elk geval nog niet voor de vol le honderd procent overtuigd is van de goede werking van het ei gen plan. Een laatste positief punt van het voorstel is dat desalniettemin in ondernemerskring blijkbaar weer vertrouwen bestaat in de toekomst van de Leidse binnen stad. Projectontwikkelaar Erica Beheer heeft niet alleen een plan gemaakt maar ook een optie op bijna alle leegstaande winkel panden in de Breestraat. De planontwikkelaar heeft op tal van plaatsen in de stad inmid dels bewezen zijn plannen ook op korte termijn tot uitvoering te kunnen brengen. Van groot belang voor de toe komst van het stadscentrum is niet alleen het vertrouwen van ondernemers, maar ook dat de gemeente verstandig en con structief met de plannen van de ondernemers omspringt. De vraag, dezer dagen in PvdA- kring wel gesteld, of men de Breestraat nog tot het kernwin- kelapparaat moet blijven reke nen en de daaraan verbonden, en door sommigen al getrokken conclusie dat de Breestraat maar beter kan afsterven, past daar niet in. Het is een conclusie die stoelt op een bloedeloze stads beeldfictie uit de jaren zestig en zeventig toen ondernemers met graagte de stad uit werden ge bonjourd. Begrijpelijk is dat ook in de Partij van de Arbeid het nodige oud zeer ligt opgeslagen na alle aanvaringen in het verleden (wie herinnert zich niet de felle con frontaties tussen de voormalige PvdA-fractievoorzitter Meijer en de voorzitter van het Leids City Centrum). In socialistische kring heeft intussen echter ook het idee postgevat dat nog een groot terrein braak ligt als het er om gaat de PvdA te ontwikkelen tot een partij die meer aandacht heeft voor anderen dan alleen haar tradionele achterban, bij voorbeeld voor de belangen van ondernemers. Het wordt dan ook tijd dat de stoffige ideeën over het centrum, van de voormalige elite van in sprekers en opbouwwerkers, over boord worden gezet. De be nepen concepten van kleinscha ligheid en het idee dat een stad kan bestaan uit knusse woon/ werkweefsels zijn verouderd en achterhaald. Het heeft een neer waartse spiraal in werking gezet waarbij de grauwheid en middel maat in het stadse leven (bijvoor beeld het eenzijdige winkelaan bod van boetiekjes) onbarmhar tig hebben toegeslagen. De ma nier waarop het gemeentebe stuur, met name de PvdA, de nieuwbouw van C&A en de komst van een Markafiliaal tege moet is getreden, wijzen er op dat het tij keert en dat men er van doordrongen raakt dat Lei den meer is dan een verzameling monumenten rond een zielto gend centrum en oprukkende Topman Swaak van Erica Be heer: "Het is een grote fout ge weest van de winkeliers op tegen te houden wat meneer Waal des- tijds wilde: een autovrije Bree straat". (archieffoto) kantoren die 's avonds als een doodskleed over de stad liggen. Opkrikken Het gemeentebestuur heeft het tij mee als het er om gaat het stadscentrum nieuw leven in te blazen. Jarenlang was er een trek van nieuwe huishoudens naar de nieuwe woonwijken en winkel centra aan de gang. Die trend gaat thans in omgekeerde rich ting, met name door een terug keer naar de stad van alleen staanden en jonge tweeverdie ners. Zo'n ontwikkeling moet met een veranderend beleid te gemoet worden getreden. Parti culiere investeerders moeten

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 4