Tk heb nooit
met genoegen
tegen 't CDA
gerebelleerd'
Steekspel tussen
VS en EG over
koers van dollar
Interview
Harm van der Meulen (60) stapt op als CNV-voorzitter
Geen deu k
van bovenaf
DONDERDAG 25 SEPTEMBER 1986
PAGINA 15
Harm van der Meulen stapt op X oktober definitief op
bij het Christelijk Nationaal Vakverbond. Er komt
dan een einde aan een vakbondsearrière die 33 jaar
geleden bij de Christelijke Metaalbewerkers Bond
begon en die eindigde in acht jaar voorzitterschap bij
het CNV. Henk Hofstede neemt zaterdag de voorzit
tershamer van hem over.
UTRECHT - „Ik zit nogal met
dat begrip „zorgzame samenle
ving" dat bij het CDA zo sterk
leeft. Onder het mom van de
zorgzame samenleving zijn heel
wat bezuinigingen te verkopen.
Ik hoop niet dat het CDA dat
gaat doen. Laat ze dan gewoon
zeggen: we moeten bezuinigen
en laat ze er geen filosofie onder
stoppen die onder het volk niet
leeft".
door
Nanno Hoek
en George Marlet
De scheidende voorzitter van
het Christelijk Nationaal Vakver
bond in Nederland (CNV). Harm
van der Meulen (60), mag de
landspolitiek vanaf 1 oktober
dan wel „als gewoon burger van
af de zijlijn volgen", zijn betrok
kenheid is er niet minder om. De
hartekreet over de „zorgzame sa
menleving" tekent de verander
de verhouding tussen CNV en
CDA. „Ik heb nooit met genoe
gen tegen het CDA gerebelleerd,
maar het moest nou eexjmaal. Als
steeds blijkt dar. het kabinet met
andere uitgangspunten dan de
onze komt, zijn wij toch ver
plicht om dat helder en duidelijk
te zeggen, hoeveel pijn me dat
soms ook gedaan heeft", aldus
Van der Meulen.
„Ik heb het gevoel dat men in
de politiek al bezig is met struc
turen geënt op het begrip „zorg
zame samenleving", terwijl die
samenleving er nog niet is en er
misschien niet eens meer kan ko
men. Het is op zichzelf juist dat
je in de samenleving zorgzaam
voor elkaar moet zijn en dat je
niet alles aan de overheid moet
overlaten. Je kunt wel zeggen:
neem je vader en je moeder in
huis, of het club- en buurthuis
werk moet terug naar de kerk,
maar dat is niet zo maar terug te
draaien".
Kwaad
De relatie CNV-CDA is de af-
gelopen kabinetsperiode sterk
bekoeld. Van der Meulen wordt
nog kwaad als hij vertelt over de
„grootste teleurstelling" tijdens
zijn ruim achtjarige voorzitter
schap. De vakbeweging bood in
1984 aan de premies voor de
werkenden te laten verhogen op
voorwaarde dat het kabinet de
sociale uitkeringen ongemoeid
zou laten. „Het kabinet zei: nee,
dat doen we niet, de verlaging
van de uitkeringen én de premie
verlaging gaan door. Als ze ons
maar iets tegemoet waren geko
men, maar niets was mogelijk.
Het blijft voor mij moeilijk niet
zonder wrok om te zien".
'Samen op weg'
De meeste plaatselijke gerefor
meerde kerken zijn vóór 'Samen
op weg' met de hervormden,
maar de uitspraak 'in staat van
hereniging' zit sommige nog
dwars. Dat blijkt uit het verslag
van de commissie 'Raadpleging',
die voor de synodevergadering
van oktober orde bracht in de
honderden reacties van kerkelij
ke vergaderingen op het 'Samen
op weg'-proces.
Ruim 82 procent van alle gere
formeerde kerken reageerde op
de vraag of men met de voort
gang van 'Samen op weg' kon in
stemmen. Een grote meerder
heid, 88 procent, reageerde posi
tief. Sommige omdat ze al nauw
samenwerken met de plaatselij
ke hervormde gemeente en de
kerkelijke eenheid naar buiten
toe centraal stellen, andere om
dat hereniging in wezen niets
vreemds is; de belijdenisge
schriften brengen de gemeen
schappelijkheid van hervorm
Ook bij de herziening van het
sociale-zekerheidsstelsel trok de
vakbeweging aan het kortste
eind, zij het dat het CNV bij het
CDA een willig oor vond voor de
overdracht van de werknemers
verzekeringen bij ziekte, arbeids
ongeschiktheid en werkloosheid
(zw, wao en ww) aan werkgevers
en werknemers. „Ons pleidooi
voor overdracht van de werkne
mersverzekeringen is zeker ook
gericht op het voorkomen van ie
dere keer weer dat harde conflict
met de politiek. Als je als werk
gevers en werknemers de premie
en de hoogte en duur van de uit
kering vaststelt, wil dat niet zeg
gen dat alle problemen zijn opge
lost, maar de verantwoordelijk
heid ligt dan wel waar zij thuis
hoort. De werknemers moeten
dan zelf de beslissing nemen of
zij bereid zijn bij een stijgende
werkloosheid de uitkeringen te
handhaven, waardoor de premie
stijgt".
Wettelijk
Het CNV wil de minimum-per
centages van de zw-, wao- en ww-
uitkering wettelijk vastgelegd
zien op minstens zeventig pro
cent van het laatstverdiende
loon, „waar de politiek dan ver
der wel van moet afblijven". Van
der Meulens voorkeur gaat uit
naar een landelijke regeling,
waarbij een bepaald deel van de
afgesloten cao's dat boven het
wettelijk minimum uitkomt,
maatgevend is voor de overige
cao's. Dat zou betekenen dat af
spraken over de werknemersver
zekeringen in sterke bedrijfstak
ken automatisch ook in zwakke
re bedrijfstakken zouden moeten
gelden.
Hoewel de omarming, van de
overdracht van de werknemers
verzekeringen door het CDA als
een Pyrrhus-overwinning geldt
(de overdracht werd pas be
spreekbaar toen de stelselherzie
ning was doorgevoerd), is er bij
het CNV toch voldoening, zij het
„lang niet zoveel als over het cen
traal akkoord tussen werkgevers
en werknemers in de Stichting
van de Arbeid in 1982". Van der
Meulen: „Het akkoord over ren
dementsherstel en herverdeling
van arbeid is een belangrijk keer
punt geweest. Naar mijn mening
vooral ingegeven door het idee
dat als we toen weer niet tot
overeenstemming waren geko
men, de politiek weer zou gaan
beslissen over zaken waarvoor
wij verantwoordelijk zijn".
Bij elkaar
„Wat me ook veel voldoening
geeft is dat het intern bij het
CNV de afgelopen jaren ook wel
goed gegaan is. Er zijn bij ons na
tuurlijk ook spanningen, al ko
men ze niet zo naar buiten als bij
den en gereformeerden al tot uit
drukking.
Positieve reacties zijn soms
wel kritisch van aard, zo merkte
de commissie 'Raadpleging'.
Tussen de antwoorden trof zij
vaak de woorden 'ja mits' aan.
Ook wel 'nee tenzij'.
Moeite hebben sommige ker
ken met de term 'in staat van her
eniging'. (De beide synodes heb
ben het voornemen, dit najaar uit
te spreken dat de kerken zich 'in
staat van hereniging' bevinden).
Deze formulering is gekozen om
aan te geven, dat de tijd van vrij
blijvende samenwerking voorbij
is. Vooral waar de plaatselijke sa
menwerking niet lukt, roept deze
term de nodige vragen op. De
commissie stelt de synode dan
ook voor, andere woorden hier
voor te zoeken. Dat zou tege
moetkomen aan het gevoelen
van een 'niet te onderschatten
aantal kerken'.
Ook stelt de commissie voor,
enkele delen van de 'intentie
verklaring', zoals de gezamenlij
ke synode die heeft afgelegd, en
de 'Verklaring van Overeenstem
ming' te herzien. Er zijn kerkera
den en classes die over bepaalde
bewoordingen in die verklarin
gen zijn gestruikeld.
Bij de kerken die een negatief
de collega's van de FNV. Ge
vechten tussen de collectieve
sector en de marktsector zijn ook
binnen het CNV geleverd, maar
wij konden de problemen aardig
binnen de club houden. Het is re
delijk gelukt de boel bij elkaar te
houden. Wij praten dan ook al
tijd erg lang voordat we een
standpunt innemen. Stemmen
was nooit nodig, nooit".
Het zoeken naar een compro
mis blijft voor het CNV de be
langrijkste weg, ook in het over
leg met de werkgevers. Van der
Meulen: „We hebben liever een
compromis waarin je jezelf kan
terugvinden dan dat je na een
keihard gevecht een overwin
ning behaalt. Een staking lijkt
wel aardig - en ik had er destijds
zelf ook wel lol in - maar het is
een vreselijk moeilijk proces en
daarom voor ons het laatste wa
pen. Ik zou het overigens een
ramp vinden als de werkgevers
gebruik zouden maken van de
macht die ze op dit ogenblik heb
ben. Dat zou onherroepelijk be
tekenen dat als de tijden veran
deren, de werknemers dan die
macht gaan inzetten en dat zou
een grimmig gevecht opleveren,
waarmee niemand gebaat is", al
dus de CNV-voorzitter.
Hete vuren
Hoewel de christelijke vakcen
antwoord instuurden is de vrees
voor grootschaligheid soms een
obstakel. Vooral het dreigende
verlies van eigen identiteit
maakt deze kerken huiverig voor
samenwerking.
De commissie 'Raadpleging'
vindt, dat waar 'Samen op weg'
niet zo wil vlotten kerken hun ei
gen tempo moeten kunnen bepa
len. "Als het plaatselijk meer tijd
kost om naar elkaar toe te
groeien, moet dat kunnen. Van
druk van bovenaf mag geen spra
ke zyn".
Maandag 6 oktober om 2 uur
zal de gereformeerde synode in
Lunteren dit rapport bespreken.
De gezamenlijke vergadering
van de hervormde en gerefor
meerde synodes is op 13,14 en 15
november in Ede. Zij zal aan de
reacties uit beide kerken conclu
sies verbinden.
Leerhuis
Leiden. De pastores van de
Petrus-parochie, de Vredeskerk
en de lutherse, doopsgezinde en
remonstrantse gemeenten in Lei
den hebben een leerhuis opgezet
rond het begrip 'geloven'. Het
bestaat uit zes woensdagavon
den (van 8 uur tot kwart voor 10),
trale zich voor dezelfde proble
men gesteld ziet als de FNV - te
ruglopend ledental en te weinig
aantrekkingskracht op „de nieu
we werknemer" - ziet Van der
Meulen de toekomst van het
CNV met vertrouwen tegemoet.
„Ik denk dat de mensen het CNV
steeds meer gaan beoordelen op
grond van het gevoerde beleid.
Als het CNV vanuit zijn christe
lijke grondslag een concreet en
helder beleid op tafel kan leggen,
dan geloof ik dat de christelijke
vakbeweging perspectief houdt.
We hebben wel vaker voor hete
vuren gestaan en op deze uitda
ging zullen we ook wel weer een
antwoord vinden".
Samenwerking met de FNV is
in dat verband een gevoelige
zaak. De FNV wil nauwer gaan
samenwerken met CNV en
MHP, zo bleek onlangs uit haar
toekomstvisie. Van der Meulen
zegt „best vanuit onze eigen
identiteit en zelfstandigheid"
met de FNV te willen samenwer
ken, maar dan zal de FNV eerst
formeel moeten afstappen van
het idee van een eenheidsvakbe
weging. „De samenwerking tus
sen de vakcentrales is in 1974
door de FNV radicaal verbroken.
De FNV heeft toen heel nadruk
kelijk gezegd dat vanuit hun
grondslag verbreding van sa
menwerking alleen kan als ande
re clubs zich bij haar aansluiten.
waarvan de eerste en laatste wor
den verzorgd door de vier pasto
res gezamenlijk en de andere
door ieder afzonderlijk.
Achtereenvolgens komen de
volgende onderwerpen aan de
orde: "Wat is geloven?", geloof
en vrijheid, geloof en levensher
stel, geloof en gerechtigheid en
geloof en verwachting. De eerste
avond is op 29 oktober, de laatste
op 25 februari. Wie belangstel
ling heeft, moet zich vóór 12 ok
tober bij de wijkpastor opgeven.
Bijbels. De 'Bijbelvereniging
voorheen De Nederlandse Gi
deons' zal dit jaar het aantal van
100.000 aanwezige bijbels berei
ken in hotels en bungalowpar
ken, ziekenhuizen en verpleegin
richtingen, gevangenissen en op
schepen. Slagzin van deze ver
eniging is: 'In iedere hotelkamer
en ziekenhuiskamer een bijbel'.
In hotels en bungalowparken
zijn nu 68.000 bijbels of bijbelge
deelten neergelegd, in ziekenhui
zen en verpleeginrichtingen
21.500 en in gevangenissen en op
schepen 6500. De Gideons stel
len de bijbels gratis beschikbaar.
Kosteloze verspreiding is hun
'visitekaartje'.
Het geld komt van leden en be
gunstigers, kerken, bedrijven en
particulieren. De vereniging tel
de per 1 januari van dit jaar 1542
Dat moet van tafel", zo ver
woordt Van der Meulen het nog
springlevende oud zeer van het
CNV.
Eenvoudig
Van der Meulen verlaat de
christelijke vakbeweging met,
zoals dat heet, gemengde gevoe
lens. „Na 33 jaar bij de vakbewe
ging vind ik het niet erg om weg
te gaan. Ik ga wel wat anders
doen, maar het avondwerk zal ik
zoveel mogelijk beperken. Ik
denk dat het goed is jongeren
ook eens de kans te geven. Ik
voel me niet oud, maar ik wil niet
pas opstappen als de mensen dat
gaan zeggen". Van der Meulen
wordt per 1 oktober opgevolgd
door de huidige vice-voorzitter,
Henk Hofstede.
Van der Meulen: „Ik was
woordvoerder van het CNV,
geen leider. Ik heb altijd erg
goed naar onze deskundigen
moeten luisteren. Dat ik geen
specifieke opleiding heb ge
volgd, was zowel een voor- als
een nadeel. Bij een specialist
krijg je toch het effect van 'hoe
langer hoe meer van hoe langer
hoe minder'. Mensen zeiden wel
eens tegen me: wat zeg je het
toch eenvoudig, maar ik kon niet
anders. Als ze me hadden ge
vraagd: vertel het nu eens als een
econoom, dan had ik dat niet ge
kund".
leden, 993 contribuanten en 1881
begunstigers.
Hervormde Kerk: beroepen
te Nieuwe Tonge W. J. op 't Hof
Ouddorp, te Opheusden P. de
Vries Zwartebroek; aangenomen
de benoeming tot pastoraal me
dewerker te Katwijk aan den
Rijn (deelwerk) H. van Oostende
Veenendaal; bedankt voor
Scherpenzeel H. F. Klok Rijssen.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar de streekgemeen-
te Midden-Betuwe (in dienst van
de Raad voor de Zending van de
Hervormde Kerk) kandidaat me
vrouw C. A. van 't Leven Oegst-
geest.
Vredesberaad. Het Her
vormd Beraad Vredesvraagstuk
ken (HBV) heeft het synodebe-
stuur laten weten, dat het bij een
mogelijk breed vredesberaad
van de kerken betrokken wil
worden. Door zijn gematigde op
stelling (in vergelijking met het
Interkerkelijk Comité Tweezijdi
ge Ontwapening, Icto) kan het
wel eens buiten spel komen te
staan, zo vreest het Beraad. Een
nader gesprek tussen de kerken,
het Interkerkelijk Vredesberaad
(IKV) en het Icto behoort name
lijk tot de mogelijkheden.
Naar Canberra
De volgende algemene ver
Het leek een allemaal zo mooi. De
Verenigde Staten, Japan, West-
Duitsland, Frankrijk en Groot-
Brittannië - ook wel de G5 ge
noemd - kwamen een klein jaar ge
leden in New York bij elkaar om te
praten over de dollarkoers. Er
bloeide zowaar wat moois op. Na
de vele ruzies over monetaire
kwesties besloten de ministers van
financiën nu eensgezind een red
dingsactie voor de Amerikaanse
economie te ondernemen door de
dollar te laten zakken.
door
Sjaak Smakman
Dat was ook hard nodig. On
danks het gigantische handels- en
begrotingstekort van de VS bleef
de dollar ver boven de 3 gulden en
de Amerikaanse economie begon
steeds zwaarder te kreunen onder
deze loden last. De importen groei
den als kool, maar de dure dollar
maakte de Amerikaanse produk-
ten in het buitenland vrijwel on
verkoopbaar. De overige industrie
landen profiteerden vrolijk van de
harde dollar via enorme exporten
naar de VS en brachten zó de eigen
economie weer op toeren. Terwijl
hun economieën gestadig uit het
dal klommen, raakte de Ameri
kaanse juist steeds verder in het
slop.
Reus
De VS hebben hun locomotief
functie in de wereldeconomie lang
kunnen volhouden. In de eerste
plaats zijn de VS nu eenmaal een
economische reus. Bovendien
toonde de Amerikaanse regering
zich de afgelopen jaren bereid om
de economische motor - die van
slag dreigde te raken door de
steeds moeizamer export - draai
end te houden via enorme begro
tingstekorten. Dat had echter wel
een prijs: een hoge rente om vol
doende (buitenlands) kapitaal aan
te trekken om die gaten te dichten.
En inderdaad stonden de beleg
gers in de rij om dollars te kopen.
Maar die dure dollar was ander-
zijnds uiterst nadeling voor het
Amerikaanse bedrijfsleven, dat
zijn investeringen met diezelfde
peperdure dollars moest financie,-
ren en zijn afzet in het buitenland
steeds moeizamer zag verlopen.
Het was dus eigenlijk niet de
vraag óf het spaak zou lopen in de
VS, maar wanneer. De overige in
dustrielanden konden daarbij niet
aan de zijlijn blijven staan, daar
voor is de Amerikaanse economie
te toonaangevend. Een ineenstor
ting van de Amerikaanse economie
zou ook hun zwaar treffen, en van
daar dat de ministers van financiën
van de vijf belangrijkste industrie
landen besloten tot een reddings
actie.
Valutamarkten
Die bestond uit twee delen. Een:
de centrale banken zouden via in
terventies op de valutamarkten ge
zamenlijk de dollarkoers omlaag
brengen. De VS zouden dan meer
kunnen exporteren en zo hun han
delstekorten terugbrengen. Twee:
de VS van hun kant moesten ein
delijk eens het mes zetten in hun
begrotingstekort, dat als een
zwaard van Damocles boven de
wereldeconomie hing (en hangt).
Deel een van de overeenkomst is
inmiddels goeddeels uitgevoerd:
de dollar is het afgelopen jaar on
geveer eenderde in waarde gezakt.
De Europeanen vinden dat nu de
Amerikanen hun deel van de over
eenkomst moeten nakomen. Want
hoewel het Amerikaanse Congres
een wet heeft aangenomen die be
veelt dat het begrotingstekort in
vier jaarlijkse stappen moet ver
dwijnen, zit daar nog altijd weinig
schot in. En (dus) blijft de Ameri
kaanse rente hoog, blijft de econo
mische groei nog altijd beneden
gadering van de Wereldraad van
Kerken (1991) zal worden gehou
den in de Australische hoofdstad
Canberra. Dat werd gisteren in
Genève, waar de Wereldraad ze
telt, meegedeeld.
Het Uitvoerend Comité (dage
lijks bestuur) had de keuze uit
tien steden in zeven landen. De
zesde algemene vergadering
(1983) was in Vancouver.
Kroonprins Charles van En
geland is gesignaleerd bij een
rooms-katholieke misviering.
Behoudende kringen van de
Kerk van Engeland zijn daarover
nogal ontstemd; immers, eens
zal de prins zijn moeder opvol
gen op de Britse troon en dan
ook hoofd worden van de Angli
caanse Kerk.
Charles was niet in gezelschap
van zijn vrouw toen hij in de
kerk van Kirkby Stephen in
Cumbria de mis bijwoonde. Hij
deed dat samen met een familie
waar hij logeerde. Het was niet
voor het eerst dat de prins een
roomse kerk van binnen zag.
Eerder woonde hij de begrafenis-
dienst bij voor de hertog van
Norfolk. Maar bij zijn bezoek aan
Rome vorig jaar ging hij tóch
niet in op de uitnodiging een mis
bij te wonen in de particuliere
kapel van de paus.
Dr. David Samuel, leider van
peil en wil het met de exporten ook
nog steeds niet lukken.
De Amerikanen van hun kant
vinden echter dat de overige indus
trielanden nog wel een stapje har
der kunnen lopen. Al maanden
probeert de Amerikaanse minister
van financiën Baker de Duitse en
Japanse centrale banken ertoe te
brengen hun disconto (de rente
waartegen particuliere banken bij
hun nationale banken geld kunnen
lenen) te verlagen. Een lagere rente
betekent immers een extra impuls
voor de economie en de VS hopen
op die manier meer te kunnen ex
porteren naar de Bondsrepubliek
en Japan. Maar die twee landen
voelen daar niet voor. Ze vinden
dat hun economiën al genoeg
groeien. Een extra impuls houdt
het risico in dat de consumptie té
sterk stijgt, er een te grote vraag
naar kapitaal ontstaat, de econo
mie oververhit raakt en de inflatie
aanwakkert.
Kwaadschiks
Niet goedschiks, dan maar
kwaadschiks, dacht een geïrriteer
de Baker. Dus liet hij twee weken
geleden in harde bewoordingen
weten dat de koers van de dollar
hoe dan ook verder omlaag moet.
De financiële wereld liet prompt
de dollar vallen en nam zijn toe
vlucht tot de stabiele Duitse mark.
En dat was weer tegen het zere
been van de Europese industrie
landen. Die hebben de koerswaar
de van hun munten onderling gere
geld in het Europese Monetaire
Stelsel.
Het kost van tijd tot tijd toch al
moeite genoeg om daar de zaak in
het gareel te houden - denk maar
aan de 'Paastop' in Ootmarsum dit
jaar - en aan een opwaardering van
de Duitse mark hadden ze bepaald
geen behoefte. En dus besloten de
EG-landen dit weekeinde in Gle-
neagles de dollar te steunen en zo
de rust aan het EMS-front te bewa-
Die actie is gelukt: de dollar is
weer wat gestegen en de rust in het
EMS is bewaard. Maar dat maakt
de relatie met de VS er niet beter
op en de dreigende woerden van
Baker hangen nog altijd als een
schaduw boven de markt. Niet
voor niets zei een valutahandelaar
dat er weinig nodig is om de pop
pen weer aan het dansen te krijgen.
Verzoenend
Wellicht dat Karl Otto Pohl, pre
sident van de Westduitse centrale
bank, toch maar besluit tot een ver
zoenend gebaar en het disconto in
de bondsrepubliek met een kwart
procent verlaagt, voordat- hij van
daag afreist naar Washington. Daar
begint eind deze week de jaarver
gadering van het Internationaal
Monetair Fonds en de Wereldbank.
De dollar zal er zonder twijfel voor
meer gespreksstof zorgen dan de
eventuele opvolging van IMF-
voorzitter Jacques de Larosière
door de -Nederlander Onno Ru-
ding.
de Church Society binnen de
Kerk van Engeland, verklaarde,
dat de prins met zijn misbezoek
de positie van de Kroon onrecht
deed. "Eens zal hij als monarch
de kroningseed afleggen en dan
beloven de protestantse religie in
ere te zullen houden".
Juristen beschouwen het voor
val als een storm in een glas wa
ter. In een acte is duidelijk vast
gelegd, dat iemand geen troon
opvolger kan zijn die terugkeert
tot de Rooms-Katholieke Kerk,
deelneemt aan de communie, de
paapse religie voorstaat of met
een rooms iemand trouwt. Dit
geval staat daar helemaal buiten.
De prins heeft alleen op de ach
terste bank in een kerk gezeten.
Mensen zeiden wel eens tegen me: wat zeg je dat toch eenvoudig,
ik kon niet anders'
(foto GPD)