B D De dodelijke sleur van het zwerversbestaan Het succes van een Hollandse vluchteling De (publieke) vrouwen van de bezeten filmer Zuiawski Flamenco-fantasie die niet tot de verbeelding spreekt VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1986 PAGINA 19 BIOSCOPEN 'Sans toit ni loi'; regie: Agnès Varda; hoofdrollen: Sandrine Bonnaire en Ma- cha Méril; theater: Kijkhuis, Leiden Acht jaar geleden maakte Agnès Varda TUne chante, l'autre pas', een film die het hippie-tijdperk van bloemetjes en bijen in het zen netje zette. Anno 1985 is in het win terse landschap van 'Sans toit ni loi' geen bloem meer te bekennen en sterven de bijen een bevrie- zingsdood. Net als de bijen laat de zwerfster Mona - een hippie après la lettre - ook het leven. Bij de eerste kennis making met Mona zien we haar al levenloos in een greppel liggen, ge vonden door een Noordafrikaanse landarbeider. Waarna een recon structie volgt. Niemand weet wie ze is (of zegt het niet te weten) en na een inleidend commentaar wor den, als in een documentaire, haar laatste maanden als een legpuzzel tot leven gebracht. Mensen die haar onderweg tegenkwamen, ver tellen over haar, ook al bestond het contact soms uit niet meer dan een paar woorden. De formule is enigs zins verwant aan 'Reds'. Uit al die verschillende compo nenten ontstaat een beeld van Mo na. Niet echt een aardig meisje, achterdochtig, maar wel intrige rend, bevreesd om haar vrijheid te verliezen en boven alles: zielig. Dat wordt schrijnend gesymboliseerd door haar trekkersbestaan, dat zich feitelijk in rondjes afspeelt. Ze ont snapt niet aan de door haar zelf verfoeide regelmaat. 'Sans toit ni loi' bestaat niet lou ter uit persoonlijke getuigenissen. Daaruit is door de makers vervol gens een drama gedestilleerd. (De titel is een woordspeling op de uit drukking 'sans foi ni loi', hetgeen betekent 'zonder geloof of wet'. Met toit in plaats van foi wordt het 'Zonder dak of wet'. Sandrine Bonnaire (ze was voor het eerst te zien in 'A nos amours') speelt Mona met een overtuigings kracht die zeldzaam is. De twee kanten van haar levensinstelling - nihilisme en eigenzinnigheid - zyn van haar gezicht af te lezen. Ze is Mona, hoe afgezaagd dat ook klinkt. Haar aanwezigheid en de prachtige fotografie van het deso late landschap maken van 'Sans toit ni loi' iets bijzonders. Een film die je uren na afloop van de voor stelling nog bezig houdt. De naïeve blijmoedigheid van TUne chante, l'autre pas' begon snel te irriteren, maar voor die ge voelens is ditmaal geen ruimte. 'Sans toit ni loi' had misschien iets korter kunnen duren, maar dat doet nauwelijks iets af aan de posi tieve indruk. BART JUNGMANN Mona (rechts) met één van de n n die haar pad kruisen. UTRECHT - "Wegvluchten uit Holland, was eigenlijk wegvluch ten voor een minderwaardigheids complex". In 1963 kwam Paul Cox aan in Australië, na weinig geluk kig te zijn opgegroeid in Venlo. Aan een lijdensweg langs MULO, HBS, de Bredase academie St. Joost, de Haagse,Fotovakschool en de militaire dienst, had hij het ge voel overgehouden nergens voor te deugen. door Pieter van Lierop Cox is nu even terug in Neder land voor de Nederlandse Filmda gen waar een speciaal programma aan hem is gewijd. Ruim twintig jaar later geldt Cox namelijk als Australië's belangrijkste 'auteurfil mer'. Zijn laatste drie films haal den onveranderlijk Cannes en veel andere festivals in de wereld. Hij is overal geweest, hoewel reizen iets is wat hem mentaal nog steeds moeilijk afgaat: „Mijn grootste pro bleem tijdens mijn hele leven is al tijd geweest dat ik gauw last heb van heimwee. Dat is nog steeds zo, alleen weet ik tegenwoordig niet meer waar 'thuis' ergens is". Dat andere probleem, het gebrek aan zelfvertrouwen lijkt intussen redelijk te zijn opgelost. Cox maakt nu die film over Van Gogh. Een Nederlander die zich in het buitenland vestigde en daar kunst maakte waarmee hij wereldbe roemd werd. Dat lijkt op Paul Cox. Paul Cox: "Dat is een verschrik kelijke vergelijking, want voorlo pig leef ik nog. Maar ik heb ook vreselijk moeten boksen en veel moeten opofferen: mijn liefde, mijn leven, alles, om te doen wat ik dacht dat ik moest doen. Dat klinkt misschien als een bijna religieuze opvatting, maar ik heb een inder daad strenge taakopvatting, die je protestants mag noemen, of katho liek net zo goed. Ik zal altijd alles doen met alle inzet die ik kan ge ven. Ik kan niet tegen tweederangs ideeën, ik kan niet tegen mensen die iets maar half doen. Ik doe alles met een soort agressie. Zoals ook Van Gogh het deed, ja. En die op vatting van mij, daar betaal ik de prijs voor". "Je raakt er ook door geisoleerd. Hoe meer succes je krijgt, des te geïsoleerder je zult raken. Mijn films appelleren aan het individu dat dromen heeft, mensen die zich verloren voelen. Mensen die hun leven ondergaan als een gevange nis waarin ze als het ware worden opgevreten door de omringende maatschappij. Die schrijven me, proberen me op te bellen, ze willen langs komen om met me te praten. Ik moet me daar tegen bescher men. En dat is belachelijk, want ik ben geen ster. Maar het kwam zo ver dat ik me moest verbergen in een gebouw, of de voordeur niet meer kon opendoen of ik werd weer lastig gevallen. Ik wil niet on der druk worden gezet. En dat is in de Verenigde Staten en in Canada veel erger dan ik in Australië ge wend was, want daar liet men mij met rust. Ik wil gewoon kunnen le- Paul Cox: "Ik heb veel eenzaam heid moeten verdragen", (foto gpd) -Uw bekendste film is 'Man of Flowers'. U noemt al uw films auto biografisch. In wat voor opzicht zou u die film een zelfportret willen "In de zin dat het gaat over een zaamheid en vervreemding. Ik lo geer hier momenteel in Hotel L'E- tranger en dat klopt precies. Ik ben altijd een 'loner' geweest, zonder dat ik dat echt zocht of leuk vond. Ik ben weggezworven van Hol land. Omdat het land me absoluut niet beviel. Ik ben heel beschermd opgegroeid, had niet precies watje een gelukkige jeugd zou kunnen noemen. Dat was de schuld van niemand speciaal, maar grimmig was het wel. Vele donkere jaren. Ik trok erg naar mijn moeder. Ze werd blind op een zeker moment, dat zit indirect weer verwerkt in 'Cactus Flower'. Mijn moeder heeft me ook speciale taaiheid meegege ven. Eigenlijk was ik totaal niet toegerust om de grote wereld aan te kunnen. Ik was te gevoelig, be zeerde me veel te makkelijk. Mijn moeder was iemand die buitenge woon teder was, nooit in haar hele leven zei zij één kwaad woord over een ander mens". "Maar tegelijkertijd had ze een kracht waarmee ze kon incasseren en overleven. Pas veel later ont dekte ik dat ik ook die kant van haar karakter had geërfd. Door in Australië eigenlijk opnieuw te star ten met opgroeien en volwassen worden, heb ik me een dergelijke taaiheid eigen kunnen maken. En die had ik ook hard nodig. Want ik heb ooit veel eenzaamheid moeten verdragen". "Weetje: de filmindustrie is gek kenwerk. Het is een geld-business. De meeste mensen die zich met film bezig houden, doen dat om de verkeerde redenen. Als je werkelijk iets heel persoonlijks wilt doen met cinema, op grote schaal, dan dien je eigenlijk gek te zijn. Ik kan met films nu doen en laten wat ik wil en ik realiseer me dat dit myn gekte is. Ik kan daar mee nu overweg, maar dat heeft lang geduurd en het had me kun nen vermoorden". "Ik kijk nu rond in de wereld en stel vast dat de meeste films die ik zie mij met walging vervullen. Niet dat mijn films beter gemaakt zou den zijn. Maar het punt is dat ik walg van zo veel films omdat ze het individu betuttelen. De manier waarop het medium wordt is diep- treurig. Het zou iets machtigers kunnen zijn dan de atoombom, want elk huis in de westerse we reld heeft zijn kleine meubeltje dat ze een televisie noemen. Dat is po tentieel een gigantische macht. Wat een immense manifestatie zou kunnen zijn van het menselijke vernuft, wat in potentie iedereen bij elkaar zóu kunnen brengen, wordt domweg misbruikt om men sen een beetje te verstrooien met Hollywood-nonsens' Succes "Men zegt wel eens dat succes het ergste is wat je als artiest kan overkomen. Succes is ongezond, het kan een artiest verpesten. Ik ben het pas op mijn veertigste le vensjaar tegengekomen. Ik heb nu totale zeggenschap over mijn films. Ik schrijf ze, regisseer ze, ik doe alles zelf. Niemand die ertus sen komt. Ik ben er dus ook volle dig zelf aansprakelijk voor. Er zijn in de hele wereld maar weinig filmers die in die positie verkeren". "Ik heb mezelf nooit filmregis seur genoemd, maar filmmaker. Het is heel vreemd hoe het je leven veranderen kan. Mensen met wie je jaren hebt samengewerkt op puur een vertrouwensbasis, veran deren daardoor ook en proberen ineens op jou een carrière te grond vesten. En dat kun je ze niet eens kwalijk nemen, maar het betekent wel dat je drommels goed moet blijven uitkijken voor de mensen met wie je te maken krijgt. Het le ven wordt ineens zo gecompli ceerd. Ik vind het leven het mooist als de dingen zijn wat ze lijken en ook de mensen zich niet anders voor doen dan ze zijn". (OP)NIEUW Meryl Streep-cyclus - drie recente films met Meryl Streep. Achtereen volgens 'Silkwood', 'Falling in love' en 'Sophie's Choice', Luxor, Leiden 'El amor brujo' - Lido, Leiden 'La femme publique' - Trianon, Lei den 'White Nights' - dansfilm met Grego ry Hines, Euro, Alphen 'After Hours' - komische nachtmerrie van Martin Scorsese, City, Katwijk. BLIJVERS The Color Purple' - beeldschone jankfilm over zwarte vrouw die zich ontworstelt aan onderdrukkend man volk, Lido, Leiden 'Hannah and her sisters' - Woody Al len herhaalt zich, maar blijft komisch en de moeite waard, Lido, Leiden 'Highlander' - mengeling van science fiction en middeleeuws avontuur, Ci ty, Katwijk 'The Hitcher' - Rutger Hauer op dreef als sadistische lifter, Euro, Alphen 'Big trouble in little China' - grappige en opwindende avonturenfilm, Lido, Leiden 'Out of Africa' - meeslepend epos over Deense schrijfster in Afrika, Ci ty, Katwijk 'Poltergeist 2' - imponerende effecten in verder niet zo geslaagde vervolg film, Lido, Leiden 'Karate Kid II' - geweld met knipoog in plezierige film, Euro, Alphen. 'Op hoop van zegen' - vierde verfil ming van Heijermans' drama met Danny de Munck, City, Katwijk 'Police Academy III' - de politionele lolbroeken zijn weer terug in City, piloten in opleiding, Lido, Leiden. SEXFILMS 'China and silk' - Rex, Leiden. NACHTFILMS 'Let's get physical' - Rex, Leiden. •Poltergeist II' - Euro, Alphen. Talk dirty to me' - Euro Alphen. 'Vanessa' - Euro, Alphen The Hitcher' - Euro Alphen. DEN HAAG Top Gun' - Asta (463500), al. 'Karate Kid II' - Asta, al. 'The color purple' - Asta, al. 'El amor brujo' - Babylon (471656), al. 'Out of Africa' - Babylon, al. 'Big trouble in little China' - Babylon, 12 jr. 'Hannah and her sisters' - Metropole (456756), al. 'De Wissel wachter' - Metropole, 12 jr. '9»/2 Weeks' - Metropole. 16 jr. 'Letter to Brezhnev' - Metropole, al. 'Op hoop van zegen' - Metropole, al. 'Prince: Under the cherrymoon' - Odeon (462400), al. 'The money pit' - Odeon, al. AMSTERDAM 'The Right Stuff" - Alfa (278806), al. 'Big trouble in little China' - Alfa, al. 'The jewel of the Nile' - Alfa, al. 'Top Gun' - Alfa, al. 'Letter to Brezhnev' - Alhambra (233192), al. 'De Wisselwachter' - Alhambra, 12 jr. 'The color purple' - Bellevue Cinera ma (234876/266227), al. 'The Karate Kid II' - Cinerama, al. 'El amor brujo' - Calypso (266227/ 234876), 12 jr. 'Police academy III' - Calypso, al. 'Corporate Assets' - Centraal (248933), 18 jr. 'Harem' - Cineac, (243639), al. 'My beautiful landrette' - Cinecenter, (236615) 16 jr. 'The sacrifice' - Cinecenter, 16 jr. 'Ginger Fred' - Cinecenter, al. 'Abel' - Cinecenter, al. Top gun' - Cinema (151243), al. 'Meryl Streep-cyclus' - Cinema, 16 jr. 'Revolution' - City (234579). al. 'Nightmare on Elmstreet' - City, 16 jr. Runaway Train' - City, 16 jr. '9»/2 Weeks' - City, 16 jr. The money pit' - City, al. 'Midnight Cowboy' - Kriterion, (231708), 16 jr. 'Identificazione di una donna' - Krite rion, 16 jr. 'Dixie Ray' - Parisien (248933), 18 jr. 'Le lieu du crime', - The Movies (245790), 16 jr. 'Ludwig' - The Movies, 16 jr. 'Manner' - The Movies, 16 jr. 'Hannah and her sisters' - Tuschinski, (262633). al. 'Prince: Under the cherrymoon' - Tu schinski, al. 'Op hoop van zegen' - Tuschinski, al. 'De Wisselwachter' - Tuschinski, 12 jr. 'A test of love' - Tuschinski, 12 jr. 'Poltergeist II' - Tuschinski, 16 jr. •Out of Africa' - De Uitkijk, al. TELEVISIE Filmliefhebbers zullen komende week hun meeste televisieplezier op woensdagavond beleven. Op België 2 de Bergman-klassieker 'Wilde aardbeien'. Een symbo lisch geladen film en tevens één van zijn subtielste. Dat laatste vooral in de tegenstelling tussen droom en werkelijkheid. Het hoofdpersonage is een medicus die vroèger dan normaal ont waakt. Hem wacht die dag een erepromotie. De man had de nacht ervoor een nachtmerrie, waarin hij getuige was van zijn eigen begrafenis. De droom laat hem niet los. Hij denkt na over zijn eigen manier van leven en de weinig tijd die rest om er nog wat moois van te maken. Aanvang 20.25 uur, België 2. Duitsland 1 vertoont 'Lookin' to get out', een drie jaar oude film van Hal Ashby die nooit in de Nederlandse bioscopen heeft gedraaid. Twee pokerspelers ontvluchten New York en probe ren het grote geld in Las Vegas binnen te halen. Hoofdrollen zijn van Jon Voight en Burt Young. Aanvang is 21.00 uur. Twee dagen later op België 1 'Meivin and Howard', een film van Jonathan Demme wiens laatste film over de Talking Heads ging. De Howard in dit verhaal is de mysterieuze multi miljonair Howard Hughes en Meivin is Meivin Dummar die Hughes als lifter meeneemt. Mei vin kan niet geloven dat hij werkelijk de grote Hughes in de auto had en vergeet de zaak ver der. Zijn leven is al vol van ups en downs, vooral downs. Als Hughes sterft en het testament openbaar wordt gemaakt, blijkt dat hij werkelijk een beroemde passagier had. Demme maakte van deze echt gebeurde geschie denis een geslaagde en komische film (20.15 uur). Dezelfde avond haakt de NRCV in op het succes van de serie 'Cosby Show'. 'Top Secret' is een film uit 1978 toen Bill Cos by overigens nog lang niet aan zijn show toe was. In deze spio- nagefilm gaat hij als geheim agent samen met de aantrekkelij ke Tracy Reed achter plutonium- dieven aan (23.52 uur, Nederland 2). 'La Strada' is de tweede in de reeks Fellini-films op Duitsland 1. Anthony Quinn speelt hierin een brute kermisklant die voor weinig geld een geestelijk gehan dicapt meisje koopt dat voor hem moet zorgen en op wie hij zijn frustraties afreageert. Gelso- mina, het meisje, wordt gespeeld door Giulietta Massina die later mevrouw Fellini werd (maandag, Duitsland 1, 23.00 uur). FILMHUIZEN 'Beau Père' is een komische film van Bernard Blier, waarin Pa trick Dewaere een hoofdrol speelt. Een meisje wordt na de dood van haar moeder verliefd op haar stiefvader. Ze vindt hem (Dewaere) de aangewezen man om haar in de liefde in te wijden. Hij weet niet of dat zo'n goed idee is (donderdag tot en met zondag in het Kijkhuis om 20.00 en 22.15 uur). Verder in het Kijkhuis: 'Max Havelaar' van Fons Radema kers. Peter Faber speelt de hoofdrol in deze film die is'geba- seerd op het gelijknamige boek van Multatuli. (maandag, 20.00 uur). 'La Citte delle Donne' (Vrouwenstad) is een feestelijke film van Fellini, waarin Marcello Mastroianni een veelvoud van vrouwen tegenover zich vindt (dinsdag, 20.00 en 22.30 uur). 'The world according to Garp' is een komische en ontroerende verfilming van John Irvings boek. De buitensporige beleve nissen van een verpleegster (Glenn Close) en haar zoon (Ro bin Williams) worden gevolgd. Woensdag te zien om 20.00 en 22.30 uur. In het Filmhuis LVC tot en met zondag 'The killing fields' van Roland Joffé, een film over de ervaringen van een journalist in Cambodja op het moment dat de Rode Khmer de macht grijpt (21.15 uur). Woensdag 'Macbeth', een Shakespeare-bewerking van Roman Polanski die het bloed ruim laat vloeien (20.00 en 22.30 uur). Donderdag tot en met vol gende week zondag in het Film- Peter Faber in 'Max Havelaar'. huis 'Prizzi's Honor' van John Huston. Hij steekt daarin de draak met de Mafia en de films die over de Mafia zijn gemaakt. Jack Nicholson speelt een be roepsmoordenaar, Kathleen Tur ner ook en samen hebben ze een verhouding (donderdag 20.00 en 22.15 uur, de andere dagen alleen om 21.15 uur). Onder het motto 'nieuwe vrou wenfilms' vertoont LAK-Cinema dinsdag 'Dust' (20.00 uur) en 'Leila and the wolves'. De eerste film is een bewerking van een boek van de Zuidafrikaanse schrijver Coetzee. Jane Birkin speelt de hoofdrol in deze psy chologische thriller van Marion Hansel. De tweede film is van de Libanese regisseur Heinry Srou- ri, gaat over de huidige proble men in het land en rol van de vrouw in de Arabische cultuur. 'El Amor Brujo'; regie: Carlos Saura; hoofdrollen: Christina Hoyos, Antonio Gades en Laura del Sol; theater: Lido, Het eerste beeld van 'El Amor Bru jo' biedt een symbolisch gebaar: een deur wordt gesloten. Antonio Gades en Carlos Saura, de makers van deze film, sluiten zich af van de buitenwereld en creëren in een grote hal een eigen realiteit onder een kunstmatige hemel. Uit hun fantasie is een hartstoch telijk drama ontsproten, waarin Jo sé en Candela als kinderen door wederzijdse vaders tot elkaar wor den veroordeeld. Met die hande ling wordt ook een beroep op de fantasie van de kijker gedaan, want het uitgehuwelijkte tweetal is de leeftijd van absolute gehoorzaam heid aan het ouderlijk gezag al lang en breed ontgroeid. Christina Hoyos speelt de vrouw en haar kennen we nog van de film 'Carmen', de eerste samenwerking tussen regisseur Saura en choreo graaf Gades. Hoyos werd in die film te oud geacht om als Carmen de harten op hol te slaan en nu zou ze een jeugdig slachtoffer van haar feodale vader zijn. Dat vergt een hoop fantasie. Nog een bekend gezicht: Laura del Sol. Zij speelde de danseres die in plaats van Hoyos de rol van Car men kreeg. Als Lucia is zij ditmaal de minnares van José, terwijl Ga des zelf Carmelo speelt en die is weer verliefd op Candela. Nogal gecompliceerd allemaal. "De liefde is een dwaallicht", wordt dan ook regelmatig gezongen. Daarmee is de aard van het verhaal wel geken schetst. Manuel de Falla schreef het zeventig jaar geleden, Gades en Saura zagen net als by Bizets Car men weer mogelijkheden voor verfilming. De flamenco-dans is in al zijn passie weer het richtsnoer, maar het overweldigende effect blijft ditmaal uit. Om twee redenen: de choreografie voor 'Carmen' was meer op de camera gericht en daar door veel opwindender. Bij 'El Amor Brujo' lijkt de camera als een toevallige passant getuige van een dansavondje. Ook het verhaal van 'Carmen', waarin fantasie en reali teit ingenieus met elkaar waren verweven, sprak meer tot de ver beelding. Gades en Saura bieden ons nu slechts hun flamenco-fanta sie van een oude liefdesgeschiede nis. En dat is niet genoeg. BJ- i Christina Hoy os als de uitgehuwelijkte Candela in'El Amor Brujo'. •'La femme publique'; regie: Andrzej Zu iawski; hoofdrollen: Valery Kaprisky, Francis Husfer en Lambert Wilson; theater: Trianon, Leiden. Precies één jaar na de landelijke première, wordt nu ook Leiden ge trakteerd op het laatste geestes kind dat ontsproten is aan het be zeten brein van de in Frankrijk werkende Poolse regisseur Andr zej Zuiawski. Op het affiche prijkt een uitdagend blote Valery Kapris ky, maar wie zich in een ondeugen de bui daardoor naar binnen laat lokken, wordt zwaar gestraft. Zu iawski maakt bijzonder zware films, vol hartverscheurende emo ties, verstikkende liefdes en ge welddadige uitbarstingen. In 'L'Important c'est d'aimer' waren Zulawski's obsessies in een indrukwekkende vorm gegoten. Romy Schneider speelde in die film de sterren van de hemel als een mislukte actrice, die door twee mannen wordt begeerd. Zoals vaak in dergelijke gevallen gingen ook in 'L'Important c'est d'aimer' het werkelijke leven en het 'toneel- stukleven' steeds meer door elkaar lopen. In zijn volgende film 'Posses sion' ging het ook om een vrouw die twee minnaars had, maar de volmaakte bevrediging bij een veelarmig monster vond. Via Isa- belle Adjani, die voor de hoofdrol in die film de prijs voor beste actri ce ontving in Cannes, zijn we nu aangeland bij Valery Kaprisky. Zij speelt de publieke vrouw, Ethel, die ten prooi valt aan de bezeten liefde van een filmregisseur. Deze man vloekt en tiert over haar ac teerprestaties en last spontaan een verkrachtingsscène in de film in. Het meisje ontdekt dat hij bij de moord op een zekere Elena Mliska betrokken is. Ethel komt in con tact met Elena's echtgenoot Milan. Zij verft haar haar en neemt Ele na's identiteit aan. Uiteindelijk zal Milan zich te pletter rijden, nadat hij een bisschop uit Letland heeft vermoord. Milan en de regisseur hebben blijkbaar iets met de Tsje chische geheime dienst van doen. Nadat hij voor de zoveelste maal zijn liefde aan Ethel heeft ver klaard, hangt de regisseur zich op. Net als in de beide voorafgaande films, gaan de twee mannelijke ri valen ten onder aan de vrouw. Wat met Romy Schneider aan grijpend was en met Adjani raad selachtig, is met Kaprisky goed koop en vervelend geworden. "Films zijn als heldere belletjes in een donkere oceaan", zegt de regis seur ergens. Daarvan is bij Zuiaws ki niets te vinden. LEONARD ENGEL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 19