Interferon roept nog veel vragen op
Huisartsen eisen
tariefsverhoging
KRYPTOGRAM
OPLOSSING
Wetenschappers komen op congres in Helsinki tot de conclusie:
0uftï7iruto£
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1986
PAGINA 17
Horizontaal: 1. Berekening
van niet het gehele totaal. 4.
Geacht zijn, maar waarom niet
met de helft? 7. Daaruit vuur
werk ontsteken en nog juist op
tijd wegglippen. 9. Beef. L., in
dat land, voor dat dier. 10. Een
geval om niet meer af te geven,
dat'is de juiste handelwijze. 11.
Heel mooi op hoofden. 12. Het
is vroomheid, als het een ma
nie wordt alle jongens zo te
noemen. 14. En hier komt met
veel lawaai een jongen met oor
logstuig over de Noordzee. 16.
Plezier in de zomer om een kar
retje en in de winter om een
tentje. 20. Minder binnenlopen
van kroost. 21. Ophouden met
het eerste van de vorige voor
de kromme pennen te zetten.
22. Weet drommels goed hoe
veel tweemaal twee is en nog
wel meer ook! 23. Laat er op
uw wandel niets aan te merken
zijn, dan gaan daardoor de die
ren ook niet dood. 24. Vrienden
hebben dit van 16.
Verticaal: 1. De versierselen
opduwen. 2. Water beledigen
zonder eind. 3. Mensen die er
geen zin meer in hebben zak
ken hier steeds dieper weg. 4.
Is dit uw woning voor de lo-
gées? Nee toch. 5. Kijk er door
als er afvalt, opschieten. 6.
Daar mag je op een vrolijke
avond niet op zitten. 7. Hij tim
mert nogal aan de weg... 8.en
deze is een schreeuwer, letter
lijk en figuurlijk. 13. Een Ame
rikaans nootje voor noppes is
geen fluit waard. 14. Klets, er in
en onverstaanbaar in 3.15. Ook
weer zulk min gedoe: we moe
ten het doden beëindigen. 17.
Kunnen veel geld kosten. 18.
Verven om een nummertje zin
gen. 19. Jeugdige vader met
een parasolletje?
anaaaaaa^a^a^a^
De prijs van 25,- werd toegekend
aan P. Baljet-van Maanen, Noord
einde 2, 2311 CD Leiden.
De prijs wordt de winnaar toege
zonden.
Oplossingen onder vermelding
van 'Puzzel' voor donderdag op
briefkaart of in enveloppe zenden
aan Redactie Leidsch Dagblad,
Postbus 54, 2300 AB Leiden.
HELSINKI - Terwijl interferon
minder belang lijkt te krijgen voor
artsen en patiënten wordt de stof
steeds interessanter voor de weten
schappelijke onderzoekers. Inter
feron blijkt deel uit te maken van
een uitgebreide familie van zeer
door
Hans van Maanen
werkzame stoffen die alle betrok
ken zyn bij de afweer van het li
chaam tegen vijanden.
Op het grote interferon-congres
in Helsinki werd duidelijk dat al
lerlei pas ontdekte stoffen, die
voorheen los van elkaar werden
beschouwd, in wezen zeer nauw
aan elkaar verwant zjjn. De geleer
den zullen nog heel wat tijd nodig
hebben om die stoffen opnieuw te
'sorteren', maar het is zeké? dat zij
bezig zijn met een geheel nieuw
bouwwerk in de wetenschap. De
fundamenten werden op dit con
gres gelegd.
Eerst nog iets over interferon. De
stof werd in 1957 ontdekt door de
Zwitser Jean Lindemann en de
Brit Alick Isaacs. Zij zagen dat cel
len die met een virus werden be
smet een eiwit gingen aanmaken
dat andere cellen tegen virussen
beschermt - virussen trachten cel
len binnen te dringen om zich daar
te vermenigvuldigen. Interferon
leek dus een ideaal geneesmiddel
om mensen tegen virusinfecties te
beschermen, vooral omdat het al in
zeer kleine hoeveelheden actief is.
Dank zij het werk van de Finse
hoogleraar Kari Cantell en zijn Bel
gische collega Fons Billiau kwam
langzamerhand voldoende interfe
ron beschikbaar om de eerste proe
ven te doen. De verwachtingen wa
ren hooggespannen, de eerste re
sultaten hoopgevend. De forse bij
werkingen van het middel schreef
men toe aan het feit dat het nog
niet erg zuiver was.
Veldslag
In 1980 werd het mogelijk inter
feron wel zuiver in handen te krij
gen, met behulp van DNA-recom-
binant en het onderzoek raakte in
een stroomversnelling. De farma
ceutische industrie, die tevoren de
boot had afgehouden, zag in inter
feron de mogelijkheid ervaring op
te doen met deze belangrijke fabri
cagetechniek. Er ontstond een
veldslag om octrooien en om de
eerste plaats op de markt. Artsen
die tevoren hadden moeten bede
len om interferon te krijgen voor
hun patiënt werden er plotseüng
mee overstroomd. De 'klinische fa
se' was begonnen.
Twee zaken bleken: de bijwer
kingen bleven ook bij het zuivere
interferon bestaan en de mogelijk
heden als medicijn vielen tegen.
Het meest overtuigend werkt inter
feron bij de ziekte Hairy-cell-leuke-
mie, een zeldzame vorm van bloed-
kanker. Voor enkele andere vor
men van kanker en voor een paar
virusinfecties was het nut van in
terferon eveneens door sommigen
bewezen geacht. Het wondermid
del van weleer is het zeker niet.
De vraag waarom het dat niet is
komt dan weer bij de onderzoekers
terecht. Dank zij de bemoeienissen
van de farmaceutische bedrijven is
er nu voldoende interferon voor
nadere experimenten. En hoe meer
men onderzocht hoe pijnlijker dui
delijk was dat men eigenlijk nog
maar heel weinig van interferon
weet.
Hoe werkt de stof precies, waar
om bij sommige patiënten wel en
bij anderen niet? Doordat de ge
neesmiddelenfabrikanten zo'n
haast hadden met het op de markt
brengen van hun nieuwe medicijn,
zijn er eigenlijk een paar stadia in
het onderzoek overgeslagen. Het is
goed dat men wat dat betreft terug
naar af wordt gedwongen.
In het wetenschappelijk onder
zoek werd inmiddels duidelijk dat
interferon minder uniek was dan
werd aangenomen. Men ontdekte
meer stoffen die een rol spelen in
het afweersysteem. De interesant-
ste daarvan is zonder twijfel TNF
(Tumor Necrosis Factor), een stof
die belangrijk bleek in het laatste
stadium van de afweer, als vreet-
cellen (macrofagen) de tumorcel
moeten opeten en verteren.
Men is erin geslaagd TNF via
DNA-recombinatie-technieken
zuiver te produceren: na een hoop
verwarring hebben de deskundi
gen TNF onderverdeeld in twee
klassen, alpha en beta. Net als bij
interferon zijn de stoffen veelbelo
vend als medicijn maar hebben ze
veel vervelende bijwerkingen.
Eén van de meest verrassende
zaken die op het congres naar vo
ren kwam was dat TNF de werking
van interferon kan versterken. An
dere onderzoekers meldden dat
TNF niet alleen tegen tumorcellen
werkt, maar ook tegen virussen, en
Israëlische geleerden stelden dat
TNF, interferon en interleukine-1
(een raadselachtige stof die wordt
gevormd bij ontstekingen) in ver
binding met elkaar staan.
Zo werden meer dwarsverban
den aannemelijk gemaakt en
achteraf is het eigenlijk merkwaar
dig dat de wetenschappelijke we
reld dat niet eerder heeft gedaan.
Blijkbaar leefde er zo sterk het idee
dat interferon alleen tegen virus
sen werkt en TNF alleen tegen tu
mors, dat de geleerden niet over de
hoge muren van het eigen labora
torium hebben heengekeken.
De belangrijkste winst van dit
congres lijkt dan ook te zijn dat de
onderzoekers, die dachten hier de
oplossing van hun eigen kleine
puzzeltje te kunnen presenteren,
worden geconfronteerd met een
veel grotere puzzel. Alles hangt
met alles samen.
Interferon heeft in ieder geval de
weg gewezen naar dit verbazend
fijn afgestemd geheel van stoffen
en tegenstoffen dat ervoor zorgt
dat het afweersysteem werkt in ge
val van ziekte, en wellicht ook dat
leven en dood van miljoenen cellen
in het gezonde lichaam goed gaat.
APELDOORN (ANP) - Onderzoek
van de Economische Controle
dienst (ECD) heeft uitgewezen dat
particuliere patiënten gemiddeld
maar 2,3 keer per jaar naar de huis
arts gaan. De voorzitter van de
Landelijke Huisartsen Vereniging,
W.J. de Regt, heeft dit vanochtend
in Apeldoorn meegedeeld op een
symposium ter gelegenheid van
het 40-jarig bestaan van de LHV.
Deze uitkomst is zelfs voor de
huisartsen een verrassing. Het zo
genoemde „verrichtingengetal"
speelt een belangrijke rol in het
overleg met het kabinet over de
particuliere tarieven. Die zijn op
het ogenblik gebaseerd op 3,5 con
tacten per jaar.
De LHV heeft steeds een tariefs
verhoging bepleit van 23,70 tot 30
gulden omdat de huisartsen het
voor hen vastgestelde norminko
men niet halen. Volgens haar was
het werkelijke aantal contacten na
melijk maar 2,7. Nu het er nog min
der blijken te zijn, zou het tarief
volgens berekeningen van de LHV
omhoog moeten naar 34,50 gulden,
aldus een woordvoerder desge
vraagd.
Daar is dan de 1,80 al afgetrok
ken voor de posten beroepsrisico
en rente geïnvesteerd vermogen
die uit het tarief worden gehaald
als op 1 januari 1987 de goodwillbe-
taling bij het overnemen van prak
tijken wordt afgeschaft. Zieken
fondsen en particuliere verzeke
raars storten dit geld dan in een
fonds waaruit huisartsen die zelf
wel goodwill hebben betaald com
pensatie krijgen.
De Regt zei dat het niet zo is dat
de huisartsen zich erover beklagen
dat de particulier verzekerden te
weinig naar de huisarts gaan, „zo
als boze tongen wel eens beweerd
hebben". Het gaat de LHV er al
leen om dat de overheid een on
juist uitgangspunt hanteert bij het
vaststellen van het particuliere ta
rief.
PARIJS (AP) - De drie Franse priesters die door het bewind in Chili het land zijn uitgewezen, stonden gisteren
bij hun aankomst op een vliegveld bij Pdrijs de pers te woord. Van links naar rechts: Daniel Caruette, Jacques
Lancelot en Pierre Dubois. (foto ap)
LEIDEN
LUXOR (121239): 'Under the cherry
moon', dag. 19.00 uur., za. en woe. ook
14.30 i
'Big trouble, little China', 12 jr, dag.
14.30,19.00 en 21.15 uur, 12 jr.
•Poltergeist II', do., vr., ma. en di.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, za., zo. en
woe. 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
'Color purple', dag. 20.00 uur, zo. ook
14.15 uur, al.
Kindermatinee:'Donald Ducks ver
jaardagspartijtje', za., zo. en woe.
14.30 uur, al.
TRIANON (123875):
•Car Trouble', dag. 14.30, 19.00 en
21.15 uur, a.l.
REX (12o414): 'Bordello', dag. 14.3U.
19.00, en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: 'Babyion blue', vr.
en za. 23.30 uur, 18 jr.
KI JKHUIS (142895): 'La nuit', do. t/m
woe. 19.30 uur.
'Stammheim', do. t/m zo. 20.00 en
22.15 uur.
'L'uneChante', ma. 20.00 en 22.15 uur.
Bioscopen
ALPHEN
(voor reserveringen 01720-20800):
EURO 1, 2, 3,4: 'Kortsluiting', dag.
18.30 en 21.00 uur, za., zo. en woe. ook
13.45 uur, al.
'Karate Kid II', dag. 18.30 en 21.00
uur. za., zo. en woe. ook 13.45 uur, al.
'The Coca Cola kid', dag. 18.45 en
21.15 uur, 16 jr.
The Hitcher', dag. 18.45 en 21.15 uur,
16 jr.
'Op hoop van zegen', za., zo. en woe.
zo. 14.00 uur, al.
N ach tvoorstellingen
Talk dirty to me', za. 24.00 uur 18 jr
'Perfect fit', za. 24.00 uur, 18 jr
'De karate kid II', za. 24.00 uur, 16 jr.
The Hitcher', za. 24.00 uur, 18 jr.
VOORSCHOTEN
(voor reserveringen 01717-4354)
Greenway: 'Out of Africa', do. 14.00
en 21.15 uur, vr., za. en zo. 21.15 uur,
ma. t/m woe., 20.15 uur, al.
'Police academy III', do. t/m zo. 19.00
uur, za., zo. en woe. 15.45 uur, al.
Kindermatinee: 'Sjors en Sjimmie en
het zwaard van Krijn', za., zo. en woe.
14.00 uur.
KATWIJK
(Voor reserveringen 01718-74075)
City 1: 'Highlander', do., vr., za., zo. en
woe. 14.45 uur, ma. en di. 19.00 en
21.15 uur, 16 jr.
City 2: 'Police academy III', al, zie tij
den City 1.
City 3: 'Out of Africa', dag. 20.00 uur.
al.
City 4: 'Cobra Stallone', dag. 21.15
uur, do. t/m zo. en woe. 14.45 uur.
City 4: 'Op hoop van zegen', dag. 19.00
uur, do. t/m zo. en woe. 14.45 uur.
'Runaway Train', vi
19.00 uur, zo. 15.00 i
'Out of Africa', vr.,
uur, zo. 20.15 uur
Ongevallendienst
Elke dag Academisch Ziekenhuis
behalve van dinsdag 13.00 tot
woensdag 13.00 uur (Diaconesse-
huis) en van vrijdag 13.00 tot zater-(
dag 13.00 uur (Elisabeth Zieken
huis)
Bezoekuren
Diaconessenhuis (tel. 071-178178):
dagelijks 16.00-17.0Q uur en 18.30-
19.30 uur. Afdeling intensieve zorg:
10.30-11.00 uur en 19.00-19.30 uur en
na overleg
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur en
na overleg
Jongerenafdeling: 16.00-17.00 uur'
en 18.30-19.30 uur
St Elisabeth Ziekenhuis (tel. 071-
'899250): volwassenen 14.08-14.45
uur en 18.30-19.30 uur. Klasse afd.:
11.15-12.00 uur, 14.00-14.45 uur,
18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: 15.00-16.00 uur «n
18.30-19.30 uur, alleen voor vaders
Ziekenhuizen
bovendien van 19.30-21.00 uur
Afdeling CCU(hartbewaking):
14.00-14.30 uur en 19.00-19.30 uur
Intensieve verpleging: 14.00-14.30
uur en 19.00-19.30 uur
Sportblessures: maandag 19.30-
20.30 uur
Academisch ziekenhuis: (tel 071-
269111). alle patiënten (behalve kin
deren): 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde: 18.00-19.00 uur
Prematurenafdeling: in overleg
doorlopend bezoek mogelijk
Ernstige patiënten: wanneer doorlo
pend bezoek wordt toegestaan kun
nen speciale kaarten worden ver
strekt
Kinderafdelingen: voor ouders van
opgenomen kinderen is er een rui
me bezoek mogelijkheid in overleg
met de hoofdverpleegkundige
Voor andere bezoekers gelden de
volgende tijden: Keel-, neus- en oor
heelkunde en neurologie: 14.15-
15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oog
heelkunde en heelkunde: 14.15-
15.00 uur en 18.30-19.00 uur
Kinderkliniek: zalen voor peuters,
kleuters en grote kinderen: 15.15-
17.00 uur; babyzaal en boxenafde
ling: volgens afspraak met de
hoofdverpleegkundige
Rijnoord (tel. 01720-9244): 14.30-15-
.15 uur en 18.30-19.30 uur. Extra voor
bezoek hartbewaking: 11.00-11.30
uur. Extra bezoek vaders op
kraamfdeling: 19.30-20.30 uur
Kinderafdeling: 14.30-15.30 uur, al
leen voor ouders 14.30-18.30 uur
13 sefatember 1986
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Naar aan de „Köln Ztg."
wordt gemeld, is te Berlijn door
de ook in Nederland bekende sou
brette Eugénie Erdoeszy zelf
moord gepleegd. Deze zangeres
heeft zich nl. Donder-dagavond
in den Dierentuin voor het hoofd
geschoten, uit wanhoop over een
afscheidsbrief van haren min
naar, een adelijk persoon. De
overledene was 28 jaren oud, be
zat een flink vermogen en mocht
zich verheugen in een ongerepten
naam. Zij heeft een open schrij
ven aan den procureur-generaal
nagelaten, in hetwelk zij ver
zoekt, dat op haar lijk secties
worden gedaan, opdat de uitslag
daarvan de kwaadwilligen doe
verstommen, die, door haren on
gerepten staat in twijfel te trek
ken, de schande zouden willen
doen nederdalen op het hoofd
van haren minnaar.
- De grootste hongerlijder en de
grootste eter wonen op dit oogen-
blik in Italië. De eerste is de be
kende Succi. De veelvraat is een
matroos, die nu te Livorno is. Hij
is de zoon van een visscher al
daar en reeds toen hij een zuige
ling was, was de moeder niet al
leen in staat zijn honger te stil
len, doch had daartoe de hulp
van 20 andere vrouwen noodig.
Als soldaat kreeg hij driemaal
meer eten dan het gewone rant
soen en kan hij ieder uur een
maaltijd gebruiken. In Napels
gaf onlangs een officier 100 lire
aan een restaurateur, voor welke
som de matroos zooveel eten kon
als hij wilde. Voor den restaura
teur was dit een schadepostje. De
matroos was voor die som niet te
voeden.
Vijftig jaar geleden:
- Zaterdagavond werd het ar
beidersgezin Van Hal te Zeven
bergen verblijd met de geboorte
van een tweeling, een jongen en
een meisje. De kinderen zijn gis
terochtend in de R.K. kerk te Ze-
venbergschen Hoek gedoopt. Het
meisje is bij den burgerlijken
stand aangegeven als Juliana,
terwijl het jongetje genoemd is
naar Prins Bemhard.
"HOÉ IS HJ VÉfcANPÉRPrW PÉUAAPPAN MOÉT U
INPÉKOU staanp04wmi lvoup£n y/j LATINISTEN zéö'Y MMf? KIÉZÉN TüSSÉN HÉM
MZJN FofcfUlN VOOfcHÉMOP HÉTSPÉU^ L-^vPlÉNPSCHAP PÉ" 1 pawda ik- I
HOÉ ÉlïTÉ(?...A\Aia<ÉI?ttÊ PANRA MAT*MU
IUPÉKOU SfAAN....ÉM PAf^^WJU IK
MJN FOfcfUlN VOOP HÉMOP HÉf SPÉU [JgJj .VR|ÉNPSCHAP ÉÉ'1 ÉN M4. MÉNÉÉP PANPA. IK
ZÉfm..."QUANTUM MUfAfuS AÊ lH-0\' 1 sTaaT NIÉT",PAT* ÊUUKf 1 OA NIÉT" MÉ1* PAT INPIVIPU
OÉfÉWÉUA\. MAAP WEÉÉINÉÉN AufO!'. A
WAT HÉBBÉN H/IJ GÉLÉÉRP
VAN HET ONÖÉHJK
„./MÉT PÉ
KERNCENTRALE
IN TSJERNOBVL?
PAT PÉ NAAM IVORPT UITGE
SPROKEN MÉT HÉT ACCÉNT OP PÉ
TIVÉEPÉ LETTERGREEP
r etlOOF VfiTAlV\0
TUP AT
Hö£ Hf>rAAM UÉ KNM/?r PAT
VP ögjfM tó3pTl//INME^
P^mt;
VlNFVÉ HÉT\AUXA4,
ItT AHPFÖpWg MP
(SÉWÉPvTCM MUM
TÉ OÏP&ZHOlAPeN
ÉM P&M MöPTUÉ P10T5-
ÉHMP M&HAtt&m
MMjzpppiw/vnp mr
UÉ &&V-N GrCtAti&z /MÉÉR
0INN^M©(2pNpr
AU* iK CAN
ALIMENTATIE &A
ttTAlrEH-T