'Drukken van illegale krant
werd aan Duitsers verraden'
Het wel en wee van 75-jarig Demmenie
Record aantal mensen
schrijft in voor
haring en wittebrood
Collecte
Archief van Blazer
in Prentenkabinet
Onderzoek
moordzaak
Haagweg
heropend
Opening Vrouwen Centrum
Bezuinigingen
op onderwijs
Parkeren op
Schuttersveld
goedkoper
Baehr (51)
op leerstoel
Cleveringa
PAGINA 4
LEIDEN
VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1986
LEIDEN - Wie Louis Demmenie in
1911 bij de opening van zijn win
keltje in schrijf- en papierwaren
aan de Haarlemmerstraat zou heb
ben verteld dat zijn kleinzoons zich
nog eens met computers en 'kan
toortuinen' zouden bezighouden,
zou hartelijk door hem zijn uitgela
chen.
Nu, 75 jaar later, zitten klein
zoons Loek en Fred Demmenie in
riante directeursstoelen in een al
even riant bedrijfspand aan de
Rietschans in Leiderdorp de ge
schiedenis te vertellen van het klei
ne Leidse bedrijfje.
Het belangrijkste verschil met
die begintijd van het jubilerende
bedrijf is dat de schrijf- en papier
warenhandel aan de Haarlemmer
straat slechts aan particulieren ver
kocht. Een schriftje aan schoolkin
deren, een vulpen voor de notaris
en een gummetje voor de midden
stander.
In 1928 kwam zoon Pieter Dem
menie in de zaak en rond de jaren
dertig werd het bedrijf uitgebreid:
in de Haarlemmerstraat kwam te
vens een drukkerij Demmenie.
"Voornamelijk om formulieren en
kaartsystemen te drukken. Maar
ook trouwkaarten", aldus de klein
zonen. Tijdens de Tweede Wereld
oorlog werd in de drukkerij een il
legale krant gedrukt. "Dat is aan de
Duitsers verraden. Op een dag
kwam onze vader de Haarlemmer
straat inlopen en zag een oploop
voor de drukkerij. Vader rook on
raad en zette het op een lopen.
Vanaf die tijd moest hij onderdui
ken. Beide zaken werden door de
Duitsers verzegeld"
Na de oorlog begon de firma
Demmenie zich steeds meer op het
bedrijfsleven te richten. Het be
drijf groeide en in de jaren vijftig
werd een aantal panden naast het
oorspronkelijke pand gekocht. In
de jaren zestig werd er driftig ver
bouwd en in 1974 werd begonnen
met de laatste, rigoureuze verbou
wing die de panden één en dezelf
de winkelgevel zou geven
Computers
"Vooral toen we ons meer op het
bedrijfsleven gingen richten, zo
vlak na de oorlog, maakte het be
drijf een enorme groei door. We
hadden als enige en eerste in Lei
den een zogenaamd doorschrijf
systeem voor de boekhouding. La
ter werd dat gemechaniseerd en
gingen we dat ook leveren".
Een overstap naar de computers
kon vervolgens niet uitblijven.
"We hebben dat eerst eens aange
keken. omdat we weinig compu
terkennis in huis hadden. Vervol
gens zijn we in samenwerking met
computer-importeurs mensen
gaan opleiden. Maar dat bleek niet
zo'n prettige oplossing. Je wordt
dan tezeer afhankelijk. Juist op dat
moment konden we een software-
en adviesbureau overnemen. Dat
was in 1984. Toen pas zijn we goed
gestart met die computers".
Inmiddels was een deel van
Demmenie al naar de Rietschans
in Leiderdorp verhuisd. "Het was
lastig. We hadden zoveel verschil
lende panden. De drukkerij was al
naar de Oude Rijn en vandaar naar
de Hoge Rijndijk gegaan. We had
den twee verschillende magazij
nen. De mogelijkheden voor clién-
ten om aan de deur te komen wa
ren op de Haarlemmerstraat nihil,
omdat we daar met aan- en afvoer-
problemen zaten. Met de magazij
nen en de kantoormeubelen en
-machines zijn we naar de Riet
schans gegaan De computerafde
ling werd zelfstandig en ging naar
een kantoorflat in de Statenhof. De
kantoorboekhandel bleef aan de
Haarlemmerstraat gevestigd".
En zo is de oorspronkelijke be
stemming van de winkel - verkoop
aan particulieren - eigenlijk in ere
hersteld. "Voor levering aan het
bedrijfsleven zitje aan de Haarlem
merstraat natuurlijk verkeerd.
Vandaar die verhuizing naar Lei
derdorp. Over het gemeentebeleid
L'dorp in deze kwestie hebben we
niet zoveel te klagen. Door Leiden
werden we niet echt geholpen toen
we naar een betere plek voor onze
drukkerij en kantoormeubel en
-machinehandel uitkeken. De ge
meente zei alleen: "Je moet maar
goed zoeken". Nu. het enige waar
we terecht konden was het be
drijfsterrein op de Waard. En dat
vonden we niet geschikt".
Familie
In die 75 jaar is er wel het een en
ander veranderd. Zagen de kanto
ren er vroeger nogal grauw en grijs
uit, tegenwoordig wordt met kleu
ren gewerkt. Ruimte en licht zijn
van groot belang. "Door de compu
ter is men andere eisen gaan stel
len aan kantoormeubilair. Nu moet
ie flexibele bureaus hebben, waar
gemakkelijk iets aan te schuiven
valt".
Ook in de drukkerij is het niet
meer als vroeger. Loek Demmenie:
"Alleen al de apparatuur is enorm
veranderd Vroeger had je een hal
De oude kantoorboekhandel van Demmenie aan de Haarlemmerstraat, zoals die er in 1911 uitzag. Tegenwoor
dig is er aan het uiterlijk wel het een en ander veranderd. Maar de klantenkring is weer dezelfde als vroeger
voor 80 procent particulieren. Het bedrijfsleven wendt zich tegenwoordig tot de panden in Leiderdorp, (archieffoto)
ve dag nodig om een machine in te
stellen die dan 2000 drukwerken
per uur afleverde. Nu is daar een
uur voor nodig en werkt de machi
ne 7500 tot 8000 stuks eruit in de
zelfde tijd".
Als éénmanszaak begonnen, telt
het familiebedrijf nu een kleine 70
werknemers. Volgens de beide di
recteuren heeft het voordelen zo'n
familiezaak, maar ook nadelen:
"Wanneer je bij elkaar komt wordt
er altijd over de zaak gepraat. Je
komt niet zo gemakkelijk los van je
werk".
Omdat de firma Demmenie zich.
ondanks de verhuizing van een
groot deel van het bedrijf naar Lei
derdorp, toch een Leidse zaak
voelt, wordt het feest ter gelegen
heid van het 75-jarig bestaan voor
namelijk in Leiden gevierd. Het
hoogtepunt is op zaterdag 20 sep
tember. Dan treden in de Haarlem
merstraat Albert West en Georgie
Davis op. Op die dag worden ook
de winnaars bekend gemaakt van
een wedstrijd die de firma heeft
uitgeschreven. De dag ervoor is er
een open dag in de Rietschans.
n feestelijke receptie
de relaties wordt gehouden.
LEIDEN - 3 oktober is in zicht.
Van de Stadsgehoorzaal tot aan de
Vroom en Dreesmann. Zo lang was
de rij mensen om klokslag vier uur
- het tijdstip dat de inschrijving
voor haring en wittebrood begon.
Vijf uur later, om negen uur dus,
hadden 20.000 mensen zich inge
schreven. Zo'n 3600 meer dan vo
rig jaar. Bovendien had de 3 octo-
ber-Vereeniging er op dat moment
280 nieuwe leden bij.
Met veel geduld en plezier
wachtten de Leidenaars hun beurt
af. Niet omdat het gratis is zoals
veel onbezonnen zielen wel den
ken. Nee, het gaat hier om een tra
ditie.
Of zoals mevrouw Den Hollan
der, een geboren en getogen Leid
se, het zegt: "Dit is voor mij de aan
loop naar het enige uitbundige
feest dat Nederland kent". Hoewel
LEIDEN - Het bestuur vaq de af
deling Leiden van het Koningin
Wilhelmina Fonds heeft dit jaar
bijna 95.000 gulden opgehaald voor
de kankerbestrijding.
de heer De Maas niet hier werd ge
boren, geeft hij te kennen toch ook
al vanaf 1950 in de rij te staan. "De
ze traditie moet worden gehand
haafd. Ik meen dat recht uit mijn
hart".
Zijn achterbuurmannen, de he
ren Overdijk, Lens en Eding, zijn
het daar helemaal mee eens. Over
dijk kon zich nog herinneren dat
voor de oorlog bij het pakket ook
nog een Goudse pijp zat.
"En op de dag zelf kregen we al
lemaal koffie", mijmert hij. Toch is
hij niet ontevreden. "De kwaliteit
van de haring en het brood is altijd
uitstekend". De vrouwen in het ge
zelschap knikken bij deze medede
ling goedkeurend. "Het is maar dat
u het weet", zegt mevrouw Den
Hollander, "ik leg ze vooraf nog
wel even in de melk".
De getrouwe leden van de 3 Oc-
toberVvereeniging kregen bij de
inschrijving dit keer een kwartet
spel aangeboden. De anderen kon
den dit kleinood voor drie knaken
kopen. Voor mensen die onbekend
zijn met het feest op Leidens ont
zet (3 oktober 1574) overigens een
leuk cadeautje. In een oogwenk is
de 'kwartetter' van alle tradities en
historische achtergronden op de
hoogte en krijgt hij of zij gewoon
zin om op die dag in de stad te zijn.
Op 3 oktober begint om half acht
morgens, na het reveille.
van de naar schatting 40.000 harin
gen en 6000 wittebroden. Op de
lange tafels liggen de broden uitge
stald en de haringvrouwen staan
de tonnen klaar om de lange rij
oude Waaggebouw de uitreiking wachtenden te bedienen.
ittebrood. ook de inschrijving i
En de echte Leidenaars staan
dan traditiegetrouw met pannetjes,
kussenslopen en zakken te wach
ten om de goede gaven in ont
vangst te nemen, aldus leert ons
het kwartetverhaal
LEIDEN - Het Prentenkabinet/
Studie- en Documentatiecentrum
voor Fotografie heeft het fotogra
fisch archief van Carel Blazer
(1911-1980) in bruikleen ontvan
gen.
Blazers fotoarchief wachtte al
enige jaren op een plaats, waar de
collectie kon worden bijeenge
bracht. uitgezocht en geconser
veerd. Helaas is er na het het minis
teriële besluit over de vestiging
van een toekomstig fotoarchief/in
stituut in Rotterdam veel onduide
lijkheid gerezen. Subsidie ont
breekt nog en volgens een landelij
ke stichting die de belangen van de
Nederlandse fototgrafie behartigt,
is Amsterdam een veel geschiktere
plaats voor een fotoarchief.
Dit is vooral een pijnlijke zaak
voor diverse fotografen en erfgena
men die meenden in de zeer nabije
toekomst hun archieven veilig te
kunnen stellen. Het Leids Prenten
kabinet heeft nu besloten gastvrij
onderdak te bieden aan het Blazer
archief, in ruil voor de mogelijk
heid onderzoek te kunnen doen
naar het leven en werken van Carel
Blazer.
Carel Blazer, opgeleid bij Hans
Finsier in Zürich, mag worden be
schouwd als een belangrijke spil in
de Nederlandse fotografie vanaf de
tweede helft van de jaren dertig.
Volgens het Prentenkabinet be-
DEN HAAG/LEIDEN - Het ge
rechtshof in Den Haag heeft beslist
dat het gerechtelijk vooronderzoek
moet worden heropend naar de
omstandigheden die hebben geleid
tot de moord op een 45-jarige Ma
rokkaan op de Haagweg in Leiden
op 2 september vorig jaar. Dit op
verzoek van de advocaat van de
hiervoor door de rechtbank tot
acht jaar gevangenisstraf veroor
deelde 48-jarige Marokkaan
In het bijzonder de twee zoons
van de verdachte zouden bij de
rechter-commissans hun eerdere
verklaringen willen herroepen.
Maar ook een bekende van de fa
milie zou een nieuw licht op de
zaak kunnen werpen, aldus advo
caat mr. A. Orie. Het gerechtshof
wees het verzoek af om een des
kundige een rapport te laten uit
brengen over het geestelijk kli
maat dat heerst in de geboorte
streek van de veroordeelde Marok
kaan. Het 'klemrecht' dat daar op
geld doet zou de Marokkaan mede
tot zijn daad hebben gebracht.
De verdachte zelfheeft altijd ver
klaard niet anders te hebben kun
nen handelen dan hij heeft gehan
deld. Het slachtoffer had namelijk
zowel zijn echtgenote als zijn doch
ter zwanger gemaakt. Omdat hij
hiertegen geen stappen had onder
nomen was hij in Marokkaanse
kringen al in een isolement ge
raakt.
Zijn beide zoons zouden nu wil
len getuigen dat hun moeder inder
daad een verhouding met het late
re slachtoffer heeft gehad. Iets wat
zij eerder onder druk van hun moe
der hadden tegengesproken. Ook
hun eerdere getuigenis is niet waar
dat de verdachte vantevoren had
aangekondigd het slachtoffer van
het leven te zullen beroven, aldus
mr. Orie.
De zaak wordt wederom behan
deld op 27 november.
LEIDEN - 'Bevrijding' was het
thema waaronder zes Chileense
kunstenaars gisteren op uitnodi
ging van het Chili Front Leiden op
het Stadhuisplein muurschilderin
gen (op panelen) hebben vervaar
digd. Aanleiding was dat het giste
ren op de kop af dertien jaar gele
den dat Chili een bloedige staats
greep beleefde, waarbij generaal
Pinochet de macht overnam van
president Allende.
Het Chili Front had ook jongeren
die aan graffiti doen opgeroepen
om een steentje bij te komen draaen
daar er raakvlakken zijn tussen
graffiti en de meest in zwang zijn
de stroming in de Chileense moder
ne kunst. Aan die oproep is geen
gehoor gegeven, waarschijnlijk
omdat het gisteren een gewone
schooldag was.
LEIDEN - Het nieuwe Vrouwen
Centrum Leiden aan de Doeza-
straat 34 wordt zaterdag 20 septem
ber geopend. Voor de openings
handeling, om twee uur, zijn verte
genwoordigsters van het Vrouwen
Centrum Den Haag aangezocht.
De opening gaat gepaard met
een reeks activiteiten, die tot na
middernacht voortduren. Om half
drie is er een boekenpresentatie
met medewerking van twee ver
taalsters. een uur later presenteren
de groepen die van het Vrouwen
Centrum Leiden gebruik maken
zich. Dit zijn de werkgroep VIDO
(Vrouwen in de Overgangsjaren),
de Rooie Vrouwen, de werkgroep
Fort (Feministische Radicale Oe
fentherapie). de incest-verwer-
kingsgroep, Vrouwen tegen Sexu-
eel Geweld, het Vrouwengezond
heidscentrum, de stichting Vrou
wenhuis, het Stedelijk Vrouwen
Overleg, een dansgroep, een zelf-
verdedigingsgroep en een schrijf
sterworkshop. De VIDO heeft een
eigen ruimte in het centrum, die
dezelfde dag officieel in gebruik
wordt genomen. Belangstellenden
zijn van drie tot vijf uur welkom.
's Avonds om half negen (zaal
open acht uur) is er een optreden
van de vrouwen-theatergroep 'Tra
vaat' met twee monologen van Da-
rio Fo, om tien uur gevolgd door de
vrouwenband 'Mama's got a hea
dache'. Vanaf twaalf uur is er dis
co. Toegangskaarten voor het
avondprogramma zijn in de voor
verkoop verkrijgbaar bij vrouwen
boekhandel Gaia en de linkse
boekhandel Manifest.
Jaarvergadering
Hel wijkcomitê De Kooi houdt
dinsdag 16 september in clubhuis
Mirt-Honken aan de Driflstraat
49 de jaarvergadering. Op de
agenda staan onder meer de
verontreiniging bij Gijzen ij. be
jaardenhuis Zijloever en het af
scheid van de secretaris. Aan
vang 20.00 uur.
Fietsen
Buitenlandse vrouwen die wil
len leren fietsen, kunnen zich op
geven vooreen cursus in clubhuis
Mirt-Honken aan de Driftstraat
49. De cursus duurt 12 weken en
wordt gegeven op vrijdagoch
tend van 9.00 tol 11.30 uur Voor
informatie Katrien v.d. Weste
ring, tel. 221197. De cursus begint
deze week.
Buitlopen
Buitlopen is de naam voor de
trimlopen die met ingang van
september elke tweede zaterdag
van de maand nabij hetfietspar-
cours van Swift worden gehou
den. De lopers mogen gebruik
maken van het complex van
SwiJ't aan de Roomburgerweg. Er
kunnen afstanden worden gelo
pen van 2'/2 tot 15 kilometer. Mor
gen dus de eerste serie lopen die
omstreeks 10.30 uur beginnen. In
schrijven is mogelijk vanaf 9.30
uur. Voor informatie A. v. Korde-
laar. Dief steeg 7. tel. 121265.
LAK
Afrikaanse dans, beeldende
kunst (bouwen van mobiles, pot
tenbakken/keramiek), fotografie
en muziek. Op die terreinen zijn
bij het LAK cursussen te volgen.
Wat muziek betreft gaat het om
Afrikaans drummen, het gebruik
van de stem en een cursus mu
ziekgeschiedenis en het compone
ren van liedjes. Voor informatie
bureau LAK. maandag tot en
met vrijdag bereikbaar van
14.00 tot 17.00 uur. Cleveringa-
plaats 1. tel. 124890. De inschrijf-
avonden voor de cursussen zijn
dinsdag (19.00 tot 21.00 uur) en
woensdag (19.00 tot 20.00 uur).
Telefonisch inschrijven is niet
mogelijk.
De Ratel
In de grote zaal van het Volks
huis aan de Apothekersdijk 33
doet Noor Hoorn zondagochtend
verslag van haar reis naar Ca
nada en Amerika aan de hand
van onder meer een diaverto
ning. Het betekent tevens dat de
activiteiten van werkgemeen
schap De Ratel weer zijn begon
nen. Er staat ook dit seizoen weer
een groot aantal activiteiten op
het programma. De Ratel neemt
zaterdag trouwens ook deel aan
de Uitmarkt in de Pieterskerk om
de zondagochtendbijeenkomsten
van het schap aan te prijzen.
Aanstaande zondag begint het
reisverslag van Noor Hoorn om
10.30 uur.
Tuinen
De turnvereniging Ons Buiten
houdt van 19 tqt en met 21 sep
tember de jaarlijkse tentoonstel
ling van bloemen, groenten en
fruit. De expositie wordt gehou
den in het verenigingsgebouw in
Leiden-Noord. te bereiken via de
Pieter Bothstraat. Hel evenement
wordt vrijdag 19 september offi
cieel geopend door de heer E. Cor
net van de directie groen van de
gemeente Leiden.
De tentoonstelling, waar ook
bloemschikkers hun kunnen to
nen, is vrijdag open van 20.00 tot
22.00 uur, zaterdag van 10.00 tot
17.00 uur en zondag van 11.00 tot
16.00 uur.
Wandelen
De wandelsportverenigingen
Op Stap Bodegraven en Zuid-
West Leiden houden zaterdag 20
september wandeltochten in Bo
degraven over afstanden uiteen
lopend van 5 tot 40 kilometer. De
start heeft plaats vanaf 9.00 uur
bij het parochiehuis aan de Oud-
bodegraafsewegop vijf minuten
lopen van het station. Voor infor
matie 01726-13470.
reikte zijn industriële- en reporta
gefotografie - de twee belangrijk
ste richtingen in zijn oeuvre - een
professioneel hoog niveau. "Zijn
technische kennis is door jongere
generaties nauwelijks meer geëve
naard", aldus het Prentenkabinet.
LEIDEN - Secretaris J. van Zijl
van het provinciaal bestuur van de
Vereniging voor Openbaar Onder
wijs spreekt maandagavond in de
openbare basisschool Apollo over
de bezuinigingen die minister
Deetman van onderwijs in het ba
sisonderwijs voorstaat. Hij gaat on
der meer in de op gevolgen van de
maatregel dat kinderen niet meer
fcutomatisch de dag na hun vierde
verjaardag naar school mogen, de
regeling met betrekking tot ver
vanging van zieke leerkrachten en
de bezuinigingen op het speciaal
onderwijs. De avond is voor ieder
een toegankelijk en begint om acht
uur, de school is gevestigd aan het
Strausspad 3.
LEIDEN - De parkeertarieven
voor het Schuttersveld worden
met ingang van maandag verlaagd.
De gemeente hoopt dat er daar
door onder de automobilisten
meer animo voor het veld zal ont
staan.
De nieuwe tarieven zijn: één gul
den per uur, 2,50 per dag, tien gul
den per week (abonnement kan op
elke dag ingaan) en dertig gulden
per maand, ook in dat geval kan
het abonnement op elke dag in
gaan.
Tijdens de 3 oktoberfeesten blijft
het terrein bewaakt betaald parke
ren. De voetpaden richting station
en binnenstad zullen worden bete
geld en verbeterd, aldus de ge
meente.
LEIDEN - P.R. Baehr (51) is be
noemd tot buitengewoon hoogle
raar in de mensenrechten en het
buitenlands beleid aan de Leidse
universiteit. Hij bezet dit acade
misch jaar de Cleveringaleerstoel.
Baehr is lid van de Wetenschap
pelijke Raad voor het Regeringsbe
leid en voorzitter van de advies
commissie Mensenrechten Buiten
lands Beleid. De Leidse gasthoog
leraar begon zijn loopbaan aan de
Universiteit van Amsterdam waar
hij achtereenvolgens als medewer
ker, lector en gewoon hoogleraar in
de leer der internationale betrek
kingen werkzaam was.
Hij promoveerde in 1964 aan de
Georgetown University, Washing
ton.
LEIDEN - De politie heeft gisteren
bij het station 71 verkeerd neerge
zette fietsen en fietsonderdelen in
samenwerking met de reinigings
dienst weggehaald.
Eigenaren van de fietsen kunnen
hun eigendom tegen betaling van
een boete van tien gulden aan het
politiebureau komen ophalen.
