T uinbouwspecialiteiten
van de Westfriese klei
Bloemkool eten op vele manieren
Serre's verhogen wooncomfort
NIET ALLEEN MAAR BLOEMKOOL
Elektrische melkkoker
Slagroom
klopper
van plastic
Dakschap
nieuw
bij Lundia
PAGINA 21
Toen ik een paar jaar geleden
in Noord-Holland de veiling
West-Friesland-Oost bezocht,
dacht ik alleen kool, kool en
nog eens kool aan te treffen.
Op weg naar Wervershoof zag
je immers niets anders dan uit
gestrekte grauwe kavels land,
waarop de koolbouwers, tot
onder de oksels in rubber ge
pakt, zich over hun produkten
bogen. Wanneer dan ook nog
een kille klamme mist over de
vette klei hangt, ontbreekt ie
dere associatie met fijne tuin
bouw en daaraan ontleende
heerlijke gerechten.
Het bleek allemaal mee te vallen.
Sterker nog, de Westfriezen heb
ben zich de afgelopen jaren ont
popt als kwaliteitstelers van fijne
specialiteiten. Er wordt meer uit de
klei getrokken dan alleen kool.
Daarnaast heeft men in West-Fries
land behoorlijk aan dat imago ge
sleuteld.
In september heerst er een extra
grote bedrijvigheid op de veiling
WFO. Want deze veiling vervult
een belangrijke taak in het herfst-
aanbod. Kopers buigen zich gein-
teresseerd over de Reine Victoria,
een blozende oranje-achtige
pruim, die als echte Westfriese spe
cialiteit kan worden gezien. Er is
volop herfstbloemkool op de vei
ling, maar ook is er de bijzondere
groene bloemkool (nee, dat is geen
broccoli) en de uit torentjes opge
bouwde Romanesco. Voorzitter
Siemen Ruiter is trots op deze pro
dukten, maar deze witlofteler zegt
met de grootste vanzelfsprekend
heid, dat hagelwitte bloemkool het
mooiste is dat de Westfriezen heb
ben op koolgebied.
Broccoli is voor de Westfriezen
een groot produkt geworden. Op
zo'n dikke 100 ha. teelt men de
fraaie donkergroene kooltjes. Ie
dere dag veilt men liefst 10.000 kg.
De prijsvorming is gelukkig even
wichtiger geworden en broccoli,
door de WFO netjes in rekfolie ge
wikkeld en optimaal gekoeld voor
een goede houdbaarheid, is daar
door een. heerlijke 'bereikbare'
groente geworden.
Ook de stelen kan men eten, mits
men ze goed schilt en ietsje langer
kookt dan het 'scherm'. De op
brengst die men dit seizoen ver
wacht is vrijwel twee keer zo groot
door het groeizame weer. In Au
stralië, zegt Siemén Ruiter, is broc
coli even populair en groot gewor
den als bloemkool.
Peter van den Berg neemt ons in
de veiling om de groene bloemkool
en de schitterende Romanesco te
bekijken. Groene bloemkool groeit
op 14 ha in West-Friesland en Ro
manesco op slechts 5 ha. De kleur
van beide is gelijk; alleen in vorm
verschillen ze. De smaak is su
bliem; fijner nog dan die van
bloemkool. Overigens, bloemkool
blijft lekker goedkoop; in totaal zal
de WFO er dit seizoen 30 miljoen
oogsten.
Glorieus
Verder zag ik in de veilinghal he
le mooie Radicchio .Rosse (rood-
lof), de paarsrode 'balletjes' sla met
de prachtige witte nerven, late ro
de bessen en aardbeien, heel veel
mooie venkel en een keur aan
herfsfruit. Jaap Nannings, voor
spelt een glorieus fruitseizoen. Het
fruitgebied in Noord-Holland be
strijkt een oppervlakte van 1500
ha, met een concentratie in West-
Friesland en de Beemsterpolder.
Met name in de nieuwe appelras
sen Elstar, Jonagold, Almene en
Karmijn heeft men zich gespeciali
seerd. Er staan veel jonge bomen,
waarvan men een uitmuntende
kwaliteit verwacht. Ook peren zijn
er volop. Op het bedrijf van een
van de WFO-telers zagen we peren
in dikke trossen hangen. Op de ap
pels zit al veel kleur.
Dan even terug naar de Reine
Victoria. Deze heerlijke pruim met
z'n fraaie uiterlijk, is een echte
WFO-specialiteit. Van zo'n 100 ha
zal men dit seizoen ongeveer 600
ton oogsten. Het is naar mijn me
ning de lekkerste pruim van het
sortiment en zij sluit dan ook eind
oktober op een waardige wijze het
pruimenseizoen af.
De hagelwitte bloemkool is niet meer het enige, wel het mooiste produkt dat de Westfriezen hebben.
September is de maand waarin de
meeste bloemkool wordt aange
voerd. Wij Nederlanders zijn zo
verzot op deze groente, dat we tij
dens maanden waarin het gewas in
ons klimaat niet gedijt, nog flink
wat bloemkool uit Italië halen. Vol
gens plantkundigen mogen we die
in de winter groeiende soort eigen
lijk geen bloemkool noemen.
Strikt genomen is dat broccoli.
Maar onder die naam kennen we
alleen de groene, soms wat paarse,
soort die een veel minder dichte
krop vormt.
Die krop van de bloemkool - de
Melk mag dan onze nationale drank zijn, er mee koken gaat nog
steeds niet zonder problemen. Iedereen kent wel die snelle ver
geefse sprint naar het fornuis om te voorkomen dat alles onder de
overkokende melk komt. Tal van fabrikanten hebben in de loop
der tijden het hoofd gebroken over dit probleem en hebben ons
bijvoorbeeld verblijd met dubbelwandige melkkokers voorzien
van stoomfluit die ons moesten waarschuwen voor het naderend
gevaar.
Het Duitse merk Privilig belooft ons op dit gebied geen wonde
ren maar heeft met zijn elektrische melkkoker de risico's wel tot
een aanvaardbaar niveau teruggebracht. Een thermostaat zorgt
ervoor dat de temperatuurstijging beperkt kan worden. „Zolang je
in de blauwe cijfers blijft kan er niets gebeuren. Bij de rode tempe-
ratuurcijfers kun je beter wel in de buurt blijven", zegt Bob
Douglas uit Haaksbergen die deze Milchquick importeert.
De koker die een inhoud heeft van 1.7 liter, leent zich ook goed
voor het koken van pudding (een wereld van verschil met instant)
en gaat in de winkel ongeveer f 119 kosten.
naam zegt het al - zijn vergroeide
en niet tot ontwikkeling gekomen
bloemetjes met hun stengels. We
willen die altijd zo wit mogelijk,
maar er bestaan ook uitstekende
rassen waarbij de kleur meer naar
geel gaat. De kweker doet zijn best
om de buitenste bladeren zoveel
mogelijk over de 'bloem' te laten
groeien, zodat die mooi blank
blijft. Als u bloemkool koopt, is
goed te zien dat die buitenbladeren
eraf gesneden zijn. U kunt zo met
een mooi de kwaliteit en de ver
sheid controleren: het snijvlak
moet er fris uitzien.
Vrijwel geen groente bevat zo-,
veel vitamine B-6 en foliumzuur.
Maar ook het gehalte aan vitamine
C is hoog. Vooral van belang is, dat
deze vitamine-soorten zelfs na het
koken nog in aanzienlijke mate in
bloemkool voorkomen. Maar toch
spreekt het vanzelf dat we ook
bloemkool niet te lang moeten ko
ken, want door die verhitting gaan
veel waardevolle stoffen verloren.
Grootmoeder kookte de groente
wél een half uur, wij vinden tegen
woordig tien minuten tot een
kwartier lang genoeg.
Gelukkig zijn er steeds meer
i die bloemkool regelmatig
ook rauw eten, verwerkt in een sa
lade bijvoorbeeld, of als avondhap
je, met wat dipsausjes. Een heel
goede methode is ook de in kleine
roosjes verdeelde bloemkool even
te blancheren: een minuutje onder
te dompelen in kokend water, en
dan onder de koude kraan af te
spoelen. Het echte rauwe, wat som
mige mensen een bijsmaakje vin
den, is er dan af.
Sausje
Per jaar eten we in ons land haast
zeven kilo bloèmkool. De meeste
nog steeds 'met een papje', zoals
Ome Willem zingt op de televisie.
Dat is een heel ouderwetse berei
ding, die eigenlijk niet meer in'de
ze tijd past. Zo'n saus van meel of
maizena, melk, kookvocht of bouil
lon en eventueel een klontje boter,
komt niet meer voor in de heden
daagse opvattingen over goede
voeding.
Het scherpe smaakje, dat bloem
kool een enkele keer wel eens
heeft, kan beter worden wegge
werkt door een scheutje melk aan
het kookwater toe te voegen.
Maar maskeer de smaak van de
groente niet te veel. Geef hem met
wat gebakken ui, of strooi er klei
ne, geblancheerde stukjes rode en
groene paprika over.
Bloemkool combineert uitste
kend met schaaldieren, zoals krab
of garnalen. En wie zelf wel eens
een vispaté maakt, moet beslist en
kele bloemkoolroosjes verwerken.
Niet alleen voor de smaak, maar
ook voor het gezicht. Meer traditio
neel is de combinatie van bloem
kool met ham en geraspte kaas.
Wie de groente wil gratineren, dus
even onder de grill wil zetten om
een bruin korstje te maken, werkt
natuurlijk ook met geraspte kaas.
Toppunt van feestvreugde zal wel
altijd de slagroom blijven. Men kan
zich tenminste niet voorstellen
zich bij treurige gelegenheden in
de soezen te storten. Wat slagroom
thuis nog extra feestelijk maakt is
dat men het zo inefficiënt klaar
maakt, dat er voortdurend wel wat
uit- of af te likken valt. Is het niet
de beslagkom, dan is het wel de
garde en is die weer schoon dan is
de slagroomspuit aan de beurt.
Dikke pret, letterlijk en figuur
lijk, die het noodzakelijk maakt dit
zuivelprodukt wat ruimer in te
slaan dan strikt noodzakelijk is.
Maar het is ook anders mogelijk.
De firma Habo uit Geldrop heeft in
Italië een feestelijke set opgedoken
met de niet minder feestelijke
naam Prontopanna, waarmee men
slagroom kan kloppen, poedersui
ker strooien en cacao stuiven, zon
der dat men duizend en een afzon
derlijke apparaatjes tussentijds
hoeft af te likken of anderszins
schoon te maken.
Vooral de bewerking van de slag
room is ronduit ingenieus. U zet de
plastic knijpfles ruim van te voren
in de koelkast zodat hij goed koud
is en vult hem vervolgens met goe
de volvette room, die minstens
even koud is en suiker. Laat in de
fles een zonderling uitziende gor-
dijnkraal zakken, doe de dop de
fles en na enig stevig schudwerk is
de room geslagen. Met behulp van
de bijgeleverde spuitstukjes kunt
u de taart gaan versieren. Gezien
de twee andere onderdelen van de
set zien de Italianen vooral ge
bruiksmogelijkheden bij de berei
ding van hun zo geliefde kopje
Cappucino. De Nederlander zal
van die twee andere flessen waar
schijnlijk in de culinaire sfeer al
leen de suikerstrooier gebruiken
voor pannekoeken, oliebollen en
aardbeien.
Pastaboek
Er is niets lekkerder dan zelfgen-
maakte pasta's. Spaghetti, lasagne,
tagliatelle, ravioli, het is betrekke
lijk eenvoudig om zelf klaar te ma
ken. Op kookboekengebied zijn er
voortreffelijke boeken als handlei
ding. Daar is nu het boek Luigi
Veronelli presenteert Pasta bijge
komen. Een uitgave van Kosmos.
Veel wetenswaardigheden, helaas
niet al te overzichtelijk terug te.
vinden en heel veel recepten. Jam
mer alleen dat in het boek nergens
duidelijk wordt, wie nu die Luigi
Veronelli is.
WONEN
TENTOONSTELLING BOUWCENTRUM ROTTERDAM
het best te gebruiken voor een gla
zen aanbouwsel. Een strikt
zuidelijke ligging is niet aan te be
velen omdat dan de serre in de
schaduw ligt van de woning.
Het bouwen van een serre begint
met het maken van een fundering.
Voor velen misschien afschrik
wekkend. Beelden van grommen
de bulldozers en heiwerktuigen
doemen op. Gelukkig is dat lang
niet altijd nodig.
Vervorming of verzakking moe
ten worden voorkomen. Het een
voudigst is het voor diegenen met
een zogenaamd onderheid terras.
Dan is er bij het bouwen van het
huis een fundering op palen ge
maakt. Ontbreekt een dergelijke
fundering dan moet de bodemge
steldheid worden onderzocht. Op
plaatsen waar niet geheid wordt, is
een fundering op staal mogelijk.
Bij minder draagkrachtige grond
maakt men meestal een beton
plaat. De belasting is dan over een
groot oppervlak verdeeld.
Het raamwerk voor de verdere
opbouw kan uit verschillende ma
terialen bestaan. Als houtsoorten
geruikt men meestal Merbau of
Meranti. Grenen- en vurenhout
zijn minder duurzaam. Kunststof
is een materiaal dat zeer goed ge
bruikt kan worden. De profielen
zijn meestal holle PVC-profielen
met een metalen versterking.
Aluminium profielen blijken
eveneens gemakkelijk toepasbaar.
Ze zijn sterk, strak van vormge
ving en vaak wat minder opvallend
dan kunststof. Het zijn holle ka
merprofielen, die samengesteld
worden tot kozijnen.
Voor de wanden kan men en
kelglas, dubbel-glas of kunststof
platen gebruiken. Draadglas is aan
te raden voor het dak vlak.
Broeikasteffect
Een gegeven dat meespeelt bij
de beslissing om een serre te gaan
bouwen, is de invloed van deze uit
breiding op het energieverbruik.
In dit verband spreekt men over
passieve zonne-energie. De zonne
stralen komen via natuurlijke weg
binnen. De serre verzamelt dan
warmte. Zonlicht wordt voor het
grootste deel door het glas doorge
laten. De oppervlaktes en voorwer
pen, die door de zon beschenen
worden, stijgen in temperatuur. Er
ontstaat dan het zogenoemde
broeikasaffect. De voorwerpen
De serre vormt een plezierige overgang van binnen naar buiten.
gaan namelijk warmte uitstralen.
Maar glas heeft nu eenmaal de ei
genschap deze warmtestraling niet
door te laten. De warmte zit als het
ware gevangen.
De warme lucht uit de serre kan
gemakkelijk gebruikt worden voor
de ventilatie van de woonkamer.
Bijvoorbeeld door het openzetten
van schuifdeuren of het aanbren
gen van (afsluitbare) roosters. Een
eenvoudige ventilator is vaak han
dig.
Regel is dat een kleine serre wei
nig warme lucht kan leveren. Al
leen een grote serre, met bijvoor
beeld een afmeting van 58 m3 zal
een besparing opleveren in de
energiekosten. Veel hangt evenwel
af van de opening in de tussen
wand en de verdere isolatie van de
woning. Erg groot zal deze bespa
ring niet zijn, zo heeft men uitgere
kend. Op jaarbasis gedraagt die
hooguit 210 m3 gas.
Wordt de serre gebruikt als een
uitbreiding van de woonkamer,
dan zal er 's winters extra gestookt
moeten worden. Want ook dubbel
glas levert minder isolatie dan een
goed geisoleerde muur. De erva
ring leert echter dat je zomer en
winter tegen elkaar weg kunt stre
pen. Het voordeel blijkt in het
voor- en najaar. Dan kan de warme
lucht uit de serre het woonvertrek
een aangename temperatuur ge-
Tentoonstelling: Serre's, tot 25
oktober. Bouwcentrum, Weena
700, Rotterdam. Geopend: ma t/m
za 09.00-17.00 uur.
'Lekker in bad liggen' komt in de praktijk neer op een zithou-
ding, tenzij je een badkuip hebt dat zo gevormd is dat je inder
daad. echt onderuit kunt. Aan die wens voldoet het nieuwe Malibu-
badgemaakt van plexiglasdoor en door gekleurd. Het is voorzien
van armleuningen en een zodanig gevormde rug datje achterover
in lighouding te water kunt gaan.
Wie er een compleet relaxbad van wil maken, kan het ook met
een whirlpool krijgen, die met vier luchtinspuiters het badwater
tot een huidmasserende massa maakt.
Leverancier voor Nederland is Veltmay. in Nieuwerbrug, tele
foon 03488-567.
door Ronald Zoetbrood
Een serre lijkt de ideale moge-
lijkheid om op eenvoudige wij
ze een woning uit te breiden.
De glazen uitbouw kan zelfs
kant en klaar worden geleverd.
Welke mogelijkheden er tegen
woordig zijn, is te zien op een
expositie van serre-bouwsel in
het Bouwcentrum te Rotter
dam. De tentoonstelling be
licht alle aspecten die bij het
bouwen van een serre een rol
spelen.
Wie de woonwaarde van zijn huis
wil vergroten, zou kunnen overwe
gen een serre aan zijn huis te bou
wen. Een dergelijke uitbreiding,
ook wel veranda of wintertuin ge
naamd, heeft veel aantrekkelijke
kanten. Eemserre maakt de kamer
groter, is licht en geeft een plezieri
ge overgang van binnen naar bui
ten. Bij een goede afstemming van
de serre op de woning kan boven
dien een verlaging van de stook
kosten optreden.
Traditioneel zyn serre's gemaakt
van hout. Bij oude herenhuizen
ontwierp de architect een veranda
als een aardige afsluiting van het
woongedeelte.
Tegenwoordig worden er meest
al moderne materialen gebruikt,
zoals kunststof en aluminium. De
toegepaste profielen zijn onder
houdsarm, een paar keer per jaar
schoonmaken is al voldoende. Ook
zijn er allerlei praktische voorzie
ningen ontwikkeld: daken die
open kunnen, ramen of deuren met
een ventilatiestand en speciale
tochtweringsprofielen voor een
goede afsluiting als het weer niet
Al deze zaken stelt de serre-ex
positie van het Bouwcentrum aan
de orde. Er worden verscheidene
serre's naast elkaar geëxposeerd,
uitgevoerd in verschillende mate
rialen en constructies.
Een serre heeft meestal een
rechthoekige plattegrond. Tenmin
ste één wand is van doorzichtig
materiaal en meestal ook het dak.
Er zijn vele varianten mogelijk,
meer glazen wanden of plattegron
den in de vorm van een driehoek of
een cirkelsegment.
De serre moet een aangenaam
klimaat hebben om erin te verblij
ven. Dat stelt in de zomer andere
eisen dan in de winter. Al naar ge
lang de ligging moeten er voorzie
ningen worden getroffen. Want 's
winters is de afkoeling erg sterk en
in de zomermaanden kan de tem
peratuur behoorlijk hoog oplopen.
Zonwering en ventilatie bieden
uitkomst. Alleen daardoor al is de
serre voor 50 procent van de tijd
goed te gebruiken. De toepassing
van dubbel-glas verbetert de ge
bruiksmogelijkheden. Maar dit
brengt wel hogere kosten met zich
De zuid-west kant is in ons land
Onder het motto „Veel Lundia-
ideeën met een nieuwe vorm" heeft
interieurspecialist Lundia BV de
wooncatalogus '87 gepresenteerd.
Lundia brengt een veelzijdig en fle
xibel woonsysteem voor creatieve
woninginrichting. Met de ruim 100
onderdelen kan men volledig -
naar persoonlijke wens en budget -
het eigen interieur aankleden. Het
Lundia-woonsysteem is dank zij
combinatiemogelijkheden geschikt
voor iedere woonstijl en komt tege
moet aan individuele wensen.
Die talloze toepassingen zijn in
de nieuwe gratis catalogus duide
lijk in beeld gebracht. Praktische
tips en sfeervolle suggesties zijn
volop vertegenwoodigd. Bovendien
presenteert Lundia in de catalogus
een aantal nieuwtjes, waarmee het
systeem nu nog completer is.
Een noviteit is het zogenaamde
dakschap (zie foto) en de bijbeho
rende onderdelen als glazen deur
tjes en achterwanden. Dit dak
schap verhoogt in belangrijke mate
de variatiemogelijkheden met het
systeem. Dat Lundia waarde blijft
hechten aan 'design' en vormge
ving, blijkt uit de moderne aanpas
singen van een aantal systeem-ele
menten.
