'Nieuws is er in
Amerika altijd'
Interview
Haye Thomas: krant en televisie horen niet bij elkaar
Echtgenote Daniloff:
'Het is een farce'
Münriinghoff
in Moskou
Joden vragen
regering om
maatregelen
tegen terreur
PAGINA 8
DONDERDAG 11 SEPTEMBER 1986
Haye Thomas (50), tot voor kort correspondent in Was
hington voor het NOS-Journaal en de Sijthoff-pers
(Haagsche Courant), is met ingang van 1 september be
noemd tot correspondent in Engeland. Hij gaat vanuit
Londen werken voor Sijthoff en voor de Gemeen
schappelijke Persdienst (GPD) waarbij ook deze krant
is aangesloten.
Haye Thomas begon zijn journalistieke loopbaan bij
De Tijd, waarvoor zijn vader, Fred, ook werkte. Hij
startte in Bussum en Naarden "want ik mocht als zoon
tje van Fred geen kapsones hebben". Beide plaatsen in
't Gooi vond hij aanvankelijk "eng". "Want 't Gooi was
om dood te gaan, daarheen gingen Amsterdammers op
hun oude dag".
In 1967 stuurde De Tijd-hoofdredacteur Lücker hem
naar Londen als correspondent. Rond kerstmis was
Haye Thomas altijd in Nederland en dan vroeg Lücker
hem voor de voorpagina van de kerstkrant een stukje te
schrijven uit Betlehem.
"Dan ging ik aan het bureau zitten en tikte: van onze
verslaggever uit Betlehem. Lücker stond achter hem,
tikte op m'n schouder en zei: nog een klein aliniaatje
kerstsfeer erbij, het is heel belangrijk voor de krant.
Dan schreef ik over het grote plein, de gewijde stem
ming, maar ik was er nooit geweest. Lücker bracht het
persoonlijk naar de zetterij".
Thomas heeft dertien jaar in Londen gewerkt: eerst
voor De Tijd, later voor de NCRV. Zeven jaar geleden
vertrok hij naar Washington, waar hij in dienst was van
Sijthoff, maar bekend werd vanwege zijn opvallende
verschijning in het NOS-Journaal.
"Eén keer in al die zeven jaar heb
ik Reagan een vraag kunnen stel
len. Dat was in het vliegtuig toen
hij bijna president was. Hij zat
met zijn staf achter het gordijn
en de afspraak was, dat de jour
nalisten om de beurt achter dat
gordijn konden komen om de
kandidaat vragen te stellen. Een
dure grap, want ik moest een eer
steklas kaartje kopen voor de ca
meraman en mijzelf. Maar... De
veiligheidsriemen gingen al om,
de landing werd ingezet en ik
was nog steeds niet aan de beurt
geweest. Ik zei dus tegen een vei
ligheidsman: u heeft het beloofd,
als ik Reagan niet te spreken
krijg, krijgen jullie geen cent
voor de tickets".
door
Renate van I peren
"Daar waren ze kennelijk zo
van geschrokken, dat ik heel
even achter het gordijn mocht.
Kon ik Reagan alleen vragen:
denkt u dat u president wordt?
Natuurlijk!, zei hij. Het feit dat
een NOS-verslaggever aan die
man een vraag kon stellen, ge
voegd bij de beelden, die ik had-
Dat vonden ze in Hilversum
schitterend".
"Hollanditis, dat is een gevleu
geld woord geweest. De zorg van
Nederlanders voor de nucleaire
bewapening wordt door de
meeste Amerikanen gedeeld. Zij
willen die wapens ook niet in
hun achtertuin, net zomin als
wij. De Amerikanen weten niet
veel over wat er in de rest van de
wereld omgaat: Kopenhagen is
de hoofdstad van Holland, daar
over moet je je niet verbazen. Ze
weten absoluut niet waar ons
land ligt, waar ze het moeten zoe
ken".
"Engeland speelt daarentegen
altijd een grote rol. De koningin
is een sensatie in Amerika, het
heilige der heiligen. Als Charles
en Di komen dan is het gevecht
in het circuit van Washington
voor de uitnodigingen meedo
genloos, bikkelhard. Daar opent
Dan Rather het nieuws mee: 'He-
re smile was fantastic' en dat
soort dingen".
"Het nieuws is in Amerika
commercieel, wordt verkocht.
Hoe sterker de anchorman en
hoe vlotter, hoe meer kijkers je
krijgt en dus ook commercials.
Ons journaal is zwaarwichtig.
Walter Cronkite was natuurlijk
de kroonprins, daar keek heel
Amerika naar. Na hem is dan Ra
ther gekomen, die nog steeds
met pijn en moeite de vlag
houdt. Die mensen hebben gi
gantische salarissen, anderhalf a
twee miljoen dollar per jaar. Je
praat over regelrechte multimil
jonairs. De anchorman bepaalt
wat er in de uitzending komt en
is dus ook verantwoordelijk voor
het succes en voor de nederla
gen".
"Nieuws is er in Amerika al
tijd. Je hoeft je mond maar open
te doen en het nieuws waait erin,
ook al is het een slappe dag in de
politiek. Als je een groot budget
zou hebben, veel zou kunnen rei
zen, dan is de sky de limit".
"Er zijn twee dingen, die niet
bij elkaar horen: krant en televi
sie. Wij correspondenten moeten
erg ons best doen om op de tele
visie wat te lijken, er goed uit te
zien. Van nature ben ik een tik
ker, een krantenman".
De enige dagelijkse televisie
krant, het NOS-Journaal, kan
niet eens een eigen correspon
dent in Washington betalen. De
NOS staat wat dat betreft onder
curatele. Persoonlijk betreur ik
dat zeer, ik was zeven jaar gele
den als eerste correspondent van
het'journaal in Washington een
pionier, dat was wel leuk. Maar
er moet een vaste man komen
met een eigen kantoor en produ
cer".
"De Nederlandse correspon
dent voor het Journaal zit op de
bagagedrager van de kranten.
Niemand realiseert zich dat als je
's nachts tot vier, vijf uur bezig
bent geweest, je daarna ook nog
de krant moet bedienen. Het is
een kwestie van geld. Ik hoop
wat dat betreft dat het omroep
bestel in elkaar dondert. De goe
de omroepen niet te na gespro
ken. Ik heb het shirt van de
NCRV gedragen en die omroep
beschouw ik nog steeds als een
van de besten. Maar TROS, Vero
nica en AVRO streven allemaal
hetzelfde na, dat leidt tot een vre
selijke vervlakking".
"Hilversum heeft dringend be
hoefte aan een nieuwe koers.
Een concurrerend journaal zou
zeer gezond zijn".
"Ik ben weggegaan uit Ameri
ka, omdat zeven jaar een natuur
lijke grens is. Het is goed om niet
te lang in een land te blijven. Ik
heb zoveel collega's gezien, die
dan zielig worden, vereenza
men".
"Dingen gaan zich herhalen. Ik
heb in Amerika twee presidents
verkiezingen meegemaakt en er
komt nu weer een aanloop naar
een presidentsverkiezing. Dat
zijn heel lange, moordende pro
Haye Thomas: 'Ik ben een tikker, een kranteman'.
cessen. Je moet on the move blij
ven, je steeds blijven verbazen.
Als je de nieuwgierigheidsfactor
voelt afnemen, dan is het tijd het
zeil te hijsen".
"Wat in Nederland opvalt, is de
grote welvaart. Hier rijden zelfs
oude mensen in nieuwe auto's.
In Amerika rijden oude mensen
in oude auto's. De oudjes scheu
ren je hier ook met 140, 150 km
per uur voorbij. Koppie tegen de
ruiten. In Amerika mag je 90 km
per uur en je bent dan zeer ge
durfd als je de honderd haalt.
Word je bekeurd dan is het met
een afrekenen, desnoods met je
American Expresscard. Je
schrikt je naar van die sheriffs
met die zwarte brillen, en grote
hoeden, dat is nog bijna erger
dan de bekeurig".
"Wat ik van mijn correspon-
dentsschap in Engeland ver
wacht? Ik heb destijds aan de
wieg van het Thatcher-tijdperk
gestaan. Sinds mijn vertrek heb
ik met vreugde gezien, dat zij
veel meer leven in de brouwerij
heeft gebracht, de Falklandoor-
log. 'Give them heil', stond er op
de borden, toen de boten weg
gingen. Daar heb ik met grote
ogen naar zitten kijken. Ik denk
dat ik nu ga meemaken dat That
cher er aan gaat. Compleet met
intriges in de partij. Elke wisse
ling is voor ons, voyeurs, natuur
lijk goed".
"Een opvolger van mij is er
nog niet. Na zeven jaar pionier
zijn word je, daar een beetje som
ber en verdiietig van. Het is ook
vernederend. Mocht er nu echt
iets gebeuren in Amerika, dan
zal het Journaal er speciaal ie
mand heen moeten sturen. Char
les Groenhuizen bijvoorbeeld.
Zijn naam wordt ook genoemd
als mijn opvolger".
"Wij correspondenten zijn
geen natuurtalenten voor televi
sie, op Philip Freriks na. Peter
Brusse zat in Londen steeds met
die wenkbrauwen op en neer. En
ik beweeg mijn hoofd altijd. Wij
zijn allemaal met groot enthou
siasme en gevoel voor avontuur
begonnen, maar ik als schudde
bol, Peter als wenkbrauwenman
en Eddo Rosenthal als huiler.
Echte natuurtalenten zijn we
niet".
"Nieuws in Nederland is een
dodelijk ernstige zaak. Behalve
Joop van Zijl en Harmen Siezen
lacht er niemand. Ja, natuurlijk
is het nieuws soms ook heel som
ber. Daarin kunnen de Amerika
nen nog weieens uit de bocht
vliegen. Die brengen het nieuws
met vijf, zes mensen achter de ta
fel. En ze zijn zo druk bezig met
lachen dat ze Vergeten dat ze op
dat moment praten over honder
den doden in India".
"Nieuws moet verkocht wor
den, is show in Amerika. Onze
presentatie kan best wat speelser
worden. Elleke van Doorn doet
het ook leuk, die zou het in Ame
rika goed doen".
"Wij zijn geen land van acteurs
en je moet als presentator nu
eenmaal een beetje kunnen spe
len, je gezicht moet op tijd mee.
Je moet vier, vijf verschillende
gezichten hebben, om het
nieuws voor te kunnen lezen".
MOSKOU - Nicholas Daniloff, de
Amerikaanse journalist die door de
Russen officieel van spionage is
beschuldigd, wordt nog steeds vier
uur per dag ondervraagd en daar
bij aan zware psychologische druk
blootgesteld. Zijn ondervragers
hebben er enkele malen op gezin
speeld dat hem wel eens de dood
straf te wachten kan staan. Dat ver
telde woensdag Daniloffs vrouw,
Ruth, in haar woning aan de Le-
ninski Prospekt in Moskou.
Een paar uur voor ons gesprek
had ze met haar man, die in een
speciale afdeling van de Levorto-
vo-gevangenis zit, mogen telefone
ren, net als dinsdag. Nicholas had
gezegd: „Het escaleert. Iedereen
moet kalmeren, voordat het de he
le zaak torpedeert". Hij bedoelde
daarmee de komende topontmoe
ting Shultz-Sjevardnadze. In totaal
hebben de Daniloffs elkaar drie
keer kunnen zien sinds 30 augus
tus, de dag van de arrestatie. Meer
dan is toegestaan volgens de Sow-
jet-wet, die voorziet in één gevan-
genenbezoek per maand. Maar
Ruth Daniloff is niet erg onder de
indruk van deze toegeeflijkheid
van de autoriteiten. „Daar gaat het
toch niet om. De hele zaak tegen
Nicholas is onwettig. Het is een far
ce!"
door
Alexander Münninghoff
Met dat oordeel schijnt het over
grote deel van de westerse corres
pondenten in Moskou het hard-
grondig eens te zijn. De algemene
mening is, dat Daniloff gepakt is
'in ruil' voor de arrestatie van de
Russische VN-medewerker Zacha-
rov, enkele weken geleden in Ame
rika. Ook veel Russen - en in intel
lectuele kringen blijft Daniloff bij
de top-vijf van de gespreksthema's
- waren die mening toegedaan.
„Eerlijk, ik moest bijna huilen toen
ik het hoorde. Alle hoop op een be
tere samenleving onder Gorbats-
jov werd voor mij hierdoor in een
keer vernietigd. Ik schaam me ka
pot", zei een Russische vrouw met
connecties in de Sowjet-dagblad-
wereld. Ook Ruth Daniloff, die in
totaal negen jaar verblijf in de
USSR achter de rug heeft, meent:
„Met deze zaak is de klok weer in
een keer dertig jaar teruggezet".
Gissen
Het blijft gissen over de achter
gronden. De botte oog-om-oog-tac-
tiek lijkt het meest waarschijnlijk.
Ruth Daniloff: „Het past ook in
een campagne met als doel de
Sowjet-bevolking kopschuw te
maken voor contacten met buiten
landers". Daarvoor lijkt het even
wel te laat. Daarvoor is er in dit
land al te veel veranderd. Welis
waar toonde de Sowjet-televisie de
laatste weken een opvallende be
langstelling voor 'spy-stories', zo
als de onthullingen van de ex-me
dewerker van Radio Liberty, Toe-
manov en het relaas van de wegens
spionage voor West-Duitsland tot
vijftien jaar veroordeelde Novosti-
medewerker Soeslov (dit program
ma werd zelfs binnen twee weken
herhaald „op verzoek van de kij
kers"!), maar de traditionele Russi
sche vreemdelingenangst lijkt toch
wat af te brokkelen door bijvoor
beeld campagnes als die voor meer
openheid, waar Gorbatsjov en de
zijnen zo op hameren.
Morele steun
Trouwens, Ruth Daniloff zelf
vertelde, dat veel van hun Russi
sche vrienden, ondanks dat de tele
foon intensief wordt afgeluisterd,
de afgelopen dagen haar hadden
opgebeld om morele steun te bie
den. Niet zelden werden daarbij
sterk negatieve omschrijvingen
van het comité voor staatsveilig
heid KGB geformuleerd. En dat
hadden ze dertig jaar geleden niet
gedurfd. De enigen die inderdaad
De Gemeenschappelijke Pers
dienst, waarbij ook deze krant is
aangesloten, heeft er een nieuwe
correspondent bij. Met ingang
van deze maand werkt Alexander
Münninghoff voor ons in
Moskou. Vandaag zijn eerste bij
drage, een gesprek met Ruth Da
niloff, de echtgenote van de in
Moskou gearresteerde Ameri
kaanse correspondent Nicholas
Daniloff.
door vreemdelingenvrees blijken
aangetast zijn thans de Amerika
nen in Moskou. „We leven in staat
van beleg", is van hun kant een
veel beluisterde constatering. Ook
onder journalisten: bang voor pro
vocaties beperken zij hun contac
ten en hun aandacht lijkt voorna
melijk gericht op zelfbehoud, niet
op de Sowjet-samenleving.
De meest cynische verklaring
voor wat er met Daniloff gebeurd
is, luidt: er zijn in de USSR bepaal
de groeperingen die Gorbatsjov
met zijn moratoria en vredesplan
nen onderuit willen halen, die wil
len voorkomen dat er ooit een tot
vrede leidende top-ontmoeting
tussen Michail Sergejevitsj en Ro
nald Reagan komt. En zo'n Dani-
loff-zaak vergiftigt het klimaat aan
zienlijk. Ook in deze gedachten-
gang wijst de beschuldigende vin
ger allereerst naar de KGB, met de
'diehards' in de Sowjet-armee als
mogelijke mede-samenzweerders.
Dit zijn immers de belangengroe
pen die hun bestaansrecht prak
tisch zouden verliezen mocht er
ooit een echte vrede uitbreken.
Daniloff hij weigert elk ruil tus
sen hem en de eerder genoemde
Zacharov. Ook de peperdure top
advocaten die zijn krant US News
and World Report voor zijn zaak
heeft aangeworven, wil hij niet
zien. „Vanzelfsprekend niet! Ni
cholas is onschuldig. Bovendien,
wat moeten Amerikaanse advoca
ten hier. Je hebt hier niet te maken
met recht, maar met het ontbreken
daarvan", is Ruth Daniloffs com
mentaar.
In haar telefoongesprek met haar
man, zo vertelt ze, kwam de moge
lijkheid, als een soort tussenfase in
de onderhandelingen, van een
overplaatsing van Nicholas naar
Lefortovo naar de Amerikaanse
ambassade ter sprake. Met Zacha
rov in Amerika zou dan iets soort
gelijks moeten gebeuren. De mee
luisterende KGB-officier kwam
schreeuwend tussenbeide. „Wie
heeft er gezegd dat zoiets mogelijk
AMSTELVEEN (ANP) - De jood
se gemeenschap in Nederland
heeft een dringend beroep ge
daan op de regering duidelijke
stappen tegen het internationale
terrorisme te ondernemen. Tij
dens de gisteravond in Amstel
veen gehouden herdenking van
de bloedige aanslag op de syna
goge Newe Shalom in Istanboel
zei voorzitter H.A. Wajsberg van
de Nederlandse Zionistenbond:
„Er kan èn mag niet worden toe
gegeven aan dergelijke nietsont
ziende terreur. Het antwoord
moet zijn een internationaal ge
coördineerde aanval op het terro
risme."
Hij vroeg de Nederlandse rege
ring öf zelfstandig dan wel met
andere landen een internationale
conventie tegen bet terrorisme
voor te bereiden. Landen die ter
roristen financieel of moreel
steunen, moeten volledig wor
den geïsoleerd. De uitlevering
van terroristen, alsmede een be
tere samenwerking tussen de po
litie van de verschillende landen
moeten in zo'n conventie worden
geregeld.
De Israëlische ambassadeur in
Nederland, E.Z. Suffoth, riep de
ruim 600 aanwezigen in het
zwaarbewaakte Cultureel Cen
trum op de volgende les te trek
ken uit de aanslag: „Het kwaad
van het terrorisme moet tot de
wortel worden uitgeroeid, an
ders zal het terrorisme elke men
selijke waardigheid vernieti
gen".
De bijeenkomst, die door de
Zionistenbond in samenwerking
met de drie joodse kerkgenoot
schappen was georganiseerd,
werd namens de regering bijge
woond door staatssecretaris me
vrouw Korte-Van Hemel van jus
titie. Verder waren onder meer
aanwezig burgemeester Van
Thijn van Amsterdam, de Ka
merleden Van den Bergh, Schae-
fer en Wallage alsmede het vol
tallige bestuur van het Overleg
orgaan van joden en christenen
in Nederland OJEC.
Klacht evangelistenpaar on
gegrond. De procureur-generaal
bij de Hoge Raad, mr.
W.J.M.Berger, heeft de klacht
die het evangelistenechtpaar Lu
cas en Jenny Goeree bij hem in
dienden tegen de Zwolse recht
bank ongegrond verklaard. Dit
heeft een woordvoerder van het
parket van Berger vandaag des
gevraagd meegedeeld.
Het Zwolse echtpaar had de
klacht ingediend naar aanleiding
van het gerechtelijk vooronder
zoek tegen de hun ten laste ge
legde antisemitische uitlatingen
in hun gospelblad 'Evan', begin
1985. De Goerees maakten er be
zwaar tegen dat zij uit de krant
hebben moeten vernemen dat te
gen hen een gerechtelijk vooron
derzoek was ingesteld. De evan
gelisten noemden dit op zijn
zachtst gezegd onzorgvuldig van
de rechtbank en maakten van de
mogelijkheid gebruik hierover te
klagen bij de procureur-generaal
van de Hoge Raad. Die onder
zoekt of een klacht gegrond is en
kan, als daartoe aanleiding is, la
ter de Hoge Raad vragen de be
trokken rechters te ontslaan. In
dit geval was daarvoor geen re
den. De Zwolse rechtbank heeft
zich niet onbehoorlijk of onoir-
baar gedragen, zo motiveert Ber
ger zijn beslissing.
Rector KTHA dringt aan op
erkenning door Vaticaan. Rec
tor W. G. Tillmans van de Katho
lieke Theologische Hogeschool
Amsterdam (KTHA) heeft giste
ren aangedrongen op erkenning
van de katholieke theologische
hogescholen in Nederland door
het Vaticaan. De vier theologi
sche opleidingen (Heerlen, Til
burg, Utrecht en Amsterdam)
zijn in de jaren zestig via fusies
van groot-seminaries tot stand
gekomen. Het Vaticaan heeft tot
nu toe geweigerd de hogescho
len te erkennen, omdat deze niet
zouden voldoen aan de eisen die
de rooms-katholieke Kerk aan de
priesteropleiding stelt.
Tillmans erkende gisteren bij
de opening van het academisch
jaar van de KTHA dat kerkelijke
erkenning geen gemakkelijke
zaak is „Eerst moeten de zorgen
van de kerkelijke overheid en die
van de theologische hogescholen
op elkaar worden afgestemd."
De Kerk zal een „zekere mate
van invloed" willen uitoefenen,
meende Tillmans. De hogescho
len zijn evenwel bang voor betut
teling en willen de vrijheid van
organisatie en theologisch spre
ken behouden. De rector hoopt
dat een kerkelijke erkenning zal
leiden tot „een positief en stabiel
fundament op basis waarvan vrij
spreken en handelen mogelijk is,
ook in tijden van conflict".
Tillmans omschreef de toe
stand op de KTHA in de afgelo
pen twintig jaar als „irriterend en
frusterend. Ik heb steeds het ge
voel op wacht te staan voor het
behoud van de school."
Nieuwe gemeente zoekt do
minee. Begin deze week heeft de
Goudse predikant ds. J. van der
Haar de institutie geleid van de
gereformeerde kerk (vrijge
maakt). De 350 Waddinxveense
vrijgemaakten zullen voortaan
elke zondag in de Kruiskerk aan
de Passage ter kerke kunnen
gaan. Als regel zullen de dien
sten om 8.45 uur en om 14.45 uur
beginnen. Nog dit jaar hoopt de
nieuwe kerkelijke gemeente een
begin te kunnen maken met het
beroepen van een eigen predi
kant. Voorlopig zullen dominees
van binnen en buiten de regio de
predikbeurten verzorgen.
Nederlands Bijbelgenoot
schap, afdeling Sassenheim, be
staat 50 jaar. Ter viering van het
50-jarig bestaan van de afdeling
Sassenheim en omstreken van
het Nederlands Bijbelgenoot
schap wordt op zondagavond 28
september om 19 uur een geza
menlijke jubileumdienst gehou
den in de plaatselijke gerefor-
pieerde kerk. De voorgangers
zullen zijn: ds. J.M. Aarnoudse
(liturgie) en dr. A. Kruyswijk
(verkondiging). De muzikale om
lijsting van de dienst wordt ver
zorgd door het Chr. Gem. Koor
Jubilate Deo uit Alphen aan den
Rijn, dat onder leiding staat van
Dirk van Vliet. De organist is Aat
van Vliet.
Orgelconcert. In de Vredes-
kerk aan de Voorstraat in Kat
wijk aan Zee bespeelt Jaap
Kroonenburg morgenavond van
af 20.15 uur het Batzorgel. De
toegang is gratis.
Conferentie van Europese
Kerken telt 118 lidkerken. De
Conferentie van Europese Ker
ken (Duitse afkorting: KEK)
heeft gisteren twee nieuwe lid
kerken geaccepteerd. Daarmee
telt de KEK thans 118 niet
rooms-katholieke kerken in 26
West- en Oosteuropese landen.
Met vrijwel algemene stem
men stemde de algemene verga
dering in het Schotse Stirling
voor toelating van de Servisch-
Orthodoxe Kerk uit Joegoslavië
en de Verenigde Methodistische
Kerk uit Estland. Behalve uit Al
banië zijn uit alle Europese lan
den kerken in de KEK vertegen
woordigd!
Hervormde kerk. Aangeno
men naar Schagen: J. Leijdek-
kers te Oude en Nieuwe Niedorp.
Aangenomen naar Nootdorp: J.
A. Woudenberg, laatstelijk predi
kant te Puttershoek, wonende te
Dordrecht.
Gereformeerde kerken. Beroe
pen te Apeldoorn: drs. W. Wes-
terveld te Geleen.
Gereformeerde kerken vrijge
maakt. Beroepen te Heemse: M.
Brandes te Groningen-Oost.
Gereformeerde gemeenten.
Beroepen te Kapelle-Biezelinge:
R. Boogaard te Leiden. Beroe
pen te Leerdam: C. J. Meeuse te
Rotterdam-Zuid. Beroepen te
Nieuwerkerk (Z): M. Mondria te
Waardenburg.
