'Waarom is er geen
boter die smeerbaar
uit de ijskast komt?
De razendsnelle
koerswending
van de FNV
Interview
Directeur Popma heeft oplossing voor overschotten
Achtergrond
WD stelt
voorrechten
voor kerken
ter discussie
PAGINA 6
MAANDAG 8 SEPTEMBER 1986
Als er een crisis heerst moetje proberen daar wat tegen
te doen. "Bedenk een list, jonge vriend. Doe iets!",
pleegt Ollie B. Bommel tegen Tom Poes te zeggen als
hij in het nauw zit. Wel, in de zuivel heerst op dit mo
ment een crisis. De voorraden zijn gigantisch van om
vang, de afnemers laten het afweten en de boeren beu
ren steeds minder voor hun al minder geproduceerde
melk. Ir. Johan Popma, directeur van de coöperatieve
zuivelfabriek De Zuid Oost Hoek in Oosterwolde, heeft
een mogelijke oplossing bedacht om de druk op de ke
tel, ofwel op de markt en vooral op de prijzen, die de
boeren krijgen uitbetaald, te verlichten.
Simpel gesteld komt zvjn oplos
sing neer op het invoeren van
een systeem waardoor de boter
berg tot een aanvaardbare heu
vel kan worden teruggebracht.
Je moet vet kunnen inleveren,
zegt hij. Nu wordt er van vet
eerst boter gemaakt. Die blijkt
voor een groot deel onverkoop
baar te zijn. Na jaren van opslag
en bewaring wordt diezelfde bo
ter uiteindelijk weer tot gewoon
vet verwerkt en op de markt ge
bracht. Hij wil die hele omweg
afsnijden. Dan kunnen er heel
wat kosten worden bespaard.
Dat is gunstig voor de belasting
betaler in de Europese Gemeen
schap. Van dat voordeel moeten
de boeren op één of andere ma
nier kunnen profiteren.
"Op dit moment is het zo datje
in je traditionele operaties wordt
geconfronteerd met produkten
waar geen behoefte aan is op de
traditionele markten. Aan de an
dere kant zie je dat er mensen
sterven van de honger. Dat laat
ste is in wezen een transportpro
bleem. Er zijn onvoldoende we
gen en onvoldoende auto's. En
vliegtuigen die wél met voedsel
naar hongerende mensen onder
weg zijn, worden beschoten".
"Intussen gaan wij maar door
met het maken van boter en
melkpoeder. Dat moet dus naar
de koelhuizen worden gebracht.
In Brussel maakt men zich nu
klaar om daar wat aan te veran
deren, maar ik heb niet het idee
dat ze daar door de problematiek
koersen als Israëlieten door de
Rode Zee".
"Hoe reageer je als zuivel op
deze problemen? Ik denk, datje
meer kunt doen dan tot dusver is
gebeurd. De zuivelwereld staat
erom bekend dat ze vooral
achterom kijkt en denkt aan de
tijden dat het allemaal nog mooi
was. De zuivel is vreselijk star.
Men koestert veel te veel het
standpunt dat "alle feroaring
gjin ferbettering is". Ik vind dat
door
Willem Stegenga
het algemeen is men daar in de
zuivel te laat mee begonnen. Op
het gebied van onderzoek weet
men in de zuivel alles van bacte
riën. Men beheerst uitstekend
het spel op de vierkante meter,
maar op het hele veld... Waarom
is er nog nooit een boter die je
goed smeerbaar zo uit de koel
kast kunt halen? Men zit te veel
in de sfeer van: veel weten van
kleine dingen, maar niet van wat
de mensen gewoon willen eten".
"Waarom zou je je trouwens in
de zuivel beperken tot melk.
Melk is een verzameling van be-
ew«" w xx* V1I1U uai
jammer. Als je wat kunt verande
ren, moet je dat niet laten. Wij
zijn in de zuivel dringend toe aan
vernieuwingen. Maar het is wat
beperkt allemaal, wat oogklep-
perig. Zo van: "Wij weten het".
En: "Het is altijd nog goed geko
men". Die begrippen hebben ja
renlang hun stempel gedrukt op
de zuivelindustrie. En dat is erg
frustrerend. Het is net stopverf.
Je kunt er in wezen geen kant
mee uit".
"Het is te veel een kwestie van:
het in koor meezingen van ouwe
deuntjes. Ik heb de wijsheid ook
niet in pacht, maar één ding is
duidelijk: het bestaande verhaal
gaat niet meer op. De zuivel staat
voor het faillissement van de ou
de lijn. Met alle gevolgen van
dien".
"Kijk, je hoeft elkaar nu niet
meer te vertellen hoe erg en hoe
moeilijk het is. Dat gebeurt al
veel te veel. Daar komt bij dat
men zich vastbijt in het bescher
men van het verworvene. Zwak
ken bescherm je - kinderbe
scherming, dierenbescherming -
van die dingen. De zuivel moet
zichzelf zien te redden en daar is
men te ver van afgedwaald".
"Wij zijn in Oosterwolde - en
het bestuur van De Zuid Oost
Hoek kiest bewust voor die lijn -
bezig met het ontwikkelen van
een aantal nieuwe produkten op
basis van melk. Zoiets doe je niet
van de ene op de andere dag en
zoiets doe je ook niet alleen. Over
standdelen. Je maakt er kaas, bo-
1 ter en poeder van. Dat doen wij
al honderd jaar zonder ooit met
iets wezenlijks nieuws te zijn ge
komen. Mag je accepteren dat er
melkvreemde grondstoffen door
een zuivelfabriek gaan? Ik vind
van wel. Wij hebben in Winscho
ten een fabriek staan die hele
maal zonder melk draait. De
vraag is: wat kun je meer doen
met je fabrieken en wat kun je
meer .doen met grondstoffen?
En: hoe acteer je op de markt?
Wij moeten af van het idee: als
het maar van mijn erf is, ben ik
het kwijt".
"Wessanen en Oudwoude heb
ben goede dingen gedaan met de
ontwikkeling van de grote Hol
landse gatenkaas: de Maasdam
mer. Wy als ZOH gaan nu met de
Frisonne de markt op. Een
kaasachtig produkt dat als snack
op de markt komt, maar ook als
grootverpakking voor horeca en
ook in een vorm die geschikt is
voor de keuken. Je kunt het bij
voorbeeld in de koekepan leggen
en an wordt het lang niet zo dra
derig als gewone kaas. Je kunt
de smaak met vruchten aanpas
sen. Je kunt het hard eten, vloei
baar en als pasta".
"Het kan een groot succes wor
den, maar over tien jaar kan men
het ook zijn vergeten. Ik vind
echter wel datje zoiets moet aan
durven. De opbrengst per kilo
gram melk ligt in elk geval hoger
dan die van gewone kaas. Reken
maar op een procent of tien. Wij
hebben dit produkt samen met
de Nederlands Instituut voor
Zuivel Onderzoek ontwikkeld,
exclusief voor onze coöperatie".
"Maar er is meer te doen met
die ultrafiltratiefabriek van ons
in Oosterwolde, die over een aan
tal maanden wordt geopend. Die
kun je ook gebruiken voor de
verwerking van wei. Daarvan
kun je toevoegingen maken voor
de voedingsmiddelenindustrie:
van vleesprodukten tot gevulde
koeken. Er is behoefte in de half-
fabrikatensfeer, zo is ons na
grondig onderzoek gebleken. Wij
denken vooral aan Frankrijk en
Groot-Brittannië. Wij hebben
een beperkte eigen verkooporga
nisatie en gaan die markt dus op
in samenwerking met anderen".
"Ja inderdaad, in ons bedrijf in
Lelystad verkopen wij straks
naast kaas ook zuidvruchten. Als
je toch naar die afnemers gaat,
kun je die voor hetzelfde geld
meenemen. Belangrijk is dat je je
produkten in de juiste verpak
king brengt. Wij zijn bezig met
het ontwikkelen van een rauw-
melkse kaas voor de Franse
markt, een aangepaste Terpkaas.
Daar komt een nieuw ontwikkel
de, mooie doos omheen. In we
zen heeft men in het verleden
wat te weinig gedaan aan het
brengen van de produkten naar
de consument".
"Tja, en dan die boterberg. Wat
kost boter per kilo? Acht-vijf-
tien? In Europa maakt men boter
volgens een aantal normen, die
zijn neergelegd in de landbouw-
kwaliteitswet. Daar worden con
troleurs voor óp pad gestuurd en
als je het hele circus hebt gehad
en het rijksmerk zit erop, dan
wordt die boter in koelhuizen op
geslagen. Je bent dan op de juis-
;t, je hebt
Ir. Johan Popma.
r bezig geweest,
je exact aan de voorschriften ge
houden, alleen vraag je je wel af
waar je die boter nu voor hebt ge
produceerd... Na een paar jaar
blijkt dat er nog steeds geen af
nemer voor is en dan wordt die
boter bij wijze van spreken aan
de kalveren opgevoerd".
"Er zit wat wonderlijks in dat
verhaal. Als je nu al van tevoren
weet dat het niet bij de mensen
op hun brood wordt gesmeerd,
moet je dan niet wat anders be
denken. Boter wordt gemaakt uit
het vet van de melk. Zou je er nu
niet beter aan doen een groot
deel van dat vet niet voor boter te
bestemmen en direct in de koel
huizen te brengen. Dit vet moet
dan op een lagere prijs dan die
van boter worden gewaardeerd".
"Dan heb je al die normen en
voorschriften en dus die contro
leurs niet nodig. Vet neemt veel
minder ruimte in in de koelhui
zen en is vrijwel onbeperkt
houdbaar als je het in een goed
afgesloten verpakking bewaart.
Bovendien kun je je boterpro-
duktie beperken tot die hoeveel
heid die afgezet kan worden om
met een heel laag bod te komen".
"Je kunt er ontzettend veel
kosten mee besparen. Vet is dan
goedkoper dan boter. Je moet nu
boter van acht gulden na enkele
jaren afwaarderen op een kwar
tje. By vet begin je bij een paar
gulden. De Europese Gemeen
schap kan met dat uitgespaarde
geld de boeren op één of andere
manier tegemoet komen en
voorts een onderzoek op gang
brengen over de bestemming
van dat vet. Voor mijn part stop
pen ze het in de margarine. Waar
om niet? Je kunt het bestaan van
de margarinemarkt toch niet ont
kennen. Waarom zou je? Je kunt
het vet ook bestemmen voor de
cosmetica en je kunt er zelfs ca
caovet van maken. Je kunt er
nog even over nadenken, want
vet, dat goed wordt opgeslagen,
loopt niet in kwaliteit achteruit.
Met boter is dat wel het geval".
"En zoals ik al eerder zei: aan
de boter, die je wèl maakt, zou je
wat moeten veranderen opdat
het beter smeerbaar wordt. Dat
is toch een groot probleem voor
veel mensen, vooral in de zomer
bij warm weer. Dan zetten ze het
in de koelkast en als er gegeten
moet worden, halen ze die boter
er te laat uit. Dus staat-ie hard op
tafel".
"Als je evenwel wat aan boter
wilt veranderen kom je in bot
sing met de wetgeving die de
landbouwkwaliteit regelt. Ik heb
daar moeite mee. Aan de ene
kant biedt die wet de consument
een prima garantie. Het produkt
wat hij koopt is zonder meer
goed. Aan de andere kant werkt
die wet verstarrend en belem
mert de ontwikkelingen. De wet
past daarom bij de traditionele
zuivelindustrie: verdedigend en
beschermend én weinig
wend".
In razendsnel tëmpo verlegt de Fe
deratie Nederlandse Vakbeweging
haar koers. Enkele weken geleden
nog lekte een geheim rapport uit
waaruit bleek dat de vakcentrale
de afgelopen jaren haar aanhang
onder de "nieuwe werknemers"
had verwaarloosd en zag slinken.
Nu al. belegt de FNV een congres
over de positie van "nieuwe werk
nemers" als uitzendkrachten en af-
roepcontractanten, en de aanpak
van scholing van werknemers. Om
de koerswending te accentueren, is
de congresbundel gegoten in een
taalgebruik waarvan in ieder geval
de "oude werknemer" weinig zal
begrijpen.
door
Peter de Vries
"De FNV op de arbeidsmarkt" is
het motto dat aan het congres van
woensdag aanstaande is meegege
ven. Woorden als "segmentering",
"flexibilisering" en "hierarchise-
ring" vliegen de lezer van de con
gresstukken om de oren. De bood
schap van het federatiebestuur is
desondanks helder. Naast de klas
sieke strijd om de arbeidsvoor
waarden (lonen, atv) en de sociale
zekerheid zullen de vakbonden
zich ook met het nog slecht ont
gonnen terrein van de arbeids
markt moeten bezighouden.
Die arbeidsmarkt kenmerkt zich
namelijk niet alleen door hoge
werkloosheid. Nieuwe werkge
versmethodes om mensen aan te
nemen, te scholen en het werk te
organiseren, en tot voor kort onbe
kende arbeidscontracten, verande
ren het gezicht van werkend Ne
derland.
Met een schok heeft de FNV ont
dekt dat ze met het bejubelde wa
pen van de arbeidstijdverkorting
ook in eigen vlees aan het snijden
is. Zo staat het natuurlijk niet in de
congresstukken. Wel wordt gecon
cludeerd dat de nieuwe werkgele
genheid die via korter werken en
economische groei is ontstaan,
door de werkgevers vrijwel niet is
omgezet in vaste arbeidsplaatsen.
De opmars van het deeltijdwerk
is door menigeen - ook buiten de
vakbeweging - lang voor tijdelijk
aangezien. Nu blijkt dat al 1,1 mil
joen mensen de 38 uur niet vol ma
ken en de parttime-baan in een be
hoefte voorziet. Uitzendwerk, af-
roepcontracten, mini-max-banen
(waarbij in het contract het mini
mum en maximum te werken uren
zijn vastgelegd) werden lang als
een voorbijgaand verschijnsel ge
zien. Nu blijkt dat al 1,6 miljoen
mensen - vooral vrouwen - zo'n
"rechtspositie" hebben.
Hand in hand met de opmars van
flexibele arbeidscontracten heeft
een ander verschijnsel z'n intrede
in de bedrijven gedaan: de "seg
mentering". "De betreffende werk
nemers worden in één klap van het
interne arbeidsmarktsegment ver
plaatst naar een andere schil, de
externe arbeidsmarkt", analyseert
de FNV.
Tuinmensen
Voor de oude werknemer ter toe
lichting het volgende. Veel grote
bedryven, maar ook de overheid,
hebben de afgelopen jaren banen
die niet tot de "kern" van het werk
behoren, afgestoten. Gemeentebe
sturen "privatiseerden" de plant
soenendienst, om de parken door
commerciële tuinmensen schoon
te laten houden. Grote concerns
reorganiseerden hun hoofdkan
toor, en stuurden coördinatoren en
planners terug naar divisies van
het bedrijf. De eigen schoonmaak
sters moesten plaats maken voor
een reinigingsbureau.
De gang van zaken binnen de be
drijven baart de FNV dus zorgen.
Maar buiten de poorten is er op een
arbeidsmarkt met 700.000 werklo
zen ook nog genoeg werk aan de
vakbondswinkel. Wie in werkge-
versland z'n oor te luisteren legt.
hoort dat veel van die werklozen óf
helemaal niet echt op zoek zijn
naar een baan, óf de verkeerde op
leiding hebben. Het werkloos
heidscijfer kan drastisch naar be
neden door de kaartenbakken van
de GAB's nog eens kritisch door te
kijken, en door de baanzoekenden
gedegen te scholen, is de teneur bij
de werkgevers.
De FNV, het hoeft geen verba
zing te wekken, verzet zich tegen
die opvatting. Alleen nieuwe ba
nen (uit atv en groei) kunnen de
werkloosheid terugbrengen. Maar
wie zorgt er dan voor dat er de ge
schikte mensen voor dat werk?
Werkgevers en vakbonden wor
den in 1988 medeverantwoordelijk
voor het functioneren van de ar-
beidsbureau's, en de vakcentrale
heeft nu al ontdekt dat het met die
arbeidsbemiddeling helemaal niet
de goede kant opgaat. De GAB's
bemiddelen slechts voor 11 pro
cent van alle vacatures. De Ge
meenschappelijke Medische Dien
sten en de sociale diensten zyn de
afgelopen jaren steeds meer speci
fiek werk voor 'hun' klanten gaan
zoeken; de werkgevers laten het
GAB rechts liggen. "Versnippe
ring" is het milde oordeel van de
FNV over deze chaos.
Na die doorwrochte analyse ziet
de FNV zich geplaatst voor de klas
sieke vraag "wat te doen". Duide
lijk is dat retoriek van het niveau
"Mannen, willen we naar de Dam,
dan gaan we naar de Dam" niet
werkt. Al was het alleen maar om
dat de groep potentiële leden on
der de "flexibele werknemers" me
rendeels uit vrouwen bestaat.
Uitzendkrachten
De strategie die het FNV-bestuui
aan het congres voorlegt is geba
seerd op het principe dat niet al
leen de werkgever, maar ook de
werknemer, plezier en baat moet
hebben bij het "flexibele werk".
Praktisch vertaalt die gedachte
zich in het streven naar betere cao
regelingen voor uitzendkrachten;
brede opleidingen; het openstellen
van bedrijfsscholen voor werklo
zen, en het opzetten van arbeids
pools waardoor de flexibel inzetba
re werknemer toch weer een vaste
aanstelling kan krygen.
Het lijkt er een beetje op also!
het FNV-bestuur zich by het uit
stippelen van een nieuwe koers
vooral heeft beperkt tot het
schoonvegen van reeds gebaande
paden. Alleen by het opheffen van
van de banvloek over uitzendwerk
is er sprake van een duidelijke
koerswending.
De in praktisch opzicht schamel
ogende strategie toont dan ook
vooral dat de vakcentrale FNV op
het gebied van het werk binnen de
bedrijven niet zoveel kan doen.
Een effectief vakbondsbeleid per
onderneming wordt immers vorm
gegeven door de verschillende
vakbonden zelf, met alle verschil
len vandien. Vakbonden ook,
waarvan de kern nog altijd wordt
gevormd door de "oudere werkne
mer". Wanneer de FNV-achterban
zich inderdaad laat splitsen in een
"oud" en een "nieuw" gedeelte,
leidt dat tot een dilemma van de
eerste orde.
DEN HAAG (ANP) - De WD wil
af van de bijzondere voorrechten
die kerkgenootschappen in ons
land thans nog genieten. De vrij
stelling van dienstplicht voor
kerkelijke dienaren en de vrij
stelling van de onroerend goed-
belasting voor kerkgebouwen
moeten, zo meent de VVD, wor
den afgeschaft.
In de vandaag te houden com
missievergadering over het in
1984 uitgebrachte rapport „Over
heid en nieuwe religieuze bewe
gingen" (het zogenoemde sek
ten-rapport) zal de WD-er Wie-
benga voorts beëindiging vragen
van de subisieregeling voor mos
keeën, ook als zij tevens funge
ren als sociale-welzijnsinstellin-
gen. De eigendom van de Moluk
se kerkgebouwen moet door het
rijk worden overgedragen en wel
op kortere termijn dan in de hui
dige voorstellen is voorzien.
De WD-fractie keert zich ook
tegen directe subsidiëring van
bij voorbeeld kerkgebouwen.
Veertig jaar Youth for
Christ. „We hebben nergens be
staansrecht als we de drang ver
liezen mensen te vertellen van
het evangelie". George Brucks,
directeur van Youth for Christ
Europa, was zaterdag in Drieber
gen heel duidelijk. De jubileren
de stichting moet naar zijn oor
deel blijven wat ze was: een
evangelisatiebeweging.
Zo'n achthonderd mensen
vierden het 40-jarig bestaan van
hun beweging en ze waren er al
lemaal: de oud en grijs geworden
jeugdleiders van toen, en de jon
ge medewerkers van nu. De „ral
lies" van vlak na de oorlog zijn
vervangen door muziekfestivals,
theaterteams, vakantiekampen
en gespreksgroepen. Het doel is
hetzelfde gebleven: evangelisatie
onder jongeren.
Het is er in de loop van de jaren
niet gemakkelijker op geworden
voor de beweging. Het komende
jaar wordt voor Youth for Christ
dan ook een van bezinning, ver
telde Niek van Exel, directeur
van Youth for Christ Nederland.
„We gaan ons afvragen wat Ne
derland bezielt en hoe we daarop
kunnen inspelen". In 1987 hoopt
de stichting een interkerkelijke
Paus Johannes Paulus 2 preekt op de top van de 2343 meter hoge Mont
Chetif: "Europa moet zijn eenheid hervinden". (foto ANP)
conferentie aan dit onderwerp te
wijden.
„Ik ben een cultuurpessimist".
Van Exel gaf het zelf toe. Hij
schetste zaterdagochtend breed
voerig de moeilijke tijd waarin
christelijke en niet-christelyke
jongeren vandaag de dag leven.
„In deze verzorgingsstaat heb
ben de mensen God niet meer
nodig". De moderne cultuur
wordt volgens Van Exel geken
merkt door „nihilisme, een kou
de, kille genotzucht en een
steeds sterker wordende onver
schilligheid".
Paus: Europa moet gemeen
schappelijke basis hervinden.
Paus Johannes Paulus 2 heeft
gisteren de volkeren van Europa
tot eenheid op basis van hun ge
meenschappelijke menselijke en
christelijke waarden opgeroe
pen. Terzelfdertijd herdacht hij
de slachtoffers van de bloedige
gebeurtenissen in Karachi en Is-
tanboel.
De waarheid van het christelij
ke geloof is de kern van het ge
meenschappelijke erfgoed van
alle Europese volkeren, zo zei de
paus. Op basis hiervan kan Euro
pa zijn nieuwe eenheid hervin
den.
Tot de Europese volkeren
richtte hij de oproep „de niet
meer in deze tijd passende span
ningen en vooroordelen te over
winnen en die waarden te her
ontdekken die de geschiedenis
van Europa groot hebben ge
maakt".
De paus sprak in de Italiaanse
plaats Courmayeur, dat op de
2343 meter hoge Mont Chetif na
bij de Mont Blanc ligt. Zaterdag
avond was hij voor een kort be
zoek aan het Aostadal in het
Noordwesten van Italië in Aosta
gearriveerd. Gistermorgen vloog
hij per helicopter over het Mont
Blanc-massief. Op 3500 meter
hoogte landde de helicopter voor
korte tijd waarbij de paus (ge
huld in een dikke skijas) enkele
stappen in de sneeuw zette.
'Kruistochten' ontwaart
communisten in vredesbewe
ging. „De vredesbeweging en de
media spelen een hoofdrol in de
communistische infiltratie in de
kerken in Nederland. De eenzij
dige voorlichting die ook sommi
ge christelijke kranten vaak bie
den, draagt er indirect toe bij dat
de communisten verdeeldheid
kunnen zaaien onder kerken en
christenen. Onvoldoende wordt
onderkend dat eenzydige vre-,
desdemonstraties indirect het
doel van Moskou dienen en vaak
vanuit deze stad worden georga
niseerd en gefinancierd".
Uat zei Jan Pet, directeur van
'Kruistochten' zaterdag in
Amersfoort op een' studieconfe
rentie die werd gehouden in sa
menwerking met de Evangeli
sche Alliantie over het toene
mend anti-christelijke klimaat in
Nederland. 'Kruistochten', opge
richt door Anne van der Bijl,
werkt vooral onder vervolgde
Hervormde kerk. Beroepen te
Schagen c.a.: J. Leijdekkers te
Oude- en Nieuwe Niedorp.
Gereformeerde kerken. Beroe
pen te Hoogeveen: drs. J. J. van
der Wilden te Ureterp. Aangeno
men naar Zaandam (part-time):
drs. K. Stroop te Krabbendam en
part-time: mevrouw F. G. Groen,
kandidate te Krabbendam.
Christelijke gereformeerde
kerken. Beroepen te Haarlem
centrum: H. van den Heuvel te
Biezelinge.
Gereformeerde gemeenten.
Bedankt voor Middelharnis: J.
Kareis te Ryssen.
