Jongeren moeten weten wat er te doen valt
Diakonaat kan hun inbreng best gebruiken
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1986
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 11
"Elke diakonie moet met geld werken, en dat kén
leiden tot zeggenschap en bevoogding over mensen. Ie
der die meer bezit heeft dan de mensen om hem of haar
heen moet daarop bedacht zijn". Schrijft Jan Volwerk
in de brochure 'Jongeren en diakonaat', een gemeen
schappelijke uitgave van 'Diakonia' (hervormd) en 'Het
Diakonaat' (gereformeerd). Volwerk is adviseur van het
(gereformeerd) Algemeen Diakonaal Bureau voor com
municatie met de kerkelijke gemeente. De brochure is
bedoeld als stimulans om het diakonaat voor, door en
met jongeren in de plaatselijke kerken en gemeenten
gestalte te geven.
In een 'woord vooraf wordt diakonaat omschreven
als 'de handen van de kerk'. "Handen die zijn uitgesto
ken om elkaar te helpen".
Jan Volwerk: "Diakonaat is
overal waar mensen zijn. Gods
voorkeur voor wat zwak en ver
nederd is moet ook de onze
zijn. Mensen zitten in knelsi-
tuaties. Dat woord geeft aardig
weer waar het om gaat. Wie be
kneld zit, functioneert niet
goed, komt als mens niet tot
zijn of haar recht".
Diakonaat kón buiten de
kerk bestaan. Maar, zegt Vol
werk, het behóórt in de kerk te
bestaan. "Als taak voor de hele
gemeente, wil die gemeente
tenminste gemeente blijven.
Het is een van de wezensken
merken van de kerk, plaatse
lijk, landelijk en wereldwijd.
Oog en oor hebben voor men
sen in de knel en voor de toe
standen in de maatschappij die
dat veroorzaken".
Macht
Ook vandaag wil de kerk
kennis en deskundigheid ter
beschikking stellen voor dienst
aan mensen. Helaas heeft de
kerk haar macht lang niet altijd
gebruikt om te dienen. Ze
heeft, om het met Jan Volwerk
te zeggen, met die macht ook
veel mensen overheerst.
"Het staat in elk geval histo
risch vast, dat de kerk, die in de
eerste eeuwen van haar bestaan
grotendeels uit maatschappelij
ke verschoppelingen bestond,
al gauw is bezweken voor de
verleiding zich aan te sluiten
bij de heersers. De kerk werd
zodoende verdediger van de
bestaande orde en genoot in
ruil daarvoor de nodige be
scherming".
"Anders dan Jezus, die de
verachten omarmde, was de
kerk te vinden aan de kant van
het gezag. Gezagsgetrouwheid
werd een traditie die lange tijd
een stempel op de kerk drukte.
En nog zijn er kerkmensen die
aarzelen om het bestaande ge
zag te kritiseren of zelfs maar in
twijfel te trekken. Toch stelde
de eerste christengemeente
zich heel anders op".
Samenstelling
van deze pagina
door S.J. de Groot
Het tegenwoordige diako
naat is toch wel vreemd aan
dergelijke opvattingen en prak
tijken, zal iemand zeggen.
Volgens Jan Volwerk blijft
het oppassen. "Wie kent niet de
verhalen over armen die geen
kerkdienst mochten overslaan
zonder hun diakonale onder
steuning in gevaar te brengen?
Goed, dat is verleden tijd, maar
het is nodig ons dat te herinne
ren om te weten hoe moeilijk
het geven van geld is".
"Nou is diakonaat wel méér
dan geld-geven. Het is ook zie
ken bezoeken, er gewoon voor
hen zijn, karweitjes doen voor
bejaarden, blinden voorlezen,
lessen Nederlands geven aan
buitenlandse werknemers, en
noem maar op. Hier hebben we
ook met een zekere macht te
maken. Gelukkig dat de helper
die middelen heeft. Maar ook
hier kun je dienen of heersen.
Ook bevoogden is een vorm
van overheersen. Hier zijn we
bij het hart van de zaak: helpen
van medemensen is heel moei
lijk. Helpen doe je vanuit de po
sitie van een bevoorrechte".
Inbreng
Volwerk pleit voor zoveel
mogelijk inbreng van de hulp
vragers zelf.
"De buitenlandse werkne
mer kan mij laten zien hoe kil
onze samenleving is. De gehan
dicapte kan mij leren, dat het
mijn angst en onzekerheid is
waardoor ik hem of haar uit
mijn leven weer. De bejaarde
kan mij lessen in levenswijs
heid geven. De arme uit de Der
de Wereld kan mij laten zien
hoe mensen echt materieel
kunnen geven; terwijl ze zelf
haast niets bezitten, schieten
mensen hun medemensen toch
te hulp. De economisch zwak
ken kunnen de beter gesitueer
den een betere kijk op de sa
menleving bijbrengen. Hoe die
gevaren van alcohol en drugs,
meewerken aan activiteiten in
de buurt.
Mevrouw Robbers: "Voor
een goed functionerend jonge-
rendiakonaat is het niet alleen
nodig dat er mensen zijn die
willen meewerken, maar dat er
werk te doen valt. Bij de wer
ving is het van belang, mensen
voor bepaalde activiteiten te
vragen. Wét er allemaal gedaan
kan worden, kunnen beroeps
mensen en vrijwilligers in de
gezondheidszorg, de hulpverle
ning en het maatschappelijk
werk zeker vertellen".
Kleine groep
Het zal met een betrekkelijk
kleine groep beginnen. Als die
een tijdje bezig is en bekend
heid krijgt, zal uitbreiding no
dig zijn om het werk niet op
een paar mensen te laten neer
komen.
Ploni Robbers vindt ook het
regelmatig 'napraten' heel be
langrijk. Door ouderen en jon
geren samen. Zij bespreken
dan hoe de contacten verlopen,
wat fijn of moeilijk daarin is en
hoe mensen op bepaalde situa
ties reageren. Zo'n kerngroep -
waarvan ook een (jcugdjdiaken
lid is - kan verslag doen aan de
gemeente. "Niet alleen om te
vertellen wat jongeren zoal
doen, maar ook om door te ge
ven wat zij tegenkomen en wat
dit betekent voor het totale dia
konale werk".
In het tweede deel van de ge
noemde brochure wordt ver
slag gedaan van jongerendiako-
naat in Deventer, Ommen,
Vlaardingen, Ede, Borssele,
Den Haag en Overijssel.
Plaatjes uit de praktijk, die dui
delijk maken dat jongerendia-
konaat concreet zeker iets kan
voorstellen.
"Jongerendiakonaat ligt
soms dichter bij dan men
denkt", zegt Annette van 't
Sant, stafmedewerkster voor
jeugd- en jongerenwerk bij de
Landelijke Hervormde Jeug
draad.
Zij besteedt in haar werk ook
aandacht aan jongerendiako-
naat op het platteland, waarvan
al gauw wordt gezegd dat déér
op dit gebied niets te doen valt.
Immers, diakonaat zou om
'grote problemen' moeten
gaan. Annette van 't Sant vindt
dat een misvatting.
"Voorbeeld: een kerkelijke
gemeente en een groep jonge
ren kunnen samen iets opbou
wen dat tegemoetkomt aan een
belangrijke behoefte van jonge
ren: een plek waar ze kunnen
zijn wat en wie ze zijn".
samenleving in werkelijkheid
egoïstisch en bruut is".
Daarom is diakonaat in we
zen gevend én ontvangend.
"De posities van helper en
hulpvrager zijn verwisselbaar.
De sterken blijken ook zwak te
zijn en de zwakken ook sterk.
Wie diakonaal werkt, moet het
aandurven: niet alleen geld of
andere hulp geven, maar ook
de eigen positie ter discussie
stellen. Zien door de ogen van
de slachtoffers is diakonaal
zien. Als diakonaat wordt ge
zien door de ogen van de welge-
stelden, kan het tot bevoogding
vervallen".
Model
Jan Volwerk heeft een 'mo
del voor jongerendiakonaat' ge
construeerd.
"Een diakonie die met jonge
rendiakonaat wil beginnen
doet er goed aan daarvoor eerst
een beleid te formuleren. Op
grond daarvan kunnen dan dui
delijke opdrachten aan de uit
voerders worden gegeven".
Belangrijk in dat model is de
plaats van een werkgroep van
gemeenteleden voor jongeren
diakonaat, geschaard rond de
jeugddiaken. Die werkgroep
heeft onder meer tot taak een
'sociale kaart' samen te stellen
waaruit kan worden afgeleid,
wie in de samenleving in de
problemen zit, waar en hoe erg,
en wie in problemen dreigt te
komen.
(Belangstellenden kunnen de
brochure 'Jongeren en diako
naat' voor f. 3 per exemplaar
bestellen via 'Diakonia', post
bus 72,3970 AB Driebergen, gi
ro 8685).
Klusjes
Loek Boer is provinciaal con
sulent van de commissie jeugd-
en jongerenpastoraat van de
Gereformeerde Kerken in
Overijssel. "De tijd dat jonge
ren (vanaf een jaar of zestien) in
de kerkelijke gemeente werden
beschouwd als lieden die nog
van alles moesten leren en pas
gingen meetellen als ze belij
dend lid werden is in veel ker
ken voorbij. Maar dat betekent
nog niet dat we als jongeren en
ouderen precies weten hoe we
in de gemeente met elkaar
moeten omgaan en elkaar kun
nen helpen".
Een klacht is dat er maar zo
weinig mensen echt actief mee
willen doen. Ouderen zeggen
dat over jongeren en jongeren
over ouderen. "Je verliest dan
makkelijk uit het oog dat ze
ker ook jongeren betrokken
zijn bij wat zich in de samenle
ving afspeelt. Hoeveel jongeren
zijn niet actief in acties die van
uit jeugdorganisaties worden
opgezet, in buurt- en clubhui
zen of in de strijd tegen milieu
vervuiling".
Maar jongeren willen zich
niet alleen als 'klusjes-opknap
per' laten gebruiken.
Loek Boer: "Een diakonie
had een aardig plan bedacht, en
jongeren hoefden bij de uitvoe
ring daarvan alleen maar loten
te verlopen. Daar bedankten ze
voor. We zijn zeker goed ge
noeg voor karweitjes die ze zelf
niet willen doen, was hun reac
tie. Waarschijnlijk zou het an
ders zijn gegaan als de diakonie
ouderen én jongeren daarvoor
had gevraagd of - en dat was
nog beter geweest - jongeren
van meet af aan had laten mee
denken. Commissies en werk
groepen in de gemeente kun
nen zeker baat hebben bij de
inbreng van jongeren. Omge
keerd kunnen jongeren leren
van ouderen. Gaven zijn niet
aan leeftijd gebonden. Ouderen
en jongeren moeten wisselend
leraar en leerling willen zijn".
Boer beschouwt de jongere
in de kerkelijke gemeente als
'gesprekspartner'. "Niet omdat
jongeren beter diakonaal kij
ken, maar omdat ze vanuit hun
situatie naar de werkelijkheid
kijken en een bijdrage kunnen
leveren aan een vollediger
beeld van die werkelijkheid.
Een diakonie die dat wil bevor
deren zal tot de ontdekking ko
men dat er door de actieve bij
drage van jonge mensen in het
werk van de diakonale gemeen
te andere accenten worden ge
legd".
"Jongeren reageren anders
dan ouderen op problemen met
alcohol- of druggebruik. Ze
kennen vaak uit eigen ervaring
de moeilijkheden van kamer
bewoners, ontmoeten kinderen
van buitenlandse werknemers,
hebben een eigen visie op ont
wikkelingssamenwerking,
denkbeelden over kernenergie
en alternatieven, gedachten
over oorlog en vrede. Daar ken
nis van te nemen en met jonge
ren mee te denken levert winst
op voor onze gemeenschappe
lijke toekomst".
Grote variatie
Boer maakt onderscheid tus
sen diakonaat vóór en dóór jon
geren.
Bij het eerste gaat het om ac
tiviteiten die samen met jonge
ren worden opgezet om jonge
ren te helpen. Hulp in knelsi-
tuaties (schoolverlaters en
haanlozen, huisvesting, vereen
zaming, verslaving) en pogin
gen om die juist te voorkomen
(voorlichting, opvang van be
paalde risicogroepen, kortom:
beschikbaar zijn).
Diakonaat dóór jongeren ver
toont een grote variatie: vrijwil
ligerswerk in ziekenhuizen tij
dens de weekeinden, bood
schappendiensten voor min-
dervaliden, spelavonden in te
huizen.
Ploni Robbers-van. Berkel,
stafmedewerkster binnenlands
diakonaat bij de Generale Dia
konale Raad, speciaal voor
jeugdwelzijn (o.a. kinderbe
scherming, jeugdwerkloosheid
en verslaving), kan dat nog aan
vullen met taallessen aan bui
tenlandse jongeren, oppas bij
mensen die geen oppas kunnen
betalen en daardoor niet van
huis weg kunnen, eenzame ou
deren bezoeken, voorlezen bij
slechtzienden en blinden,
hand- en spandiensten bij
thuiswonende ouderen, andere
jongeren voorlichten over de
Hand- en spandiensten bij thuiswonende ouderen, een van de vele vormen van jongerendiakonaat.
(foto afgestaan door Generale Diakonale Raad)
Ploni Robbersmensen vragen
voor bepaalde activiteiten....
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Pannekoek, mmv cantorij, 11.45 studen-
tenekklesia; Marekerk 10 dr. Meijers, 5
ds. v.d. Hoef, Bodegraven; Maranathak.
(L. Morsweg) 10 ds. G. W. Rijksen. Sas-
senheim; Oecumenische geloofsge
meenschap De Regenboog (Merenwijk)
9.30 ds. Hortensius, 11.15 ds. Hortensius
en pastoor v. Well; Bethlehemk.
(Driftstr.) zie Petrakerk; Bevrijdingsk.
(Montgomerystr.) 10 ds. Jansen, 5 ds.
Rietveld; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds.
Schouten, gezinsdienst; Waalse kerk
(tijdelijk Rapenburg 6) 10.30 ds. Ribs;
jeugdkapel Vredeskerk 10; jeugdkapel
Bevrijdingskerk 10 hr. J. P. Karstens.
Wijk 'Stevenshof zie na geref. kerk.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Terlouw-Sterk, ha. Diakonessenhuis el
ke zat. 10.30 rk. dienst, morgen 10.30
kand. A. Vuijst, Noordw.hout. Ende
geest zie Oegstgeest.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv.
gem.; Petrak. (Surinamestr.) 10 ds.
Dronkers, gez. dienst; Oude Vest 10 ds.
Kramer; Maranathak. zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. zie herv. gem.; bejaarden
huis Groenhoven 10 drs. P. de Bruijn,
O.geest; Merenwijk zie herv. gem. Wijk
Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof (Rijn
dijk) 10 ds. Rietveld. Geref. K. Vrijg.
(Herengr.) 10 en 5 ds. Houtman. Chr. Ge
ref. K. (Steenschuur) 9.30 ds. Den Her
tog, 5 prof. dr. Boertien. Geref. Gem. (N.
Rijn) 10 en 4.30 ds. Boogaard. Geref.
Gem. in Ned. (Bethl.kerk Driftstr.) 11.30
en 5.30. Evang.-Luth. Gem. (Hoogl.
Kerkgr.) 10.15 ds. Mostert. Doopsgez.-
Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pieters-
kerkstr.) 10 ds. Koek. Baptistengem. (O.
Rijn 3) 10 ds. Agtereek. Evang. Gemeen
schap (Middelstegr. 3) 9 en 10.30 evang.
Dikkes. Evang. gem. Merenwijk ('De
Harlekijn', Regenboogpad 2) elke zon
dag 10.30. Zendingswerk Middernachts-
roep (Zoeterw.singel 21) 5 nam. dienst.
Evangeliecentrum-Pinksterbew. J.
Maasbach-Wereldzending (aula
Noachstr. 2) 10 evang. Zijlstra, wo. 8
nam. (Zijlsingel 2) evang. Zijlstra. Pink-
stergem. (O. Vest 13) 10 hr. J. Eikerbout.
Leger des Heils (hoek Vestestr./Groe-
nesteeg) 10 en 7. Nieuw-Apost. Kerk (H.
Rijnd. 24): 9.30 en 4, wo. 8. Zevendedag-
schoten) elke zat. 9.45 bijbelstudie, 10.45
predikdienst. Christelijke Wetenschap
(Steensch. 6) 10.30. Genootschap der
Vrienden (Quakers) 10.30 (Rapenburg
6). Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L.
Dagen (Brahmsl.) 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo. 9 en
10.45; Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30; Steenschuur zat. 7, zo.
8.30, 10.11.30, 6 en 7 (lof); Boshuizerka-
de zat. 7, zo. 9.30 en 11; Lammenschans-
weg zat. 7, zo. 9 en 10.30; Haarl.straat zat.
7. zo. 9.30,10.45 en 12.15; Merenwijk zie
herv. gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwou-
de).
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 hr. J. de Haan. Geref. Kerk
10 ds. Boer, 6.30 ds. Heiner, Woerden.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst, 3 ds.
Breman, Mijdrecht. Rk Kerk zat. 7, zo.
10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Adventskerk 9.30 ds. Jonkman,
6.30 ds. v.d. Heiden; Kruiskerk 9.30 ds.
Esveldt, Zoelen; Opstandingskerk 9.30
ds. v.d. Heiden, 5 ds. Jonkman, jeugd
dienst; G. Herderkerk 10 ds. Mulder, 7
ds. Verheul; De Bron 9.15 ds. Moll, 10.15
ds. Taselaar, jeugddienst, 6.30 ds. Moll;
Ashram (Marsdiep) 10 ds. Verheul;
Oudshoornse kerk 10 ds. Ter Bals;
Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 ds. Ou-
wendijk, 6.30 ds. Geuze, Noorden; Drie-
hoorne 7 nam. ds. v. Dok. Geref. Kerk
Mar.kerk 9.30 ds. Heiner, Woerden, 6.30
dr Stolk, Zuidwolde; Salv.kerk 9.30 ds.
Siolk, 5 zie Opstandingskerk. Ned. Ge
ref. Kerk (school Willemstr.) 9.30 ds. M.
de Jong, 4.30 ds. W. v.d. Veer, Maassluis.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds. v.d.
Meij. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240)
9.30 en 4. Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10
evang. Ramaker, 6.30 ds. Koekkoek
(mmv Slavisch koor, in Bonifacius-
kerk). Baptgem. Noord (school Kalko-
venw. 62) 10 hr. M. te Hennepe, 6.30 hr.
J. van Barneveld. Volle-evang.gem. ('De
Ark', Pr. Hendrikstr. 54) 10 hr. v.d.
Hoorn. Pinkstergem. (school Batestein
16) 10. Leger des H. (Zonneweg 3) 10 en
7. Christengemeente 'De Hoeksteen' (in
Bethel, J. v. Nieuwenhuizenstr. la) 10.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36) 10 dr. Meijering. Rk Kerk: Bonifa-
ciusk. zat. 7, zo. 9.45 en 11.30; Piusk. zat.
7. zo. 9 en 10.30; De Bron zat. 7, zo. 9 en
11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 en 6
ds. Boer. Geref./Herv. Gem. (dorpshuis
'De Tas') 10 ds. Klijnsma, ha. Geref.
Gem. 9.30 en 6 leesdienst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds. Wieman;
Salv.kerk 9.30 ds. Jansen, Gouda, 6.30
ds. Vroegindewey, Katwijk aan Zee;
Bethl.kerk 9.30 ds. Wieman, 6.30 ds.
Groenendijk, Den Haag. Geref. Kerk
9.30 ds. Zeelenberg-van Middelkoop,
Benschop, 6.30 ds. Elderman, jeugd
dienst. Geref. Gem. (Stationsweg 17) 10
en 6.30 ds. Bac. Evang.-Luth. Gem. 10.30
ds. v. Beek.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk
9.30 ds. v.d. Pol, 6.30 dr. Haitsma; De
Stek 9.30 ds. G. de Jong. Geref. Kerk
9.30 ds. v. 't Hoff, 5 ds. G. de Jong. Chr.
aard, 11 sept. 7.30 ds. Den Boer, Lisse.
Bergambacht. Geref. Kerk 9.30 e..
Huisman, gemeentezondag. Rk Kerk:
dorp zat. 7, zo. 10.30; Anker zat. 7, zo.
8.45 en 11.15; Rijndijk zat. 7, zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. zie geref.
kerk. Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds.
Krispijn, 7 ds. Holtrop, A.dam. Chr. Ge
ref. Kerk 10 kand. M. Mulder, Apel
doorn, 5 ds. Aarnoudse. Rk Kerk: Mart.
zat. 7, zo. 9.30 en 11; Jozefk. zat. 7, zo. 10
en 11.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 prof. dr. v.d. Beek, 6
ds. v. Niel; Ontm.kerk 10 ds. Bouw,
Loosdrecht, 6.30 ds. A. J. de Jong, Lei
den. Herv. Gem. 'De Rank' (P. Groen-
college) zie Katwijk aan Zee. Geref.
Kerk 9.30 ds. Kersten, 5 mr. Vreugden-
hil, Koudekerk. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30
en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. A. Baas, 6 ds. v. Sliedregt; O.
Kerk 10 ds. Vroegindewey, 6 ds.
Schuurman; Ichthusk. 10 ds. Hovius,
4.45 samenzang, 5 ds. Sjollema, jeugd
dienst; Pniëlk. 9.30 ds. Schuurman, 6 ds.
De Jong; Maranathakerk (Rijnsoever)
10 ds. De Jong, 6 prof. dr. v.d. Beek; De
Hoeksteen (Burgersdijkstr.) doven-
dienst, hr. P. C. v.d. Bos. Overduin 2.15
ds. v.d. Beid. Herv. Gem. 'De Rank' (au
la P. Groen-college Pr. Frederikdreef
15) 10 ds. Nieber, Hilversum, ha. Geref.
Kerk Vr.kerk 9.30 ds. v.d. Horst, jeugd
dienst, 5 ds. Koster; Triumfatork. 9.30
ds. Koster, 5 ds. Kersten. Geref. K.
Vrijg. 9.30 leesdienst, 5.30 ds. Heida.
Ned. Geref. K. (aula Bestevaer-mavo)
9.30 en 7 kand. J. Mudde. Chr. Geref. K.
10 en 5 ds. Slagboom. Vrije Chr. Geref.
Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds. v.d. Belt. Ge
ref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5. Geref.
Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5. Volle-
evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh.
baptistengem. (Ambachtsweg 2) 10 br.
S. van Groningen, ha.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN:
Herv. Gem. 10 ds. Lapré, 7 zie geref.
kerk. Geref. Kerk 10 dr. Bade, 7 ds. La- j
pré, gez. jeugddienst.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Ge
ref. Kerk Dorpsk. 10 en 6.30 (opendeur
dienst) ds. Stegeman; Hoofdstr. 10 drs
S. Koopmans (Leiderdorp); Schep
pingsk. 9 en 10.30 ds. Doesburg. Ley
thenrode 10 ds. De Leeuw. Elis.zieken
huis 9.30 ds. Brommet, 11 hoogmis.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr. J. de
Vries, ha. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30
(gastdienst).
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schilt, 5 gez. gezinsdienst, ds. v.d. Kooi.
Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Kooi, 5 zie herv.
gemeente. Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30
en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
De Gelder; Pauluskerk 10 hr. Stam,
Nieuwkoop, 7 ds. De Gelder. Geref.
Kerk 10 en 7 ds. Boswijk, ha. Geref. K.
Vrug. 9.30 en 4.30 leesdienst. Ned. Ge
ref. Kerk (Salvatori) 10 ds. De Vos, 5 ds.
De Groot, Amstelveen. Chr. Geref. Kerk
10 en 4.30 ds. v. Dijken, ha. Geref. Gem.
10 en 4 leesdienst. Evangeliegemeente
Rooms-katholieke
kerk in Nieuw-Ven
nep
(foto Wim Dijkman)
(Ooievaarstr. 27a) 9.45 dienst. Rk Kerk:
Agathakerk zat. 7. zo. 10 en 11.30; Poel
polder zat. 7, zo. 9 en 11.30; Mariakerk
zat. 7, zo. 9 en 10.30; Engelbew. zat. 7, zo.
9.30 en 11.
- NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Bronsgeest, Leiden, 6.30 ds. Wegerif.
Geref. Kerk 9.30 ds. Stroes, 5 ds. Noote-
boom. Chr. Geref. Kerk 8.30 leesdienst,
2.15 ds. v.d. Meij, in remonstr. kerk. Re
monstr. Gem. 10 ds. v. Gelder. Evang.
gem. (Kruispunt, Kènnedylaan 33) 9.30.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Graaff, 6.30 ds. Ten Voorde, N.-Ven-
nep, jeugddienst. Geref.'Kerk 9.30 ds.
Bakker, Amstelveen, 7 ds. Wattel,
Hoofddorp. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30
ds. Ten Voorde, 7 ontmoetingsdsienst.
Geref. Kerk 9.30 ds. Wijngaarden, 6.30
ds. Rang. Chr. Geref. Kerk 9.30 br. L. P.
Degenaars, 4.30 ds. Slofstra, Noordwük.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geu
ze, 7 ds. Ouwpndijk, Alphen. Geref.
Kerk (W. Verlaat) 9.30 hr. P. Koenes,
A.dam, 7 hr. M. Schreuder.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of
St. Jeroensk. (Binnen) 10 ds. v.d. Lee, 5
kand. M. Kuijt, 7 ds. Elgersma; Hoofd
str. (Zee) 10 ds. Ruitenburg, 7 ds. v.d.
Lee; De Rank (Golfbaan) 10 hr. Visser,
Gouda. Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofd
str.) 10 drs. Scholte; Vinkenl. (Binnen)
10 ds. Elgersma; Stichtingskerk 11 ds.
Slofstra; Sole Mio 9 ds. Kalkman,
Noordw.hout. Zie ook herv. gemeente.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10.30 dr.
Verheus, A.dam. Volle-evang.gemeente
'Shalom' ('Buitenzorg', Zeereep) 10. Rk
Kerk Zee zat 7, zo. 10.30;
Binnen zat. 7, zo. 8,10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10
ds. v. 't Hof, gezinsdienst. Rk Kerk Vic-
tork. zat. 7, zo. 9 en 11; Jozefk. zat. 7, zo.
9 en 10.30; De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene
of Will.kerk 10 ds. H. O. Sasse; Paulus
kerk 10 ds. Da Costa; Gemeentecen
trum (Lijtw.) 10.30 ds. Stenfert Kroese,
Bilthoven, 7 dr. Cramer. Geref. Kerk 10
ds. Plomp. Ned. Geref. Kerk (Gem.cen-
trum) 8.45 en 4 ds. De Lange. Van Wijc-
kerslooth 4 ds. Hemmes. Endegeest 10
ds. Friederich. Volle-evangeliegem.
(Gem.centrum) 4. Rk Kerk Will.kerk zat.
7, zo. 9 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte. Geref.
K.9.30 ds. Veenstra, Leiden, 6.30 ds. v. 't
Hoff, Boskoop. Remonstr. Gem. 10 ds.
v. Os, Maassluis. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30
en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11; Petrus-B.
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
H.woude, jeugddienst; Bethelkerk 9.30
en 5 ds. Smaling. Geref. Kerk Petrakerk
9.30 en 5 ds. Ribberink, ha; Imm.kerk
8.45, 10.30 en 5 ds. Snel, ha; Mar.kerk
9.30 en 5 ds. Cziria, ha. Geref. Kerk
Vrijg. 10 en 5.15 ds. Grutter. Chr. Geref.
K. 9.30 leesdienst, 3.30 ds. H. de Boer,
Eemdijk. Evang. Christengem. (aula
mavo) 10 br. J. van Duin, ha. Rk Kerk
zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en
10.30 ds. Germans, 7 hr. H. J. van Straa-
len, O.geest. Geref. Kerk 9.30 ds. v.
Vliet, Doesburg. Chr. Geref. K. 9 ds.
Aarnoudse, 5 kand. M. Mulder, Apel-
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 kand. A.
Verwey, A.dam, 6.30 ds. Stam. Geref.
Kerk 9.30 ds. Damsma, Rijnsburg, 6.30
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Stam, Ter Aar, 3 dr. Vermeulen, gezins
dienst met 'Philadelphia'. Geref. Kerk
9.30 en 6.30 ds. Oegema, ha.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem.
Dorpskerk 10 ds. Blanken, 7 ds. De
Zwart; De Ontmoeting (Noordhofland)
9.30 ds. De Zeeuw. Hulp en Heil (Scha-
kenbosch) 10 ds. Verheule. Herv. evang.
op geref. grondslag (Lucas-college,
Beeth.laan) 9.30 ds. Niesing, Hagestein,
4.30 ds. Kamphuis, Stolwijk. Geref.
Kerk 9.30 ds. De Zwart. Geref. K. Vrijg.
(Bachlaan) 10.15 en 4.30 ds. Boxman.
zo. 11; M. Godskerk. zat. 7, zo. 9.30. Kerk
van Engeland (British school in The Ne
therlands, J. v. Hooflaan 3) 10.15 angli
caanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem.
Brugk. 9.30 ds. Goossen, 5 ds. Kooien,
IJsselstein; Hoeksteen 9.30 ds. Mar-
chand. Harderwijk, 3 ds. Goossen, aan
gepaste dienst, 6.30 ds. Schipaanboord;
Bethelk. 9.30 ds. Schipaanboord, 5 ds
Goossen; Imm.kerk 9.30 dr. v. Haarlem,
Groningen, 7 ds. H. Onstein. Geref.
Kerk Kruisk. 9.30 ds. Nagelkerk, Haren,
5 hr. Fluijt, Gouda; Ontm.kerk 10 ds. De
Moor. Remonstr. Gem. 10 mevr. ds.
Thieme-Tiessing, Boskoop.
10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk.
10 ds. Steenstra, 4.30 ds. Abma, Gouda;
Kievietk. 10 dr. v. Bruggen ('Samen op
weg'); Messiask. 10 ds. Hulst, Waddinx-
veen; Dorpscentrum 9.30 ds. v. Campen,
Vlaardingen. Geref. Kerk Zijllaan 10 ds.
Wilschut, Alphen, 7 hr. De Ridder,
S.heim. Ned. Prot. Bond (Kerkdam)
10.30 ds. Fockema Andreae.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30
kand. Zeedijk, A.dam, 6.30 ds. Koele-
wijn, Krimpen a.d. IJssel. Geref. Kerk
9.30 ds. Geesink, Noordwijk, 6.30 ds.
Dronkert, Gouda, jeugddienst. Rk Kerk
zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Kooreman, Rhenen. Geref. Kerk 9.30 hr.
M. Schreuder, 7 hr. J. Veltrop, Vianen.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 oe
cumenische gezinsdienst, pater Buil en
ds. Wolthaus. Rk Kerk St. Jan. zat. 7.30,
zo. 9.30; Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10;
Meerburgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 9.30
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30
ds. Eijsenga, 6.30 ds. v.d. Kamp, Rijnsa-
terwoude. Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds.
Buikema, ha. Remonstr. Gem. geen
