Ook 'Duinbehoud' op hoogte
van kwalijke praktijken LDM
'Kwart eeuw' Leidato: kwestie
van deugdelijk koopmanschap
Financieel gezonde organisatie
'Toevoegen boezemwater was publiek geheim'
'Schatten uit Turkije' begroet
in korte tijd 100.000ste gast
LDM
Kassa
gestolen
Geld bestemd voor auto
gepikt in schoenenzaak
Gemeente staat derde
bouwlaag Zirkzee toe
VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1986
DEN HAAG/LEIDEN - Bij een
controle-actie in 51 galvanische be
drijven in de provincie, waaronder
twee in Leiden, is gebleken dat een
groot aantal hiervan niet aan de mi
lieu-eisen voldoet. Omdat niet alle
bedrijven aan de meldingsplicht
voor bedrijfsafval voldoen raken
jaarlijks honderden tonnen afval
'zoek'. Uit het onderzoek kwam
ook naar voren dat sommige be
drijven niet de vereiste bodembe-
schermende maatregelen hebben
genomen. De namen van de betref
fende galvanische bedrijven zijn
door de provincie niet vrijgegeven
omdat was gegarandeerd dat de
bedrijfsgegevens vertrouwelijk
zullen worden behandeld.
De controle is uitgevoerd door
het Technisch Coördinatie Overleg
- Wet Chemische Afvalstoffen
(TCO-WCA), waarin gemeenten,
waterkwaliteitsbeheerders, de in
spectie voor de milieuhygiëne en
de provincie deelnemen.
Galvanische
bedrijven
rommelen met
voorschriften
Galvanische bedrijven brengen
lagen metaal op een andere metaal
soort. Hiervoor zijn zuren, ontvet-
tingsmiddelen en andere chemi
sche stoffen nodig. Het spoelwater
dat hierbij vrijkomt bevat vaak
verdunde concentraties van deze
stoffen. Het spoelwater wordt bij
na altijd geloosd op het riool of op
open water.
Bij de inventarisatie bleek dat er
naast een legale stroom afval van
de galvanische bedrijven, 3.288 ton
in de periode januari 1984-decem-
ber 1985, er een illegale afval
stroom bestaat. Die omvat waar
schijnlijk enkele honderden ton
nen per jaar. Van de 134 geconsta
teerde overtredingen van de mel
dingsprocedure ging het in 105 ge
vallen om louter procedurele over
tredingen, dit is het afgeven van af
val door een bedrijf zonder vergun
ning. Het niet aangemelde afval
wordt in de meeste gevallen uitein
delijk wel verwerkt door een be
drijf met vergunning. In sommige
gevallen wordt het afval naar het
buitenland afgevoerd, hetgeen op
zich niet illegaal is. Ongecontro
leerd storten of lozen komt weinig
voor.
Bij de controle van de opslag van
de chemische stoffen werd vastge
steld dat dikwijls een verplichte
vloeistofdichte vloer ontbreekt.
Ook mogen de verschillende afval
stoffen niet met elkaar in contact
komen.
In het derde en het vierde kwar
taal van dit jaar worden de bedrij
ven opnieuw bezocht om na te
gaan of aan de geconstateerde
overtredingen een einde is ge
maakt.
LEIDEN - Grote verbazing stond
gisterochtend te lezen op de ge
zichten van de heer en mevrouw
Matlener uit Eindhoven: bij de toe
gang tot de tentoonstelling 'Schat
ten uit Turkije' in het Rijksmu
seum van Oudheden werden zij op
gewacht door directeur J. Schnei
der. Mevrouw S. Matlener bleek de
honderdduizendste bezoekster van
deze tentoonstelling te zijn.
"Het lijkt wel of ik droom", was
de reactie van mevrouw Matlener,
toen bleek dat zij behalve de bloe
men ook een retourtje Istanbóel
voor twee personen kreeg, plus een
cheque van tweehonderdvijftig
gulden, aangeboden door twee van
de sponsors van de tentoonstel
ling. Alsof dat nog niet genoeg was
bood een Leidse sponsor ook een
aantal boeken over Turkije aan,
kreeg het echtpaar de toegang en
de catalogus cadeau en na afloop
mochten de Eindhovenaren samen
lekker gaan eten.
Om van de schrik te bekomen
bood prof. Schneider het tweetal
eerst een kopje koffie aan, alvorens
zij de tentoonstelling gingen be
zichtigen.
Mevrouw Matlener was vanuit
Eindhoven naar Leiden gereisd,
omdat juist deze expositie haar in
teresse heeft: in Eindhoven geeft
zij namelijk Nederlandse les aan
Turkse vrouwen. En door deze ten
toonstelling hoopte zij iets meer
van de Turkse cultuur aan de weet
te komen.
Voor de pechvogels die het te
vroeg of te laat binnenkwamen om
de honderdduizendste te zijn, werd
als troostprijs een kookboekje met
Turkse gerechten cadeau gegeven.
LEIDEN - De stichting
Duinbehoud was er al in
1977 van op de hoogte dat
de Leidsche Duinwater
maatschappij oppervlakte
water direct naar de nazui-
vering voerde. Dat blijkt uit
een verklaring van Albert
Salman van de stichting
Duinbehoud.
Deze milieu-organisatie vond dit
een dubieuze praktijk en heeft dat
ook zo tegen LDM-medewerkers
gezegd. Toch heeft de stichting
niet - achter de rug van directeur
De Jong om - de inspectie voor de
volksgezondheid of de raad van
commissarissen van de LDM inge
licht. "In het duin is het bijmengen
van oppervlaktewater herhaalde
lijk zó duidelijk te zien geweest dat
degenen die het nog niet wisten
het waarschijnlijk niet wilden we
ten of geen interesse hadden in de
wjjze waarop de LDM in de duinen
aanrommelde", aldus Salman.
De stichting Duinbehoud rea
geert met haar verklaring op een
uitspraak van de op non-actief ge
stelde directeur van de LDM in de
ze krant. De Jong stelde dat hij het
direct zuiveren van oppervlakte
water geheim heeft gehouden voor
het publiek omdat hij problemen
voorzag met milieugroepen. Die
zouden volgens hem juist hebben
aangedrongen op het direct zuive
ren van oppervlaktewater, in
plaats van het eerst te infiltreren in
de duinen. "En hoe maak je duide
lijk dat je dat eigenlijk niet wilt,
maar tegelijkertijd in noodgevallen
toch toepast", aldus De Jong in de
ze krant.
Uitbreiden
De stichting plaatst vraagtekens
bij deze opmerking. Zij heeft nooit
om een verkorte zuivering ge
vraagd, maar juist om een sterk uit
gebreide. 'Duinbehoud' wil dat de
voorzuiveringsinstallatie in Kat
wijk snel wordt gebouwd - iets
waarvoor de LDM ook al jaren ij
vert. Dat voorgezuiverde water kan
wat de stichting betreft normaal in
de duinen worden geïnfiltreerd.
Daarnaast pleit de stichting voor
een zogenoemde diepte-infiltratie
in de duinen, aldus Salman in zijn
verklaring.
Dat de voorzuiveringsinstallatie
in Katwijk er nog niet is, kan vol
gens hem niet alleen de LDM wor
den aangewreven. Ook de provin
cie had meer moeite kunnen doen
om een snelle oplossing te berei
ken.
Het direct zuiveren van opper
vlaktewater is gebeurd omdat de
LDM vooral in de zomer met wa
tertekorten kampte. Salman legt
uit dat de stichting Duinbehoud
destijds kritiek heeft geleverd op
de gretigheid waarmee de LDM
nieuwe afzetgebieden verwierf: de
Rijnstreek, Heineken en een deel
van de bollenstreek. Vooral ook
omdat dit in een tijd gebeurde dat
(nog) niet duidelijk was of de LDM
wel het benodigde water zou kun
nen produceren.
Het echtpaar Matlener (rechts) was gisterochtend geheel verrast toen mevrouw als 100.000ste bezoeker van de
tentoonstelling 'Schatten uit Turkije' werd verwelkomd. Op de foto neemt het echtpaar uit handen van professor
Schneider een aantal cadeaus in ontvangst (foto Holvast).
LEIDEN - Uit een bloemenkiosk
aan de Kooilaan is gisternacht een
kassa ter waarde van 5400 gulden
en 200 gulden contant gestolen. De
toegangsdeur werd met grof ge
weld opengebroken. Dezelfde
nacht viel ook een bloemenkiosk
aan het Stationsplein aan een in
braak ten prooi; daar verdween
een cassette-recorder en werd
eveneens forse schade aangericht
aan de toegangsdeur.
Het artikel in deze krant van 3 sep
tember naar aanleiding van de
drinkwateraffaire bij de LDM en
het commentaar daarop van de
redactie, verdienen een nadere
analyse.
Indien de oud-LDM-directeur
zegt 'Geheimhouding was grote
fout' en 'daar neem ik de verant
woordelijkheid voor' dan is het
eerste deel van zijn uitspraak juist.
Maar wat de verantwoordelijkheid
betreft is het in het onderhavige
geval niet mogelijk dat een direc
teur zijn ondergeschikten be
schermt door de schuld op zich te
Het is mij niet bekend of het per
soneel van de Leidsche Duinwater-
maatschappij ambtenaren is. Zelfs
al zouden deze mensen niet in
overheidsdienst zijn, dan lijkt het
mij vanzelfsprekend dat zij toch
dezelfde verplichtingen hebben als
ambtenaar wanneer het gaat om
het algemeen belang.
Hoewel er tegenwoordig niet aan
iedere ambtenaar bij indiensttre
ding wordt gevraagd de eed of de
belofte af te leggen, is hij toch ver
plicht zich te gedragen volgens de
richtlijnen van de eed. Hieronder
valt het volgende: de ambtenaar
zal zaken waarvan hij door zijn
ambt kennis draagt en die hem als
geheim zijn toevertrouwd of waar
van hij het vertrouwelijk karakter
moet begrijpen, niet openbaar ma-
Suggesties van de stichting om
bijvoorbeeld de waterlevering aan
Voorschoten - eventueel tijdelijk -
aan Den Haag over te doen of om
contact op te nemen met het Haag
se waterleidingbedrijf, legde de
LDM naast zich neer, stelt Salman.
Publiek geheim
"De LDM bleef vrijwel al haar
troeven zetten op een uitbreiding
van het bestaande systeem met
open kanalen en draineerleidingen
(steeds meer van hetzelfde)",
schrijft hij.
"Deze strategie getuigt welis
waar van de wil om de eigen boon
tjes te blijven doppen. Ze was ech
ter slechts uitvoerbaar door 's zo
mers, wanneer het systeem in de
duinen verstopt was door de algen-
bloei in het gore slootwater uit de
Wassenaarse Wetering, het duin
water bij te mengen met datzelfde
slootwater. Een beetje chloor erbij
en hupsakee".
Volgens Salman was het bijmen
gen van oppervlaktewater een pu
bliek geheim. Dat bijmengen is
volgens de stichting overigens in
1977 begonnen. Salman meent dat
de LDM-affaire lijkt uit te monden
in een heksenjacht op één persoon:
directeur De Jong. "Dat is zinloos
en bovendien ten onrechte. Velen
wisten of hadden moeten weten
van het bijmengen. De Jong deed
slechts wat velen van hem ver
wachtten: de LDM zoveel mogelijk
water laten verkopen tegen een zo
laag mogelijke kosten. De duinen
kunnen verder barsten. De vraag
moet zijn of dat goede uitgangs
punten zijn. Niet wiens kop moet
rollen", aldus de stichting.
ken aan anderen dan aan hen aan
wie hij volgens de wet of ambtshal
ve tot mededeling verplicht is.
Hieruit blijkt dat ondergeschikten
van directeur De Jong van de LDM
verplicht waren alle informatie te
geven aan de Rijksinspectie voor
Volksgezondheid en Milieu on
danks de dienstopdracht van de di
recteur hierover te zwijgen.
Als de redactie van het Leidsch
Dagblad in haar commentaar
schrijft: "Het publiek hoort bij iets
belangrijks als de drinkwatervoor-
zienining volledig geïnformeerd te
worden over noodmaatregelen",
dan is dat in theorie juist, maar de
praktijk valt meestal anders uit. De
ambtenaar die op de hoogte is van
de problematiek en betrokken is
bij het beleid, zal vaak in een di
lemma terecht komen. Het alge
meen belang enerzijds en de zwijg
plicht anderzijds zullen dan de
ambtenaar in conflict met zichzelf
brengen. Om uit deze impasse te
komen verdient het misschien aan
beveling een ombudsman voor
overheidspersoneel in te stellen.
Deze ombudsman dient dan direct
met justitie en eventueel parle
ment dringende zaken te bespre
ken zodat de ambtenaar niet aan
zijn lot wordt overgelaten en tus
sen twee vuren terecht komt.
Het is te verwachten dat zich in
de toekomst meer van zulke 'mi
lieu-onvriendelijke' problemen
zullen voordoen. Het is duidelijk
dat er in Den Haag over deze pro
blemen dient te worden nagedacht
en dat er wellicht nieuwe richtlij
nen voor de ambtenaar gemaakt
moeten worden.
Dr. D.O.E. Gebhardt,
Anna van Burenlaan 1,
Oegstgeest.
LEIDEN - Een 50-jarige vrouw uit Leiden is gisteren in een schoenenzaak
aan de Hooigracht door twee mannen van ongeveer 5600 gulden beroofd.
Het betrof spaargeld dat was bestemd voor de aanschaf van een auto.
De vrouw had gistermiddag bij een bank aan het Bevrijdingsplein on
geveer 4500 gulden opgenomen, waarna zij naar de schoenenzaak aan de
Hooigracht fietste. Vlak nadat zij daar was gearriveerd, kwam een man
binnen die een kleinigheid kocht. Hij betaalde met groot geld en vroeg de
verkoopster hem een briefje van vijfitg gulden terug te geven daar hij dat
aan iemand cadeau wilde doen. De kassa bleek zo'n briefje niet te bevat
ten, waarop de man het bij de vrouw probeerde. Dit volgens de politie om
een blik in haar portemonnee te kunnen werpen.
De man vertrok daarop, maar kwam even later terug om de weg te
vragen. De verkoopster en de vrouw kwamen er niet uit en togen met de
man naar buiten om een en ander beter te kunnen uitleggen. De vrouw
had haar tas met daarin een enveloppe met de 4500 gulden en een porte
monnee met zo'n 600 gulden binnen laten staan.
Een tweede man arriveerde, die, terwijl de man en de vrouwen buiten
stonden, even naar binnen liep en weer verdween. Op dat moment ook
liet de eerste man weten de weg "wel aan taxi-chauffeur te vragen" en
maakte zich uit de voeten. Toen de vrouw in de winkel terugkeerde,
bleek haar tas ontdaan van de enveloppe en de portemonnee. De politie
vermoedt dat het tweetal de vrouw vanaf de bank is gevolgd.
LEIDEN - De firma Zirkzee (inte
rieurverzorging) mag van de ge
meente een derde bouwlaag zetten
bovenop het huidige pand aan de
Zeemanlaan.
De extra verdieping is bedoeld
voor de uitbreiding van het ac
countantskantoor dat momenteel
is gevestigd op de eerste verdie
ping van het gebouw. Het accoun
tantskantoor is thans krap behuisd
en er is bovendien behoefte aan
een kleine personeelsuitbreiding.
In 1970 is al een vergunning afge
geven voor een gebouw bestaande
uit drie bouwlagen. Daarvan zijn,
om financiële redenen, maar twee
bouwlagen gerealiseerd. De ver
leende vergunning is thans niet
meer geldig zodat de gemeente
raad een nieuw besluit moet ne
men. Tegen de beoogde uitbrei
ding zijn echter bezwaren van de
kant van de buurtbewoners naar
voren gebracht. Zij vinden het
bouwplan voor hun buurt, waar
van veel panden op de gemeentelij
ke monumentenlijst zijn geplaatst,
onaanvaardbaar. De omwonenden
vrezen bovendien voor een grotere
aantasting van hun privacy en voor
een toename van de verkeersover
last.
De raadscommissie voor ruimte
lijke ordening sprak gisteravond
uit door de uitbreiding geen sprake
zal zijn van een onaanvaardbare si
tuatie. Wethouder Peters zei te me
nen dat het bedrijfspand er na de
uitbreiding zelfs beter zal uitzien
dan in de huidige situatie. Boven
dien is de gemeente voorstander
van een vermenging van wonen en
bedrijvigheid in woonbuurten.
Volgens de wethouder is in de Zee
manlaan geen sprake van hinderlij
ke bedrijvigheid. De raadscommis
sie kon zich daarom wel verenigen
met de bouw van de extra kantoor-
LEIDEN - 't Is eigenlijk allemaal
heel eenvoudig begonnen. *t Had
ook meer van een gezellig onder
onsje. En als Joop Visser er in 1964
op de Stationsweg niet over was
begonnen tegen Gijs Langezaal,
dan had dit jaar niet het zilveren
jubileumfeest gevierd kunnen
worden.
door
Henk van der Post
'Joh, zullen we nog eens een Lei
dato organiseren', zo ongeveer
moet het zijn gegaan. Inmiddels is
het de 25ste beurs die, sinds 1969,
in de Groenoordhal wordt gehou
den. De bezoekers zullen er niet al
te veel van merken en de organisa
toren hebben er niet al te veel op
hef over gemaakt, want per slot
van rekening is het volgens Jan
van Zijp geen feestvierende vereni
ging die cadeautjes uitdeelt aan le
den: "De standhouders krijgen een
presentje en voorts zal er tijdens de
openingsplechtigheid enige aan
dacht aan worden besteed. Daar
blijft het bij".
De mannen die zich in het verle
den met de huishoudbeurs hebben
bezighouden, beschikken over be
kende namen. Het gros heeft zijn
boterham verdiend in de commer
cie: Jan Wolfslag, Willem Ziege-
laar, Gijs Langezaal, Toon Sanders,
Lou van Berge Henegouwen, Piet
Versteeg en Gé Hogenk, zowel ju
nior als senior. "En nog een hele
boel anderen", voegt Van Zijp er
snel aan toe al is het maar om aan
te geven dat dat handje vol mensen
natuurlijk niet in staat geweest is
de organisatie van al die 25 beur
zen rond te breien.
De eerste huishoudbeurs werd
gehouden in 1952 in de Stadsge
hoorzaal. Onder een aantal winke
liers bestond de behoefte iets meer
te doen dan "alleen maar de winkel
open en dicht te gooien". Het was
een aantal actieve mensen dat flink
reclame wenste te maken voor ne
ringdoenden in Leiden en omge
ving alsmede voor de Sleutelstad
zelf. Drie keer achtereen werd de
Leidato in de jaren vijftig gehou
den.
Christelijk
Jan van Zijp herinnert zich uit de
verhalen over de Leidato uit die ja
ren dat de beurs nogal gevoelig lag
in de plaatselijke politiek. "De
beurs werd ook op zondag gehou
den en dat vond de toenmalige
christelijke wethouder niet wense
lijk in verband met de zondagheili
ging. Het verschijnsel is mede
daardoor en tijdelijk dood gestor-
Het heeft tot 1964 geduurd alsvo-
rens wederom een Leidato in Lei
den werd gehouden. Van Zijp zelf
is er in 1965 bijgekomen. Samen
met Jan van der Klugt en mevrouw
H.P. de Jong-Erkelens vormt hij
het driemanschap dat de touwtjes
in handen heeft. "De mensen van
het Leidatocomité zijn hoofdelijk
aansprakelijk. Dat betekent dat als
er financieel iets mis gaat, zij voor
de tekorten moeten opdraaien".
Maar Van Zijp geeft rap toe dat de
huishoudbeurs geen verlies draait.
Integendeel. Een aantal goede doe
len, waaronder de verkiezing van
beste sportman, -vrouw of - vereni
ging van Leiden, wordt met de op
brengst gesteund.
Verder is de beurs natuurlijk een
kwestie van goed koopmanschap.
Het komt weieens voor dat de drie
leden van het comité iets moeten
voorfinanciëren, maar er bij in
schieten is er niet bij. Grofweg
komt er dik drie miijoen gulden
binnen, tenminste gebaseerd op
een aantal van 60.000 tot 65.000 be
zoekers die ieder zo'n vijf zes gul
den entree betalen. Nee, met de fi
nanciën zit het wel snor: "We heb
ben nooit een cent subsidie van de
gemeente nodig gehad. Ik schat
dat de gemeente al die jaren meer
dan een miljoen gulden aan huur
heeft gebeurd van het Leidatoco
mité dat met uitzondering van de
wekelijks terugkerende veemarkt
de belangrijkste huurder is van de
Groenoordhal".
De Leidato is een regionale
beurs. Van Zijp schat dat de bezoe
kers komen uit het gebied tussen
Waddinxveen en Hillegom. "De
huishoudbeurs beklemtoont ei
genlijk de streekfunctie van Lei
den. Het gros van de standhouders
komt ook uit dat gebied, alhoewel
ze voorts uit alle uithoeken van het
land komen. De Leidato is van goe
de kwaliteit en ik mag wel zeggen
dat we kunnen wedijveren met de
Damesbeurs in de Houtrusthallen
in Den Haag die altijd vlak na de
onze beurs wordt gehouden", licht
Van Zijp toe.
Reclame
Dat de Leidse activiteit gunstig
afsteekt tegen de Haagse vindt vol
gens de Leidenaar zijn oorzaak in
de vele activiteiten die op beursda-
gen worden ontplooid. "Het is niet
alleen een passief gebeuren. Mode
shows, hobbytentoonstelling, mis
sverkiezingen", noemt hij een paar
van de activiteiten op. En dat trekt
publiek. Toch zit er niet veel rek in
het bezoekersaantal. Dat schom
melt al een aantal jaren tussen de
60.000 en 65.000. Van Zijp gelooft
niet dat dat aantal flink zal groeien.
Dat houdt toch verband met het re
gionale karakter van de activiteit:
Joop Visser en Jan van Zijp op
"We zijn blij als ook dit keer weer
een aantal van 65.000 de kassa's
passeert".
Publiciteit is voor de Leidato be
langrijk. En dat gaat het niet alleen
om verhalen in dagbladen. "We
hoeven de mensen na 25 jaar na
tuurlijk niet meer uit te leggen wat
de Leidato is. Er wordt nog wei
eens gevraagd wat het woord bete
kent, maar iedereen weet wat er te
koop is. In Leiden en omgeving
worden zo'n 210 borden geplaatst,
balustrade in de Groenoordhal. Va
opbouw van de huishoudbeurs meewt
waarvan tien grote, waarop de
beurs wordt aangekondigd. Alleen
in Leiderdorp en Voorschoten mag
dat niet. Die staan dat geloof ik niet
toe vanwege de middenstand daar.
Die reclame voor de beurs zou de
winkeliers mogelijk schade bezor
gen of zoiets. Voorts is en een bud
get van 40.000 gulden voor adver
tenties". En Leidato betekent ove
rigens Leidse detailhandel- en am
bachtententoonstelling.
Vanmiddag is de Leidato open-
i Zijp is lid van het Leidatocomité,
rkt (foto Holvast)
gegaan. Vanavond heeft de officië
le opening plaats. Na een kwart
eeuw Leidato weten de organisato
ren ook wel welk weer het meeste
aantal bezoekers op de been
brengt: "Doordeweeks een beetje
vriendelijk, niet al te warm. Zon
dag moet het een beetje druiliger
zijn". En dat betekent dan weer
lange rijen wachtende mensen
voor de kassa's van de Groenoord
hal die een kijkje willen nemen in
de 120 stands die in grootte varië
ren van 6 tot 350 vierkante meter.
