Kijkdoos met video
en monitormuren
Gebrek aan ordening ontneemt zicht
'Abel' geestdriftig onthaald
DONDERDAG 4 SEPTEMBER 1986
KUNST
PAGINA 27
De vijfde editie van het World Wide Videc
Festival wordt gehouden van 9 tot en mei
14 september. Het festival, dat jaarlijks
door het Kijkhuis in Den Haag wordt geor
ganiseerd, presenteert weer een keur van
onafhankelijke videoprodukties uit alle
windstreken, die in het afgelopen jaar zijn
gemaakt. Het festivalprogramma omvat
naast honderd videotapes ook video-instal
laties en live-performances. Tijdens het fes
tival worden uitzendingen verzorgd op de
Haagse en Amsterdamse kabel-tv.
Het festival richt zich op onafhan
kelijke videoprodukties, dat wil
zeggen dat ze gemaakt zijn vanuit
een oorspronkelijk idee, zonder
commerciële belangen. Videoclips,
zoals die dagelijks op tv te zien
zijn, worden niet vertoond. Het
gaat voornamelijk om artistieke vi
deo's uit het circuit van galeries en
musea. In een enkel geval is er be
trokkenheid van een televisiemaat
schappij.
Uit het elk jaar groeiende internationale
aanbod hebben Kijkhuis-video-specialis-
ten Tom van Vliet en Albert Wulffers ruim
honderd werken geselecteerd voor verto
ning. Enerzijds worden produkties verwor
ven door eigen research in het buitenland,
anderzijds via open inzending. Alleen al op
die laatste manier kwamen bij het Kijkhuis
dit jaar 600 videobanden binnen. Wat in
Den Haag draait kan dan ook worden be
schouwd als het topje van de videoberg.
Het festival speelt zich af in het
Kijkhuis, waar een continu-pro-
gramma loopt in verschillende za
len van 's morgens vroeg tot 's
avonds laat. Voor de speciale at
tracties is uitgeweken naar locaties
elders in Den Haag: het Haags Ge
meentemuseum en jongerencen
trum Het Paard.
In het Gemeentemuseum wor
den video-installaties gepresen
teerd: ruimtelijke opstellingen van
meestal meerdere monitoren,
al dan niet in combinatie met ande
re attributen en decors, die een
speciaal effect bewerkstelligen.
Vaak is hierbij een speciale rol
voor het publiek weggelegd.
De vier kunstenaars die dit jaar
zijn uitgenodigd om een video-in
stallatie te maken, hebben ieder
één van de grotere museumzalen
tot hun beschikking. De Japanner
Morifumi Arimura zal er beslist
iets moois van maken met een
Prix de Rome
AMSTERDAM (ANP)- De Prix de
Rome voor Bouwkunst is dit jaar
toegekend aan Wim van den Bergh
uit Heerlen. Dit heeft de Rijksaka-
demie van Beeldende Kunsten in
Amsterdam bekend gemaakt.
Van den Bergh kreeg de prijs -
40.000 gulden - voor zijn ontwerp
voor een sciencepark voor de tech
nologie. De tweede prijs - 20.000
gulden - was voor Koen van Velsen
uit Bussum. Twee basisprijzen van
ieder 10.000 gulden werden toege
kend aan Peter Defesche uit Am
sterdam en Guido Swart uit Eind
hoven. Voor de Prix de Rome voor
Architectuur werden in totaal 176
inzendingen ingestuurd.
Festival
Den Haag
met video's
uit alle
windstreken
door
Walter van der Meijs
spectaculaire hoeveelheid afge
dankte elektrische apparaten,
waaronder natuurlijk veel tv-toe-
stellen.
De eigenzinnige Amerikaan To
ny Oursler bouwt in het museum
zijn eigen stad van metershoge ma
quettes: een levensgrote 'kijkdoos
met video' onder de titel 'Sphères
d'Influence'. Deze installatie was
eerder te zien in het Centre Pompi
dou in Parijs. Toch zal hij er in Den
Haag weer heel anders uitzien:
kenmerk van efen video-installatie
is, dat hij is aangepast aan de om
geving. Dat bleek ook nog eens
pfjnlijk, toen de Uit Parijs gehaald
gevaartes niet door de deuren van
het Haags Gemeentemuseum kon
den.
Uitdaging
Het festivalprogramma omvat
ook vier performances, waarvan er
twee in het Paard worden gepre
senteerd, die het beste zijn te om
schrijven als multi-mediashows.
'Zwischen Ende und Anfang' van
de Westduitse kunstenaar Egbert
Mittelstadt beval onder meer live
muziek, video, dia's en laser. Deze
totaalvoorstelling behandelt in ver
schillende fragmenten het thema
hoe kan het ook anders 'com
municatie'.
Voor 'The Duvet Brothers Live
Multiscreen Show' van Rik Lander
en Peter Boyd uit Londen wordt
gebruik gemaakt van een muur
van 24 monitoren voor een flitsen
de wisselwerking tussen beeld en
geluid.
Het festival biedt een rijkgescha
keerd overzicht van wat er in het
afgelopen jaar aan onafhankelijke
videoproduktie is gemaakt. Gezien
het enorme aanbod is het onmoge
lijk de toeschouwer vooraf een dui
delijk beeld te geven van wat hij
krijgt voorgeschoteld. Een bezoek
aan het festival is een uitdaging
voor het publiek, dat zijn eigen
weg zoekt door het festival-pro
gramma. Zelfs de meest gerouti
neerde kijkers komen elk jaar weer
te staan.
Vanwege de verschillende ach
tergronden van videomakers en
omdat video als zelfstandige
kunstvorm nog niet zo lang be
staat, is het moeilijk stromingen te
onderscheiden. Video laat zich niet
gemakkelijk in hokjes stoppen. Er
zijn dramaprodukties, documen
taires en filosofische beschouwin
gen. Er is humor en satire. De ene
video is poëtisch, de volgende rea
listisch, een derde meer esthetisch.
Zo is er bijvoorbeeld nieuw werk
te zien van de Nederlander Frits
Maats, die de camera hanteert als
zijn penseel. In 'Karnak' doet hij
dat in combinatie met de compu
ter. Karnak is een bewegend schil
derij met geluid, maar is het nu gef-
reak of pure esthetiek? Een soort
gelijke techniek hanteren Paul Ri
chards en Michael Nyman in 'The
FITZGERALD - Jazz-zangeres El-
la Fitzgerald, die onlangs in een
ziekenhuis moest worden behan
deld in verband met hartklachten,
is opnieuw opgenomen en heeft
haar optredens voor de rest van dit
jaar geannuleerd.
De woordvoerster wilde nog wel
zeggen dat Fitzgerald wordt onder
zocht en het goed maakt, maar zei
niet wat de reden is van de zieken
huisopname. Zij wilde evenmin
zeggen wanneer de zangeres was
opgenomen.
Gretel wacht met smart op...? Een verrassende Nederlandse video i
Sixma en Vijzelaar. (foto's g
Het Kijkhuis werd daarin in de
loop der jaren gesteund door de
ontwikkeling, dat steeds meer tv-
producenten zich gaan interesse
ren voor videokunst. Videomakers
worden nu regelmatig uitgeno
digd, een werkstuk voor televisie
te maken. Omroepen als ZDF
(Duitsland), RTBF (België) en
Channel Four (Engeland) kunnen
worden genoemd als stimulator/
geldschieter voor nieuwe produk
ties.
In Nederland bestaat bfj de om
roepen niet veel interesse voor het
uitzenden van videokunst, laat
staan voor het (co-)produceren er
van. Het geld is door het verzuilde
systeem te zeer verdeeld. Daarom
is de hoop van het Kjjkhuis al jaren
gevestigd op de lokale en regionale
televisie, om videokunst-produk-
ties via de kabel door te geven. Dat
lijkt dit jaar eindelijk te lukken: tij
dens het festival zal een selectie
van het programma op de Haagse
en Amsterdamse kabel worden uit
gezonden. Gekozen is voor die pro
dukties, die speciaal voor televisie
zijn gemaakt, afkomstig van onder
meer Catfund (Verenigde Staten),
Annalogue (Engeland), INA
(Frankrijk) en Polygone (België).
Moment uit 'Tumbles Frame',
i Rose Garrard.
Kiss': twee mensen zingen een
duet, terwijl achter hen en schijn
baar op het tv-scherm tekeningen
worden gemaakt met behulp van
de 'paintbox'. Zo vormt video een
prachtige synthese tussen schil
derkunst en muziek.
Naast Frits Maats zijn nog een
aantal videokunstenaars uit Neder
land vertegenwoordigd. Lydia
Schouten met opnieuw een kleur
rijk beeldverhaal met erotische
fantasieën, 'Beauty becomes the
beast'Verder Michal Shabtay,
Nan Hoover, Servaas en het duo
Kees de Groot/Frank Morssinkhof,
van wie het meer-monitoren-werk-
stuk 'De vrouw van het Valther-
pad' wordt vertoond. En dan Tjar-
da Sixma en Michiel Vijselaar die
verrassen met 'Gretel'.
De meeste produkties komen uit
de Verenigde Staten, Canada en
West-Europa. Opvallend veel werk
dit jaar uit Japan, en voor het eerst
een video uit Afrika: 'Melancholi-
que' van Licinio Azevedo (Mozam
bique), een kort plattelandsdrama
op Afrikaanse ritmes.
Romance
'Absence' van Susan C. Rynard
is een mooi voorbeeld van het
'dichterlijke' video-genre. Om een
verhaal te vertellen gebruikt de au
teur in plaats van woorden beel
den, die bepaalde associaties en ge
voelens oproepen.
Ook al vertoont het festival geen
videoclips zoals die te zien zijn op
Sky Channel en Music Box, er is
wel een aantal produkties dat de
zelfde vorm heeft: korte verhaal
tjes, in beeld gebracht door de juis
te combinatie van beelden en mu
ziek. 'Stille katastrophe' van Astrid
Heibach is een kortstondige ro
mance tussen een tv-kijker en een
verleidelijke vrouw. Het loopt op
niets uit, aangezien zij zich aan de
andere kant van de beeldbuis be
vindt...
De organisatie van het World Wi
de Video Festival heeft er altijd
naar gestreefd videokunst onder
de aandacht te brengen van een
breder publiek. Daarbij werd sterk
gedacht aan televisie, om video uit
het isolement van musea en gale
ries te halen.
Satelliet blijkt kabel
HILVERSUM (GPD) De 24-
uurssatellietradio vanaf de Fi-
rato, waaraan initiatiefnemers
Europa-TV en Veronica zo luid-
ruchting bekendheid geven,
blijkt in het geheel niet via de
satelliet, maar via de gewone
kabelnetten tot ons te komen.
In plaats van een afstand van
72.000 kilometer, heeft het pro
gramma slechts ten hoogste
250 kilometer afgelegd, onthul
de gisteravond het NOS-radio-
programma 'Hobbyscoop'.
Zuidliollandse Kunstbeurs in het Pesthuis kiest voor kwantiteit
Eerste Zuidhollandse Kunstbeurs, V
m 21 september in het Pesthuis,
Pesthuislaan 7, Leiden. Geopend: al
le dagen van 10.00-17.00 uur. Toe
gang gratis.
LEIDEN - Het 17de
Leidse Pesthuis, waar tot voor
enige jaren het Legermuseum
was gevestigd, biedt, in afwach
ting van de nieuwe bestemming
van het gebouw (ondermeer als
Nationaal Natuurhistorisch Mu
seum), tot 21 september onder
dak aan de Eerste Zuidhollandse
Kunstbeurs. De ruime zalen van
het Pesthuis lenen zich uitste
kend voor een zo groots opgezet
te manifestatie. Met deze kunst
beurs beogen de organiserende
instanties, de Culturele Raad
Zuid-Holland en enkele kunst
uitleencentra, "een zo volledig
mogelijk beeld te geven van wat
er zich in allerlei disciplines op
het gebied van de hedendaagse
beeldende kunst in Zuid-Hol
land afspeelt". Hiervoor werd
een selectie gemaakt uit vele in
zendingen, zodat uiteindelijk
zo'n achthonderd werken van
ruim vijfhonderd kunstenaars,
waaronder behalve Zuidholland
se kunstenaars ook een aantal
gastdeelnemers uit Breda, over
bleven.
De kunstbeurs dient met dit
overzicht uiteraard niet alleen tot
kijken maar liefst ook tot kopen
aan te zetten. Alvorens de ten
toonstelling werd geopend, kre
gen kunstuitleencentra de gele
genheid nieuw werk te verwer
ven, maar het verhoudingsgewijs
geringe aantal rode stickers bij
het geëxposeerde werk doet ver
moeden dat men nogal zuinig
met het beschikbare budget (on
geveer vierhonderdduizend gul
den) is omgesprongen. Of de
beurs voor particuliere kopers
een werkelijke stimulans zal be
tekenen, moet worden afge
wacht.
De selectie biedt een verschei
denheid aan media en uitdruk
kingsvormen. Keramiek, siera
den, kleine en grote plastiek
brengen afwisseling aan in de
bijna eindeloos lijkende opeen
volging van schilderijen, teke
ningen, foto's en dergelijke. On
der het grotere driedemensiona-
le werk vindt men zowel volgens
strenge vormprincipes uitge
werkte stukken, zoals de geome
trische constructies van Joost
Baljeu, naast als speels te betite
len objecten, waarvan Marianne
Smits' 'Please send me a letter'
een leuk voorbeeld is. Haar har-
tekreet wordt verbeeld door vro
lijk gekleurde, omhoogzweven-
de bladen briefpapier. Tussen
deze uitersten liggen talloze an
dere benaderingen, waarin de
mogelijkheden van de meest uit
eenlopende materialen, varië
rend van natuursteen tot ple
xiglas, beproefd zijn.
Een rondgang langs dit uitge
breide overzicht laat zien dat de
kunst uit de grote(-re) steden,
Rotterdam, Den Haag, Leiden en
Dordrecht, zich duidelijk mani
festeert en dit niet alleen in
kwantitatief opzicht, waarbij
vooral het aandeel van Rotter
dam opvalt. Een bezoekster
merkte op: "dat je vooral kans
maakt met non-figuratief werk".
Hoewel dit misschien te sterk is
uitgedrukt, neemt de abstracte
kunst, naast diverse vormen van
expressieve figuratie een rede
lijk grote plaats in. In het aange
ven van grotere lijnen worden de
fijnere nuances helaas vero
nachtzaamd, maar om een in
druk van dit grote geheel te ge
ven is dit haast onvermijdelijk.
Interpretaties van het landschap
pelijk thema treft men bijvoor
beeld aan bij Gerard in 't Hart en
de Leidse kunstenares Lucia
Steinbach. Naast collages en
door de calligrafeerkunst beïn
vloed werk, noem ik verder nog
het even gevarieerde als aantrek-
kelijke onderdeel van de fotogra
fie, waarin het gebruik van ster
ke vergrotingen en geënsceneer
de beelden opvalt.
Rangschikking
Het tijdelijke karakter van de
ze tentoonstelling verontschul
digt de geïmproviseerde inrich
ting weliswaar, maar verklaart
niet de weinig gestructureerde
opbouw van het geheel; het zou
naar mijn idee, de duidelijkheid
ten goede komen als de Bredase
bijdrage los van het eigenlijke
overzicht getoond zou worden.
Enige geleding ontstaat door een
incidenteel voorkomende rang
schikking op grond van techniek
of toevallige formele overeen
komst. Dit laatste is het geval bij
het door John de Vos gecon
strueerde object Tool', waar
het sikkelvormige uiteinde
echo krijgt in de rode vlag 1
het naburige schilderij van L.
Duran.
Een nadeel van een presentatie
als deze in het Pesthuis is, dat
door het grote aantal exposanten
aan de individuele prestatie te
weinig recht wordt gedaan. In
gunstige gevallen kan een expo
sant twee of meer werken tonen,
maar een zo groot mogelijk aan
bod heeft hier prioriteit gekre
gen. Uitgaande van nieuwe kan
sen om buiten de bestaande ex
positieruimten publiek te berei
ken, is de gekozen benadering
begrijpelijk, maar niet ideaal te
NANCY STOOP
'Please send me a letter', instal
latie van Marianne Smits.
(foto Wim Dijkman)
Mariage a trois' van Jan Roede.
World Wide Video Festival. 9 tot
en met 14 september 1986; Kijk
huis, Noordeinde 140, Den Haag;
tel. 070-644805 (voor alle informa
tie). De programmakrant van het
World Wide video Festival is ver
schenen als speciaal katern in De
Filmkrant van september, die gra
tis verkrijgbaar is bij filmhuizen,
bioscopen en culturele centra in
het hele land. De video-installaties
in het Haags Gemeentemuseum
zijn te zien tot en met 12 oktober.
VENETIE (GPD) - Van de totdus-
ver in Venetie vertoonde festival
films hebben er maar weinig een zo
geestdriftig onthaal gekregen als
gistermiddag ,Abel' te beurt viel.
door
Pietervan Lierop
Een vele minuten voortdonderen-
de, staande ovatie brak los toen in
de grote festivalzaal het doek was
gevallen over deze Nederlandse in
zending voor de Settimana della
Critica. Films in deze sectie dingen
overigens niet mee naar de Gou
den Leeuw of andere prijzen van
de officiële jury, maar wel wordt er
een speciale kritiekprijs uitge
loofd.
In hoeverre Abel daar echt kans
op maakt valt niet te zeggen, want
er volgen nog wat films en die jury
van critici pleegt soms nogal
vreemde voorkeuren te hebben.
Bovendien heeft de door zenuwen
geplaagde Alex van Warmerdam
nogal wat journalisten tegen de ha
ren ingestreken door verstek te la
ten gaan tijdens zijn persconferen
tie.
Wat er na de publieksvoorstel-
ling van deze film gebeurde, moet
iets zijn waar doorgaans een debu
terend cineast alleen van kan dro
men. Niemand in Venetië zal ooit
hebben gehoord van Alex van War
merdam, maar terwijl het applaus
nog voortduurde werd de Neder
lander meteen bestormd door tien
tallen handtekeningenjagers. Na
afloop van de voostelling, toen de
Abel-delegatie achter uit de erelo-
ge was gelopen en via een trappen-
hal terecht kwam in de lobby, brak
daar het applaus opnieuw los en
tijdens de honderd af te leggen me
ters naar een conferentiezaaltje
werd producent Laurens Geels
aangeklampt door meteen vijf po
tentiële kopers uit onder meer Ita
lië, Zwitserland en Frankrijk.
Tijdens een persconferentie met
het publiek scheen Van Warmer
dam trouwens ineens van al zijn ze
nuwen bevrijd te zijn en wist hij op
de gestelde vragen te reageren met
een slagvaardigheid en geestigheid
die zijn gemiste kans bij de pers
conferentie wellicht nog redelijk
compenseren kan. Kortom, een
Europees succes lijkt er voor Abel
dik in te zitten.
Kunstenaars gaan galgje spelen
DEN HAAG (GPD) - In en rondom
het Openluchttheater in het Haag
se Zuiderpark kan over enige tijd
een macabere expositie tegemoet
worden gezien. Op dit terrein zul
len 150 galgen verrijzen. Aan de
galgen zullen werkstukken van
kunstenaars komen te hangen.
Om deze tijdig in bezit te krijgen,
roept de organiserende stichting
Beeldentuin Openluchttheater
Zuiderpark beeldende kunste
naars in heel Nederland op om een
kunstwerk te beschikking te stel
len. Het project gaat „Galgenmaal"
heten en is bedoeld als actie tegen
de voorgenomen opheffing van de
Beeldende Kunstenaars Regeling
(BKR).
„Omdat wij als kunstenaars wor
den opgehangen, zqn we bereid
een tegenprestatie te leveren", zegt
initiatiefnemer Johan Blaeke,
vroegere voorzitter van de Be
roepsvereniging van Beeldende
Kunstenaars (BBK) en voormalig
lid van de Centrale Commissie, het
adviesorgaan van het departement
van sociale zaken en werkgelegen
heid inzake de uitvoering van de
BKR.
Het aantal galgen dat opgericht
wordt (hoogte: 3 meter) verwijst
naar het aantal Tweede Kamerle
den, alhoewel het parlement nog
niet officieel ja heeft gezegd tegen
afschaffing van de BKR. Maar
Blaeke heeft niet de minste illusie
dat er alsnog parlementaire afkeu
ring van de regeringsplannen in
het verschiet ligt.
Om de atmosfeer tegen 1 januari
1987 - de dag dat de tentoonstel
ling opengaat - extra zwartgallig
en griezelig te maken, gaat een vo-
geldeskundige moeite doen het
Haagse kraaienbestand met spe
ciaal voedsel naar het park te lok
ken, in de hoop dat de zwartjassen,
zoals dat hoort, op de galgen zullen
plaatsnemen.
Het hele project wordt begroot
op een half miljoen gulden. De
stichting is driftig op zoek naar
sponsors en verwacht subsidies
van het „Ministerie van Staats
kunst" (WVC) en lagere overheden.
Een plaatselijke winkelier heeft
reeds het hout voor de galgen te
gen een zacht prijsje beschikbaar
gesteld.
Twaalfde Leidse Folkfestival
LEIDEN - Voor de twaalfde keer
wordt in De Waag zaterdag het
Leidse Folkfestival gehouden,
waarop folkartiesten uit binnen- en
buitenland optreden.
De Schot Iain Mackintosh, die al
vaak op het festival te horen was,
komt dit keer in gezelschap van de
entertainer Hamish Imlach. De
groep Kólaké uit Hongarije vertte-
genwoordigt een variant op de
'new age' muziek. Uit Nederland
komt het Luiaerdsgild met een tra
ditioneel repertoire. De 'Tempora
ry Fiddles' waren winnaars van de
zilveren fiddle '86. Troubadour
Bert Haasjes en de in Leiden wo
nende Engelsman Phil Jackson
i de lokale attracties. Ragti-
2 Anny sluit het festival af.
De zaal gaat open om 19.00 uur,
de eerste klanken klinken een half
later.
ADVERTENTIE
PRESTIGE, MODE MET EFFEKT
^restiö
El
BREESTRAAT 167 LEIDEN
TELEFOON 071-14 44 86
