Tv-serie over tsaar Peter
deels in Rusland gefilmd
PAGINA 26
RADIO-TV
DONDERDAG 4 SEPTEMBER 1986
19.00 Avonturen van Tom Edison, Amerikaanse
tv-film. De oude Tom Edison vertelt over zijn
belevenissen tijdens zijn jeugd
19.24 Ronduit Firato, jongerenprogramma vanaf
de Firato. Presentatie: Jan van den Bosch
NOS
20.00 Journaal
EO
20.28 Firato '86, spelprogramma vanaf de Firato.
Presentatie: Rob de Spek
21.30 Marskramers, verslag van de gehouden con
ferentie van evangelisten in Amsterdam
21.50 Tijdsein, actualiteiten
22.20 Onbegrensde mogelijkheden (The golden
land), miljoenen mensen gingen aan het ein
de van de 19e eeuw naar Amerika. Onder hen
waren veel Joden
NOS
23.20 Journaal
23.250 Nieuws voor doven en slechthorenden
VRIJDAb
NOS
09.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
AVRO
14.30 Schwarzwaldkliniek, Duitse serie. Met:
Klausjürgen Wussow, Gaby Dohm, Sascha
Hehnn, e.a. Regie: Alfred Vohrer. Afl.: Het
hartinfarct (Der Infarkt)
15.15 Hersengymnastiek -Een radio programma op
televisie, spelprogramma
15.45 Toppop archief, een keuze uit de beste Top-
pop opname
15.55 Mensen zoals jij en ik, serie korte verhalen
met Kees Brusse in de hoofdrol. 1. Champag
ne en kaviaar. 2. De bekering. 3. De laatste
tram
17.05 Ik zag twee beren, kinderprogramma
17.15 Ontdek je plekje, serie over de schoonheid
van stad en land. Vandaag: Workum
NOS
17.30 Journaal
AVRO
17.40 Toppop-Discolympics
18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden
18.20 Paspoort voor Turken
18.30 Sesamstraat
19.00 Journaal
AVRO
19.12 Hoogtepunten uit 'De eerste de beste'. Tom
Blom en Walter tiemessen kijken teru8g op
de meest spectaculaire stunts van het afgelo
pen seizoen
20.15 Hollywood wives, 3-delige Amerikaanse mi
niserie. Elaine Conti geeft een groot feest om
haar man weer in de schijnwerpers te bren
gen. Voor de aanvang wordt ze betrapt op
winkeldiefstal
21.45 Simonskoop, filmrubriek gepresenteerd door
Simon van collem. Vanavond fragmenten uit:
Down and out Beverly Hills; El amor Brujo;
Big trouble in Little China en de nieuwste
Nederlandse speelfilm De Wissel wachter
NOS
22.30 Journaal
22.45 De Haag Vandaag
23.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
VRIJDAG
NOS
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
RVU
17.00 Bibliotheken, 4-delige serie over bibliothe
ken in Nederland. Afl. 1: Van boekenkist tot
informatiecentrum
17.30 Einde
18.00 Tik Tak, kleuterprogramma,
(herh.)
18.05 Plons, kinderserie, (herh.)
18.10 De Snorkels, tekenfilmserie
18.35 Manimals. Amerikaanse docu
mentaire van Robin Lehman over
huisdieren in New York: zeehon
den, wolven apen, krokodillen, bij
en, tarantula's, ganzen enz
19.00 Kwizien, tips voor koken en
lekker eten. Presentatie: Etienne
Cocquyt.
19.20 Juke Box
19.25 Uitzending door derden: Pro
gramma van de Stichting Syndica
le Omroepvereniging
19.40 Mededelingen en programma-
overzicht
19.45 Journaal
20.10 Kunst-zaken
20.20 De vierde verdieping (the
fourth floor), driedelige Britse poli
tiethriller van Ian Toynton. De zaak
wordt Miller en Collis uit handen
genomen. Ze volgen Cavan en ont
dekken wat Payne van plan is. Ze
besluiten ook hem te volgen
21.10 Panorama
22.00 Hotel, Amerikaanse serie.
22.50 Journaal en Coda: Tango van F.
Tarrega door Raphaëlla smits, gi
taar
23.15 Einde
VRIJDAG
17.55 Journaal
18.00 Mededelingen van de ONEM
18.15 Ciné vacances, gevarieerd kin
derprogramma
18.15 Nils Holgersson.
18.40 Dare, Dare Motus.
18.45 De Smurfen. Afl.:
19.00 Ce soir, regionaal magazine
19.30 Journaal
20.00 L'as des as, Franse speelfilm uit
1982 van Gérard Oury met o.a.
Jean-Paul Belmondo, Marie-Fran-
ce Pisier en Rachid Ferrache. Tij
dens de opkomst van het nationaal-
socialisme bekent de coach van het
Franse voetbalteam aan een aardi
ge dame, dat hij met tegenzin de
Olympische speld in Berlijn gaat
halen. Tot zijn schrik ziet hij de vol
gende dag zijn uitspraak op de
voorpagina van de krant
21.40 Le monde du cinéma, filmru
briek Van Sélim Sasson
22.30 Journaal
22.55 Politieke uitzending
WDR
18.25 Mein Freund Winnetou, serie.
19.00 Detektivbüro roth, serie.
19.57 Programmaoverzicht
20.00 Tagesschau
20.15 Der Dauerbrenner, documen
taire over een dag uit het politieke
leven van Hans-Dietrich Genscher
21.00 Der 7. sinn
wordt verliefd op een Turks archi
tect. Een vriend van haar be
schouwt zich echter zo goed als
verloofd met Hanna
00.45 Tagesschau
00.50 Nachtgedanken
VRIJDAG
10.00 Tagesschau met Tagesthemen
actualiteiten
10.23 Der grosse Preis
11.45 Umschau
12.10 Gesundheitsmagazin Praxis
12.55 Persoverzicht
13.00 Heute
13.15 (S) Teletekst
13.30 Einde
14.10 (S) Teletekst
15.00 Claire, Engelse serie
15.20 Tagesschau
15.30 ARD-Sport extra: concours
hippique CHIO
17.00 So ein Hundeleben, kinderfilm
17.45 Tagesschau
18.20 Königlich Bayerisches Amtsge-
richt.
18.56 Programma-overzicht
19.00 Heute
19.30 Der grosse Preis, spelprogram
ma met Wim Thoelke
20.50 Die grosse Hilfe, balans van de
Aktion Sorgenkind
21.00 Gesundheitsmagazin Praxis.
Reportage over ervaringen in Ame
rika met het verbieden van huisdie
ren in klinieken en bejaardentehui-
21.45 Heute-journal
22.05 Religion made in USA: geloof
$n politiek 1986
22.35 Die Sport-Reportage, met con
cours hippique CHIO vanuit Do-
nauschingen. W.K. Volleybal voor
dames vanuit Brunn/Tsjecho-Slo-
wakije. Vanavond: West-Duitsland
- Brazilië.
23.15 Der besondere Film: In der Hit-
ze des Zorns (Heatwave), Australi
sche speelfilm uit 1981 van Philip
Noyce. Inwoners van Sydney ver
zetten zich tegen de plannen van
een architect om een oud stadsge
deelte te slopen en er een nieuw ap
partementengebouw voor in de
plaats te zetten
00.45 Heute
VRIJDAG
10.00 Zie Duitsland 1
13.15 (S) Teletekst-overzicht
13.30 Einde
14.45 Programma-overzicht
14.50 Heute
14.55 (ZW) Ein Sommer auf dem
Dorf,. (Pastoral), Russische speel
film uit 1975/76.
16.30 Freizeit...und was man daraus
machen kann
17.00 Heute.
17.15 Tele-Illustrierte.
17.45 Robin Hood, serie
07.55 Open University
08.25 Einde
10.00 Teletekst
21.03 ARD-Wunschkorizert, amuse- 18.30 Het programma met de mms
mentsprogramma gepresenteerd 19.00 Aktuelle Stunde
door Dagmar Berghoff en Max 19.45 Raamprogramma
Schautzer. Met: Freddy Quinn, 20.00 Tagesschau
rey' Heinz HeUberg e a 20.15 (ZW) Frankensteins Sohn (Son
S" JagestJiemen of Frankenstein), Amerikaanse
23.00 Feuer fur den grossen Drachen, speelfilm uit 1939 van Rowland V.
tv-spel. Hanna, een jonge juriste, Lee naar de roman van Mary Shel- 18.00 Thrillseekers
ley. Met: Boris Karloff, Basil Rath-
bone, Bela Lugosi e.a. Na 25 jaar
gaat Frankensteins zoon Wolf met
zijn gezin terug naar het ouderlijk
huis. Wolf wekt het monster weer tt
leven. Het monster ontvoert Wolfs
zoontje Peter
21.50 Von Salatkpfen und Neutö-
nern, programma over kunst uit de
60-er jaren in Keulen
23.50 Reisewege zur Kunst, serie re
portages. Vandaag: Schotland - De
Hooglanden
00.35 Laatste nieuws
HILVERSUM (GPD) - Bijna 20 ac
teurs, 7000 figuranten, 5000 pagi
na's tekst, 145 uur film en 68 mil
joen gulden had het Amerikaanse
televisiestation NBC nodig om het
verhaal van de legendarische tsaar
Peter de Grote te verfilmen. Het re
sultaat is een schitterende vierdeli
ge serie die de AVRO vanaf 11 sep
tember op het scherm brengt. Vrij
dagavond is alvast een voorproefje
van de reeks te zien in een film
over de produktie van de acht uur
durende serie.
Met name de politieke en cultu
rele ontwikkelingen in Rusland en
Europa in de 17e en 18e eeuw ko
men in de reeks uitvoerig aan bod.
Eén van de Amerikaanse produ
cers: „We horen of zien elke dag
wel nieuws uit de Sovjet-Unie,
hebben een beeld van dat land zo
als dat er nu uitziet. Maar van de
geschiedenis weten we niets. De
serie is zowel mooie televisie als
een beetje onderwijs".
De reeks is gebaseerd op het
boek van Robert K. Massie, die
daarvoor in 1981 de Pulitzerprijs
kreeg. Het verhaal gaat in op de
historische strijd om de macht in
Rusland en de kroning van Peter
tot tsaar. Ook aan de orde komen
zijn plannen om Rusland te moder
niseren en de reis die hij maakt
door West-Europa. Tijdens die
tocht doet de tsaar ook Nederland
aan. Peter werkt op de scheeps
werven van Amsterdam en ont
moet koning Willem III.
Van de 34 weken die de opname
van de serie in beslag hebben ge
nomen, heeft de filmploeg 26 we
ken in Rusland gewerkt. Er zijn
veel opnamen gemaakt in het mid
deleeuwse stadje Suzdal, ten
noordoosten van Moskou. Er werd
ook gefilmd in Oostenrijk en
Duitsland. Het script eiste dat veel
opnamen in de winter moesten
worden gemaakt. Dat betekende
ontberingen van de acteurs en de
filmploeg. Een technicus daarover:
„De Russen vertelden ons dat zij
net twee milde winters achter de
rug hadden en dat deze wel weer
eens koud zou kunnen worden.
Dat kwam uit. Begin november
viel de eerste sneeuw al en het was
bitter koud. De meeste scènes
moesten buiten worden gefilmd.
Onze apparatuur bevroor en we
hadden last van condens als we
weer naar binnen moesten. Zowel
de camera's als wijzelf waren hele
maal ingepakt. We kunnen nu wel
trots zeggen dat de Russische win
ters Napoleon en Hitier hebben te
gengehouden, maar dat een film
ploeg van NBC de kou heeft over
wonnen".
Peter de Grote werd geregis
seerd door Marvin J. Chomsky, die
ook de series 'Holocaust' en 'Inside
the Third Reich' op zijn naam heeft
staan. De rol van Peter werd ge
speeld door Maximiliaan Schell,
een uit Oostenrijk afkomstige ac
teur die al in verschillende Ameri
kaanse films speelde. Sophia, Pe
ters ambitieuze meedogenloze
halfzuster, wordt gespeeld door de
Britse actrice Vanessa Redgrave.
In de eerste aflevering is ook de
Nederlandse actrice Renée Sou-
tendijk te zien, als Peters minnares
Anna Mons.
De Amerikaanse producers heb
ben gekozen voor grote acteurs als
Omar Sharif, Lawrence Olivier, Li
ly Palmer en Ursula Andress en
zorgen daarmee voor een uitste
kende kwaliteit. Ook de kostuums,
decors en de technische kant van
de serie zijn perfect voor elkaar. Zo
heeft NBC de sfeer van het Rus
land onder tsaar Peter uitstekend
weten te .creëren. Weelderige palei
zen en grote banketten, maar ook
de wreedheid die in die tijd nor
maal was.
Hoofdrolspeler Maximiliaan
Schell: „Dat is volgens mij een van
de moeilijkste dingen. Hoe laat je
een modern publiek de barbaarse
dingen uit de tijd van de tsaar zien?
Peter was een held, iemand die een
modernere wereld wilde, maar hij
was ook wreed en is verantwoorde
lijk voor de dood van duizenden.
Er is in Rusland nog steeds een ge
zegde dat stelt dat St. Petersburg
(het huidige Leningrad) is ge
bouwd op de botten van Peters
slachtoffers".
Peter de Grote is de eerste onaf
hankelijke Amerikaanse serie die
voor een groot deel in de Sovjet-
Unie is gemaakt. Het heeft NBC
vijf jaar gekost om daarvoor alle
vergunningen te krijgen. De uitein
delijke toestemmingen kostten
ook nog eens vijf en een half mil
joen dollar. Het resultaat is wel de
eerste serie over de Russische ge
schiedenis te noemen. Zelfs de
Russische omroep overweegt de
reeks te gaan uitzenden. (Voorbe
schouwing: vrijdag, Nederland 1,
20.28 uur. Deel 1 van de serie is te
zien op donderdag 11 september.)
18.35 Kick start, gevarieerd program-
19.00 Journaal
19.35 London plus
20.00 Tops of the Pops
20.30 Eastenders
21.00 Bodymatters, informatieve se-
21.30 Lenny Henry Tonite, comedy
serie waarin Lenny Henry diverse
rollen speelt
22.00 Journaal
22.30 In sickness and in health, co
medyserie rond de alleenstaande
weduwnaar Alf Garnett (Warren
Mitchell)
23.00 The Getaway, Amerikaanse
speelfilm uit 1972 van Sam Peckin-
pah. Met: Steven McQueen, Ali
MacGraw, Ben Johnson, e.a
00.55 Weerbericht
VRIJDAG
07.00 Teletekst
07.50 Breakfast Time
10.20 Trades Union Congress 1986,
reportage
11.30 Play School
11.50 Trades Union Congress 1986.
reportage
13.00 Teletekst
14.00 Journaal
14.30 Hockey cokey, kinderserie.
14.45 Teletekst
16.35 Songs of praise, geestelijke lie
deren.
17.12 Regionaal nieuws
17.15 Dastardly Muttley, kinder
programma
17.25 Friend or Foe, jeugdfilm
18.25 Nieuwsoverzicht
18.30 Our House
19.00 Star Trek, Amerikaanse scien-
ce-fictionserie
19.50 The Scarlet Buccaneer (Swash
buckler), Amerikaanse speelfilm
uit 1976 van James Goldstone.
22.00 My music, muzikaal spelpro
gramma
22.30 Moonlighting, serie.
23.15 Making waves, maritiem maga-
23.45 Newsnight, actualiteiten
00.35 Weerbericht
00.35 Open University
Joden
De vanavond uit te zenden ze
vende aflevering van 'De joden
en onze beschaving' gaat over de
trek van de joden naar de Ver
enigde Staten en de invloed, die
de joden daar uitoefenden op het
ontstaan en de groei van het
land.
Suzanne Somers, te zien in deel In de loop van de achttiende en
2 van 'Hollywood wives' (Neder- negentiende eeuw zijn miljoenen
land 2,20.15 uur) (foto gpd> joden uit voornamelijk Oost-Eu
ropa geëmigreerd naar de Ver
enigde Staten. Nooit eerder had
een land de joden zo gastvrij ont
vangen en nog nooit hadden de
joden zo'n grote rol gespeeld in
het ontstaan van een cultuur.
De 'Amerikaanse' joden waren
met name in het begin van de
twintigste eeuw een stuwende
kracht in de ontwikkeling van de
cultuur. In de populaire muziek
waren onder meer Irving Berlin,
Jerome Kern en Al Johnson be
langrijk, in de komedie waren
dat Fanny Brice, Jack Benny en
de Marx Brothers. Ook stonden
de joden aan de basis van vele
industrieën.
Tijdsein
In de EO-televisierubriek Tijd
sein wordt aandacht besteed aan
'het gebruik en misbruik van al
cohol. Aan het woord komt on
der andere staatssecretaris Dees
van volksgezondheid over de
voorlichtingscampagne over al
cohol. (Nederland 1, 21.50 uur).
Attentie
U kunt in de loop van hedenmid
dag (3 september) nog een stuKje
op het net verwachten n.a.v. het
radioprogramma 'De ongelooflij
ke avonturen van Pieter Jelles
Troelstra' (KRO-radio a.s. vrij
dagmiddag).
18.30 Dennis.
19.00 The Flying Nun.
19.30 Charlie's Angels.
20.30 A Country Practice
21.25 Championship Wrestling
22.20 The Untouchables.
23.15 Sky Trax. Firato Special
00.00 Sky Trax. Popmuziek
01.00 Closedown
08.45 Sky Trax. Popmuziek
13.00 Skyways
14.00 The Outsiders.
15.00 Sky Trax. Popmuziek
15.30 Sky Trax. Popmuziek
17.00 The Dj Kat Show
Anglia TV
18.15 Blockbusters
18.45 News at 5.45
19.00 About Anglia
19.35 Crossroads
20.00 Anything goes
20.30 Fresh Fields
21.00 Film: Superman II (1980)
23.10 News at Ten
23.40 Secret worlds, (herh.)
00.10 Hammer House of mystery and
suspense, (herh.)
West, followed by
VRIJDAG
10.25 Anglia News
11.30 Cartoon time
11.35 The Poseidon files
12.30 About Britain
13.00 Flicks (herh.)
13.10 Rainbow
13.30 Is Democracy Working?
14.00 News at One
14.20 Anglia News and Weather
14.30 Friday film matinee: Pearl of
the South Pacific (1955)
16.00 Take the high road
16.25 Anglia news
16.30 Sons and Daughters
17.00 Rainbow
17.15 Roadrunner
17.25 Scooby-Doo
17.50 Your mother wouldn't like it
18.05 Europa Count Down, popmu
ziek
18.45 Weerbericht
18.50 News: Europa Report Special
19.20 Weerbericht
19.30 Operette: Music: 'Der Bettel-
student'
22.40 World Watch
VRIJDAG
16.50 Sport Reports: WK Wielrennen
100 km ploegenrit
17130 Weerbericht en programma-
overzicht
17.35 Kinderprogramma's: Tik Tak,
Willy Fog en Programma-overzicht
Het muziekprogramma van Music-
box wordt dag en nacht uitgezon
den wanneer TV 5 niet in de lucht
18.35 Le Paris-Dakar a la marche
19.00 Faut pas rèver, tv film
20.30 Aujourd'hui la vie, documentai-
21.30 Sport
22.00 Journaal
22.30 Accusee, levez-vous, film uit
1930 van Maurice Tourneur
16.05 Oiseaux de mer
16.35 Les enfants d'ailleurs
17.00 Une jornée a Nice (presque)
2 les autres, amusement
DONDERDAG
Radio 1 na 18 uur
KRO: 18.05 Man en paard. 18.30 Da
Capo. 19.02 KRO's Country Time.
19.55 Maria ter Steeg. VARA: 20.02
Voor wie niet kijken wil. NOS: 23.00
Nieuws en mededelingen. 23.07 Met
het oog op morgen. EO: 0.02 Stof tot
nadenken. 1.02 EO's country-uur.
2.02 Voor wie niet slapen kan. 3.02
Zingen in de nacht. 4.02 Muziek mo
tief. 5.02 Ontbiit met soek
Radio 3 na 18 uur
NOS: 18.04 De Avondspits. TROS:
19.02 Ferry Maat's Soul- en Disco
Show. 21.02 De CD en L.P. Show.
22.02 TROS Country. 23.02 Sesjun
S
Nws. 20.02 De wandelende
tak: Nusrat Fateh Ali Khan. 20.30
Het Concert: Radio Kamerorkest.
21.30 Met Pierre op lokatie. 23.00
Muziek van nu: Peter Hannan, blok
fluit
Radio 5 na 18 u
KRO: 18.10 Marktberichten. 18.15
Scheepspraat 18.30 Lezen voor de
lijst. NOS: 19.00 Programma voor
buitenlandse werknemers. (19.00
turks. 19.20 Marokkaans. 19.50
Spaans. 20.00 Portugees/Kaapver-
diaans). TELEAC: 20.30 Personal
Computer, les 1. 21.00 Ni Hao, Chi
nese taal en cultuur. Les 11. (herh.)
OMROEP RIJNLAND
verzoekplatenpro-
17.00-17.30
gramma
17.30-18.00 Mini magazine/vrije-
tijdsprogramma
18.00-19.00 Ga jij de klas maar in,
onderwij sprogramma
19.00-20.00 Kunstuur
20.00-23.00 Live muziek vanuit
een Leidse lokatie
VRIJDAG
Radio 1 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nws. VPRO:
7.03 Het Gebouw. (Met om 7.03 Dor-
restijns' pers agentschap (DPA); Af
deling binnenland; Het ontbijt; De
strafkamer; Muziek uit het ge
bouw.) 11.05 Afdeling buitenland.
12.05 Afdeling bionnenland, ver
volg. NOS: 12.56 Mededelingen
voor land- en tuinbouw. NCRV.
13.08 Hier en Nu. 13.35 Kerk Van
daag. NOS: 14.05 Van huis uit. 15.05
Volgspot. VARA: 16.05 De Rode
Draad. 17.30 Zuidelijk Afrika: Op
weg naar morgen
Radio 2 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nws. KRO: 7.03
Het levende Woord. 7.12 Ontbijt-
show. 8.50 Pater Adri Maat. 9.03
Adres onbekend. 10.03 In antwoord
op uw schrijven. 11.03 M/V - Magazi
ne. 11.50 Pater Adri Maat. 12.03 Ita
lië van Twaalf tot twee. (13.03 Echo).
14.03 Ratel. 15.03 Hoorspel: De on
gelooflijke avonturen van Pieter
Jelles. TROS: 15.30 Café chantant
continu. 16.03 André van Duin.
17.03 De Nederlandstalige top tien
Radio 3 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nws. VOO: 7.02
Ook goeiemorgen. 9.02 Goud i
Radio 4 voor 18 uur
VARA: 8.00 Nws. 8.02 Vroeg Och
tendconcert. 9.00 Het Internationaal
Concertcircuit. 10.15 Muziek rond
1910. 12.00 Jazz op vier-concert -
Aad Bos. Met de finalisten van het
meervaart-Podium. 13.00 Nws. 13.02
Operette. EO: 14.00 Orgelbespeling:
De orgelsonates van Bach. 14.30
Klein bestek. Werken van Beetho
ven. 15.30 Uit de schat der eeuwen.
16.00 Crème du Baroque. 17.15 De
cantates van J.S. Bach
Radio 5 Voor 18 uur
NOS: 9.00 Nieuws. 9.02 NOS-Spor-
tief. 9.25 Waterstanden. RVU: 9.30
Doen zonder poen, voor- en nadelen
van werkloosheid. Overheidsvoor
lichting: 11.45 Onder anderen, fei
ten en meningen over minderhe
den. AVRO: 10.00 AVRO's vijfluik.
NOS: 12.00 Nieuws. RVU: 12.05
Toegift. FEDUCO: 12.15 Wijzer op 5
met de NOS-leerberichten en Zeven
manieren om je tijd te versieren.
Deel 1 Jazz (herh.). NOS: 13.00
Nieuws. AVRO: 13.10 Vrijzinnig Vi
zier. 13.30 De berg heeft een muis
gebaard. 14.00 En toen of de andere
wereld. 15.00 Minjon. 16.00 Tele-
poons. VPRO: 16.30 Welingelichte
kringen, journalisten bespreken de
wereld. OVERHEIDSVOORLICH
TING: 17.46 Vast en zeker, uitzen
ding van het ministerie van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid. NOS:
17.56 Mededelingen en Nieuws
Op 19 augustus schreef Henk
Spaan zijn laatste niet-sportco-
lumn in Het Parool. 'Bruinen' was
de titel. Andere mensen zijn altijd
bruin", was de eerste zin. „Mij lukt
het maar niet een houding aan te
nemen die comfortabel genoeg
blijft om er mee in de zon te liggen"
ioas de tweede zin. De rest van de
column ging over het vinden van
een draaglijke houding op het
strand, met daarbij de zin:
„Maar nadat ik op mijn buik ben
gaan liggen, het boek van Robert
Benchley voor me in de schaduw
zodat het papier me niet verblindt,
met zo veel mogelijk vierkante me
ter huid blootgesteld aan de zon,
merk ik al snel dat mijn ellebogen
in het zand gaan graven, dat het
smalle deel van mijn rug tot op
mijn darmen begint in te zakken en
dat beide knieën achterwaarts wil
len buigen, wat een niet geringe
diuk op de banden veroorzaakt".
..Als Neerlandicus heb ik op het
college Nederlandse Taalbeheer
sing altijd geleerd dat je korte zin
netjes moet schrijven", zegt hij (iro
nisch), „maar los daarvan vind ik
lange zinnen niet zo geschikt op
zo'n klein oppervlak van een co
lumn van 500 tot 600 woorden. In
langere stukken gebruik ik ook lan
gere zinnen. En ik zet zelden of
nooit iets tussen haakjes, want dat
vind ik lelijk". Ikzelf spiegel me lie
ver aan Multatuli, Reve, Mulisch,
Nooteboom, die de lange zinnen al
lerminst schuwen, dan bijvoor
beeld aan Willem Frederik Her
mans, die de kortere zin prefereert.
Met heidens plezier heb ik in 1958
'Dokter Zjivago' van Boris Paster
nak vertaald, wiens lange zinnen
ik altijd zoveel mogelijk als even
lange zinnen gehandhaafd heb, ter
wijl de anglo-Amerikaanse verta
ling ze consequent in twee, drie of
vier korte zinnen stukhakte. Want
het schrijven in korte zinnen is
vooral 'the American way of wri
ting'. Henk Spaan kent de Ameri
kaanse columnisten als geen ander,
of het nu een politieke columnist als
H. L. Mencken betreft, of maat-
schappelijk-satirische of zuiver hu
moristische columnisten als Robert
BenchleyRussell Baker, of Mark
Twain of S. J. Perelman. Hij kent
de techniek. Ik herinner me nu ook
opeens dat hij, tien jaar geleden, in
een door Het Parool uitgeschreven
Kronkel-wedstrijd de stijl en
aanpak van Simon Carmiggelt het
best bleek te hebben bestudeerd. In
de week van Kronkels vakantie
hadden Renate Rubinstein, Rinus
Ferdinandusse, Kees van Kooten,
Nico Scheepmaker (dat ben ik dus)
en Henk Spaan een pseudo-Kron-
kel geschreven. Een oude Kronkel
van Carmiggelt zelf voltooide de
week, en de Parool-lezers moesten
raden welke van de zes de echte
Kronkel was. Henk Spaan eindig
de royaal als eerste, Renate Rubin
stein als tweede, Kees van Kooten
als derde, Simon Carmiggelt zelj
als vierde, Rinus Ferdinandusse
als vijfde en ik als vijf na eerste.
Henk Spaan kent dus zijn klas
sieken. En ik ken Henk Spaan. Die
zin van 79 woorden had daarom
mijn argwaan moeten wekken,
want zulke lange zinnen heb ik, nu
ik zijn verzamelbundel 'Kermis op
de Dam' van 1983 er nog eens op
heb nagevlooid, in geen van zijn
vroegere columns kunnen terugvin
den. Hij blijkt dan ook niet van
hem te zijn geweest maar van de
Amerikaanse columnist Robert
Benchley, zoals trouwens de hele co
lumn. Bij Benchley was de zin al
leen nog iets langer (92 woorden),
al ontbrak daarin weer de naam
van de auteur (Robert Benchley)
van het boek dat de zonaanbidder
ligt te lezen. Die naam heeft Henk
Spaan als 'onzichtbare clou' toege
voegd. Hoofdredacteur Wouter
Gortzak ('een column moet prikke
len') en adjunct-hoofdredacteur
Kees Tamboer hadden hem name
lijk te verstaan gegeven dat ze zijn
column na negen jaar niet meer
goed genoeg vonden en ervan af
wilden. 'Bruinen' was de laatste.
Die vonden ze dus ook niks. Die
was van Robert Benchley, 'Why I
am pale', kon Henk Spaan toen
triomfantelijk zeggen, maar ja,
zo'n columnist die ook Remco Cam-
pert en Kees van Kooten heeft gein-
spireerd zal Tamboer en Gortzak
weinig gezegd hebben. Die zouden
ze er ook hebben uitgemikt! En, heb
je al een andere krant, heb ik Henk
Spaan gevraagd. We gingen de
dag- en weekbladen even na, en
merkten toen dat de meesten afvie
len omdat hij ze in zijn Parool-co
lumns te zeer beledigd had. Dan
moeten die columns toch 'prikke
lend' genoeg zijn geweest, zou je zo
denken...
ADVERTENTIE
FEBOH
