Familie Hunt aan
goklust ten onder
Wortels groeien in
de ruimte omhoog
Reportage
Achtergrond
Legendarische rijke familie verkeert in nood
'Dringende
boodschap'
bisschoppen
aan Botha
DONDERDAG 4 SEPTEMBER 1936
PAGINA 11
Fruitvliegjes planten zich in de
ruimte sneller voort dan op aarde.
De mannetjes gaan in een gewicht
loze situatie echter veel eerder
dood. Kikkers en padden die in de
ruimte zijn geboren, maken vreem
de zwembewegingen, als ze met de
aardse zwaartekracht in aanraking
komen. De wortels van planten
groeien alle kanten op, maar niet
naar beneden zoals een aardse wor
tel dat betaamt.
door
Carel Wiemers
Naast deze wat opmerkelijke re
sultaten van het wetenschappelijk
onderzoek aan boord van het ruim
telaboratorium D-l zijn er tijdens
de zevendaagse missie eind okto
ber begin november vorig jaar veel
onverwachte dingen gebeurd met
de ruim zeventig verrichte experi
menten. Ofschoon nog lang niet al
le gegevens zijn uitgewerkt, kan
men in het algemeen van een groot
succes spreken. Althans dit blijkt
duidelijk uit de recente weten
schappelijke verslagen van de
deelnemende Europese onderzoe
kinstituten.
De Spaanse biomedicus van de
universiteit van Madrid R. Marco
stuurde 240 vrouwelijke en 90
mannelijke fruitvliegjes van twaalf
uur oud met het laboratorium, aan
boord waarvan zich onder meer de
Nederlandse wetenschapper Wub-
bo Ockels bevond, mee de ruimte
in. Opvallend was dat de vertegen
woordigers van beide sexen samen
een veel groter aantal bevruchte
eitjes produceerden dan ze gebrui
kelijk waren te doen op aarde.
„De zwaartekracht dicteert de
evolutie van allerlei levende orga
nismen", zegt J. Neubert van het
instituut voor ruimte-ontwikkeling
en onderzoek DFVLR in Keulen.
„De meeste soorten ontwikkelen
organen waarmee ze zich in een
omgeving met zwaartekracht kun
nen oriënteren en hun bewegingen
kunnen coördineren". Deze stel
ling ondersteunt de onderzoeker
met de proeven die hij hoog boven
de aardbol liet uitvoeren met in het
ruimtelaboratorium ontwikkelde
embryo's van kikkers en padden.
De diertjes, die in hun nog korte
leventje geen zwaartekracht had
den meegemaakt, begonnen op
aarde in kleine cirkels rond te
zwemmen. Later pasten ze zich aan
het zwemgedrag van hun op aarde
geboren soortgenoten aan.
Het Botanisch Instituut van de
Universiteit van Bonn, de Univer
siteit Pierre et Marie Curie in Parijs
en het Nationaal Centrum voor
ruimtestudies in Toulouse lieten
aan boord van het D-l laborato
rium verschillende zaadjes uit
groeien. De wortels van de ontwik
kelde plantjes groeiden in de ge-
wichtsloze toestand even hard als
op aarde, maar niet recht naar be
neden. Vrijwel alle wortels maak
ten een constante hoek van zestig
graden in verschillende richtingen.
De verslagen van het Laborato
rium voor Biochemie van de Tech
nische Hogeschool in Zürich en
het Europese Centrum voor Ruim
tetechniek ESTEC in Noordwijk
over experimenten met levende
bloedcellen tonen aan dat het na
tuurlijke afweersysteem van men
sen in de ruimte wordt verzwakt
Tijdens korte vluchten heeft dit
volgens de onderzoekinstellingen
geen ernstige gevolgen voor de ge
zondheid van de bemanning van
ruimtevaartuigen. Uit de proeven
is gebleken dat de bloedcellen
minder stoffen produceren, die
normaal ziekteverwekkende in
dringers zoals bacteriën en virus
sen bestrijden.
In het ruimtelaboratorium wer
den ook enkele Nederlandse expe
rimenten uitgevoerd. J. Lichten-
belt en A. Drinkenburg van de Af
deling Chemisch Techniek van de
Rijksuniversiteit in Groningen zijn
„zeer tevreden" over de resultaten
van de proeven, die zij hadden la
ten uitvoeren. De onderzoekers,
die de bewegingen van vloeistof
fen in de overgangsfase naar gas
zonder de invloed van de aardse
zwaartekracht nader onderzocht
wilden zien, stuitten bij de uitwer
king van de verzamelde gegevens
op onverwachte gedragingen van
vloeistoffen.
De nieuw verkregen kennis
draagt, zo menen Lichtenbelt en
Drinkenburg, in belangrijke mate
bij tot een beter inzicht in en be-
grip van de processen die zich in
de overgangsfase van vloeistoffen
afspelen. De industrie kan op
grond daarvan nieuwe apparatuur
met betere prestaties ontwerpen
en aanzienlijke besparingen op
hun investeringen bereiken.
De medewerkers van de afdeling
Materiaalkunde aan de Technische
Hogeschool in Delft, die een expe
riment met de geleide stolling van
gietijzer lieten uitvoeren, zeggen
dat de proeven met succes zijn ver
lopen. De resultaten tonen aan dat
er interessante mogelijkheden zijn
voor de verwerking van metalen in
de ruimte.
H. Ahlborn van Het Instituut
voor Metaalkunde in Berlijn en K.
Löhberg van de Universiteit in
Hamburg hadden verwacht dat
niet met elkaar mengbare metalen
zich in de ruimte anders zouden
gedragen. Zij kwamen bedrogen
uit, want ook zonder de zwaarte
kracht bleven de stoffen van elkaar
gescheiden. „Blijkbaar spelen in
de ruimte werkzame dominerende
krachten, die vermoedelijk ook op
aarde invloed hebben, een rol",
zeggen beiden die op dit verschijn
sel voorlopig nog niet uitgestu
deerd zijn. Inzicht in deze krachten
kan er volgens hen toe bijdragen
het mechanisme van de separatie
op aarde zo te sturen dat tot nu toe
niet bereikbare legeringen tot
stand gebracht kunnen worden.
De Duitser UlfMerbold in het Europese ruimtelaboratorium Spacelab.
(foto GPD»
In wat zij noemen een 'dringen
de boodschap aan de president'
(P. Botha) doen de rooms-katho-
lieke bisschoppen van Zuidelijk
Afrika een poging om de Zuid-
afrikaanse regering te doen om
keren op haar politieke pad. De
'noodtoestand' zien zij als een
heilloos pogen het vrijheidsstre-
ven van het verdrukte zwarte
volk te vernietigen.
De regering wil onderhandelen
met vertegenwoordigers die ge
weld afwijzen. "Onder normale
omstandigheden", zeggen de bis
schoppen, "zou dat hout snijden.
Maar de langdurige verdrukking
van de meerderheid van het volk
heeft tot geweld gedreven als
laatste mogelijkheid om de ver
werping van dit systeem tot uit
drukking te brengen".
De bisschoppen willen daarom
geen enkele leider van de 'ver
drukte meerderheid' uitsluiten
bij onderhandelingen, om het
even of zij nu in Zuid-Afrika wo
nen of ergens anders in balling
schap. Het weer legaal maken
van tot zwijgen gebrachte orga
nisaties en de vrijlating van alle
politieke gevangenen zijn voor
waarden voor zinvolle onderhan
delingen tussen regering en bui
tenparlementaire oppositie over
de toekomst van het land.
De bisschoppen vrezen dat
verdrukking 'communisme' uit
werkt. Hoe langer onvoorwaar
delijke onderhandelingen wor
den afgewezen, hoe groter wordt
het gevaar dat de verdrukten
zich tot Moskou en andere com
munistische machtscentra wen
den voor ideologische en mate
riële steun.
Over het voornemen van de
Zuidafrikaanse regering om de
apartheid gaandeweg te doen
verdwijnen zeggen de bisschop
pen, dat het stukje bij beetje af
breken van een onrechtvaardig
systeem uit het verleden onvol
doende is om de kritieke toe
stand in het land het hoofd te
bieden. "De overheid zal alleen
nog geloofwaardig kunnen wor
den door een dikke streep te zet
ten onder dit systeem".
Opium
"Marxisten die denken dat
religie opium van het volk is,
hebben het bij het verkeerde
eind. Zij zien niet, dat religie een
positieve, veelomvattende rol
speelt als onderdeel van een cul
tuur van miljoenen mensen".
Dat schrijft Zhao Fuchan, waar
nemend voorzitter van de Acade
mie voor Sociale Wetenschappen
in China, in het eerste nummer
van het nieuwe tijdschrift 'Qiao'
(Brug). Volgens Fuchan zijn
christenen "idealisten, die niet
om hun geloof mogen worden
vervolgd, maar als gelijkwaardi
ge burgers vrij voor hun overtui
ging moeten kunnen uitkomen".
Gebeurtenissen in het jongste
verleden wijzen erop, zegt Fu
chan, dat samenwerking met
christenen van alle richtingen
belangrijk is voor de opbouw
van het socialisme. "Na het af
schaffen van de klassen moet de
religie als bestanddeel van de
Chinese cultuur een plaats krij
gen in de maatschappelijke orde.
Het christelijk streven naar ge
rechtigheid gaat niet in tegen de
socialistische moraal. Het kan
een bijdrage zijn aan de voort
gang van de staat en de contac
ten met andere landen".
Icto
Het Interkerkelijk Comité
Tweezijdige Ontwapening (Icto)
is ter gelegenheid van de komen
de Vredesweek uitgekomen met
een speciaal 'cahier'. Daarin
wordt gesproken van een 'uit
eenlopende Icto-aanhang'.
"Maar wat ons bindt is de over
tuiging dat de vrede het best
wordt gediend met tweezijdige
ontwapening en evenwichtige
wapenvermindering door onder
handelingen. Hierbij is de Navo
onmisbaar voor het voeren van
vruchtbaar overleg en dus van
wezenlijk belang voor het hand
haven van de vrede".
Secretaris-generaal lord Car-
rington betitelt de Navo in dit ca
hier 'in alle redelijkheid' als 'de
meest doeltreffende van de vre
desbewegingen'. "Goedklinken
de maar vage voorstellen helpen
ons niets en kunnen gevaarlijk
zijn als ze tot misverstanden lei
den".
Met een variant op het 'over
leefde thema' van het Interker
kelijk Vredesberaad (IKV)
schrijft het CDA-kamerlid W.
Mateman: "De polarisatie de we
reld uit, te beginnen in de kerk'.
De Vredesweek is, naar zijn me
ning, nog te veel 'de week van de
geestelijke oorlog in eigen kring'.
"Polarisatie is het bijvoorbeeld
om sommige organisaties, zoals
het Icto, geheel te negeren, wat
in kerkelijke kring hier en daar
gebeurt".
Fonds. De (vrijzinnige) Ne
derlandse Protestantenbond
heeft een 'continuïteitsfonds' in
het leven geroepen om de toe
komst van het vrijzinnig protes
tantisme te verzekeren. Het moet
ten minste f. 1 mihoen groot wor
den. De rente maakt de financie
ring van 'toekomstgerichte pro-
jekten' mogelijk, zoals de nieuwe
opleiding tot pastoraal werker en
voorganger. Ook kunnen afdelin
gen uit het fonds steun krijgen.
Dienstplicht
De Landelijke Hervormde
Jeugdraad in Driebergen gaat
voor een periode van anderhalf
jaar een deeltijd-medewerker
aanstellen die kerkeraden gaat
voorlichten over de keuze van
dienstplichtigen om wel of niet
in dienst te gaan. Jongemannen
die voor die keuze staan kunnen
behoefte hebben aan pastorale
begeleiding.
Een commissie met vertegen
woordigers van de kerkelijke ra
den voor jeugdwerk, herderlijke
zorg en overheid en samenleving
en de sectie kerk en krijgsmacht
zal deze medewerker bijstaan.
Zijn of haar aanstelling gebeurt
in het kader van de acht werkee-
legenheidsprojekten binnen de
Hervormde Kerk die worden be
kostigd uit salariskortingen van
kerkelijke medewerkers.
'De Uithof, jongerencen
trum van de Abdij van Berne in
Heeswijk-Dinther, begint het
nieuwe seizoen met een vredes-
manifestatie op zondag 21 sep
tember van 12 tot 6 uur. Een dag
'rond vrede en recht'. Op het pro
gramma: muziek, stands, spre
kers, ontmoeting en....fietsen op
knappen voor medisch veldwerk
in Zaïre.
Hervormde Kerk: beroepen
te De Meern J. R. Smit Sexbiè-
rum-Pietersbierum, te Raalte G.
J. de Jager Kruiningen, te Scher-
penzeel (Geld.) H. F. Klok Rijs-
- Dr. S. Gerssen (63), rector van
het hervormd theologisch semi
narium 'Hydepark', gaat op 26
september met vervroegd pen
sioen. Voordat hij in 1982 bij 'Hy
depark' kwam, was hij bijna
twintig jaar secretaris van de her
vormde Raad voor Kerk en Is
raël.
De synode zal zo mogelijk in
haar november-vergadering een
opvolger benoemen.
Gereformeerd-hervormd. Ir.
J. van der Graaf, algemeen secre
taris van de Gereformeerde
Bond in de Hervormde Kerk.
ziet, blijkens een artikel vandaag
'De Waarheidsvriend', geen be
zwaren om de aanduiding 'her
vormd-gereformeerd' voor de ge
reformeerde stroming in de Her
vormde Kerk te veranderen in
'gereformeerd-hervormd'. Dit te
meer omdat de term 'hervormd-
gereformeerd' tegenwoordig ook
wordt gebruikt voor samen-op-
weg-gemeenten van hervormden
en gereformeerden. En daar heb
ben de hervormd-gereformeer
den niet zoveel mee op.
De benaming 'gereformeerd-
hervormd' zou uitdrukken, dat
men op een gereformeerde ma
nier de Hervormde Kerk wil die
nen. "Wie echt hervormd-gere
formeerd wil Zijn, zal tegen de
naam gereformeerd-hervormd
geen bezwaar kunnen hebben"
WASHINGTON - Nog
maar enkele maanden ge
leden gaf de 63-jarige Ca
roline Hunt Schoellkopf,
een telg van de legenda
risch rijke familie Hunt,
een feestje ter gelegen
heid van de opening van
een bouwproject dat zij
had gefinancierd. Het was
een feest in stijl.
De 3700 gasten werden
getracteerd op 400 kilo
garnalen, 500 kilo kip, 200
geroosterde lammetjes en
4000 pizza's. Dat eten
werd weggespoeld met
4500 flessen wijn, 3000
flessen champagne en 744
kisten sterke drank. Zo
zijn de Hunts dat nu een
maal gewend. De nazaten
van oliebaron H. L. Hunt
hebben nooit op een dol
lar hoeven te kijken - van
een van hen is zelfs de uit
spraak: „Een miijard dol
lar is niet meer wat het
wel eens geweest is".
door
Henk Dam
Niet voor niets heeft deze Ameri
kaanse familie model gestaan
voor de Ewings uit de tv-serie
Dallas. Er zijn tijden geweest dat
het niet op kon. Aan het eind van
de jaren '70 werd het vermogen
van de Hunts op zo'n 10 miljard
dollar (23 miljard gulden) ge
schat Met name de drie broers
Nelson Bunker, Lam ar en W.
Herbert Hunt konden het zich
veroorloven monopolie op welke
markt dan ook te spelen.
Maar het ongelooflijke is nu
gebeurd. Eind vorige week vroe
gen de Hunts surseance van be
taling aan om te voorkomen dat
een groep van 23 banken bij wie
ze voor 4 miijard gulden rood
staan, hun spulletjes zouden ver
kopen. Het gaat daarbij om de
activa van de Placid Oil Compag-
ny, een van de grootste zich in
privé-handen bevindende olie
maatschappijen ter wereld met
20.000 werknemers en zoveel als
het vlaggeschip van het Hunt-
imperium.
Orde op zaken
De banken, die sinds maait
geen dollarcent meer hadden
ontvangen, hadden gedreigd de
olie- en gasvelden, land, onroe
rend goed en voorraden van Pla
cid Oil in het openbaar te verko
pen. De aangevraagde surseance
heeft de verkoop, die begin deze
week van start had moeten gaan,
op zijn minst even opgeschort.
Als de rechter de surseance toe
wijst krijgen de Hunts immers
de tijd om orde op zaken te stel
len.
Daartoe hebben ze inmiddels
op karakteristiek agressieve wij
ze de eerste stappen gezet. Ze
hebben de 23 banken aange
klaagd omdat die via 'manipula
tie' en 'fraude'-uit zouden zijn op
de vernietiging van Placid Oil en
Penrod, de off-shore poot van
het Hunt-concern die ook diep in
de schulden zit. De geëiste scha
devergoeding: maar liefst 32 mil
jard gulden.
En zo is de juridische strijd be
gonnen die gaat bepalen of er
een einde komt aan de mythe die
de Hunts in en ver buiten Texas
altijd zijn geweest. Want de ban
ken hebben aangekondigd dat
ze, als ze de slag om Placid Oil
zouden winnen, het er niet bij
zullen laten. Als de verkoop van
Placid's baten niet genoeg ople
vert is Penrod aan de beurt, en
als dat nog niet voldoende is, de
tig), daarmee mede vorm gevend
aan zijn overtuiging dat hij een
geniale trek had die aan toekom
stige generaties moest worden
doorgegeven.
Zilver
Het rijk dat H. L. Hunt op
bouwde werd na diens overlij
den, in 1974, over alle kinderen
(ook de buitenechtelijke) ver-
deeld. Maar het grootste deel van
Hunts zakenbelangen kwam in
handen van de drie broers Nel
son Bunker, William Herbert en
Lamar. Die bouwden aanvanke
lijk, handelend in de geest van
hun vader, het familiefortuin al
leen nog maar verder uit. Vanaf
1980 evenwel kwam aan die op
bouw een dramatisch einde.
Dat was een uitvloeisel van het
besluit van de drie Hunts zoiets
als een monopolie op de zilver
markt te veroveren. Ze hadden al
de helft van al het opkoopbare
zilver in de wereld in hun bezit,
toen de zilvermarkt begin 1980 in
elkaar stortte. Dat kostte de
broers volgens sommige schat
tingen 4,5 miljard gulden, een be
drag dat ze alleen bij elkaar kon
den krijgen door van alles te ver
kopen.
Ook werden enorme leningen
afgesloten met Placid Oil als on
derpand (dat is de reden waarom
de banken denken dat ze nu, als
Placid Oil niet genoeg oplevert,
aan de persoonlijke vermogens
van de Hunts kunnen komen).
En het bleef niet bij het zilver
drama. In 1981 zagen de Hunts
ineens brood in suiker. Ze koch
ten de grootste Amerikaanse sui
kerfabrikant, Great Western Uni
ted Corporation, maar zagen zich
uiteindelijk genoodzaakt die
maatschappij te liquideren toen
de wereldsuikerprijzen in elkaar
klapten.
Het grootste drama moest toen
nog komen: de diepe val van de
olieprijzen. De Hunts hadden net
enorm geinvesteerd in hun olie
maatschappijen (Penrod had vo
rig jaar met 51 stuks de grootste
collectie boorplatforms ter we
reld) toen de olie vanaf eind '85
van 30 nog maar 10 dollar ging
kosten.
Steenrijk
Als de banken hun zin krijgen
en de drie gebroeders Hunt hun
schulden moeten betalen, dan is
dat in ieder geval niet het finan
ciële einde van alle Hunts. Zo
zijn er de vier kinderen die H. L.
Hunt in het geheim had bij ene
Ruth Ray die ook steenrijk zijn.
En de twee volle zusters van
Nelson Bunker, William Herbert
en Lamar zijn in 1980, tijdens het
zilver-debacle, zo verstandig ge
weest hun persoonlijke vermo
gens los te koppelen van dat van
hun goklustige broers.
Zo is Caroline Hunt Schoell
kopf (die van het feestje) zeer
succesvol op de onroerend-goed-
markt: haar vermogen wordt op
drie miijard gulden geschat.
Haar oudere zus Margaret (71, in
olie en onroerend goed) is goed
voor een zelfde bedrag.
De twee dames Hunt hoeven
zich weinig zorgen te maken.
Maar dat ligt voor de drie broers
(totaal persoonlijk vermogen:
dik vijf miljard gulden) anders.
Zij zullen de sluwheid en het za-
kengeluk van wel tien J. R.
Ewings nodig hebben om uit de
problemen te komen...
persoonlijke vermogens van de
gebroeders Hunt.
Dat de openbare verkoop van
de twee maatschappijen wel
eens relatief weinig zouden kun
nen opleveren, staat eigenlijk
wel vast. De lage olieprijzen, die
Texas keihard hebben getroffen,
zorgen ervoor dat gloednieuwe
boorplatforms, ja-knikkers en
wat dies meer zij, voor oud-me
taal prijzen worden verkocht.
Goklust
Daarover verderop meer. Maar
nu eerst: waarom is het zo mis
gegaan met de Hunts? Hoe is het
toch mogelijk dat een van de
rijkste families van Amerika zo
in de problemen is terechtgeko
men? Een antwoord op die vraag
heeft zeker iets te maken met de
karaktertrek die de grondlegger
van de dynastie, H.L. Hunt, al in
overvloedige mate bezat en
waaraan ook zijn nazaten rijk
zijn: goklust. De in 1889 geboren
Haroldson Lafayette Hunt leefde
zo ongeveer voor het nemen van
Meer dan eens raakte hij een
vermogen dat hij in enkele
maanden tijds had opgebouwd,
in een paar dagen weer kwijt. Op
z'n 22e bewoog Hunt zich voor
het eerst op de grondstoffen-
markt. Hij kocht en verkocht op
grote schaal katoen en katoen
plantages. Daarmee verdiende
hij al gauw honderdduizenden
dollars tot hij door een verkeerde
inschatting van wat de markt zou
doen, alles kwijtraakte.
Olie
Dat was voor hem geen pro
bleem. In 1920 wist hij 50 dollar
te lenen waarmee hij zich in een
nieuwe business stortte: olie.
Ook hier had hij snel een fortuin
bij elkaar en wel van een dusda
nige omvang dat hij zich in die
jaren kon veroorloven in e-e-n
nacht 30.000 dollar te verliezen
met poker en toch fluitend naar
huis te gaan.
In 1925 was ook dit weer voor
bij, en trok hij met z'n laatste 108
dollar op zak naar oost-Texas,
naar de olievelden. Daar sloeg hij
de slag die hem blijvende rijk
dom zou opleveren: voor 30.000
dollar aan geleend geld kocht hij
een 60 kilometer lang olieveld
dat het rijkste van heel Amerika
bleek te zijn.
In twee jaar tijds stonden er op
het veld 900 volop draaiende
boortorens, en vanaf dat moment
kon H. L. niet meer stuk. In 1938
vertrok hij naar Dallas, van waar
uit hij zijn zakenbelangen verder
opbouwde: spoedig handelde hij
ook in suiker, zilver, vee, elektro
nica en onroerend goed.
Ook buiten werktijd zat H. L.
niet stil. Bij drie verschillende
vrouwen kreeg hij in totaal 15
kinderen (van wie zeven onwet-
Lamar Hunt: het zakengeluk van tien J.R. Ewings is nodig om hem
te behoeden voor een financieel debacle. (fotoANP)
