'Goede foto wordt beter naarmate je langer kijkt' 'Een kleiner en gerichter geluid Bert Nienhuis exposeert op Fotobiennale Enschede Exposities 19JyRIJDAG 29 AUGUSTUS 1986 komst bij Vrij Nederland tien jaar geleden lekker gaan lopen. „Ik ben al vanaf mijn elfde bezig met foto graferen. Het is een vroege passie, die begon met een plaatcameraatje en ontwikkelen in de wc. Het is ontzettend moeilijk om een plek te vinden waar je je lekker voelt in mijn branche. Je wilt van de foto grafie leven zonder te vervallen in de mode en de reclame. Ik wil fo to's maken, die gebruikt kunnen worden. Foto's, die een registre rend, documentair karakter heb ben. Omdat ik ervan hou om met mensen om te gaan, mensen in al hun relaties vast te leggen. Dat pro beer ik in Enschede te laten zien. Het signalerende, het verrassende, is een deel van mijn werk". Ondanks de geladenheid van sommige van zijn foto's ontbreekt de naam Bert Nienhuis bij de se lecties van World Press Photo. Met de naam 'World Press Photo' trek ik een stop uit de kruik. „Zoals het nu bedreven wordt voel ik me niet gemotiveerd om er aan mee te doen. De foto's, die nu worden gekozen, zijn niet bevorde rend voor de journalistiek, maar een bevestiging van wat mensen van de fotojournalistiek verwach ten. Als je vreselijke taferelen be kroont als het vallen van mensen uit een raam, dan gaat het om de gebeurtenis die is vastgelegd en niet om de inhoudelijke waarde van een foto". „Mijn foto's houden zich niet be zig met geweld. Ze zijn meer inter preterend bedoeld, en dus niet spectaculair genoeg om bij World Press Photo in de prijzen te vallen. Daar wordt gewerkt op het plaatje van een spectaculaire gebeurtenis, waarvan ik de zin beslist niet wil ontkennen. Als men dat spectacu laire zou laten vallen zou ik er wel voor voelen om mee te doen". In de Twentse schouwburg wordt vrijdagmiddag 29 au gustus de Foto Biennale En schede 1986 geopend. Op 13 plaatsen in de stad zullen tot 28 september exposities te zien zijn. De plaatsen zijn: Aki, Bor- neostraat 16; De Bank, Noor derhagen 48c; Beeld Aam beeld, Walstraat 13; Burger zaal Stadhuis, Langestraat 24; Concordia Theater a/d Markt, Markt 16; Kunsthuis van het Oosten, Gronausevoetpad 28; Marktzeventien, Markt 17; Moderne, Haverstraatpassage 46; Natuurhistorisch museum, M. H.Tromplaan 19; Politiebu reau, Hermandad 2; Rijksmu seum Twenthe, Lasondersin- gel 129; THT Twente, Driener- lolaan 5; Twentse schouw burg, Langestraat 49. Haasse en Polet hoogleraar in Tilburg TILBURG (GPD) - De schrijvers Hella Haasse en Sybren Polet ge ven komend studiejaar gastcolle ges aan de letterenfaculteit van de Katholieke Hogeschool in Tilburg (KHT). Beide auteurs bekleden de 'Cob- benhageleerstoel', genoemd naar prof. dr. Martin Cobbenhage, een van de grondleggers van de KHT. De leerstoel rouleert jaarlijks langs de faculteiten van de hogeschool. Haasse (68) onderzoekt als bui tengewoon hoogleraar de invloed van buitenlandse literatuur op de Nederlandse literatuur van na de oorlog. Polet (62) doet als gewoon hoogleraar onderzoek op het ge bied van de avant-garde poëzie. Beiden zullen daarnaast onderwijs verzorgen op deze terreinen. Chet Baker zegt Rotterdam af ROTTERDAM (ANP) - De trompe- tist Chet Baker speelt onverwachts niet op het vierde Heineken Jazz festival Rotterdam. Volgens de or ganisatie heeft Baker contract breuk gepleegd. In plaats van in Rotterdam, speelt hij op 6 septem ber in Parijs. De organisatie van het jazzfestival meldt voorts dat zij erin is geslaagd de trompettist Tom Harrel te contracteren voor de jazznight in De Doelen, in plaats van Baker. OUDE MEESTER - In de dorps kerk van Ecka in het noordoosten van Joegoslavië is een werk ont dekt van de Nederlandse meester Otto van Veen (1556-1629). Volgens het blad Vecernje No- vosti in Belgrado hing het altaar stuk de .Kruisiging van Christus' daar al ongeveer 300 jaar en was het indertijd als geschenk uit We nen meegenomen door de Hon gaarse vorst Mihaly Vitez. Otto Cornelisz. van Veen, Zuid nederlandse schilder van Noordne derlandse afkomst, geldt als een van de voornaamste vertegenwoor digers van de laat-maniëristische generatie te Antwerpen. n^)EN HAAG - Eens werd er ons land vrijwel geen „oude mu- te!iek" gespeeld en zeker niet op ou- 9aHe instrumenten of kopieën daar- .Tan. Het is tegenwoordig haast on voorstelbaar, nu er zelfs hele festi- '^als aan barok en nog oudere mu- ;iek worden gewijd. Het is alle- !J°maal in de jaren zestig begonnen n^n wie deze periode heeft meege- Waakt, weet nu hoe onbeholpen iet allemaal toeging. pei cófoor B<Mm Henk Bakker et? end De kopieën van instrumenten i giie werden gemaakt deugden nog lanaak van geen kanten en hoe men i dfr op tokkelen, strijken of blazen dahoest was ook niet duidelijk. Zelf nenerinner ik mij uit die tijd zink- r dwartetten en aanverwanten, die ;Id|o hartverscheurend vals speelden, - Mat je of wegliep of met een poker adJace bleef zitten, omdat het tot de Bèon ton behoorde deze concerten aaie waarderen. 0.0,7] Deze pionierstijd is nu verleden Sjd. Een man die van nabij de op- ouw van de oude-muziekpraktijk ,t ieeft meegemaakt is de nu 34-jari- ie Charles Toet, een van de twee oprichters van het ensemble Con certo Palatino, verder vaste mede werker van Hespérion XX en als gast over de wereld zwervend van tal van andere groepen, omdat hij een van de weinige erkende trom bonisten in het kleine circuit van de oude muziek is. Beide genoem de groepen zullen optreden in het Holland Festival Oude Muziek Utrecht. De Hagenaar Toet ging na afloop van zijn voorbereidende studie naar het Koninklijk Conservato rium in Den Haag, waar hij moder ne trombone studeerde. „Daarin ben ik ook afgestudeerd. Maar ik ben bij de barok-trombone, om 't zo nu maar even gemakshalve te noemen, gekomen door het Monte- verdi-project, dat onder leiding stond van Harnoncourt. Dat was omstreeks 1972. Toen studeerde ik dus nog. Niet alleen ik deed mee, praktisch het hele conservatorium, het was bijna een revolutie in die periode". „Het was in de tijd dat het geïn teresseerd zijn in oude muziek wat algemener werd. Ik had toen nog niet de ambitie om barok-specialist te worden". - Maar het beviel wel. Vijfde festival Oude Muziek in Utrecht J i UTRECHT (ANP) - Het tiendaagse Holland Festival Oude Muziek I in Utrecht gaat vandaag voor de vijfde maal van start. Bij de talrij- -j ke concerten uit de periode van Renaissance en Barok hebben de t organisatoren gekozen voor de luit als het 'centrale' instrument. Naast het optreden van luitsolisten is er tijdens het festival in de j Buurkerk ook een tentoonstelling over de luit als muziekinstru- 1 ment te bezichtigen. 6 Voor de in 1536 overleden wijsgeer Erasmus hebben de organi- satoren een belangrijke plaats ingeruimd. Met muziek en tekst zal aan zijn persoon en aan de tijd waarin hij leefde aandacht worden i| besteed. Andere activiteiten van het festival zijn concerten tijdens de lunchpauze, videovertoningen, een orgelestafette, carillonconcer- 1 ten en workshops. 1 Tijdens de twee weekeinden in het festival zal er op Vredenburg t een oude muziekmarkt worden gehouden met instrumenten, boe- ken, platen en bladmuziek, waarbij het accent komt te liggen op 3 de Middeleeuwen, de Renaissance en de Barok. „Ik was verbaasd dat er zeven- tiende-eeuwse literatuur voor trombone bestond. We speelden voornamelijk muziek van Monte verdi. Ik dacht dat als Monteverdi voor trombone schreef, andere mensen dat in die tijd ook wel ge daan zullen hebben. Ik ben op on derzoek uitgegaan, ik ben me gaan verdiepen in de literatuur en in de geschiedenis van het instrument". „Later ben ik betere literatuur gaan gebruiken, daar kwam ik toen wel achter, bijvoorbeeld naslag werken zoals dat van Claudio Sar tori. Zijn bibliografie van gedrukte muziek in Italië tot 1700 heeft me veel verder geholpen. Dat was echt een blikseminslag toen ik dat boek vond. Ik heb het bij geluk antiqua risch gevonden en voor mij was het op dat moment bijna een bijbel. Het is ook het enige boek in het Italiaans, dat ik goed kan lezen". „Ik heb op m'n eindexamen ook een stukje op een oude trombone gespeeld. Kopieën daarvan werden toen al gemaakt. Het conservato rium had er voor het project een aantal aangeschaft, want niemand had die dingen in die tijd". - Je bent met je diploma op zak niet in een orkest terecht gekomen, zoals te doen gebruikelijk, of diri gent van een blaasorkest gewor den. „Nee. Ik heb na n eerst een tijdje bij toneelgroep Centrum gewerkt. Daar heb ik ge zeten in twee produkties. Met de moderne trombone. Dat waren Mussert van Adriaan Veenema en het jaar daarna 'De lamp hangt scheef van Peer Justessson. Dat zal in '73 geweest zijn. Dat is het enige wat ik met m'n moderne trombone heb gedaan. Toen dat was afgelopen heb ik hem ver kocht". - Was dat niet een symbolisch schepen achter je verbranden? „De reden was dat in de tussen tijd dat ik bij Centrum zat, ik aller lei schnabbeltjes kreeg als speler van oude muziek en op den duur kreeg ik het daar zo druk mee dat ik het moderne instrument nooit meer aanraakte. Het lag maar in een koffer". „Het probleem was ook, dat ik oud en nieuw moeilijk kon combi neren technisch gezien. Je ge bruikt een heel ander mondstuk op dit instrument dan op een modern en wil je ze allebei blijven beheer sen, dan zul je op allebei elke dag moeten blijven studeren. Je kunt niet zeggen: deze twee weken speel ik barok-trombone en dan weer een week modem werk". - Wat eist nou minder kracht, een baroktrombone of een moderne? „Een baroktrombone eist min der, simpelweg vanwege de men suur, daarin is het een klein instru ment. Niet wat betreft de lengte, die is vrijwel gelijk. Maar de boring en de beker zijn kleiner. Er heeft overigens een genie over de aarde rondgelopen die een fantastisch mooie uitvinding heeft gedaan. Dat je door schuiven de buis kon verlengen en daardoor een instru ment lagere tonen kon laten voort brengen wist men al heel vroeg. Maar eerst liet men het instrument over een buis schuiven waardoor het heel moeilijk hanteerbaar werd". „Toen kwam er iemand die zei: laat de schuif over het instrument bewegen, en daardoor is dat pro bleem uit de wereld geholpen. De trombone was geboren. Er is nog niets aan deze uitvinding en aan het instrument veranderd. Alleen de beker en de buisbreedte zijn veranderd. Het geluid van de oude trombone is wat kleiner en gerich ter, meer geprojecteerd. Maar ik hoef haast nooit over een orkest heen te blazen. Hoewel je er heel hard op kunt spelen". „Van Hespérion XX en van Con certo Palatino. Dat laatste is echt mijn ensemble, dat wil zeggen, ik Charles Toet: "Oude en nieuwe ii heb het samen met Bruce Dickey, zink en Jacques Ogg, clavecinist. Daarmee zijn we nu sinds ander half jaar aan het werk. Niet met z'n drieën, maar dit is de kern van het ensemble. Neem het programma bijvoorbeeld dat we brengen in het Holland Festival, op zaterdag 6 september, daaraan doen ook mee Jacob Lindberg, chitarrone, Doran Sherwin, zink, Paolo Pandolfo, viola da gamba en John Elwes, te nor. Dat is een programma met ze ven musici, dat werken bevat van onder meer Buxtehude en Monte verdi. We treden dus vrijwel altijd op met meer musici". „De naam hebben we ontleend aan het Concerto Palatino della Signoria di Bologna, een ensemble dat bestond uit vier zink- en vier trombone-spelers. Het heeft van zijn technisch niet te combi- 153U tot 1779 bestaan en stond in dienst van de stad Bologna. Het moest openbare concerten verzor gen, meewerken aan kerkdiensten en elke avond vanaf het balkon van het raadhuis van Bologna een con cert geven". „Hespérion geeft het openings concert in het festival. Het is een groep die altijd heel veel repetities nodig heeft, want eerst moeten we de partijen verdelen over de instru menten, dat lieten de componisten vroeger over aan de uitvoerenden den. Jordi Savall probeert daar voor heel veel mogelijkheden. We experimenteren dus veel. En soms wordt er een kwartier voor de uit voering nog van partij gewisseld. Maar dan moetje niet vergeten, dat iedereen dan alle partijen wel heel goed kent". AMSTERDAM - „Dat vind ik nou zelf ook een mooie foto", zegt Bert Nienhuis. Wij kijken naar een nau we, grijze cel. Onder het tralieraam een wanhopige buiten lander, die zijn handen tegen zijn getulbande hoofd slaat. Op de betonnen vloer twee lege koffiebekertjes en de vlek ken van weggesmeten koffie. Op de matras met slaap- plooien een zwarte jas. Mohammed is geen misdadiger. Hij zal worden uitgewezen, want hij was illegaal in onze wel vaartsstaat. ïttij "q Charles Toet blaast op een barok-trombone droom vervuld. De vaderlijke blik, waarmee de piloot hem vanachter de stuurknuppel toelacht, spreekt boekdelen. Ergens anders zit een uitgeteld dienstertje na sluitings tijd van een Chinees restaurant de administratie te doen. Weg is de glamour van draken en bamboe lantaarns. Na een vermoeiende dag van draven en sjouwen volgt het dagelijkse staartje van afrekenen. De lichten zijn gedoofd, de roman tiek verwaaid. De scène rijmt lichtelijk op die van de twee kantoorbediendes, die om vijf voor vijf de trappen van de enorme rijksverzekeringsbank af dalen. De ten groet omhoog gesto ken armen zijn precies gevangen in de twee klokken, die onbarmhartig het te vroege afscheidsuur aanwij- Bert Nienhuis, krullebol, verle gen met het interview. Meestal is hij de initiatiefnemer. Nu voelt hij zich de ondervraagde. In vaste dienst bij het weekblad Vrij Neder land. Voortdurend in de weer om de foto te maken, die de geest van een heel artikel samenvat. Een journalist als exposant. door Joh. M. Pameyer „Ik voel me in de eerste plaats fotojournalist. Een gewoon am bachtsman. Maar zo'n Enschedese fotobiennale bevestigt dat ik geen onzin maak. Je spit je archief door en vindt dingen, die je de afgelo pen tien jaar hebt gemaakt. Dan verrast het dat er nog zoveel foto's tussen zitten met iets van tijdloos heid". „Als je een vrij normaal gegeven als de start van een wielerwedstrijd zo fotografeert, dat je de lange weg die voor de renners ligt suggestief aangeeft door een stuk asfaltweg dat driekwart van de foto inneemt, dan blijkt zo'n foto een meerwaar de te hebben, waardoor hij toch een soort kunst wordt". De foto's, die in Enschede ko men te hangen gaan over allerlei onderwerpen. De oudere man, die zich verlekkert op een pril dansma rieke net zo goed als de liefdes- warmte in een homobar. Vanuit een vliegtuig schoot Bert Nienhuis een stuntkist, die ondersteboven vloog, hoog boven het Hollandse Bert Nienhuis, zelfportret. vakjeslandschap. Een bijna poëti sche registratie van een ijzingwek kend luchtballet. Voor Bert Nienhuis is de fotogra fie als kunst reusachtig interes sant. „Een goeie fotojournalist is beslist een kunstenaar, maar ik noem het niet zo. Wanneer je als fotograaf voor een krant werkt is je benadering anders. Krijgt zo'n foto dan nog een algemene waarde dan zou je dat kunst kunnen noemen. Maar daar ben ik niet op uit. Als mijn foto's kunst zijn dan moet een ander dat maar zeggen. Fotografie moet nooit gekunsteld worden, want dan schiet je je doel voorbij". Sluitpost „Doordat de fotografie in de lift zit en er biënnales worden gehou den als in Enschede, is ook de krantefotografie op een hoger ni veau gekomen. Dat komt de kran ten alleen maar ten goede. Het is een enorme vergissing te denken dat het woord alles zegt. Toch is de fotografie vaak een sluitpost. Het vak wordt in geld ondergewaar deerd". „Van een gezegde als 'er moet ook een plaatje bij' gruw ik. Dat is een onderwaardering van ons vak. Daarom vind ik het volstrekt te recht om als fotojournalist op een fotobiennale te exposeren. De krantefoto moet geen eeuwig heidswaarde hebben. Je levert iets. Dat komt in de krant en daarmee is de kous af. Kunst wordt een foto pas als er een soort meerwaarde in zit". „Mijn criterium voor een goede foto is, dat hij beter wordt naarma te je er langer naar kijkt. Ik merk als journalist dat mijn foto's als kunst worden verkocht. Dat ver baast mij, want daar zijn ze niet voor gemaakt. Maar het is aan de kopers en de verzamelaars om dat uit te maken". Voor Bert Nienhuis is het foto graferen eigenlijk pas met zijn loof Marokkaan in isoleercel, foto van laa ^uropees Barok £§)rkest gaat door dcj BRUSSEL (ANP) - Het Barok Or- test van de Europese Gemeen- chap (EBO) krijgt een permanent rtekarakter. Dat heeft het liberale Eu roparlementslid Gijs de Vries, Ne- pe^erlands bestuurslid van het EBO, b ikisteren in Brussel bekendge maakt. Het orkest, dat in het Euro- o*4ees Jaar van de muziek (1985) tac^erd opgericht, had tot dusver een P^xperimenteel karakter. »ele| it tl re diet Europees Barok Orkest zal be- t hJtaan uit 22 leden, gekozen uit de ngieste jonge barokspecialisten in jceTfuropa. Artistiek leider is de Ne therlander Ton Koopman. Naast doqtoopman zullen Monica Hugget gjviool), Jaap ter Linden (viool en egefello) en Ku Ebbinge (hobo, fluit) ?er<ds docenten optreden. De eerste l tdudities zullen in 1987 en 1988 wor- intiien gehouden in Oxford, Amster- Befam en Parijs. Na hun opleiding l tüjullen de musici telkens op toernee ■ld<£aan langs de Europese hoofdste- innlen. tve1 ^"/olgens De Vries wil het EBO een 1 (internationale impuls geven aan de kei>eoefening van barokmuziek op ,t Authentieke instrumenten. In zijn ;re%orlopige samenstelling heeft het ^lgLBO al een toernee achter de rug ;ouloor België, Denemarken, de Duit- je Bondsrepubliek, Groot-Brittan- 2lië, Italië en Nederland. Volgende .kreek treedt het orkest op tijdens jiet Oude Muziekfestival in Uitrecht. •t feu Bij Stelling aan de Lange Mare in Lei den zijn van 30 augustus t/m 27 sep tember schilderijen en tekeningen van René van Dam te zien. De Leide- naar Van Dam studeerde aan de Ko ninklijke Academie in Den Haag en maakt abstract-expressionistisch werk. Een terughoudend coloriet maakt dat vorm en compositie bij hem veel aandacht krijgen. Stelling is geopend van woensdag t/m zaterdag 12.00 - 17.00 uur. Leiden Rijksmuseum Boerhaave - Steen straat, 'Balans van een eeuw', Neder landse natuurwetenschappen en ge neeskunde in de 19e eeuw, t/m mid den '87; di. t/m za. van 10-17 uur, zo. van 13-17 uur. Rijksmuseum van Oudheden: Expo sitie 'Schatten uit Turkije', di t/m za 10-17 uur, zo en ma van 12-17 uur, tot 22/9. Rijksmuseum voor Volkenkunde - Steenstraat, 'Griezelen in Japan - de verbeelding verbeeld', tot 28/9; 'Bor neo; Oerwoud in Ondergang, Cultu ren op Drift', t/m 5/10; di. t/m za van 10-17 uur, zo. van 13-17 uur. De Lakenhal - Oude Singel, 'Aan bed geleerd', 350 jaar klinisch-medisch onderwijs t/m 7/9; di. t/m za. van 10-17 uur, zo. van 13-17 uur. Rijksmuseum voor Geologie en Mine ralogie - Hooglandse Kerkgracht, 'Bo demschatten als grondstoffen', t/m 7/ 9; ma. t/m vr. van 10-17 uur. zo. van 14-17 uur. Hortus Botanicus - Rapenburg, ten toonstelling over 75 jaar Imkersver eniging Leiden en omstreken, t/m 7/9; ma. t/m za. van 9-17 uur, zo. van 10-17 Lak-galerie - Cleveringaplaats, schil derijen van Antoon van Wijk, t/m 19/ 9; ma. t/m vr. van 10-22 uur. Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat, tentoonstelling over de ontwikkeling van de Leidse woningbouw, t/m 9/9; ma. t/m woe., vr. 10-17 uur. ma. en woe. ook 19-21 uur. do. 10-12 uur en za. 10-13 uur. Holiday Inn - droogbloemschilderijen van Janny Bergers, t/m 25/9; dag. 10- Hooglandse kerk - 'Van het versterkte huis tot het kasteel', t/m 30/9; ma. 13- 15.30 uur, di.t/m za. 11-15.30 uur. Demmenie - Haarlemmerstraat 167- 171, expositie Marianne Geertsema, diverse technieken, t/m 9/9. Fenix - Botermarkt, foto's van Wim Lamboo met als thema Marokko, tot 9/9. Piggelmee - Jan Vossensteeg, foto's en schilderijen van Henny Hartevelt, 1/9 t/m 30/9; dag. van 9-18 uur (behal ve op zo.). Heempark - expositie bodemleven, ma. t/m vr. van 8.30-17.30, zo. van 14- 17 uur, tot eind september. Leiderdorp Muzenhof - Gordijnsingel, gouaches op rijstpapier van Ria Roelofs, t/m 24/ 9; di. t/m vr. van 14-18 uur, za. van 9.30-12.30 uur. Leythenrode - Hoogmadeseweg, wandkleden van textiel van Truus de Ridder-Mallekote, t/m 9/10; dag. 8-20 Warmond Galerie De Pomp - Dorpsstraat, Pe riode geel/oranje, t/m augustus; di. 19- 21 uur, woe., do., za. en zo. van 14-16 Het Oude Raadhuis - Dorpsstraat, olieverven van L. van den Ende en aquarellen van Drs. M.J. Simmer, tot Indringend beeld van een mense lijk drama. Nienhuis registreerde het met zijn camera, maar met na druk op de menselijkheid. Met de ze foto te midden van andere laat hij de meerwaarde zien, die som mige journalistieke foto's bezitten. Een emotie van geheel andere aard beleefde een jongetje, dat met verbijsterde ogen in de cockpit van een vliegtuig kijkt. Een jongens- 4/9; di. van 19-21 uur, woe., do. en zo. van 14-16 uur, za. van 11-16 uur. Rijnsburg Museum Gen. Oud Rijnsburg - Oude Vlietweg 6, 'De Andere Middeleeu- wen'»en 'Toen ik op school was', t/m 1/2/87; vr. 19-21 uur, za. 10-16 uur. Kaagdorp Galerie De Kever - Irenelaan 17, Wil lem Heesen, glas en Gerard 't Hart, zeefdrukken, 31/8 t/m 28/9; woe. t/m zo. 14-18 uur. Alphen Galerie Alba - Kortsteekterweg 42, Gerrit Offringa, schilderijen, tekenin gen, objeëten, miniaturen, t/m 14/9; vr., za. en zo. van 10-20 uur: Voorschoten Ambachts- en Baljuwhuis - Voor straat, tentoonstelling van de Kunst uitleen, t/m 7/9; dag. 14-17 uur. Noordwijkerhout Bibliotheek - Aad Hasenoot, pastels met zeefdruk; Wil Hoekstra, kera miek, t/m 29/9; ma., woe. en vr. 14-17 uur en vr. 19-21 uur. do. van 10-12 uur. Schilderij van René van Dam, te zien bij Stelling

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 21