Overstroming in
Franse reactor
iBELNUl
DOOREEN
I GRATIS I
PROEFLES
Bayar verpersoonlijking
van problemen in Turkije
Zuidafrikaanse
pater gemarteld
Grote branden en noodweer
Straling Tsjernobil te hoog
Gratie Israël
Peres wil banden met
zwart Afrika aanhalen
Interlingua Talenpraktikum
MAANDAG 25 AUGUSTUS 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
Grootste kerncentrale ter wereld in opspraak
METZ/SESCALE (AP/Rtr.) - Een deel van de kelder onder de reactors 1 en 2 van de
omstreden Franse kerncentrale in Cattenom is in de nacht van zaterdag op zondag over
stroomd toen een koelwaterleiding scheurde. Volgens de plaatselijke autoriteiten kwam
er bij het incident geen radioactieve straling vrij. Enkele weken geleden brak er brand uit
in dezelfde centrale, die de grootste ter wereld is.
Electricité de France zei gisteren
dat het incident mogelijk een ver
traging zal veroorzaken bij de aan
sluiting van de centrale op het
elektriciteitsnet. De fabriek in Cat
tenom, enkele kilometers van de
grens met de Bondsrepubliek en
Luxemburg, is het doelwit van fel
le kritiek uit de buurlanden, omdat
de grote centrale niet voldoet aan
de veiligheidseisen die in de
Bondsrepubliek worden gesteld.
Direct na het bekendworden van
het nieuws verzamelden zich onge
veer 200 demonstranten bij de fa
briek. De meesten waren afkom
stig uit de Bondsrepubliek en Lu
xemburg.
niet op 15 september in werking
zal worden gesteld, in verband met
het onderzoek naar de lekkage.
Over de omvang van de schade en
de oorzaak van de overstroming
werd niets gezegd. De politie zei
dat de oorzaak mogelijk een scheur
in een waterleiding was.
brand uitbrak in Cattenom en dat
er tijdens de bouw grote proble
men zijn geweest. De woordvoer
ster noemde het opzienbarend, dat
de eigenaar van de centrale blijk
baar niet direct wist waar het water
van de overstroming vandaan is
gekomen.
Sellafield
Tweeduizend, brandweerlieden probeerden, onder r
le te krijgen.
r met behulp v
TEL AVIV (GPD) - President
Chaim Herzog van Israël heeft gis
teren opnieuw aan zeven leden van
de binnenlandse veiligheidsdienst
(Sjin Bet) gratie verleend voor hun
betrokkenheid bij de moord op
twee gevangengenomen Palestijn
se buskapers, twee jaar geleden.
Eerder had het staatshoofd de chef
van Sjin Bet, Avraham Sjalom, en
drie van diens naaste medewerkers
clementie gegeven.
In een verklaring zei Herzog ook
dit keer in het belang van het volk
en de staatsveiligheid te hebben
gehandeld. Bovendien meende de
president op basis van de 'rechts
gelijkheid' geen onderscheid te
kunnen maken tussen 'hoge' en 'la
ge' bij het schandaal betrokken
veiligheidsagenten.
In Israël leefde de algemene ver
wachting dat het staatshoofd ook
bij dit zevental genade voor recht
zou laten gelden. Hij was onlangs
door een uitspraak van het Hoog
gerechtshof daarin gesteund.
Oskar Lafontaine, de premier
we op-- JSSSK die vier dagen geleden werd stilge-
De omstreden nucleaire opwer
kingsfabriek van Groot-Brittannië
In een verklaring
aan de Franse autoritei-
ittenom niet te openen. De
autoriteiten van Saarland werden
per telex door Franrkijk op de
hoogte gesteld van het incident.
Een woordvoerster van de rege-
Electricité ring van Saarland wees erop dat
de France dat reactor 1 mogelijk nog maar enkele weken geleden
JOHANNESBURG - Een van de ken, verklaarde na afloop
meest vooraanstaande katholieke bezoek, dat 'hij er niet aan
geestelijken in Zuid-Afrika, pater de dat Mkhatshwa gedurende zijn
Smangaliso Mkhatshwa, blijkt vo- ondervraging elektrische schok-
rige week door leden van de veilig- ken via zijn geslachtsdelen toege-
heidspolitie gemarteld te zijn.
Mkhatshwa (47), die secretaris is
van de katholieke bisschoppen
conferentie van Zuidelijk-Afrika,
door
Ruud de Wit
wordt al sinds de avond voor de af
kondiging van de noodtoestand op
12 juni van dit jaar op het Hercules-
politiestation in Pretoria vastge
houden,
diend had gekregen'.
De beëdigde verklaringen van
zowel Currin, zijn arts, alsook een
staatsdokter die bij het medische
onderzoek aanwezig was, zullen de
basis moeten vormen van een
nieuw kort geding, waarin van de
minister van wet en orde, Louis le
Grange, wordt geeist dat hij de vei
ligheidspolitie opdracht geeft om
'te stoppen met het martelen van
Mkhatshwa'.
Mkhatswha heeft een lange ge
schiedenis van verzet tegen de
apartheid in Zuid-Afrika achter de
Zowel de advocaat van de katho- rug- Vijf jaar lang was hu een 'ge-
lieke bisschoppenconferentie, banned' persoon en ook daarna
Brian Currin, als een onafhankelij- heeft hij vele keren vastgezeten
ke arts hebben verklaard dat vanwege zijn politieke activiteiten.
Mkhatshwa is gemarteld. Deze ver- De kandidaat-bisschap werd dit
klaringen zullen, waarschijnlijk jeer, vlak voor de noodtoestand,
morgen, inzet worden van een kort opnieuw voor enige tijd vastgezet,
geding dat is aangespannen tegen omdat bij een inval in zijn huis een
de minister van wet en orde Louis pistool en munitie was aangetrof-
legd omdat nucleair afval dat i
Ierse Zee zou worden gestort, bij
routine-aftasting hoge niveaus van
straling bleek te hebben, is zater
dag weer in werking gesteld. Bri
tish Nuclear Fuels, eigenares van
de centrale van Sellafield in het
noorden van Engeland, deelde mee
dat de sluiting haar 1 miljoen pond
sterling kostte.
Het hoge stralingsniveau van het
afval was veroorzaakt door een
fout in een oude fabriek die gelei
delijk buiten dienst wordt gesteld.
Er was geen gevaar geweest voor
milieu of publiek, zo werd gezegd.
Het was de eerste langdurige bui-
tenwerkingstelling van de centrale
van Sellafield, die een geschiede
nis van lekken en ongelukken
heeft.
Aquino op reis
JAKARTA - Met volledige militai
re eer is de Filippijnse president
Corazon Aquino gisteren in Indo
nesië door president Soeharto ont
vangen, aan het begin van haar eer
ste buitenlandse reis sinds zij in fe
bruari de macht overnam van de
verdreven dictator Ferdinand Mar
cos. Mevrouw Aquino zei dat er
een nieuwe wind moet gaan waai
en door de organisatie van Zuid-
oostaziatische landen Asean.Vol-
gend jaar zal in Manila de topcon
ferentie worden gehouden van de
Asean, ter gelegenheid van het 20-
jarig bestaan van de organisatie.
(foto AP)
Actie voor armen
in VS mislukt
LOS ANGELES (AP) - Drie
maanden na de actie Hands
Across America is door de or
ganisatie bekendgemaakt dat
slechts 16 miljoen dollar is in
gezameld en dat daarvan nog
niets is verdeeld. De actie,
waarbij een (overigens niet vol
ledige) menselijke keten werd
gevormd dwars door de Ver
enigde Staten, moest 50 tot 100
miijoen dollar opleveren voor
de armen en daklozen.
Enkele maanden voor de dag
van de actie, 25 mei, hadden be
drijven al 8 miljoen dollar ge
schonken, maar dat geld was
voor de financiering van de
campagne. Van de 24,5 miljoen
dollar die uiteindelijk door het
publiek werd geschonken, ging
nog eens 8,5 miijoen dollar op
aan de organisatie.
NICE (AFP/UPI/DPA/Rtr.) - Bran
den, aangewakkerd door sterke
wind, hebben het afgelopen week
einde duizenden hectare bos in het
zuiden van Frankrijk verwoest.
Drie personen kwamen om het le
ven. Ongeveer 2.000 brandweerlie
den waren vanmorgen nog altijd
bezig het vuur te bestrijden. Er be
staan sterke vermoedens dat de
branden het werk zijn van brand
stichters. Ook op het eiland Corsi
ca braken branden uit, die echter
snel konden worden bedwongen.
Volgens de autoriteiten zijn deze
branden vrijwel zeker aangesto
ken.
Zeker 200 huizen liepen door de
branden ernstige schade op. Tien
tallen mensen, onder wie veel
brandweerlieden, moesten zich
wegens brandwonden of aandoe
ningen aan de luchtwegen laten
behandelen. Zeker vijf personen
le Grange en de betrokken politie
commissaris.
De secretaris van Mkhatshwa,
zuster Cecilia Smit, kreeg vorige
week donderdag na lang aandrin
gen toestemming de pater in zijn
cel te bezoeken. Smit: „Hij had een
stok nodig om te kuhnen lopen. Hij klanng van een 12-jang, zwart jon-
vertelde na zijn aanhouding door 8*1? uit stadje Panjs, op onge-
twee blanke veiligheidsagenten ge-
fen.
Het martelverhaal van Mkhatsh
wa is overigens het tweede, dat de
afgelopen week in Zuid-Afrika in
de publiciteit kwam. Vrijdag plaat
ste de Weekly Mail reeds
MOSKOU (UPI) - Bijna vier maan- de bouw van Zeleny Mys (Groene zaamheden in het gebied uitvoe-
den na de kernramp in de reactor Kaap), het dorp v
i Tsjernobil in de Oekraïne zijn de
stralingsniveaus in de omgeving
van de centrale nog zo hoog dat de
de centrale gehuisvest zal wor
den als twee van de vier reactoren
Tsjernobil weer op het elektri-
herstelwerkzaamheden verricht citeitsnet worden aangesloten. Dit
worden door ploegen arbeiders die gebeurt vermoedelijk in oktober
veer 90 kilometer van Johannes
burg, waaruit blijkt dat hij bij on-
onbeken- dervragingen eveneens stroom-
schokken toegediend heeft gekre
gen.
blinddoekt en met op de rug ge
bonden handepi
de plaats te zijn vervoerd. Daar
werd hij door zeker vijf personen
ondervraagd. Gedurende de hele
periode van ondervraging, onge
veer 32 uur, moest hij staan en was
hij geblindoekt. Pater Mkhatshwa
zei ook, dat 'er bepaalde dingen
met hem waren gedaan'. Hij wilde
die niet aan me vertellen, maar zijn
voeten en handen waren gezwol
len", aldus zuster Cecilia.
Via zuster Cecilia werd dezelfde
donderdagavond de aartsbisschop
van Durban, Dennis Hurley inge
schakeld en deze gaf opdracht om
nog de volgende dag een kort ge- lijk hoe
ding tegen de Zuidafrikaanse staat president Celal Bayar zal worden
drie uur achtereen werken.
In sommige gebieden „telt men
zelfs de minuten".
Volgens het dagblad „Sovjetsky
Patriot" hebben slechte coördina
tie en het gebruik van verkeerde
materialen geleid tot vertraging in
dit jaar.
Zeleny Mys, op 30 km
Op een persconferentie in Mos
kou hebben Sowjet-wetenschaps-
mensen afgelopen week verklaard
dat nog steeds radio-actief afval
van de ramp op 26 april door de
wind terecht komt op gebieden
buiten de directe omgeving van de
centrale in de Oekraïne, krijgt naar centrale. Deze verdere belasting
verwachting circa 10.000 bewo
ners, onder wie de gezinnen van
het personeel van de centrale en de
arbeiders die schoonmaakwerk-
het milieu zal pas ophouden
als de zwaar beschadigde vierde
reactor een definitief betonnen
omhulsel gekregen heeft.
i te spannen. Dat speelde vrij
dag en vervolgens mochten zowel
advocaat Currin als een arts met
Mkhatshwa spreken.
Currin, die Mkhatshwa nog dins
dag in de gevangenis had gespro-
Buitenland kort
begraven, die eind vorige week i
hartzwakte overleed in zijn 104e le
vensjaar. Bayar verpersoonlijkte
zowat alle problemen van de in
1923 opgerichte Turkse Republiek
en er zitten in zijn lange levensge
schiedenis zoveel haken en ogen
dat ook zijn begrafenis nog velen
hoofdbrekens bezorgt.
In de jaren '20 en '30 was Bayar
door
Frans van Hasselt
Spion
met Ismet Inonu één der intiemste
De ondervoorzitter van de.Nica- medewerkers van Atatürk, de op-
raguaanse Kamer van Koophandel richter van de Republiek.
■s gearresteerd op verdenking van Hij bet00nde zich succesvol bij de
spionage voor de CIA, de geheime organisatie van de eerste particu-
dienst van de Verenigde Staten. Uere bank de nog steeds „oreren-
Volgens het Nicaraguaanse minis. de Is Bankas, (Zakenbank), en in
tene van binnenlandse zaken heb- een periode dat de strekkingen
ben agenten, bij het doorzoeken tussen Atatürk en Inonu wat wan-
van het huis van ondervoorzitter kel ware koos eerstgenoemde
Quant Tai geheime codes aange- hem m 1937 tot premier.
troffen op een ladder in de badka- Toen Atatürk reeds een jaar later
Celal Bayar: communisten
nietigen.
„die speciaal geprepareerd OVerleed, was het echter Inonu die Bayar, Menderes en andere kop-
was door de CIA hem opvolgde. Na de wereldoorlog stukken ter dood veroordeeld,
Qn- n richtte Bayar met Menderes en an- maar terwijl het vonnis van Men-
optun (6) deren de Democratische Partij op, deres en twee van zijn ministers
De Amerikaanse federale politie als oppositiepartij tegen de door werd voltrokken, vond men de 78- het mausoleum beperkt blijven tot
woord dat in de komende tiental
len jaren zeer letterlijk bleek te
kunnen worden genomen.
In 1974 kreeg hij ook zijn politie
ke rechten terug, waaronder dat
om in de Senaat zitting te nemen,
waarvan hij nooit gebruik heeft ge
maakt, omdat hij die Senaat ook
als een produkt van de coup van
1960 beschouwde.
Voor de staatsgrepen van 1971 en
'80 toonde hij meer sympathie en
gaandeweg werd Bayar een soort
aartsvader voor alle rechts stro
mingen en partijen, 'als ze maar an
ti-communistisch genoeg zijn', zo
als hij zelf zei. Zijn laatste geluiden
in deze gingen nog verder: in een
recent kort vraaggesprek verklaar
de hij dat de oplossing van het
communistische probleem was ge
legen in 'hun vernietiging'.
Oud-premier Demirel, met wie
de tegen Ozals regering gerichte
Partij van het Juiste Pad sympathi
seert, heeft nog enkele maanden
geleden een pelgrimstocht ge
maakt naar Bayars woning en zich
door hem laten 'zegenen'. Hij vindt
dat Bayar moet worden begraven
bij het mausoleum van Atatürk,
waar ook Inonu ligt en, op enige
afstand, Gursel, die de staatsgreep
van 1960 voor zijn rekening nam.
Volgens president Evren moet
FBI heeft zaterdag in New York Atatürk gestichte en nu door Ino- jarige Bayar 'te oud' om te worden
een Russische spion gearresteerd nu geleide Republikeinse Volks- gehangen. In de gevangenis van
op het moment dat hij op een sta- partij. In 1950 boekten de democra-
tion van de ondergrondse geheime ten een triomfantelijke verkie-
documenten kocht van een infor- jzingsoverwinning, en Bayar werd
mant. De Rus werd geïdentificeerd Turkijes derde en tot nu toe enige
als de 39-jarige Gennadiy Fedoro- civiele president,
vitsj Zacharov, wetenschappelijk Onder premier Menderes nam
medewerker aan het centrum voor het regime echter steeds meer au-
wetenschap en ontwikkelingstech- toritaire contouren aan en in 1960
nologie van het secretariaat van de werd het door de militairen ten val
Verenigde Naties. gebracht. Een jaar later werden
Kayseri begon hij aan zijn memoi
res onder de titel 'Ik heb ook ge
schreven'.
Aangezien hij zich nog steeds als
president beschouwde, weigerde jaarde
hij gratie te vragen bij het nieuwe kondigde
staatshoofd, generaal Gursel, en
daarna bij diens opvolger, generaal
Sunay. In 1966 werd hij vrijgelaten
'om gezondheidsredenen', een
Atatürk en Inonu, en zou zelfs Gur
sel moeten worden verplaatst naar
een nieuwe begraafplaats voor
hooggeplaatste personen, waar
Bayar nu ook zou moeten worden
begraven. Bayars dochter - zijn be-
onlangs gestorven -
dat, als de begrafenis
niet in het mausoleum kan worden
gehouden, deze in familieverband
zal plaats hebben in Bayars ge
boortedorp bij Bursa.
GRAF MAMMOETJAGERS -
Een graf met de overblijfselen
van drie mammoetjagers, date
rend van het einde van de ijstijd
van het Paleolitische tijdperk
(25.000 jaar voor Christus), is tij
dens archeologische opgravin
gen ontdekt bij de plaats Dolni
Vestonice, in Zuid-Moravië.
Het graf ligt in een gedeelte
van een kamp van mammoetja
gers en bevat drie volwassen lij
ken die zij aan zij liggen. Hoofd
en borst zijn bedekt met een dik
ke laag rode stof en om het voor
hoofd zit een diadeem van wol-
ve- en vossetanden.
BIJBELDIEFSTAL - Uit een
parochiekerk in Castleton ten
zuidoosten van Manchester in
Engeland is een kostbare 16e-
eeuwse bijbel gestolen die is ge
maakt in opdracht van koning
«Hendrik de Achtste.
De rector van de anglicaanse
parochie van St. Edmund's, Mi
chael Collier, zei dat hij ver
moedde dat de dief in opdracht
had gehandeld.
"Er zaten twee andere histori
sche bijbels in de vitrine die zijn
blijven liggen", aldus Collier. Hij
noemde de bijbel 'van grote ge
voelswaarde'.
liepen zodanige verwondingen op
dat zij in een ziekenhuis opgeno
men moesten worden.
Bij sneeuwstormen in de Alpen
zijn in het weekeinde negen perso
nen om het leven gekomen. De
slachtoffers zijn zeven Westduit
sers en twee Hongaren. Op de
Watzmann in Beieren, de op één na
hoogste berg in West-Duitsland,
stortte een 48-jarige inwoner van
de Duitse Bondsrepubliek met zijn
13-jarige zoon in een ravijn. Een
man van 58 overleed aan uitput
ting. Op de oostelijke helling van
deze berg kwam redding te laat
voor een vrouw van 58.
In Pinzgau in de Oostenrijkse
provincie Salzburg werd een
sneeuwstorm een vrouw van 54 en
een echtpaar noodlottig. Twee
Hongaren kwamen om tijdens het
afdalen van de 4.478 meter hoge
Matterhorn in Zwitserland.
TEL AVIV - Premier Peres van Is
raël begint vandaag een officieel
bezoek aan Kameroen. Verwacht
wordt dat morgen, na afloop, het
volledig herstel van de in 1967 door
deze Westafrikaanse staat verbro
ken diplomatieke relatie met Israël
zal worden aangekondigd. Het is
de eerste keer sinds de jaren zestig
dat een Israëlische regeringsleider
door een „zwart' Afrikaans land is
uitgenodigd. Volgens bronnen in
Jeruzalem zouden pogingen om
Peres een tweede Afrikaanse natie
op deze reis te laten aandoen, zijn
gestrand.
Behalve het ceromonieel rond
het herstel van de diplomatieke be
trekkingen, zal president Biya van
Kameroen Peres zeker uithoren
over diens topontmoeting met ko
ning Hassan van Marokko, vorige
maand. Maar ook Israëls relatie
met Zuid-Afrika zal ter sprake ko
men.
Wijlen Israëls premier Levi Esh-
kol was de laatste regeringsleider
die in juni 1966 officiële bezoeken
aan landen in „zwart'-Afrika had
gebracht. Onder druk van de Ara
bische landen verbraken kort na
de Zesdaagse oorlog van 1967 de
meeste Afrikaanse staten de be
trekkingen met Israël. Beperkten
sommige landen zich tot het terug
roepen van hun ambassadeur, Ka
meroen wilde niets meer van de
joodse staat weten.
Pas in 1981 leefde de tot het nul
punt gedaalde relatie met het regi
me in Jaounde weer op. Eerst op
economische terrein en later in het
militaire vlak. Zoals dat met meer
Afrikaanse staten het geval is,
traint Israël er al enige jaren in het
geheim het leger.
Een dergelijke „dienstverlening'
leidde er in de jaren tachtig al toe
dat niet al te vast in het zadel zit
tende staatshoofden en regerings
leiders van Zaire, Liberia en Ivoor
kust hun ambassadeurs weer naar
Tel Aviv terugstuurden. Met Mala
wi, Lesotho en Swaziland die nooit
de banden met Israël hebben ver
broken, is Kameroen nu het zeven
de land in „donker' Afrika dat zich
in de rij van verzoeners aansluit.
Behalve politieke resultaten wil
Israël in Kameroen ook successen
in de handel boeken. Aan het ge
volg van Peres is een handelsdele
gatie toegevoegd. Nu al exporteert
Israël voor drie mUjoen gulden
naar deze Westafrikaanse staat. In
de Israëlische visie zijn economi
sche banden met Kameroen van
groot belang, omdat het land een
goede reputatie in Afrika heeft, po
litiek en economisch redelijk sta
biel is en lid is van de Centraal
Afrikaanse Gemeenschap. Op den
duur zou dat tot nieuwe of verbe
terde handelsbetrekkingen tussen
Israël en de landen van dit verbond
kunnen leiden, mogelijk gevolgd
door het aanknopen van diploma
tieke relaties.
Want Israël is er al lang op uit de
contacten met de Derde Wereld te
verbeteren. Er is Jeruzalem met
name veel aan gelegen om, op
roeiend tegen de stroom van de
Arabische wereld, landen in
„zwart' Afrika aan zich te binden.
Enerzijds om het aanzien van de
joodse staat er in de wereld mee op
te krikken en anderzijds er politie
ke invloed op te krijgen. Israël
meent dat het van pas komt bij het
conflict met de Arabische wereld.
Daarbij is het oog gericht op lan
den die nu al een informele band
met Jeruzalem hebben, zoals Ke
nia, Togo, Gabon en Ghana.
ADVERTENTIE
Spreek beter Engels, Frans, Duits, Italiaans,
Nederlands of Spaans. Interlingua biedt een kompleet
pakket dag- en avondopleidingen. Afgestemd op uw
niveau en uw wensen. Vraag vrijblijvend de Interlingua
brochure aan of volg alvast een GRATIS PROEFLES.
Bel voor inlichtingen;
071-258577
Leiden, Schuttersveld 9, tel. 071-258577
Interlingua maakt deel uit van de Wolters Samsom Groep
