'Want hetgeen niet is,
kan niet geteld worden'
NOS Jazzfestival
weinig schokkend
Jopie Huisman en zijn museum maken Workum tot bedevaartsoord
'Leidse Lezingen' bij Christie
Podiiimprijs voor P.B.5
Aristoteles voor vrouwen in Athene
98d
Liaan dag 25 augustus 1986
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 19
Eight Bold Souls.
Voor een deel moet de oorzaak
daarvan gezocht worden in de tot
nu toe gevolgde wijze van pro
grammering. De Amerikaanse
deelname is veelal gebaseerd op
twee instrumentalisten (vrijdags
zijn dat de altisten Bud Shank en
Bob Mover geweest; zaterdag de
vervanging voor Baikida Carroll in
de vorm van de trompettisten Ben
nie Bailey en Woody Shaw) per fes
tivaldag. Die duelleren dan bege
leid door een vast pianotrio.
De andere oorzaak ligt in de bij
na voorgeprogrammeerd te noe
men meligheid: de NOS verstrekt
vier compositieopdrachten aan Ne-
AMSTERDAM (ANP) - Het vei
linghuis Christie in Amsterdam
gaat in de maanden januari en fe
bruari zes lezingen verzorgen
over de geschiedenis van China.
Titel van de serie wordt Leidse
Lezingen. Met behulp van 1.200
dia's zal een geïntegreerde voor
stelling worden gegeven van the
matisch gerangschikte aspecten
van de Chinese cultuurgeschie
denis, aldus Christie's. Uitden
kers van deze lezingen zijn
prof.dr. E. Zürcher, directeur
van het Sinologisch Instituut
van de Rijksuniversiteit in Lei
den, drs. Ellen Uitzinger, gra
fisch ontwerper en sinologe en
dr. W. van Gulik, directeur van
het Rijksmuseum voor Volken
kunde in Leiden.
derlanders, die dan op het festival
acte de présence geven met hun
nieuw geschreven partituren. Het
blijkt in de praktijk een vrijbrief
voor het schrijven van suites te
zijn, veel te lange stukken zonder
organisch vormtechnisch verband:
Het is net alsof de uitverkorenen
Henk Meutgeert (vrijdag met de
Netherlands' Concert Jazzband),
Gerard Ammerlaan (met zijn Octet,
uitgebreid met de na verloop van
tijd voorspelbaar kwinkelerende
vocaliste Jannie Pranger) en Wil
lem van Manen (met de Contra
band '86) schrijvers van korte ver
halen zijn die hun tanden kapotbij-
ten op de literaire roman.
ATHENE (GPD) - Aristoteles' be
kendste komedie 'Lysistrata', over
de vrouwen van Athene en Sparta
die in seksstaking gaan om de
mannen ertoe te dwingen vrede te
sluiten, is het afgelopen weekeinde
in een Atheens openluchttheater
opgevoerd door louter mannen
zoals ook in de oudheid gebeurde
maar voor een publiek van lou
ter vrouwen plus de bekende schil
der Jannis Tsarouchis, die bijna 80
jaar is. Zelfs jongetjes van zes wer
den geweerd, tot verdriet van hun
moeders, die ook naar huis werden
gestuurd. Tot het publiek behoor
de minister van cultuur Melina
Mercouri, die razend enthousiast
was en aankondigde dat ze alles
zou doen om de voorstelling ook
naar het buitenland te krijgen.
door
Frans van Hasselt
De volgende avond mochten ook
mannen de voorstelling zien, onder
wie uw correspondent. Het betreft
een zeer vrije, deels modernisti
sche bewerking van de oude tekst,
waarin de vrijmoedigheid echter
geheel is gehandhaafd. Het motief
van de vrouwenemancipatie is nog
versterkt veel van het 'verhaal'
gaat echter verloren in tè lange
choreografische fragmenten op tè
veel muziek van de jonge compo
nist Stamatis Kraounakis, die ech
ter tegen het slot zeer fraai wordt.
Irene, de vrede, blijkt uit het pu
bliek te worden opgevist een
goede vondst. Het is een nietig
meisje, dat alleen de eerste letter
greep van haar eigen naam kan
zeggen. Na de wrange slotscène,
waarin Lysistrata zonder seksuele
partner en alleen met Irene op het
toneel achterblijft, was er een da
verende ovatie, net als de avond te
voren. Hoofdrolspeler Lakis Lazo-
poulos, die ook de tekst had ge
schreven, en regisseur Andreas
Voutzinas waren hun emotie nau
welijks meester.
Het was trouwens helemaal een
rijke Lysistrata-zomer. In het ge
heiligde klassieke openluchtthea
ter Epidavros kon men het stuk
ook zien. Er was een tijd dat daar
niet eens komedies mochten wor
den opgevoerd, alleen tragedies.
De schilder Jannis Tsarouchis mocht als enige man aanwezig zijn bij de
uitvoering van 'Lysistrata'. Melina Mercouri, de Griekse minister van
cultuur, doet alsof ze hem de deur wil wijzen. (foto api
Nu kon zelfs de hoofdrol worden
gespeeld door Aliki Vouyouklaki,
de vedette van het allerlichtste
genre in Griekenland.
Zij is een soort nationaal troetel
kind, waarvan achtereenvolgens
rechtse regeringen, twee dictato
ren uit de kolonelstijd, communis
tisch componist Theodorakis en
hu dus ook de socialistische rege-
ring-Papandreou gebruik maak
ten.
AMSTERDAM (GPD) De jazz
formatie P.B.5 uit 's-Hertogen-
bosch heeft afgelopen weekein
de de Meervaart/VPRO-prijs of
tewel de eerste plaats bereikt tij
dens het amateurconcours van
het NOS Jazzfestival. Het NOS-
jazzpodium, zoals het concours
heet, is dit jaar volgens een opge
togen jury van een verbazing
wekkend hoog niveau geweest.
De solistenprijs, beschikbaar
gesteld door het Parool, ging
naar de leider van P.B.5, de slag
werker Pieter Bast. Hij moest de
ze erkenning delen met de Am
sterdamse pianist Jeroen van
Helsdingen, die met zijn band
eveneens tot de finale van het
Jazzpodium was doorgedrongen.
JAN ELBURG - In het Nederlands Letterkundig en Documentatiecen
trum in Den Haag wordt van 10 september tot en met 12 oktober de
expositie 'Jan G. elburg - Vroeg komt later' gehouden. Er zijn mono
prints, gouaches en literair werk te zien uit de jaren veertig en vijftig.
Jopie Huisman: "Dat iedereen nar Workum kome. En vooral de groten der aardedie krankzinnigen..
geschreven wordt, snapt Jopie
best. „Het is mijn betrokkenheid
bij de tragiek van het tijdelijke. Die
machteloosheid van je niet eeuwig
te kunnen handhaven. Ik heb de
weggooiers geschilderd. Dat zien
de mensen in mijn werken, dat
brengt ze in verwarring en dat
geeft die ontroering. Want ontroe
ring is niks anders dan in de war
zijn".
Evangelie
Het lijkt alsof de meesten vooral
in de war zijn door het eenvoudige
feit dat een voddenkoopman zon
der enige opleiding („ik heb alleen
verven geleerd, op de ambachts
school") het tot teken- en schilder
prestaties bracht. Jopie Huisman:
„Dat is nou waarmee ik ze te pak
ken heb. Met die bewondering
voor iets wat zij niet kunnen. Maar
dat is het niet. Het is mijn evange
lie in verf wat ze raakt. Het evange
lie van het waardeloze weer bij het
leven trekken. Het leven van die
weggooiers verlengen via mijn
schilderen. Nu is het niet weg,
maar het is gebleven. De mensen
zien in die schilderijen als in de
spiegel. Dat geeft verwarring, dus
ontroering".
In zijn schitterende gemeente
huis zegt de heer J. van der Leeuw,
burgemeester en Stichtingsvoor
zitter: „Het is de confrontatie met
de afdankers, de gedeukten, de ge-
butsten, de nietswaardigen. Ik
loop er vaak even binnen bij dat
museum en ik .moet U zeggen: ik
word er steeds weer door geraakt".
De burgemeester heeft - zegt hij -
nooit kunnen vermoeden dat hij
met een schatting van 40.000 be
zoekers als een van de grootste op
timisten overtroffen zou worden.
Jopie Huisman noemt dat onzin.
„Ik heb dat altijd geweten. Het ver
baast me niets". Hoe dan ook: de
burgemeester wél en met hem een
groot deel van de middenstand in
Workum voor wie de bezoekers
stroom langs gaat als de zilver
vloot. „Reken maar uit", zegt de
burgemeester. „Het nationaal be
stedingsgemiddelde van een toe
rist ligt rond de 13 gulden. En dat
Koekjes
Workum is Jopie Huisman-Stad
geworden. Bakker Folkerts op de
hoek van de Merk, het piepkleine
centrum, verkoopt Jopie Huisman
koekjes. Twee ons Friese Dumkes
(een lekkernij op basis van anijs en
gehakte amandel) in een Jopie
Huisman-trommeltje. Dat wil zeg
gen: een trommeltje met een af
beelding van Jopies pentekening
'De Oude Scheepswerf van Wor
kum'. Hoge stapels vullen een zij
kant van de etalage; ze vliegen de
winkel uit. Dit is het enige com
merciële goed waaraan Jopie zijn
naam heeft verbonden. Daar blijft
het bij. „Er zijn er meer geweest
die mijn naam op hun produkt wil
den, maar daar heb ik geen toe
stemming voor gegeven. Eén is ge
noeg, anders wordt het een te dolle
boel".
Dat twee plaatselijke restaurants
reclame voeren met een speciaal
„Jopie Huisman Menu", vindt hij
mei onder die bepaling vallen.
„Da's gewoon leuk. Ja toch
De eigenaresse van het tegen het
museum leunende restaurant 'De
Petiele' moest door toeristen op
dat idee gebracht worden. „Ik had
er nog geen seconde aan gedacht,
maar ze begonnen ineens te vragen
of ik geen Jopie menu had. Ik
dacht: dan moet het maar origineel
ook, dus heb ik Jopie gevraagd wat
zijn lievelingsgerechten zijn". En
zo kwam er - voor 25 gulden - het
menu van groentesoep, gestoofde
paling en een toetje (naar keuze: ijs
of pudding). Bistro 'De Waegh' liet
het Jopie Huisman Menu op ge
schept papier drukken: Gerookte
zalm, consommé d'été, gevulde
kalfsborst en palet Jopie („een als
schilderspalet opgemaakt dessert
met ijssoorten, vruchten, room en
likeur"). Dat al voor 49 gulden, in
clusief de met toestemming ge
drukte tekst: „Ik zorg voor het
geestelijk voedsel, In de Waegh
zorgen ze voor het aardse voedsel.
Jopie". Er is laatst ook gezorgd
voor de rekening van Jopie. „Hon
derd daalders, die hoefde ik niet te
betalen".
Zo uiten er meer in Workum hun
dankbaarheid over het werk en de
toeristenmassa die hij schonk.
AMSTERDAM (GPD) Met een
merkwaardig hoog stemmetje
strakstaand van de spanning
geeft Edward Wilkerson tussen de
nummers telkens summiere uitleg.
„Nu iets snellers, misschien een
stuk met wat wat meer entertain-
mentswaarde. Het heeft nog geen
titel".
Amper dertig is de saxofonist,
maar na de uitstekende indruk die
zijn octet Eight Bold Souls heeft
nagelaten op het avant-garde festi
val in het Westduitse Moers is hij
nu de gedoodverfde topper tijdens
het vrij teleurstellend verlopen
NOS Jazzfestival 1986. Van zo'n
prestatiedruk ga je vanzelf hoog
praten.
Eight Bold Souls is een band die
thuis hoort in de rijen van de
AACM (Association for the Advan
cement of Creative Musicians), een
collektief van vooruitstrevende
zwarte muzikanten in Amerika dat
in Europa meer weerklank vindt
dan in eigen land. Wilkerson en
zijn companen komen uit de Win
dy City, Chicago, en spelen met
een opmerkelijke discipline van
blad.
Eight Bold Souls
laveren statig
tussen brass
en kamermuziek
mansgrote bastuba de link met het
verleden van de jazz ('New Or
leans', 'oud-zwart'), terwijl de sa
menvloeiende koperklanken een
zo intens harmonisch spectrum op
roepen dat je je het ene moment
getuige waant van een brassband
en het andere ogenblik aanwezig
meent te zijn bij een kamermuziek
avond. Met een onverstoorbaar ge
duld, een loom soort schwung en
aan het perfecte grenzende muzi
kaliteit neemt het octet de partitu
ren; slechts zo nu en dan de ruimte
biedend aan wat langere soli.
Het octet staat opgesteld in twee
halve, concentrische ringen van
vier muzikanten elk. Vooraan vier
koperblazers trompet, trombone
en twee saxen daarachter een
'veredelde ritmesectie' tuba, cel
lo, (een veelal gestreken) contrabas
en drums. De door Wilkerson ge
schreven stukken hebben een veel
al zeer traag tempo en vertonen
een ver doorgevoerde kunst van
het weglaten.
In de open klankkleur van het
octet vormt de 'stomp' van de
Het hoogst ongebruikelijke
klankbeeld van de Eight Bold
Souls vormt bij ontstentenis van
het Baikida Carroll Quintet op de
zaterdagavond de enige echte, en
dan nog door het plechtstatige ka
rakter van de muziek enigszins
vervelende hoogtepunt van de laat
ste drie dagen van het NOS Jazz
festival. Het optreden van het Ben
nie Wallace Quintet is ondanks de
verregaande greep van trombonist
Ray Anderson op het gebeuren wat
oppervlakkig. Het vierdaagse eve
nement, dat donderdag goed is in
gezet, ontwikkelt zich als dergelij
ke bijdragen wat te kort schieten,
al snel enigszins voorspelbaar.
„Met zes man op het terras van De
Wynberg. Wil ik betalen, roept de
juffrouw van de bediening „me
vrouw heeft gezegd: meneer Huis
man mag niks afrekenen". De za
ken gaan goed. Van de kledingbe
drijven die met succes hun waar in
manden en rekken op straat uit
stallen, tot de broodjestent van vis
boer Cees Bijlsma. En van het al
gevestigde museum 'Pastoor Jan-
ning' tot de Grote Kerk (waar de
vader van Freek de Jonge dominee
was) met zijn beschilderde Gilde-
baren; de bezoekersaantallen zijn
hier verdubbeld. Workum heeft
zich dankzij Jopie Huisman in één
sensationele klap opgewerkt tot de
gemeente met Frieslands drukst
bezochte museum. Het verdrong
het Fries Museum in Leeuwarden
(jaargemiddelde 36.000) van de top.
Burgemeester Van der Leeuw zag
zich genoodzaakt om het parkeer
probleem in Workum te gaan aan
pakken. „Er lag een plan voor een
nieuw parkeerterrein, dat we nu
versneld zullen uitwerken".
Stoplichten
VW-secretaris Tiemon Visser
ziet de ontwikkeling rond het mu
seum met enige zorg tegemoet, hoe
de grote belangstelling voor Wor
kum hem ook pleziert. Hij zegt: „Ik
hoop maar dat we het eigene van
Workum kunnen bewaren. Voor
mij hoeft de Merk geen ponypark
Slagharen te worden, als U be
grijpt wat ik bedoel. We hebben
hier geen enkel verkeerslicht en ik
vind dat dat zo moet blijven. Stop
lichten. hier in Workum, dat zou
iets verschrikkelijks zijn. Ik denk
dat als Workum aan stoplichten
zou toekomen, Jopie zelf zou zeg
gen: dat nooit. Dan maar het mu
seum een paar dagen per week
dicht".
Maar: dat zegt Jopie helemaal
niet. Jopie zegt - als hij van die
theorie hoort: „Wat haalt die Visser
nou toch in z'n hoofd?! Wie zal er
over 200 jaar nog praten over ene
Visser in de tijd van Jopie Huis
man?! Voor mij mogen ze in Wor
kum stoplichten bouwen zo groot
als de zon. Dat iedereen naar Wor
kum kome. En vooral de groten
der aarde, die krankzinnigen
Die zouden eens naar dat museum
moeten komen. Om zich te bezin
nen. Visser met zijn stoplichten.
pfffffffEn die burgemeester
met zijn misschien open na 1
november. Gewoon open. Je ziet
het toch aan de ogen van de men
sen die buiten komen: ze zijn blij,
gelukkig. En denk erom: veel men
sen zullen terugkomen. Natuurlijk.
Dat zie je bij de Nachtwacht toch
ook.... Open houden dat museum.
Laat maar komen, dat,maakt me
gelukkig. Niet dat ik denk dat ik
iets ben. Welnee. Ik ben niet iets.
Men maakt mij tot iets. En dat
geeft me de geestelijke kracht om
door te gaan. Ik heb door twee
hartinfarcten de laatste jaren wei
nig geschilderd, maar nou voel ik
de kriebels weer. Vanwege mijn
gezondheid moest ik uitkijken,
want zomaar schilderen dat kan ik
niet. Ik ga d'r tegenaan met een to
tale, domme, inzet. Ga met me vis
sen en je zult het zien. Ik vis
nietIk hengst ze d'r uit".
de media vorige week met de aantekening „opmer-
Ikelijk" het nieuws brachten dat het Jopie Huisman-mu-
'iêlseum vier maanden na de opening de 50.000ste bezoeker
najregistreerde, is er helemaal geen houden meer aan in Wor-
'°'4kum. Van heinde en verre wordt er opgerukt naar de schil-
'^derijen, aquarellen en tekeningen van de voormalige vod-
rol denkoopman, thans handelaar in oud-ijzer.
ide| Afgelopen dinsdag moest tot een paar keer toe de voor-
'Hdeur dicht omdat er geen mens meer bij kon. Toen aan de
3 balie de vrijwilligersdienst (met badge „vriendenkring Jo-
dijpie Huisman") om vijf uur 's middags letterlijk en fïguur-
i i^lijk was uitgeteld, bleek het dagbezoek een record te heb-
'yijben opgeleverd: 1477 mensen. Workum als bedevaart
soord?
ijcej De burgemeester J. van der Leeuw die voorzitter is
ïai van de Stichting Jopie Huisman Museum, heeft voor zich-
zelf berekend dat als het zo' doorgaat het eindcijfer komt
e^i te liggen tussen 70.000 en 75.000 bezoekers. Die prognose
j is afgestemd op de voorgenomen sluitingsdatum 1 novem
ber. „Maar misschien moeten we wel langer open blijven",
zegt hij. „Niks m i s s c h i e n", blaast Jopie Huisman. „Dat
(0J museum moet open blijven. Iets waar zoveel mensen op af
del komen, dat gooi je toch zeker niet dichtEn denk er-
om, stichting of geen stichting: ik heb het laatste woord.
Het zijn mijn spullen. Afgelopen-uit".
ich
he)
dé (GPD) - Het gastenboek van het
be- Jopie Huisman Museum in Wor- dOOf
m- kum: een paar kilo hartekreten in D_.
ar het Fries, Nederlands. Frans, Duits reter HeerKenS
rie en Engels. „Hier heb ik mijn blij
er- heid teruggevonden". „Dankjewel
in\ Jopie". „Mijn leven is weer zon- zal Jopie worst zijn. Voor hem ligt
be\ nig". „Hier wordt een mens stil de erkenning niet bij wat de kunst-
esj van „Diep geroerd". „Met tranen kenners erover schrijven, maar wat
ne gekeken". „Om stil van te wor- de eenvoudige leek op papier zet.
en den". „Niet te geloven dat een „Moet je dit lezen. Zat vandaag bii
im mens zoiets kan schilderen en te- de post. Dit is méér dan mooi. Dit
>d-| kenen". is recht uit het hart". En hij ont-
jes vouwt:
Het fenomeen zelf, Jopie Huis
man dus, zegt: „Wat mij in dat mu- Behoedzame handen
seum zo gelukkig maakt, is de die tederheid tekenen
ig\ warmte van de reacties. De men- schouwend met schroom
sen zijn geraakt door mijn werk. mens'lijke broosheid.
je. Als ik er ben, komen ze soms naast
ej_ me zitten met tranen in d'r ogen. Lijnen van liefde
Ir] Ze willen iets zeggen, maar ze kun- vernieuwen vertrouwen
i^jjj nen het niet van ontroering. Dan "l 't geheim van het leven:
0k pak ik een hand en dan zeg ik: laat een god'lijke bron.
)e_ maar, ik zie wel watje wilt zeggen.
J Mooi hé?" Een mens ons gegeven
oe Als hij moet signeren - en dat wiens hart en wiens handen
op moet hij vaak - doet hij dat op de geleid door Gods glimlach
,r_ meest eenvoudige manier: Jopie. tot troost zijn voor velen.
'if. Ook al vragen ze het hem - en dat
vragen ze vaak - dan nog zet hij er
eT Huisman niet achter. „Dat is te on- Zo heeft Jopie er nog véél meer in
6- persoonlijk", vindt hij. „Ik wil huis. Niet altijd zo lang, maar daar-
dicht bij de mensen staan. Dus ge- orn niet minder kernachtig. „Als
woon Jopie". En hij schrijft voor God bestaat, zit ie in de punt van
een bezoeker in een boek: „Want jouw penseel". En wat voor veel
I hetgeen niet is, kan niet geteld mensen ook een wonder blijkt: dat
9- worden. Jopie". Het is zijn aan het hij nog leeft. Dat zijn dus de niet
el\ lezen van de bijbel overgehouden frekwente televisie-kijkers, anders
ij favoriete spreuk die hij tot ken- hadden ze wel beter geweten. Jo-
stl merk van zijn opdrachten heeft ge- Pie: „Dan zijn ze vol verbazing dat
ipl maakt. „Het betekent dus: dat wat ik daar zit, of rondloop. Want tja,
ig' er wél is, hoe waardeloos ook, dat dat is eigenlijk héél ongebruikelijk
r- je dat kunt tellen. Oooohhhh, wat hé, dat ze voor iemand die nog leeft
is vind ik dat een mooie spreuk van een eigen museum hebben inge-
e- die prediker". Maar Jopie is niet al- richt".
•n tijd zo bijbels. Laatst schreef hij: in het museum schuifelt het vol
et „Beter een lekkend dak, dan een waardering langs de zeventig
.k kijvende huisvrouw werken; portretten, landschappen
u In het museum zucht het van be- en wat het meest aanspreekt - uit
e- wondering voor wat deze hande- het leven gegrepen schilderijen
r- laar in lompen en metalen op pa- van lompen, metalen en gebruiks-
7- pier en doek zette en of de critici voorwerpen. Dat er in het gasten-
!e dat nou kunst vinden of niet. het boek emotioneel waarderend over
