PAGINA 16
RADIO-TV
WOENSDAG 6 AUGUSTUS 1986
18.10 Zomerpop, oude en nieuwe clips en opnamen
uit Clipparade en Je Ziet Maar
18.55 Gil Julie, tekenfilmserie. Afl.: De dames-
19.00 De smurfen, tekenfilmserie. Afl.: Eens met
blauwe maan
19.24 'De Groene Ruimte', natuurserie
NOS
20.00 Journaal
SOCUTERA
20.28 Een uitzending van De Nederlandse Stich
ting voor Leprabestrijding
ARA
20.33 VARA's Zomertijd (1), vakantieprogramma
gepresenteerd door Dieuwertje Blok
21.25 Achter het nieuws, actualiteitenmagazinc
21.50 Het leven van Verdi, Italiaanse serie. Afl. 6:
Op zoek naar de waarheid. Verdi en Streppo-
ni nemen hun intrek in het palazzo in Busse-
to. Al gauw zijn zij het doelwit van roddels en
kwaadsprekerij
23.00 Breek me de bek niet open, gesprekken met
bekende en onbekende Nederlanders. Afl.:
De oudste thuis
23.30 Simon Carmiggelt vertelt uit eigen werk zijn
verhaal: 'Je hebt iets' uit de bundel: 'Mag 't
een ietsje meer zijn
NOS
23.45 Journaal
23.50 Nieuws voor doven en slechthorenden
DONDERDAG
NOS
09.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
EO
16.30 Vissers in het gezin, uit de serie Wild Ameri
ca. Deel 2
16.55 Recht door zee, belevenissen van zeelieden
en solo-zeilers
17.05 Anders is ook gewoon, serie over kinderen en
hun families in de verste uithoeken van onze
aarde. Vanavond: Nieuw-Zeeland
NOS
17.30 Journaal
EO
17.40 Kleine huis, Amerikaanse serie. Afl.: Terug
blik naar het verleden. (2)
NOS
18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden
18.30 Sesamstraat
19.00 Journaal
19.12 Van Gewest tot Gewest, regionaal magazine.
Met de onderwerpen: 1. De Fantasie in Alme-
re. 2. Klooster in Sion. 3. Theater in de Sluis.
4. Kermis in Tilburg
20.10 Groei, tv-film over een meisje met ernstige
groeistoornissen
21.30 Muziek te water, impressie van het Neder
landse traject dat een Parijse theaterboot ge
varen heeft i.h. kader van het Jaar van de Eu
ropese muziek. Met: Het Loeki Stardust
Kwartet, Alexandra Radius en Han Ebbelaar
NOS
22.30 Journaal
22.45 Nieuws vc
r doven en slechthorenden
DONDERDAG
i slechthorenden
18.00 Tik Tak, kleuterprogramma,
(herh.)
18.05 Plons, kinderserie, (herh)
18.10 (Z/W) Keromar, jeugdserie in 13
afleveringen.
18.35 Dromen (Dreams), dertiendeli
ge Amerikaanse serie over een
groepje jongeren die met hun rock
band de top willen bereiken.
19.00 Stop, verkeerstips voor jonge-
19.02 Juke Box. Met: Jean-Michel
Jarre - Rendez-vous IV; Erasure -
L'amour; Spitting Image Chicken
song; Falco - Rock me Amadeus
19.15 Onze merkwaardige wereld
(Phenomenal world), Amerikaanse
documentaire-serie. Vandaag: Het
zenuwstelsel (of all the nerves)
19.40 Mededelingen en programma-
overzicht
19.45 Journaal
20.10 Bill Cosby Show, Amerikaanse
comedy-serie.
20.35 Kijk uit, verkeerstips. Dieren
op de weg
20.40 Valstrik te middernacht (Mid
night lace), Amerikaanse speelfilm
uit 1960 van David Miller. Met: Do
ris Day, Rex Harrison, Myrna Loy
e.a. (Originele versie met Neder
landse ondertitels.) Kit Preston, de
rijke Amerikaanse vrouw van een
Londense zakenman, zegt met de
dood bedreigd te. worden. Vervol
gingswaanzin of echte vervolging?
22.25 Wie schrijft die blijft, boeken-
magazine. Vandaag: Kinderboe
kenbeurs Bologna. Gedurende en
kele dagen volgde een tv-ploeg
Kristien Aertssen, auteur en illu
strator van kinderboeken op de
beurs te Bologna waar ze in 1982
werd bekroond. Bologna is ook een
uitgeversbeurs, d.w.z. er kunnen
geen boeken verkocht worden, wel
rechten envertalingen. Het pro
gramma schetst ook een beeld van
de problemen die de Vlaamse uit
gevers kennen die kinderboeken
willen kopen en verkopen
23.05 Nationale loterij, paardekoer-
DONDERDAG
17.55 Journaal
18.00 Mededelingen van de ONEM
18.15 Ciné vacances, gevarieerd kin
derprogramma met sprookjes en le
gendes; Dare, Dare Motus; De
Smurfen; Bob et Bobeck
19.00 Ce Soir, regionaal magazine
19.30 Journaal
20.00 Contacts, verkeerstips
20.05 Les rues de San Francisco (The
street of San Francisco), Ameri
kaanse politieserie
21.00 Rox Box, popprogramma ge
presenteerd door Ray Cokes
22.00 Laatste nieuws
22.25 Le coeur et L'esprit, Katholieke
uitzending
WDR
18.14 Wiedersehen mit Wanniger.
Afl.: Der automarder
18.40 AbenteurTierweltim Reich der
Mitte, serie natuurfilms. Afl.: Pan
da's in het Bamboebos
19.00 Hart aber herzlich, (Heart to
Heart), Amerikaanse serie.
19.57 Heute im ersten
20.00 Tagesschau
20.15 Videopoly oder Duponts Ver-
schwinden, tv-film. In het dagelijks
leven is Dupont een onopvallende
bankemployé. s'Avonds is hij ver
slaafd aan videospelletjes. Als hij in
contact komt met de directeur van
een mediaconcern wordt zijn hob
by voor hem en zijn familieleden
een ware nachtmerrie
21.45 Brennpunkt
22.30 Tagesthemen, actualiteiten
23.00 ARD-Sport extra. Internatio
naal Atletiek Toernooi
23.30 Show-Bühne
00.15 Tagesschau
00.20 Nachtgedanken, beschouwin
gen door Hans Joachim Kulen-
kampff
09.45 ZDF-Info Arbeit und Beruf
10.00 Tagesschau und Tagesthemen
10.23 Videopoly oder Duponts Ver-
schwinden, tv-film
11.50 Umschau
12.10 ZDF-Magazin
12.55 Persoverzicht
13.00 Tagesschau
13.15 (S) Teletekst
13.30 Einde
14.30 (S) Teletekst
14.50 (ZW) Klamottenkiste: Wer Zu-
letzt lacht
15.05 Unsure kleine Farm (Little hou
se on the prairie), Amerikaanse se
rie
15.50 Tagesschau
16.00 Bocksprünge. Heinz Schenk
praat met een aantal gasten
16.45 Die Abenteuer von Tom Sa
wyer und Huckleberry Finn, jeugd
serie naar een roman van Mark
Twain. Afl.: Vrijheid voor Jim
17.15 Professor Fussel und seine
wahnwitzige Schule, kinderfilm
17.45 Tagesschau
18.20 Robin Hood (2)
18.55 Lotto
18.58 Programma-overzicht
19.00 Heute
19.30 Direkt. Een magazine met bij
dragen van jonge kijkers
20.15 ZDF-Magazine. Informatie en
meningen over actuele thema's
21.00 Die Profis, Amerikaanse mis
daadserie
21.45 Heute-Journal, aktualiteiten
22.10 St. Augustine in Washington.
De moederkerk van de zwarte ka
tholieken
22.40 Sommerfestival im ZDF -Filme
unserer Nachbarn. Das Leben ist
ein Roman (la vie est un roman),
Franse speelfilm uit 1983. Met: Vit-
torio Gassman, Ruggero Raimondi,
Geraldine Chaplin e.a. Regie: Alain
Resnais. In het tijdsbestek van een
aantal decennia ontmoeten ver
schillende mensen elkaar op een
sprookjesachtig kasteel. De liefde,
het gemis ervan en de drang om het
met iemand te delen, is door de ja
ren heen het verbindende element
00.25 Heute
09.45 Zie Duitsland 1
13.15 (S) Teletekst
13.30 Einde
14.55 Programma-overzicht
15.00 Heute
15.03 Kiwi-Abenteuer in Neuseeland,
jeugdserie. Afl.: Die Segelregatta
15.30 Ferienkalender: tips, amuse
ment en spanning.
16.05 Der Stein des Marco Polo,
avontuur in Venetië, jeugdserie.
Afl.: Das Geheimnis der Lagune
16.30 Ein Fall für TKKG, jeugdserie.
Afl.: Der blinde Hellseher
17.00 Heute. Aansl.: Aus den Lan-
dern, regionaal nieuws
17.15 Tele-Illustrierte. Aktualiteiten,
sport en amusement
17.45 Der rosarote Panther, teken
filmserie. Aansl.: Heute-Schlagzei-
len
18.30 Familie mit Bommel, kinderse
rie. Afl. 4: Wettlauf für ein Madchen
19.00 Aktuelle Stunde, regionaal ma
gazine met nieuws en sport
19.45 Raamprogramma van de regio
nale studio's
20.00 Tagesschau
20.15 Stunde der Fenster
21.15 Pallesen-Pilmark-Show: Un-
sinn am Klavier, amusementspro
gramma
21.45 Hobbythek: Herzhaft und ge-
sund. Vandaag: Het inmaken van
voedsel
22.30 (ZW) Judex, Franse speelfilm
uit 1936 van Georges Frai\ju. Ban
kier Favraux gaat over lijken. Zijn
vermogen dankt hij aan vele gerui-
neerde families. Met zijn dochter
Jacqueline heeft hij zo zijn plan
nen. Twee mannen gooien echter
roet in het eten
00.05 Laatste nieuws
18.10 Fame, serie. Afl.: But seriously
folks
19.00 Journaal en weerbericht
19.35 London Plus
20.00 Wogan, amusementsprogram
ma met Terry Wogan
20.40 Lame Ducks, komische serie
21.10 Dallas, serie
22.00 Journaal, regionaal nieuws en
weerbericht
22.30 The Thornbirds, serie met Ri
chard Chamberlain in de hoofdrol
00.05 Matt Houston, serie. Afl.: The
crying clown
00.50 Weerbericht
07.00 Teletekst
07.50 Breakfast time
10.20 Vakantieprogramma: Met om:
10.20 Dudley Do-right
10.25 Record breakers
10.30 Newsround special delivery
10.55 Bullwinkle and Rocky
11.00 Why don't you...?
11.30 Playschool
11.50 Cricket: Testmatch New Zea
land at Trent Bridge
14.05 Journaal, nieuwsoverzicht voor
doven en slechthorenden, regio
naal nieuws en weerbericht
14.25 Little misses and the mister
men, kinderserie
14.40 Cricket: vervolg
17.27 Regionaal nieuws
17.30 Roman Holidays: Double di
lemma
17.50 Heidi, Serie. Afl.: Clara's father
Groei
De NOS brengt vanavond onder
de titel 'Groei' de Britse televisie
film 'Being Normal' op het
scherm. De hoofdrollen in deze
door Brian Phelan geschreven
en door Peter Smith geregisseer
de film worden vertolkt door Da
vid Suchet, Anna Carteret, Wil
liam Simons, Merelina Kendall,
Maxine Todd en Annabel La-
nyon. Het is het verhaal over de
groeiproblemen van het meisje
Sadie en gebaseerd op de erva
ringen van een producer, die tien
jaar geleden met anderen de
'Child Growth Foundation' op
richtte, om meer aandacht voor
het ziektebeeld te krijgen en geld
in te zamelen voor onderzoek. In
deze film is het de vader (Bill) die
zo'n organisatie opricht.
De schrijver Richard nodigt
Bill en Jody, de ouders van Sa-
die, uit voor een weekeinde om
over de ernstige groeiproblemen
van hun dochtertje te vertellen.
Richard wil er een boek over
schrijven om zo andere oudersm,
die kinderen met groeiproble
men hebben, te helpen. In dat
weekeinde komen niet alleen de
medische en praktische kanten
van het ziekteproces aan de orde,
maar ook de gevolgen ervan voor
de relatie tussen ouders en kind
en tussen de ouders onderling.
(Nederland 2, 20.10 uur).
Hollandia
In het NOS-programma 'Van Ge
west tot Gewest' is vanavond een
reportage te zien over de theater
groep Hollandia, die in de Grote
Sluis in Zaandam het stuk 'La
Paloma' van Louis Ferron speelt.
Achttien scenes zijn gebaseerd
op de legende van de Vliegende
Hollander. Voorts in deze Ge-
west-uitzending aandacht voor
het architectuurproject 'Tijdelijk
Wonen', dat in Almere te zien is;
voor de grootste kermis van Ne
derland en voor de Abdij Sion in
Diepenveen bij Deventer, die 100
jaar bestaat. (Nederland 2, 19.12
uur).
Theaterboot
In samenwerking met de NOS-
televisie maakte de Franse tele
visie een filmimpressie over een
Parijse theaterboot, die vorig
jaar in het kader van het Jaar van
de Europese Muziek langs de Eu
ropese waterwegen trok. Op al
lerlei ligplaatsen werden door
Franse en Nederlandse musici
en dansers voorstellingen ver
zorgd. In dit programma van Ser
ge Kaufmann zijn naast de Fran
se bootartiesten te zien het Loeki
Stardust Kwartet, het Maarten
Altena Kwartet, Skip Sempe,
Alexandra Radius en Han Ebbe
laar, de cellist Herre-Jan Stegen-
ga, de Schismatics en het Paleis
van Boem. (Nederland 2, 21.30
uur).
Achter het Nieuws
In de VARA-televisierubriek
Achter het Nieuws een reportage
over vrouwenhandel. Vrouwen
uit Zuidamerikaanse landen tre
den in het huwelijk op St. Maar
ten en komen zo Nederland bin
nen, waar zij in de prostitutie te
recht komen. Voorts aandacht
voor een nieuwe zonne-boiler en
een interview met Amon Msane,
leider van het ANC, die in de
Verenigde Staten medewerking
probeerde te krijgen voor de
boycot tegen Zuid-Afrika. (Ne
derland 1, 21.25 uur).
'Zomertijd'
'Zomertijd' is de titel van een
luchtig televisieprogramma dat
Dieuwertje Blok met ingang van
vanavond acht maal zal presente
ren.
De vakantie zal in 'Zomertijd'
in belangrijke mate haar stempel
drukken op het programma,
maar daarnaast is er zeker ook
ruimte voor lichte actualiteiten
en andere niet-gebonden-vakan-
tie-zaken. Zoals bijvoorbeeld
muzikale intermezzo's. In de eer
ste uitzending van vanavond
wordt dat verzorgd door Ruben
Salas, leider van een Salsa-or-
Een scène uit de Britse televisiefilm 'Being normal' (Met als Neder
landse titel 'Groei') met Anna Carteret als Jody (rechts) en Maxine
Todd als Sadie. (fotoANP)
kest, en de groep Pigeon Drop
met een act waarmee ze tijdens
het Festival of Fools veel succes
hadden.
Dieuwertje Blok praat met
mensen die een typisch vakan
tie-beroep uitoefenen. Vanavond
is een verpleegster van de
ANWB te gast. In volgende uit
zendingen komen een wieler
wedstrijd-speaker, een kinderop-
vangster uit Zandvoort, een tou
ringcar-chauffeur, een vogel-
wachter en een Amsterdamse
wallen-gids op bezoek in 'Zomer-
i tijd'.
Vakantie-pechvogels vertellen
over hetgeen hun is overkomen
en krijgen de gelegenheid om in
een spel met een andere gedu
peerde vakantieganger een ple
zierige pleister op de wonde te
rug te verdienen.
In 'Zomertijd' ook aandacht
voor een actueel onderwerp uit
de sport, terwijl in het eerste pro
gramma wordt stilgestaan bij het
nieuwe schooljaar, het onvermij
delijke spijbelen daarbij en het
registreren van spijbelen per
computer (Ned. 1, 20.35 uur).
Omroep Rijnland
Het actualiteitenprogramma
van omroep Rijnland besteedt
o.a. aandacht aan het onder
werp 'nazorg bij ex-psychiatri-
sche patiënten' en de uitbrei
ding van de Bollenstreek/de
bloembollenteelt. (18.00-19.00
uur).
Dieuwertje Blok. (foto anp>
18.30 White horses
19.00 The trial by combat, Engelse
speelfilm. Met: John Mills, Donald
Pleasance, Peter Cushing e.a.
20.30 Designers. Afl.: What price fur
niture?
21.00 Sweat of the sun, tears of the
moon: Bravo, bread and circuses
22.00 Mash, serie. Afl.: For the good
of the outfit
2.25 Play: Drums along Balmoral
Drive, toneelstuk.
23.45 Newsnight, actualiteiten, weer
bericht
00.25 Music at night
DONDERDAG
07.55 Open University
08.20 Einde
10.00 Teletekst
15.30 Royal National Eistefod: Chai
ring the bard
16.30 Teletekst
17.25 Cricket: 2e test match New Zea
land Trent Bridge
Anglia TV
Europa TV
08.45 Sky Trax. Popmuziek
14.15 Skyways
15.05 The Best of a Country Practice
16.00 Sky Trax. Popmuziek
18.15 Connections.
18.45 Nieuws.
19.35 Crossroads.
20.00 Where there's life.
20.30 Coronation Street.
21.00 Des and the best of guests.
Amusementsprogramma met Des
O'Connor.
22.00 The return of Sherlock Holmes:
The Abbey Grange.
23.00 ITN-News at ten.
23.30 Crime Inc.: The mob at work.
00.30 Shalom Chaverim: The doors
are open.
DONDERDAG
7.25 Good morning Britain (TV am).
10.30 Sesamstraat.
11.30 Tekenfilm.
11.35 Glenroe.
12.00 Once upon a time... Man: Gol
den age of the low countries.
12.30 About Britain.
13.00 Fat Tulip's garden.
13.10 Puddle Lane.
13.30 The Sullivans.
14.00 Nieuws en act.
14.30 Hotel: Lost and found.
15.30 Three little words.
16.00 Take the high road.
16.30 Sons and daughters.
17.00 Voor de jeugd: Fat Tulips gar
den/The Moomins/Nature trail.
17.45 Under the same sky: Old Pota
to.
Radio 1 na 18 uur
EO: 18.58 Metterdaad hulpverle
ning. VOO: 19.02 Gewoon even zo
mers - Ierland. 19.30 Zomers allerlei.
21.02 Op tournee in Amerika (1).
22.02 Veraf en dichtbij speciaal.
NOS: Met het oog op morgen
NCRV: 0.02 Late date. 1.02 Roman
ce. 2.02 Nachtexpress. 6.02 In 't
voorbijgaan. 6.07 Non-stop lichte
NCRv"l8.03 Hier en Nu. 18.54 In 't
voorbijgaan. 19.00-07.00 Zie Radio 1
Radio 3 na 18 uur
NOS: 18.04 De Avondspits. VPRO:
19.02 The John Peel Show. 20.02
Radio 4 na 18 uur
NOS: 18.00 Nws. AVRO: 18.02 Het
betere werk: Oude en klassieke mu
ziek. 19.00 Compact Concert. Mo
derne en klass. muz. 20.00 Nws.
20.02 Kasteelconcerten. Vandaag:
Klassieke pianomuz. 22.00 De mooi
ste kleren van de keizer. 23.00 Zeg,
luister 's, hoorspelmagazine
Radio 5 na 18 uur
TROS: 18.10 Tempo Doeloe extra.
18.30 Tempo Doeloe. NOS: 19.00
Programma voor buitenlandse
werknemers. (19.00 Turks. 19.20 Ma
rokkaans. 19.50 Spaans. 20.00
grieks.) FEDUCO: 20.30 Medelan
ders Nederlanders. NOS: 21.00
NOS-Cultuur
DONDERDAG
Radio 1 voor 18 uur
NOS: Elk heel uur nws. AVRO:
07.03 Auto in? AVRO aan! (7.13
Jeugdradiojournaal. 7.32 AVRO's
Radiojournaal. 08.25 Financ. nws.)
9.02 Sport. 09.05 Arbeidsvitaminen.
(9.50-10.00 Snotneus Ahoy) 12.05 De
burgemeester is jarig. NOS: 12.56
Mededelingen voor land- en tuin
bouw. AVRO: 13.08 Middageditie
AVRO's Radiojournaal. 14.05 Top
pers van toen. 15.05 Muziek met Me-
ta op Radio 1. KRO: 16.05 In plaats
van. 17.08 Echo-magazine. (17.45
Kerk en samenleving)
Radio 2 voor 18 uur
NCRV: 07.03 Het levende woord.
07.10 Vandaag—donderdag. 08.03
Hier en Nu. 8.54 Ontmoeting. 9.03
Plein Publiek. 10.03 Denk je nog
aan die tijd? 10.30 Kletsmajoor.
10.40 Het blijft Hollands. 11.30 De
groeten thuis. 12.40 Middagpauze-
dienst. 13.03 Hier en Nu. 13.20 The
Best of Globaal. 16.03 Studio 55.
VOO: 17.03 Hollandse hits
Radio 3 voor 18 uur
TROS: 07.03 De Havermoutshow.
09.03 De Hugo van Gelderen Show.
11.03 De Europarade. 12.03 50 Pop
of een envelop. 14.03 De Polderpop-
parade. Inclusief de Tip 20.15.03 De
TROS presenteert de nationale hit
parade
Radio 4 voor 18 uur
VOO: 08.00 Nws. 08.02 Veronica's
Meesterwerken op CD. 11.00 Mu
ziek voor miljoenen. NOS: 13.00
Nws. 13.02 Nederland Muziekland
Klassiek. EO: 14.00 Metronomium.
VPRO: 16.00 Het Portret: De Mu-
ziekfanaten
tief. 09.25 Waterstanden. RVU: I
Leergeld. KRO: 10.00 M/V Special.
10.30 De Zonnebloem. 11.00 Vijftig
plus. 12.00 Nws. 12.05 Sporen in het
achterland. 12.30 De Derde wereld.
13.00 Nws. 13.10 Kruispunt. 13.30
Boekenwijsheid. 13.43 Thuis en in
de synagoge. 14.00 Zin in muziek
educatief. 15.00 Glas in lood. NOS:
16.00 Zo kan het ook. 16.30 Een le
ven lang. 17.00 Nederlanders in de
Prehistoerie. 17.30 Hobbyscoop.
OVERHEIDSVOORLICHTING:
17.46 Uitzending voor de landbouw.
NOS: 17.56 Mededelingen en
18.05 Europa Count Down. Popmu
ziek
18.45 Weerbericht
18.50 Spectrum: The news in review
19.20 Weerbericht, World Watch en
programma-overzicht
19.30 Drama: The Hand
1982 and Boxing
22.35 World Watch, weerbericht, pro-
granfima-overzicht voor morgen
17.30 Weerbericht en programma-
overzicht
17.35 Kinderprogramma: met o.a. Tik
Tak and Gigi
Het programma van Music Box
wordt üitgezonden als TV5 niet in
de lucht is.
18.00 Les cles du regard, cultureel
magazine.
18.30 Les conteurs Valaisans. Eerste
deel van een serie over getuigenis
sen van een recent verleden.
19.00 5 Ans déja amusement met
Andrée Simon.
20.40 Les cles du regard, cultureel
magazine waarin aandacht voor de
betekenis van dieren in de kunst.
21.30 Les conteurs valaisans, tweede
deel van een achtdelige serie.
22.06-22.30 Nieuws.
De Italiaanse cypres of cipres is af
komstig uit het geslacht Cupressus.
De Grote Winkler Prins spreekt van
een 'smalle, spits toelopende, zuilvor
mige boom'. De cipresfamilie bestaat
uit 15 geslachten en circa140 soorten.
Het klinkt een beetje als een mafiafa-
milie, maar dat komt misschien door
de Italiaanse tak, die ik nu even af
zonder van de rest van de cipresfami
lie, die zich in haar totaliteit ver
spreid heeft over Noord-Amerika, Au
stralië en Oost-Azië, en waarvan de
helft van de geslackten het noordelijk
halfrond, en de andere helft het
zuidelijk halfrond bewoont.
De Italiaanse cipres wordt echter
beschouwd als de 'klassieke cipres'
uit de oudheid, toen hij ook als zinne
beeld van de rouw, als 'treurboom',
dienst ging doen. In Leonardo da
Vinci's 'De verkondiging' of'De bood
schap aan Maria' staan een paar ci
pressen op de achtergrond te bewij
zen dat de cipres er 500 jaar geleden
in Toscane ook al was, wat natuur
lijk niet zo'n verbazing hoeft te wek
ken (cipressen kunnen zo'n 1000 jaar
oud worden, ook op de wandschilde
ringen in Pompeji werden ze al aan
getroffen), althans minder verbazing
dan de veronderstelling dat de cipres,
die zozeer het landschapsbeeld van
Toscane bepaalt, over 500 jaar wel
eens verdwenen zou kunnen zijn.
De vlambomen (zoals ik ze ge
noemd zag, mij deden ze meer denken
aan de haren van een penseel) blijken
namelijk met uitroeiing bedreigd te
worden door een zwam. Vorige win
ter zijn door de ongewoon strenge
vorst in Toscane al veel olijfbomen
doodgevroren, maar dat was een in
cidentele ramp, en niet zo'n sluipende
en onstuitbare ziekte als waaraan de
cipressen nu kapot gaan. Wij hadden
in juli een huisje gehuurd in de buurt
van het dorpje Vagliaglia in de
Chianti Classico-streek op het terrein
van een wijnfattoria, elf kilometer
van Siena, waar het heuvelachtige
landschap beheerst wordt door de ge
militariseerde wijnbouw (de wijn
ranken zijn zo in rijen in de brokkeli
ge grond geplaatst dat de giftraktor
met bordeauxse pap er net tussen
door kan) en verlucht wordt door de
cipressen, die dikwijls aaneengerijd
staan langs lange oprijlanen die
naar het hoofdgebouw van zo'n wijn
boerderij voeren.
Wat ons al snel opviel was, dat veel
cipressen geheel dor, kaal en mors
dood waren, vaak tussen twee nog
volle, donkergroene collega's in. La
ter lazen we in een speciale aan Tos
cane gewijde uitgave van het Duitse
tijdschrift Merian over 'Der Tod der
Zypresse' door Monika von Zitzewitz,
en begrepen toen dat het om een om
vangrijke natuurramp gaat, de 'ci-
pressenkanker', waar al een derde
van de rond 12 miljoen cipressen in
Toscane aan ten offer zijn gevallen.
De dooddoener is een parasiet-
zwam, Coryneum cardinaie, waar
van vermoed wordt dat hij tegen het
einde van de Tweede Wereldoorlog
via Amerikaanse munitiekisten die
van ziek cipressenhout gemaakt wa
ren, Italië is binnengekomen. Ik heb
trouwens nooit wat in die Tweede We
reldoorlog gezien! Het cipressenhout
is op zichzelf deugdelijk genoeg, als
het maar gezond is. De beste reclame
werd er indertijd voor gemaakt door
Noach, want hij moet cipressenhout
voor zijn ark hebben gebruikt, en tot
op de dag van vandaag is het in Tos
cane de gewoonte de bruidskisten
van cipressenhout te vervaardigen,
omdat de geur van het hout de hout
wormen zou afschrikken.
De wetenschap weet intussen nog
steeds niet precies om wat voor zwam
het gaat, en heeft ook nog geen bestrij
dingsmiddel kunnen vinden. De ci
pres reageert op de parasiet met een
verhoogde harsproduktie en droogt
op den duur uit, te beginnen aan de
top. De zwam wordt meestal overge
bracht door een bastkever, roepnaam
Phloesinus aubei, een beestje van een
halve centimeter lang dat zijn eitjes
in de aangetaste cipresseschors legt,
waarna de jonge kevertjes te gelege
ner tijd uitvliegen met de sporen van
de parasiet op hun lijfjes om een
eindje verderop hijgend neer te strij
ken op een nog gezonde cipres. Alle
maal zonder erg dus, je kunt het ze
niet eens kwalijk nemen, maar de el
lende is er niet minder groot om.
Het enige bestrijdingsmiddel dat
de vindingrijke mens tot nu toe heeft
kunnen bedenken is: omhakken en de
brand erin! Intussen zoekt men
koortsachtig naar nieuwe soorten die
immuun zijn voor de zwam, zodat uit
de zaden daarvan weer nieuwe ci
pressen kunnen opgroeien en het Tos-
caanse landschap (met de rivier de
Arno en de steden Florence, Siena, Pi-
sa, Livorno, Carrara en Pistoia, om u
een idee te geven) zijn eigen karakter,
inclusief de kaarsrechte cipressen, zal
kunnen blijven behouden. Als nu al
eenderde van de Toscaanse cipressen
naar de barrebiesjes is (in de streek
waar wij zaten leek dat percentage
overigens wat lager te liggen), moet
inderdaad gevreesd worden dat de
dood met eenparig versnelde bewe
ging van de rest van het cipressenbe-
stand bezit zal nemen.
De internationale natuurmonu-
mentenzorg zal dan moeten insprin
gen zoals dat ook gebeurd is toen Ve
netië nog met de ondergang werd be
dreigd, en zal voor geld en middelen
moeten zorgen om in de Toscaanse in
dustriegebieden (Livorno, Carrara)
fabrieken op te richten waar met
kunstzin en kunstmiddelen miljoenen
plastic cipressen van elke gewenste
grootte worden vervaardigd die de
plaats van de afgestorven cipressen
kunnen innemen en de gemotoriseer
de toerist de oude vertrouwde schoon
heidsbeleving kunnen geven die Eras
mus al in 1506-1509 onderging toen
hij te paard door Italië reisde...
