fy Grote hoeveelheid Vallende sterren' blijkt in aantocht New York gaat crack te lijf .y Achtergrond Reagan: onderzoek naar druggebruik ambtenaren Bisschoppen Indonesië niet tegen 9middelen WOENSDAG 6 AUGUSTUS 1988 PAGINA 13 Reportage Wie 's nachts rond 11,12 of 13 augustus, bij heldere hemel, omhoog kijkt loopt grote kans een 'vallende ster' te zien. De aarde doorkruist dan de hoofdmacht van een uitgestrekte zwerm deeltjes die daar ooit door een komeet zijn achtergelaten. Het is een mooie late zomeravond medio augustus, uitnodigend genoeg voor een wandelingetje. Het westen gloort nog enigszins na van de zonnegloed en aan de inmiddels donker geworden rest van de hemelkoepel pinkelt reeds een respectabel aantal sterren. Plotseling maakt zich uit de sterrenheir een lichtje los, wordt snel helderder terwijl het met duizelingwekkende snelheid langs de hemel schiet. Min der dan een seconde later is het weer verdwenen. "Ik mag een wens doen", denken de meeste mensen die zoiets zien, "'k heb immers een vallende ster gezien". 'Vallende ster' is een benaming die is overgebleven uit de tijd, enkele honderden jaren geleden, dat men nog dacht inderdaad met sterren van doen te hebben. Het heeft een hele tijd geduurd voordat men op het idee kwam dat het wel eens wat anders zou kunnen zijn dan 'sterren die val len' en kennelijk heeft niemand er voor die tijd ooit bij stilge staan waarom de sterrenhemel, waaruit geregeld toch de nodige sterren naar beneden vielen, nooit 'leeg' raakte. Goed, geen sterren dus, maar wat dan wel? door Ben Apeldoorn Aan het eind van de 18e eeuw waren het twee Duitse studenten die de oplossing van het pro bleem wat dichterbij Wachten. Door vallende sterren vanuit twee verschillende plaatsen op aarde te gaan waarnemen kwa men zij er achter dat het ver schijnsel zich voordeed op een hoogte van gemiddeld 90 kilome ter boven het aardoppervlak en dat de snelheid van die dingen tientallen kilometers per secon de moest bedragen. De link was gauw gelegd: de snelheid van vallende sterren is zo groot dat ze door de wrijving met de lucht eenvoudigweg verdampen en dat licht dat daarbij vrijkomt kunnen we vanaf het aardopper vlak duidelijk zien. Het waren, zo vond men, ook geen sterren (ge lukkig niet) maar minuscule steentjes, vele nauwelijks groter dan zandkorrels. In plaats van vallende sterren spreken we se dert die tijd maar liever van me teoren. Maar waar komt al dat stof en gruis vandaan? Het duurde tot het midden van de vorige eeuw voordat men daar een afdoend antwoord op kon geven en dat kwam eigenlijk min of meer door een even schitte rend als angstaanjagend natuur verschijnsel dat begon in de avonduren van 13 november 1833. Het was toen mooi helder herfstweer en juist toen de mees te mensen zich opmaakten om de bedsteden te beklimmen, barstte er buiten een 'sterrenre gen' los die in de geschiedenis zijn weerga niet kende. Waar- men ook keek, overal was de he mel vol van zwakke en heldere meteoren, waarvan sommige duidelyke schaduwen wierpen. Het verschijnsel had nog het meeste weg van een zware sneeuwbui tijdens windstil weer en duurde bijna de gehele nacht. Er moeten miljoenen en nog eens miljoenen meteoren in die ene nacht zijn verschenen. Het overweldigende schouwspel ver oorzaakte met name op het plat teland grote paniek, overal be gonnen kerkklokken te luiden en bijna iedereen was ervan overtuigd dat de dag des oor deels onherroepelijk was aange broken. Maar de naderende och tendschemering maakte aan die bange vermoedens een even abrupt einde als aan de sterren regen en toen de zon, net als al tijd, gewoon weer opkwam, haal de iedereen opgelucht adem. Serieuze onderzoekers hadden tijdens de urenlange stortvloed van meteoren nog de tegenwoor digheid van geest gehad om iets heel merkwaardigs op te mer ken: de ontelbare meteoren le ken allemaal uit één punt aan de hemel te komen en dat punt deed mee aan de zogeheten 'da gelijkse beweging'. Dat wil zeg gen, het volgde de beweging van de sterrenhemel dat een gevolg is van de draaiing van de aarde om haar as. Dit kon niets anders betekenen dan dat de meteoren allemaal langs evenwijdige ba nen vanuit de ruimte de damp kring binnenkwamen. Dat 'uit stralingspunt' gaf alleen maar de schijnbare richting aan van waar uit de meteoren op de aarde af kwamen; schijnbaar want de aar de zelf heeft natuurlijk ook een snelheid en een zekere richting. Wie tijdens windstil weer door een sneeuwbui fietst met dezelf de snelheid als waarmee de vlok ken naar beneden komen, ziet de vlokken onder een hoek van 45 graden op zich toekomen. En- ...die vlokken lijken tijdens het fietsen inderdaad uit één punt te komen, een punt op enige af stand vooruit en onder een hoek van 45 graden omhoog. 'Sneeuwbui' Geprojecteerd aan de sterren hemel leken de meteoren daar om allemaal uit één punt te ko men. Men berekende dat de roemruchte meteorenzwerm van 1833 elke 33 jaar een langgerekte ellipsbaan in het zonnestelsel doorloopt. Men voorspelde daar uit dat in november 1866 (33 jaar later dus) weer een 'sterrenregen' zou optreden. En dat kwam prachtig uit; weer een echte 'sneeuwbui', alleen wat minder intensief en ook wat korter du rend dan die in 1833. Rond dat laatste jaar, 1866, deed de Italiaanse onderzoeker Schiaparelli (die vooral bekend heid kreeg met zijn i 1 t' 'S y/ 9 Een tekening van de intense meteorenregen op 13 november 1833 waarop de ontsteltenis van de mensen is uitgebeeld (foto gpd> Een foto van een meteorenregen op 17 november 1966 boven Ameri ka. Hoewel de echte 'bui' slechts een half uur duurde, vielen er tij dens het maximum zo'n 2500 per minuut (foto gpd> gen aan de planeet Mars) een be langrijke ontdekking. Hij vond dat een meteorenzwerm die elk jaar op 11 en 12 augustus het meest actief is (zij het vele malen minder sterk als die andere zwerm in 1833 en 1866) precies dezelfde baan in het zonnestelsel doorliep als een komeet die in 1862 was gezien! Dat kon toch geen toeval zijn: de meteoren zwerm en de komeet moesten nauw verwant zijn. Sterker nog: de meteorenzwerm was afkom stig van de komeet, of liever ge zegd: uit de komeet. De theorie luidde dat kometen, de 'stofbalen' van ons zonnestel sel, bij elke zwaai om de zon gro te hoeveelheden materie verlie zen die zich successievelijk langs de baan verspreiden. En sedert de passage van de Giotto-robot langs de kern van de komeet van Halley, tijdens het eerste uur van 14 maart 1986 (Nederlandse tijd), weten we echt zeker dat dat een juiste theorie is; weten we echt zeker dat de oeroude mate rieklompen, die kometen zijn, in de buurt van de zon zeer kwistig met materie rondstrooien langs hun soms onvoorstelbaar grote, tot honderdduizenden of zelfs miljoenen jaren durende, banen. Snijdt de aarde nu 'toevallig' zo'n baan dan veegt ze die stof deeltjes op en die komen dan met snelheden zo tussen 15 en 60 kilometer per seconde in onze dampkring terecht en het licht- proces dat daardoor wordt ver oorzaakt ('verbranden' is bij dit soort verschijnselen eigenlijk niet een juiste benaming) kun nen we vanaf het aardoppervlak zien als meteoren. En er zijn heel wat stofbanen die de aarde 'toe vallig' snijdt en de allerbekend ste daarvan doorkruisen we met onze planeet rond 12 augustus. Er treedt geen imposante ster renregen op zoals in 1833,1866 of 1966, geen duizenden meteoren per minuut. Gemiddeld één per minuut kan een waarnemer in de nachten 11/12 en 12/13 augustus zien verschijnen. Hoewel... een voorspelling aan meteoorzwer men is eigenlijk even riskant als een weersvoorspelling. Strikt ge nomen kunnen we geen ver wachting uitspreken voor wat er aan meteoren in de komende nachten 11/12 en 12/13 augustus is te zien. Want toen die komeet in 1862 aan de hemel verscheen (die komeet waar de augustus- meteoren uit zijn ontstaan) bere kende men een terugkeer na 120 jaar, dus in 1982. Maar de komeet is nog steeds niet gezien; de verwachting be staat dat de activiteit van de au- gustusmeteoren sterk zal toene men als de komeet in de nabij heid is. Dus dat er in de nachten 11/12 en 12/13 augustus meteoren zijn te zien (bij onbewolkte he mel tenminste) staat wel vast, al leen hoeveel meer dan 60 per uur er zullen zijn te zien staat niet vast. Twee- of driehonderd per uur zou ook best tot de mogelijk heden behoren als de komeet (ongezien) in de 'buurt' is geko- Hoe het ook zij, na de 13e au gustus weten we meer. Overi gens markeren beide genoemde nachten niet de gehele zwerm maar alleen het belangrijkste, dichtstbevolkte, gedeelte ervan. De aarde heeft niet minder dan vijf weken nodig om de gehele zwerm der augustusmeteoren te doorkruisen en als we dan be denken dat de snelheid van de aarde in haar baan zo'n 30 kilo meter per seconde is, krijgen we een idee van de enorme uitge strektheid van zo'n meteoren- Platteland Wie de augustusmeteoren wil waarnemen kan het beste een plekje op het platteland uitzoe ken; in de lichtzee van een grote stad zijn alleen de helderste me teoren te zien en die komen na tuurlijk minder vaak voor dan de zwakke exemplaren die in stads licht 'verdrinken'. Iemand die een uurtje oplettend waarneemt, zal al gauw in de gaten krijgen dat de augustusmeteoren een punt aan de oostelijke hemel lij ken te ontvluchten. Dat klopt, dat punt ligt 'in' het sterrenbeeld Perseus, een groepje onbedui dende sterretjes dat onder een vrij duidelijk zichtbaar W-vor- mig sterrenbeeld (Cassiopeia) ligt. De augustusmeteoren worden daarom ook Perseiden genoemd. De echt heldere meteoren zijn nog wel het mooist om te zien, die worden dan ook veroorzaakt door wat grotere brokjes. Ie mand die precies de tijd van ver schijnen van zo'n hele heldere weet vast te leggen, verricht een waardevolle waarneming. In Nederland houden onge veer honderd amateurs zich be zig met het waarnemen en foto graferen van meteoren en zij zien dergelijke waarnemingen van heldere meteoren dan ook met belangstelling tegemoet. Iemand die zo'n heldere gezien heeft kan een briefje sturen naar Bureau Stichting 'De Koepel', Nachtegaalstraat 82bis 3581 AN in Utrecht. Dit is een overkoepe lende organisatie van amateur- sterrenkundigen die de binnen komende meldingen van heldere meteoren doorsturen naar de mensen die er iets mee kunnen doen. NEW YORK - In het jargon van de politiek en de schandaalpers heet het de oorlog tegen de crack. Maar een politieman die zich bezighoudt met de bestrijding van de handel in deze uiterst verslavende vorm van cocaïne, zal die term niet in de mond nemen. 'Ik hoor een heleboel gepraat over een oorlog, maar ik weet niet wat daar mee wordt bedoeld,' zegt plaatsvervangend inspecteur Mar tin O'Boyle,, hoofd van de 'Crack eenheid 101'. 'In een oorlog weetje wie de vijand is en waar je hem kunt vinden... Hy draagt een ander uniform.' Hoewel de voornaamste vijand bekend is - de handelaar die open lijk crack verkoopt op duizend ver schillende straathoeken - wordt O'Boyle's werk bemoeilijkt door het onvermogen van de Ameri kaanse regering om de stroom van verdovende middelen die het land binnenkomt een halt toé te roepen. Voorts is er de roep om crack van gebruikers, variërend van verwaar loosde junkies tot tieners uit de voorsteden en gebruikers uit de betere kringen. En dan klinkt nog de ongeduldige eis van het publiek om snelle actie tegen de drug. Nadat een groep zwarte politici en religieuze leiders verschillende plaatsen van drughandel bevrijdde door er enkele uren de wacht te houden, vroeg humorist Dick Gre gory aan de ordebewaarders: 'Als een handjevol ongewapende zwar ten in staat is om een hoek drug vrij te maken, waarom kunnen jul lie het dan niet?' De politie heeft echter al laten zien dat er met schoonveegacties iets te bereiken is, zoals de actie in Manhattan's Lower East Side. Teams van agenten in burger en in uniform voerden daar massale ar restaties uit op handelaren en klan ten in een poging om een zich uit breidende vrije marktplaats voor drugs de kop in te drukken. Verplaatsen Hoewel dergelijke methoden doorgaans zeer direct resultaat boeken, is een groot aantal agenten vereist om de toestand te handha ven en om te voorkomen dat de ar restanten het probleem na hun vrijlating verplaatsen. 'Schoon veegacties maken de gemeenschap twee dagen gelukkig. Daarna is het probleem al weer terug,' verklaart O'Boyle. Om die reden heeft politie-com- missaris Benjamin Ward twee maanden geleden de oprichting van de stedelijke 101-crack-een- heid aangekondigd. De eenheid wordt zo genoemd vanwege het aantal leden (100) plus de 49-jarige O'Boyle, die de helft van zijn leven bij de politie werkt en de helft van zijn loopbaan heeft doorgebracht bij narcotica-brigades. Vorige week maakte Ward bekend dat binnenkort nog eens 100 agenten aan de eenheid worden toege voegd. De speciale eenheid heeft de op dracht om zware aanklachten in te dienen tegen degenen die crack verkopen, om informanten te zoe ken en om huiszoekingen te doen. Gewapend met plattegronden van flatgebouwen, stormrammen, ge weren en vrije huiszoekings-beve- len, heeft 101 nu acht crack-fa briekjes en 21 verkooppunten overvallen. Daarbij is 560 gram door Rick Hampson/AP crack in beslag genomen en zijn meer dan zeshonderd arrestaties verricht. Maar de kracht van de eenheid blijft een twijfelachtige zaak in een stad waar de rechtbank zo overbe zet is dat hy eigenlijk zijn taak niet kan doen; waar de officier voor drugszaken verklaart dat de politie meer aanhoudingen verricht dan j hij kan verwerken en waar slechts 1 acht procent van de wegens drugs- delicten veroordeelde mensen meer dan één nacht in de gevange- nis doorbrengt. Trouwens, acht producenten en i 560 gram crack lijken een nietig re- sultaat in een stad waarvan de fe derale narcotica-dienst beweert dat er duizenden kilo's crack per jaar worden vervaardigd. Tot nu toe heeft de 101-eenheid vooral zijn dienst bewezen in het demonstre ren van de omvang van het drug probleem in New York. Winst Aan de muur van O'Boyle's kan toor hangen kleurenfoto's van een typische crack-makerij: een dood gewone keuken met alle gereed schappen die nodig zyn om crack - te maken: een gaspit, een pan en een elektrische molen. 'Die molen heb je niet echt nodig,' merkt1 O'Boyle op. 'Sommige mensen doen het gewoon met een mes.' De economie van de crack is een voudig: de handelaar koopt voor 3600 gulden cocaïne-poeder (onge veer 28 gram). Hij verandert de co- ke in cracks, brokjes die verpakt 1 worden in ongeveer 450 kleine cap- sules. Deze worden verkocht voor ongeveer 25 gulden per stuk: netto winst ruim zevenduizend gulden. Het simpele procédé en de snelle winst maken de crack-handel voor veel mensen aantrekkelijk. Tot die mensen behoren verschillende Co lombiaanse misdaadfamilies die volgens de autoriteiten de meeste cocaïne importeren. Maar daartoe behoren ook de 71-jarige man die is opgepakt terwijl hij bezig was met de vervaardiging van cracks in een appartement naast een school in de Bronx en het grote aantal jeugdi gen dat wordt betaald om op' de uitkijk te staan, klanten te werven en gebruikte capsules in te leveren. WASHINGTON (UPI) - President Reagan, die volgende week een lande- s lijke campagne tegen drugsgebruik zal lanceren, heeft in een interview 1 met het weekblad Newsweek gezegd dat hij is voor drugsonderzoek van rijksambtenaren op gevoelige en met de veiligheid samenhangende pos- ten en een vrijwillig onderzoek van anderen. De president is voor het onderzoek van functionarissen aan de top, te beginnen bij het kabinet, als voorbeeld voor leidende figuren in het be- drijfsleven. Reagan zei voorts tegen het nieuwsmagazine dat hij is voor "strenger s straffen" voor handelaren in drugs en niet voor straf maar behandeling - voor gebruikers. President Reagan, die is geïnspireerd door het drugsbestrijdingswerk van zijn vrouw Nancy, zei dat drugs beschouwd worden als het hoofdpro bleem van de Verenigde Staten en dat de natie eindelijk besefte dat een landelijke campagne nodig was en niet alleen van de regering. De president besprak ook het drugsprobleem in de film- en muziekin dustrie. In zijn filmdagen, zei hy, waren drugs in Hollywood nog geen probleem. Maar nu zijn er films waarin het drugsgebruik wordt voorge- - steld als aantrekkelijk en leuk, niet gevaarlijk en triest. Hoewel de rooms-katholieke bisschoppen van Indonesië aan natuurlijke gezinsplanning de voorkeur geven, zijn zij niet te gen kunstmatige voorbehoed middelen, gezien het geboorte cijfer van 2,4 op een bevolking van 165 mihoen mensen. Wel ver klaren zij zich uitdrukkelijk te gen sterilisatie en abortus. Dat schrijft de leider van de publiciteitsafdeling van de Indo nesische bisschoppenconferen tie, John Riberu, in een uiteen zetting over de houding die deze kerk inneemt tegenover actuele zaken. Volgens Riberu is het ver schijnsel 'confrontatie' in Indo nesië niet populair, zodat de 'be vrijdingstheologie' met haar aan scherping van tegenstellingen er geen aanhang vindt. Ze past ge woon niet in de cultuur van het land. De kerk van Rome is er dan ook veel meer op uit, bij leiding gevenden verantwoordelijkheid aan te kweken. "Daarvan ver wacht zij impulsen voor vernieu wing en verandering". De Rooms-Katholieke Kerk telt in Indonesië op het ogenblik rond 5 miljoen leden. Er is een groei van ongeveer 4,5 procent per jaar. Het aantal roepingen van geestelijken en leken is daar voor te weinig. Officieel staat de islam op 90 procent van de bevolking, maar dat moet, volgens de Nederland se jezuiet Henry Suasso in dit overzicht, 80 zyn. De protestan ten alleen al komen op 12 mil joen, waarmee Indonesië het land is met de meeste protestan ten van heel Azië. En dan zijn er nog de boeddhisten, hindoes en animisten. Ortega wil praten. De Nica raguaanse president Daniel Orte ga wil met het Vaticaan het ge sprek openen over de gespannen verhouding tussen kerk en staat in zyn land. In een toespraak voor een or ganisatie in Chicago die de men senrechten propageert zei Orte ga, dat in Nicaragua geen sprake is van kerkvervolging. Hy is ten volle bereid, het gesprek met de Nicaraguaanse bisschoppen voort te zetten. De afgelopen weken is de spanning tussen kerk en staat verder toegenomen door verban ning van een bisschop en de woordvoerder van de bisschop pen. Migranten Kardinaal Simonis vraagt in een brief aan alle parochies van Nederland aandacht voor de mi granten. "De laatste 25 jaar zyn wy onze samenleving gaan delen met vreemdelingen, met landgenoten die uit een andere cultuur ko men. Daadwerkelijke aandacht voor hun situatie binnen de Ne derlandse samenleving is gebo den". De problemen zijn, naar Si monis' overtuiging, beslist niet minder geworden sinds de bis schoppelijke brief van 1977 ter gelegenheid van de 'dag van de vreemdeling'. Simonis schreef zijn brief naar aanleiding van de 'migranten- zondag' op 28 september aan staande. In het Hongaars. De Nieuwe Katechismus, die in 1966 in op dracht van de Nederlandse bis schoppen werd uitgegeven, ver schijnt nu ook in een Hongaarse vertaling. In deze editie - in We nen uitgegeven en in Joegoslavië gedrukt - is rekening gehouden met opmerkingen van de congre gatie voor de geloofsleer in Ro- Pax Christi en Afghanistan. De rooms-katholieke vredesbe weging 'Pax Christi' wil demon straties organiseren tegen de Sowjet-Unie om dit land te be wegen al zyn troepen uit Afgha nistan terug te trekken. En de Nederlandse vredesbeweging moet via het Sowjet-vredesbe- raad proberen, ook een delegatie naar Kaboel, hoofdstad van Af ghanistan, te zenden. Die zou vooral moeten pleiten voor toela ting van het Rode Kruis tot ge vangen opstandelingen. Pax Christi-secretaris Jan ter Laak deelde dat gisteren mee op een persconferentie in Den Haag. 's Morgens was hij terug gekomen uit Pakistan, waar hy onder anderen met leiders van het Afghaanse verzet had gespro ken. Ter Laak wil meer druk van de Westeuropese regeringen op de Sowjet-Unie. Hij meent, dat Gor- batsjov met zijn laatste voorstel om een klein deel van de troepen uit Afghanistan terug te trekken zich gevoelig heeft getoond voor de publieke opinie in het Westen. Pax Christi gaat nauwe contac ten onderho.uden met bepaalde groepen van Afghanen in Pakis tan die beginnen in te zien, dat naast militaire strijd ook politie ke druk noodzakelijk is. Volgens Ter Laak weten we in Nederland 'geen fluit' van de toe stand in Afghanistan. "Dat geldt ook voor de Nederlandse rege ring". Vredesweek De landelijke opening van de Vredesweek van het Interkerke lijk Vredesberaad zal dit jaar zijn in Stadskanaal op zaterdag 20 september. Thema van de Vre desweek is: 'Ontspanning is on deelbaar'. "Een IKV dat zich met de Oost-West-vragen gaat bezighou den vind ik pas echt interessant worden", zegt secretaris-gene raal dr. R. J. Mooi van de Her vormde Kerk in een vraagge sprek met het IKV-kerablad. En secretaris-generaal dr. H. A. van Munster van de Rooms-Katholie ke Kerk: "Het thema 'ontspan ning is ondeelbaar' spreekt mij erg aan. De opheffing van de tweedeling in Europa zie ik als een geweldige bijdrage aan de vrede in de wereld, al moet er nog van alles voor gebeuren: veel meer contacten, toenadering, al-, les stap voor stap". Ook in de kerken zou er veel betere informatie over en com municatie met Oost-Europa moeten komen, zegt Van Mun ster. "Dat gebrek is niet alleen te wijten aan de geslotenheid van Oost. In het Westen hebben we altijd met onze rug naar het Oos ten gestaan. We zijn niet echt geïnteresseerd en weten er veel te weinig van af'. Er Intrede. De baptistenge meente in Leiden krijgt binnen kort weer een predikant. Op 31 augustus hoopt ds. A. H. Agte- reek hier intrede te doen. De dienst begint om 4 uur en wordt gehouden din de lutherse kerk aan de Hooglandse Kerkgracht. - Op zondag 24 augustus om 3 uur zal ds. F. H. Fockema And- reae worden bevestigd tot voor ganger van de Nederlandse Pro testantenbond in Wassenaar. Be vestiger is zijn voorganger, ds. D. A. Werner. Postzegel. Volgend jaar fe bruari zal een bijzondere postze gel worden uitgegeven ter gele genheid van het 100-jarig be staan van het Leger des Heils in Nederland. De postzegel krijgt een waarde 75 cent. Gelijktijdig komt er een postzegel uit naar aanleiding van het door de Ver enigde Naties uitgeroepen 'Jaar van de daklozen'. Die krijgt een waarde van 65 cent.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 13