'Hartekreet' uit de Sowjet-Unie
m
Ambassadegebouw
Marokko bestormd
Kabinetscrisis Italië voorbij
Protest tegen top Peres-Hassan
Syrië staakt
luchtverkeer
met Marokko
Herbouw van
synagoge in
Oost-Berlijn
Castro pleit
voor grotere
persvrijheid
Bizarre publiciteitsgolf over pleidooi voor hervormingen
Kremlin radicals seek reform
rSir?!
-
ZATERDAG 26 JULI 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
BEIROET (AP) - Libanese sji'itische demonstranten hebben gisteren de Marokkaanse
ambassade in Beiroet bestormd. De demonstranten klommen over de muren en staken
portretten van koning Hassan II in brand, uit protest tegen diens ontmoeting met de
Israëlische premier Peres.
De politie zei dat de ongeveer 2.000
demonstranten aanhangers waren
van de Hezbollah, de Partij van
God, een militante pro-Iraanse or
ganisatie. De bestorming van de
ambassade was het hoogtepunt
van een demonstratie in West-Bei-
roet die een uur duurde. De de
monstranten drongen het vier ver
diepingen hoge gebouw binnen,
vernietigden diplomatieke stuk
ken, gooiden meubilair uit het
raam en staken de ambassade in
brand, aldus de politie.
De politiemannen die het ge
bouw bewaakten waren verre in de
DAMASCUS (DPA) - Syrië heeft
gisteren de luchtverbinding met
Marokko opgeheven. De stap van
de Syrische autoriteiten is een
reactie op de recente ontmoeting
van de Israëlische premier Peres
met koning Hassan II van Marok
ko.
In diplomatieke kringen in Da
mascus werd vernomen dat de
luchtvaartmaatschappij Royal Air
Maroc niet meer in de Syrische
hoofdstad mag landen, terwijl
Arab Airlines (Syrië) zijn wekelijk
se vlucht op Rabat staakt. Syrië
heeft maandag, onmiddellijk na
het bekend worden van de reis van
Peres naar Hassan, al de diploma
tieke betrekkingen met Marokko
verbroken.
minderheid en konden niets tegen
de bestorming ondernemen.
De politie zei dat in het kantoor
van ambassadeur Abdul-Karim
Bennani en andere ruimtes in het
gebouw brand werd gesticht. De
brandhaarden konden echter snel
worden gedoofd door de brand-
De demonstranten werden aan
gevoerd door sjeik Ibrahim al-
Amin, de leider van Hezbollah in
West-Beiroet. Er waren verschil
lende vrouwen bij die allen ge
kleed waren in zwarte chadors.
Een half uur voor de demon
stranten bij het gebouw arriveer
den, werd de Marokkaanse vlag
voor het gebouw gestreken en op
gevouwen, waarna de zes mede-
werkërs in het gebouw in stilte ver
trokken, aldus de politie. 'Zij moe
ten hebben verwacht wat er ging
komen,' zei een politieman ter
plaatse. Hij zei dat niemand bij de
bestorming gewond was geraakt.
De aanval op de Marokkaanse
ambassade werd uitgevoerd op de
dag dat in heel Libanon werd ge
staakt uit protest tegen de ontmoe
ting van Hassan met Peres.
Een Libanese krant maakte gis
teren melding van 'hoogtepunten'
van het onderhoud tussen de Ma
rokkaanse koning en de Israëli
sche premier. De krant As-Safir
meldde dat zijn correspondent in
Cairo op de hoogte was gebracht,
nadat Hassan telefonisch verslag
had uitgebracht aan president
Moebarak.
De Marokkaanse koning zou
hebben verteld dat hij minder van
Peres had gehoord dan hy had ver
wacht. De Israëlische premier zou
echter wel hebben beloofd delen
van het plan van Fez ernstig te
overwegen. 'Over alles kan worden
onderhandeld, zolang de veiligheid
van Israël niet in het geding komt,'
zou Peres hebben gezegd. Peres
zou wel hebben vastgehouden aan
zyn weigering te praten met 'de
groep terroristen' van de PLO. Ook
zou Peres hebben beloofd een
commissie samen te stellen om de
situatie rond de bezette gebieden
te bestuderen. De commissie zou
verslag moeten uitbrengen over
het strategisch belang van alle de
len van de bezette gebieden, om
vast te stellen welke delen zouden
kunnen worden teruggegeven.
Peres zou ook hebben voorge
steld de Palestij nen in bezet gebied
vertegenwoordigers te laten kiezen
om hun belangen binnen de Israë
lische staat te behartigen. De ara
bieren op de Westoever en de Ga-
zastrook zouden dan voor een pe
riode van vijf jaar autonomie krij
gen en vervolgens zelfbeschik
kingsrecht. Zy zouden dan kunnen
kiezen autonoom te blijven binnen
Israël, of een federatie aan te gaan
met Jordanië (de Westoever) en
Egypte (Gaza).
'Maar ongeacht het kader waar
de Palestijnen uiteindelijk voor
kiezen, zullen zij geen eigen leger
mogen hebben. Na 15 jaar kunnen
zij een vorm van diplomatieke mis
sies in het buitenland inrichten en
bij de Verenigde Naties,' zou Peres
hebben gezegd.
Israël zou nu eerst het conflict
met Egypte over de grensstrook
Taba willen oplossen. As-Safir zei
dat het telefoongesprek van Has
san en Moebarak op band was op
genomen en afgespeeld voor de be
langrijkste Egyptische experts op
het gebied van arabisch-Israëli-
sche zaken.
OOST-BERLIJN (AP) - De 'Nieu
we Berlijnse' synagoge in Oost-
Berlijn, die tijdens de Tweede We
reldoorlog door de nazi's in brand
werd gestoken en vervolgens door
bombardementen volledig werd
verwoest, zal ten behoeve van de
kleine joodse gemeenschap weer
opgebouwd worden, zo hebben de
Oostduitse media gisteren bekend
gemaakt.
Het persbureau ADN meldde dat
in de synagoge een museum zal
worden ingericht over de geschie
denis van de Berlijnse joden en
hun dood in de concentratiekam
pen. In het vooroorlogse Berlijn
woonden 173.000 joden. Momen
teel wonen in Oost-Berlijn nog 490
joden, terwijl hun aantal in West-
Berlijn op 6.000 wordt geschat.
ADN citeerde Peter Kirchner, de
leider van de joodse gemeenschap
in Oost-Berlijn, die er op aandrong
dat ook de 5.000 boeken tellende
joodse bibliotheek in de synagoge
zal worden ondergebracht.
Het persbureau maakte niet be
kend wanneer met de bouwwerk
zaamheden zal worden begonnen,
en hoelang zy gaan duren. Moge
lijk staat het plan in verband met
het feit dat volgend jaar het 750-ja-
rig bestaan van de stad gevierd zal
worden.
De synagoge zal in zijn oude luis
ter worden hersteld. De Moorse ar
chitectuur van het gebouw, dat in
1866 voor de gelovigen werd open
gesteld, wordt volledig aangehou
den. Het gebouw, aan de Oranien-
burgerstrasse, werd tydens de be
ruchte 'Kristallnacht' van 9 op 10
november 1938 door de nazi's in
brand gestoken, waarna de brand
op bevel van het hoofd van de Ber
lijnse districtpolitie werd geblust,
omdat het gebouw historische
waarde bezat.
Tot 1940 werd de beschadigde
synagoge voor godsdienstoefenin
gen gebruikt door de nog in Berlijn
aanwezige joden. Vervolgens, na
dat alle joden naar de kampen wa
ren afgevoerd, werd het gebouw
door de nazi's in beslag genomen
en als pakhuis gebruikt. Tijdens de
bombardementen van de geallieer
den werd de synagoge in 1943 vrij
wel met de grond gelijk gemaakt.
In 1958 werden de laatste resten
op bevel van de Oostduitse autori
teiten opgeruimd, vanwege het
dreigende instortingsgevaar.
Het verbranden van de Marokkaanse vlag door demonstranten bij de Marokkaanse ambassade in Beiroet.
(foto AP)
HAVANA (AFP) - De Cubaanse
partijleider Fidel Castro heeft zyn-
landgenoten verrast door op de te
levisie te pleiten voor een pers die
uitvoerig bericht en daarbij geen
onderscheid maakt tussen goed en
slecht nieuws.
Castro zei dat Cuba zijn vuile
was in het openbaar moest wassen
en dat het afgelopen moest zijn
met geheimzinnigheid en myste
rieusheid. Hij wees op de rol die de
pers vervult als 'beslissende factor'
by het corrigeren van fouten en ne
gatieve ontwikkelingen. De pers
moet zijns inziens kritisch en dyna
misch zijn en net zo min onaange
name dingen verzwijgen als jube
len over positieve.
„Wy beschikken over een uiter
mate machtig wapen dat we niet
weten te gebruiken", aldus Castro,
die journalisten aanmoedigde op
onderzoek uit te gaan, aan de kaak
te stellen en "eerlijk en met respect
voor de revolutionaire moraal" te
oordelen.
Waarnemers in Havana spreken
over een ommezwaai wat de poli
tiek tegenover de pers betreft. Ca
stro heeft de laatste maanden het
voorbeeld gegeven en de ambtena
rij, de ondoelmatigheid, de corrup
tie, de slordigheid, de onbekwaam
heid en de slechte leiding van de
economie gehekeld.
De nieuwe richting van de pers
zou negatieve gevolgen kunnen
hebben en aanleiding kunnen zyn
tot onrechtvaardigheden, aldus Ca
stro. Maar het is een noodzakelijk
kwaad dat by het verstrijken van
de tijd recht getrokken wordt.
Fidel Castro was te horen op de
twee televisiekanalen, die uittrek
sels uitzonden van zijn rede op een
plenaire zitting achter gesloten
deuren van het Centraal Comité
eerder deze maand.
Michael Nozhkin is de ster in de nieuwe Russische film 'Solotrip', waarin hij een commando-eenheid leidt, die
een Amerikaans complot verijdelt, dat erop gericht is een oorlog tussen de supermogendheden uit te lokken. Dit
ten bate van het militair-industrieel complex. De Russische held. sterft in de film door een Amerikaanse geweer
kogel. De Russische Rambo doet het momenteel goed in de Sowjet-bioscopen. (foto ap>
ROME - Even plotseling als het be
gon is de Italiaanse regeringscrisis
weer bijna over. Dit valt op te ma
ken uit de optimistische verklarin
gen van Bettino Craxi, de demis
sionaire premier die afgelopen
maandag na het mislukken van de
formatiepoging van Julio Andreot-
ti, opdracht kreeg het op zyn beurt
te proberen.
door
Hein ten Kortenaar
De zekerheid dat hy zou slagen,
kreeg Craxi eigenlijk al woensdag
morgen, toen hy zijn consultaties
maar dadelijk begon met de moei
lijkste gesprekspartner, de chris
ten-democratische leider Ciriaco
de Mita. Diens partijgnoot And-
reotti was vastgelopen op het on
wrikbare socialistische veto tegen
hemzelf en welke andere christen
democraat ook, en de irritatie hier
over van de grootste coalitiepartij
SARAH ANDREW-VIDEO
(DPA) - De videofilm van de BBC
over het huwelijk van prins And
rew en Sarah Ferguson is al op de
eerste verkoopdag een bestseller
gebleken. Videohandelaren in En
geland zeggen dat de film de ge
wildste is sinds de roemruchte
'Thriller'-video van Michael Jack-
De 100 minuten durende video
film van tien pond sterling toont de
hoogtepunten van de huwelijks
dag en de gehele inzegenings
plechtigheid in Westminster Ab
bey.
had makkelijk de vorm kunnen
aannemen van een persoonlijke re
presaille.
Na afloop van het lange gesprek
liet De Mita daarentegen weten dat
zijn party niet gekant was tegen
een voortzetting van Craxi's pre
mierschap in een vijf-partijenrege
ring, mits dit niet langer zou duren
dan tot het komende vooijaar.
Na afloop van die termijn zou
Craxi het veld moeten ruimen voor
een christen-democratische opvol
ger, vermoedelijk Andreotti, maar
zijn partij zou de samenwerking
voortzetten tot het einde van de
parlementaire zittingsperiode, dat
wil zeggen tot de verkiezingen van
1988.
In de volgende dagen verklaar
den de republikeinen, sociaal-de
mocraten en liberalen zich hiermee
akkoord, zodat Craxi gistermiddag
opgewekt aan president Cossiga
kon melden dat de formatie vrijwel
rond was, op een collectieve top
ontmoeting van de vijf partyen na,
die hy komende maandag denkt te
houden. Het lijkt er dus op dat Ita
lië volgende week weer een rege
ring zal hebben, die er in grote lij
nen net zo zal uitzien als de vorige.
De onvermijdelijke vraag die
zich opdringt, is: waar is deze crisis
voor nodig geweest? Programmati
sche of principiële geschilpunten
lagen er niet aan ten grondslag, het
minste van al wel de financiële re
geling voor de plaatselijke overhe
den, waarvan de parlementaire
verwerping door Craxi werd aan
gegrepen om het ontslag van zijn
regering in te dienen. Velen menen
nog steeds dat hy daarmee een on
eigenlijke betekenis toekende aan
die kamerstemming en Craxi heeft
zelf erkend dat hij niet had hoeven
aftreden.
Dat hy het toch deed, kwam
doordat hij een uitgelezen kans zag
om zijn recht op de premier-zetel,
of althans de erkenning van de
noodzaak daarvan door de chris
ten-democraten, eens en voor altijd
af te dwingen. Dat is hem niet ge
lukt: de christen-democraten heb
ben hun woord gehouden, terwijl
Craxi al de zijnen heeft moeten in
slikken.
Al maandenlang, sinds de regio
nale verkiezingscampagne op Sici
lië, had hij verkondigd nooit te zul
len instemmen met een „premier
schap op termijn". Dat is precies
wat hy nu heeft moeten aanvaar
den, en de overwinningskreten uit
de socialistische hoek klinken dan
ook weinig overtuigend.
De christen-democraten verdedi
gen hun eis met de overweging dat
de gelijkwaardigheid van de coali
tiepartijen waarop Craxi zich be
roept, niet mag worden vervangen
door een nieuw principe: dat na
melijk de grootste partij voorgoed
van het premierschap zal worden
uitgesloten, op straffe van voor ar
rogant of machtswellustig te wor
den uitgemaakt.
Volgens De Mita was de afspraak
over de wisseling in de top van het
kabinet al bij het vorige beraad van
de vyf partijen gemaakt, maar Cra
xi antwoordde daarop dat hy nooit
iets dergelijks had ondertekend.
Een van de voorwaarden die hy
heeft moeten accepteren, is dan
ook dat de afspraak nu formeel op
schrift wordt gesteld, met de onuit
gesproken beschuldiging dat een
„gentleman's agreement" met Cra
xi geen waarde heeft.
Het is duidelijk dat het geschon
den vertrouwen tussen de twee
voornaamste regeringspartijen
door de deze week gesloten wapen
stilstand niet is hersteld. Zij zullen
elkaar, zoals het Romeinse dagblad
'La Repubblica' gisteren schreef,
„met het geweer in de aanslag"
blijven beloeren en er bij de eerste
de beste afwijking van de gemaak
te afspraken op los schieten. Het is
dan ook bepaald niet gezegd dat de
vervaldatum van 1988 ook inder
daad zal worden gehaald en dat
vervroegde verkiezingen bij voor
baat zijn uitgesloten.
Protest Japanse
steden tegen
kernproef VS
TOKIO (AP) - De burgemeesters
van Hirosjima en Nagasaki, de
twee Japanse steden die tijdens de
Tweede Wereldoorlog door een
atoombom werden getroffen, heb
ben gisteren protest uitgebracht te
gen de ondergrondse kernproef die
de Verenigde Staten donderdag in
Nevada uitvoerden.
Burgemeester Araki van Hirosji
ma liet in een telegram aan de
Amerikaanse ambassadeur Mike
Mansfield in Tokio weten het te be
treuren dat de VS de proef hebben
gehouden zo vlak voor 6 augustus,
de dag waarop het 41 jaar geleden
is dat de stad door de atoombom
werd vernietigd.
Perez de Cuellar
Javier Perez de Cuellar, de secre
taris-generaal van de Verenigde
Naties die donderdag een ingrij
pende hartoperatie heeft onder
gaan in New York, herstelt voor
spoedig. Dit heeft een woordvoer
ster van het Mount-Sinaizieken-
huis in New York gisteren ver
klaard.
Naar verwachting moet de 66-ja-
rige Peruaan nog enkele dagen op
de afdeling hartbewaking van het
ziekenhuis blijven. De chrirurgen
zeiden dat de secretaris-generaal
binnen twee weken zijn werkzaam
heden kan hervatten.
Gonzalez
De Spaanse premier Felipe Gon
zalez heeft gisteren zijn nieuwe ka
binet bekend gemaakt, nadat hij
werd beëdigd voor een tweede ter
mijn van vier jaar, na de verkie
zingsoverwinning van zyn socialis
tische partij op 22 juni.
Gonzalez verving vijf ministers,
die van volksgezondheid, open
baar bestuur, industrie en arbeid,
hij schafte het ministerie voor au
tonome gebieden af en richtte een
nieuw ministerie voor parlemen
taire betrekkingen op.
Charta 77
Herman Chromy, een Tsjecho-
slowaakse schrijver die het men-
senrechtendocument Charta 77
mee heeft ondertekend, is gisteren
door een rechtbank in Praag tot
twee jaar cel veroordeeld. Naar van
de zijde van de rechtbank verluid
de, stond hy terecht op de aan
klacht „ondermijning van het
staatsgezag".
Een gelijktijdige onthulling van
een blauwdruk voor een hervorm
de Sowjet-Unie door het Britse
dagblad The Guardian en de Ame
rikaanse omroep NBC heeft deze
week in het Westen tot een bizarre
publiciteitsgolf geleid. "Kremlin
radicals seek reform" (radicalen in
Kremlin vragen hervormingen)
meldde de doorgaans niet in wind
handelende Guardian op gezag van
zijn Moskouse correpondent Mar
tin Walker breeduit op de voorpa
gina.
door
Ton van Brussel
De krant had de hand weten te
leggen op een geheim manifest, ge
dateerd: Leningrad, 21 november
1985, waarin de Sowjet-burger zul
ke vergaande maatregelen in over
weging worden gegeven als een
meerpartijenstelsel, vrijheid van
drukpers, geloof en ondernemer
schap. De krant sprak in dit ver
band van een "hartekreet", opge
steld door de "Beweging voor So
cialistische Vernieuwing".
Walker wist te melden dat achter
deze benaming een gezelschap'
schuil gaat van hoog geplaatste
functionarissen tot het niveau van
het Centrale Comité dat blijk van
ruime kennis van in de Sowjet-
Unie doorgaans schaarse informa
tie. Het zou de samenstellers niet te
doen zijn om het om zeep helpen
van de socialistische droom, maar
Official silence greets the aims of senior officials in working for rival political groupings
Secret manifesto calls
for freedom of speech
EXCLUSIVE
jfcHtietfrunework
poHticaj leadership of^thj
r allowed to proceed.
argument^ the I «elf oi omoHon'
De "exclusive" van Guardian en
NBC trok vervolgens een spoor
van nieuwsberichten en commen
taren door de westerse media,
want zo gaat dat in de wereld van
de vrije drukpers: het onwaar
schijnlijke wordt waarschijnlijk als
de integriteit van de boodschapper
onomstreden is.
Onwaarschijnlijk is dat het mani
fest de status (en dus de invloed
kan hebben) die het wordt toege
dicht. Waarschijnlijk is slechts dat
het bestaat. Met andere woorden:
een vervalsing a la de Hitler-dag-
boeken is vrijwel zeker niet aan de
orde, om de eenvoudige reden dat
de boodschap elke spectaculaire
lading ontbeert.
Epistels van hervormende strek
king zijn nergens schaars, ook niet
in de Sowjet-Unie. De romantiek
van de zold^rkamerpraatgroep of
werkvloer daargelaten (zo begon
nen respectievelijk Charta en Soli
dariteit), kent ook Oost-Europa
zyn 'denktanks' op de officiële in
stituten, waar niet zelden frisse va
rianten op oude thema's worden
gecomponeerd. Die kunnen hun
weg vinden in de politiek bureau
cratie en soms wordt daar later nog
iets van terug gevonden in officieel
beleid. Zo is het allerminst een ge
heim dat partijleider Gorbatsjov
bij zijn aantreden op alle niveau's
adviseurs aan het werk heeft gezet
om de redactie van het toen op sta
pel staande nieuwe partijprogram
ma naar zijn hand te zetten.
Er is weinig fantasie nodig voor
het besef dat over doelstellingen
als de bestryding van corruptie,
bureaucratie, drankmisbruik en
verspilling in brede kaders en op
hoog niveau is nagedacht. De sa
menstellers van het manifest zou
den Gorbatsjovs aanpak niet 'radi
caal' genoeg hebben gevonden en
daarom tot publikatie van hun
denkbeelden hebben besloten.
De datum van 21 november 1985
doet in dit verband wat vreemd
aan. De voorbereiding van party
programma en partycongres was
toen nog in volle gang en de uit
komst was voor een optimist moei
lijk te bevroeden (pessimisten we
ten dat verandering geen syno
niem voor Sowjet-beleid is; opti
misten geloven in beterschap en de
kracht van het manifest).
Die datum kan, dat moet Walker
worden nagegeven, willekeurig
zyn gekozen, om het de autoritei
ten moeilijker te maken de her
komst van het document te trace
ren. Het kan bijvoorbeeld heel
goed de oprichtingsdatum van de
Beweging zijn.
Walker heeft gezegd dat hij per
soonlijk kan instaan voor de status
van enkele auteurs. De lezer moet
dat maar aannemen en heeft niet
meer houvast dan de tekst van het
manifest. Die verraadt - om het
mild te zeggen - nogal wat naïviteit.
Niets wordt nagelaten om de lezer
te overtuigen van de goede bedoe
lingen van de auteurs met Lenins
erfgoed, maar in dezelfde adem-
wordt gelonkt naar westerse ver
worvenheden, die daarop haaks
staan. Zo wordt onder verwijzing
naar affaires als Watergate, Lock
heed en Greenpeace gepleit voor
vrijheid van drukpers als probaat
middel om corruptie tegen te gaan.
Pikant detail is dat veel beschou
wers in het westen juist in het noe
men van die schandalen, het be
wijs zien dat de opstellers tot de
goed geinformeerde klasse beho
ren. In werkelijkheid zijn deze
kwesties steeds in de voor iedereen
toegankelijke partybladen behan
deld als bewijslast voor een verloe
derd politiek systeem dat niette
min door het Westen in stand
\yordt gehouden. Ook het noemen
van economische kerngegevens
kan niet echt imponeren, omdat
het óf om al bekende cijfers gaat óf
juist geheime gegevens betreft
waarvan de juistheid moeilijk is
vast te stellen.
De schets van de stand van za
ken in de Sowjet-Unie (stagnatie)
en de aangeboden receptuur (dy
namiek door meer vrijheid) zijn al
lesbehalve opzienbarend. Ze lig
gen zo voor de hand en zijn al zo
vaak te berde gebracht dat inmid
dels een kind de was kan doen. Het
spectaculaire zou moeten schuilen
in de autoriteit van de auteurs,
maar daarover tasten we in het
duister.
De enige verklaring voor alle
aandacht moet dan het beeld zijn
dat in het Westen over de Sowjet-
Unie domineert. Het idee alleen al
dat daar door mensen wordt nage
dacht, ja zelfs een afwijkende ba
lans wordt opgemaakt, wordt me
nigeen hier kennelijk te veel. In dat
klimaat kan een manifest als dit
een eigen leven gaan leiden als
"volslagen verrassend en opmer
kelijk". Een (vakantie)tripje naar
de Oost kan een remedie zijn tegen
zoveel misverstand en vooroor
deel.
