Jongeren krijgen onderdak in
graanpakhuizen Oude Rijn
Aantal reizigers NZH stabiel
Plan om elf woningen in oud complex te verwezenlijken
r'~
Einde aan jarenlange daling?
Mekkerend
cadeau
Inbraak in
bedrijfspand
Morsweg
Diefstal van wasgoed
Over de kop
MAANDAG 21 JULI 1986
LEIDEN
LEIDEN - De voormalige
graanpakhuizen aan de Ou
de Rijn krijgen een nieuwe
bestemming. In opdracht
van de Stichting Huisves
ting Werkende Jongeren
heeft het Leidse architec
tenbureau Barkema, Van
den Eerenbeemt en Van
Veen een plan ontwikkeld
voor de bouw van elf wo
ningen in het eeuwenoude
complex. Oude pakhuizen
voor jonge mensen dus.
door
Jan Rijsdam
De graanpakhuizen zijn een monu
ment voor de bedrijvigheid in het
achttiende en negentiende eeuwse
Leiden en komen daarom voor op
de monumentenlijst van het rijk.
De gebouwen zijn zo bijzonder
door hun robuuste bakstenen ge
vels met kleine boogvensters en
omdat ze veel groter zijn dan de
meeste woonhuizen aan de Oude
Rijn. Het gevaarte torent hoog uit
boven de omringende bebouwing
en overheerst onmiskenbaar het
stadsbeeld ter plekke. Niet ieder
een zal de oude pakhuisgevels
mooi vinden, maar karakteristiek
zijn ze wel.
pakhuizen aan de Oude Rijn de
'armbakkerij' gevestigd waar
brood werd gebakken om te verde
len onder de armen die in stilte,
zonder te bedelen, leden. De omzet
was zo groot dat in 1754 werd be
sloten om tegenover de bakkerij
een graanpakhuis te bouwen met
meelzolders, het zogenaamde
Graanmagazijn voor den Armen.
Jarenlang heerste er een grote
bedrijvigheid. Schepen die de Ou
de Rijn bevoeren, meelbalen die
werden uitgetakeld, ovens die wer
den gestookt en rokende schoor
stenen. Twintigduizend broden
per jaar werden er gebakken. Na
de laatste eeuwwisseling liep de
omzet van de armbakkerij evenwel
terug omdat er betere steunrege
lingen werden getroffen die in de
plaats kwamen van de vroegere be
deling.
In de jaren na de Tweede Wereld
oorlog kwam definitief een einde
aan de armbakkerij. De Leidse ar
menzorg behoorde vanaf dat mo
ment tot het verleden. Op de plek
van de voormalige bakkerij kun
nen mensen nu een andersoortige
hulp vinden. Behalve het secreta
riaat van de Hervormde Diaconie
is er de Stichting Vluchtelingen
werk Leiden/Oegstgeest en de
Leidse Vrijwilligerscentrale geves
tigd.
Verbouwing
De ovens zijn gedoofd, de graan
voorraad is op, maar de pakhuizen
zijn gebleven en worden nu ver
bouwd tot woonruimte. "Eenvou
dig is dat niet", aldus architect M.
Barkema. "Toen de pakhuizen
werden gebouwd, voor graanop-
slag, wilde men binnen zo weinig
mogelijk daglicht hebben. Nu het
complex wordt verbouwd tot
woonruimte is het juist de bedoe
ling zoveel mogelijk licht binnen te
krijgen. Het probleem daarbij is
dat de Rijksdienst voor Monumen
tenzorg zich er tegen verzet dat er
grote raamopeningen in de gevel
aan de Oude Rijn worden gemaakt.
Het karakter van de monumentale
pakhuizen moet van de rijksdienst
zoveel mogelijk gehandhaafd blij
ven. We mogen alleen het hoogno
dige veranderen".
"In overleg met monumenten
zorg is een oplossing gevonden
waarbij enkele van de kleine geve
lopeningen, die vroeger werden ge
bruikt voor het naar binnen hijsen
van goederen, worden veranderd
in lange verticale sleuven waarin
glas wordt gezet. Achter die glas-
strook komen inpandige balkons
voor de pakhuiswoningen aan de
Oude Rijn-zijde".
"Een tweede ingreep die wordt
uitgevoerd is dat er een groot gat
wordt gemaakt in de zijgevel. In
deze opening wordt een staalcon
structie gebouwd met balkons en
een hijsmechanisme voor het opta
kelen van meubilair. Het gat in de
zijgevel wordt gedicht met glas.
Door deze staal/glasconstructie on
tstaat er een zee van licht in het
hart, straks de centrale hal, van de
nu nog diepe en donkere pakhui-
In het pakhuiscomplex aan de
Oude Rijn komen elf woningen
(twee-, drie- en vierkamerwonin-
gen) rond een centrale hal met een
trappenhuis en lift. In één van de
pakhuizen is jaren terug al één wo
ning gebouwd en sinds kort is op
één van de verdiepingen van het
complex een meubelshowroom
ondergebracht. De bestaande wo
ning en de showroom blijven ge
handhaafd.
Volgend voorjaar wordt een be
gin gemaakt met de bouw van de
elf woningen in de graanpakhui
zen. Ongeveer een jaar later zullen
de nieuwe bewoners van het com
plex hun huissleutel overhandigd
krijgen.
Wijnpakhuis
Wonen in monumentale pakhui
zen is overigens allang geen uitzon
dering meer. Op de 'Oostelijke Ei
landen' in Amsterdam werd on
langs een eindeloze rij pakhuizen,
vierentachtig in getal, nieuw leven
ingeblazen door er woningen en
bedrijfsruimtes in te bouwen. Het
is een in de Nederlandse monu
mentenzorg uniek restauratiepro
ject.
In Leiden, aan de Uiterstegracht,
is kort geleden een oud wijnpak
huis omgetoverd in een aantrekke
lijk woongebouw. De voorgevel
van het karakteristieke pand, dat
dateert van rond de eeuwwisse
ling, is geheel in oude stijl opge
trokken. Daarachter schuilen zes
twee- en driekamerappartementen
met een atelier die zijn voorzien
van alle hedendaagse gemakken.
Het aannemersbedrijf De Boer
nam het initiatief tot de herbouw
van het wijnpakhuis en het Leidse
architectenbureau Groenewegen
maakte een geslaagd restauratie/
herbouwplan. Het karakter van het
voormalige pakhuis is ook hier zo
veel mogelijk gerespecteerd terwijl
de situering van het complex aan
het nieuw gebouwde Van der Lub-
behof zes degelijke en aantrekke
lijk gelegen woningen heeft opge
leverd.
Aan de Utrechtse Veer wordt
momenteel een voormalig kaas
pakhuis verbouwd tot woonruim
te. Dit complex is geen monument
en dat maakt het gemakkelijker
om inpandig en in de gevel veran
deringen aan te brengen. Het kaas-
Zoals op bovenstaande tekening gaan de graanpakhuizen aan de Oude
Rijn er uitzien na de verbouwing. De voorgevel ondergaat een kleine
wijziging. Verticale sleuven, waarin glas wordt gezet, moeten er voor
zorgen dat voldoende daglicht de woningen binnenvalt. In de zijgevel
wordt een groot gat gemaakt waarbinnen een staalconstructie, met bal
kons en een hijsmechanisme, wordt gebouwd. Het gat wordt gedicht met
glas zodat via de zijkant van het complex een zee van licht in het hart van
de eeuwenoude pakhuizen ken binnen dringen.
Zoals op bovenstaande tekening gaat het voormalige kaaspakhuis aan
Utrechtse Veer er uitzien. In het complex komen negen koopappartemen
ten.
r De voormalige boekenopslag van de rijksuniversiteit aan het Rapenburg, heeft een gedaanteverwisseling
ondergaan. Van pakhuis tot woonhuis. In dit complex komen negen, zeer luxe, appartementen, (foto win» Dijkman)
pakhuis is ook lang niet zo karakte
ristiek als het graanmagazijn aan
de Oude Rijn of het wijnpakhuis
aan de Uiterstegracht. Maar het
blijft natuurlijk een unieke manier
van wonen, aan de gracht, in een
voormalige pakhuis of bedrijfs
pand waarbinnen geen woning ge
lijk is aan een ander. In het kaas
pakhuis komen in totaal negen ap
partementen (één- en driekamer
woningen) die worden verkocht
Boekenopslag
De Leidse architect Van Swieten
heeft vorig jaar van de Haagse pro
jectontwikkelaar Erica Beheer op
dracht gekregen om de voormalige
boekenopslag van de rijksuniversi
teit, aan het Rapenburg, nieuw be
staansrecht te geven. De metamor
fose van het gebouw, van pakhuis
tot woonhuis, is intussen op een
oor na gevild.
Het complex, oorspronkelijk een
fabrieksgebouw daterend van kort
na de oorlog, heeft een ingrijpende
verbouwing ondergaan. Dat kon
gemakkelijk. De gevel van de fa
briek, gelegen aan het monumen
tale Rapenburg, was zeker geen
schoonheid. Integendeel. De bouw
van het complex was destijds zelfs
aanleiding voor het gemeentebe
stuur om de welstandscommissie
(toen nog schoonheidscommissie
geheten) in het leven te roepen. Die
zou voortaan elk bouwplan op es
thetische kwaliteiten beoordelen.
De oorspronkelijke, saaie fa-
brieksgevel heeft een opmerkelij
ke verbetering ondergaan. De klei
ne vensters in de voorgevel hebben
'gezelschap' gekregen van erkers
die er voor zorgen dat in de wonin
gen voldoende licht binnenvalt en
die het complex bovendien een
nieuw gezicht geven. Een sober ui
terlijk dat past aan het Rapenburg,
zonder historische poespas.
Eenmaal binnen wacht de bezoe
ker een verrassing. Achter de nieu
we gevel herinnert nog maar wei
nig aan de vroegere bedrijfs- en op
slagfunctie van het pand. In het
complex zijn negen zeer luxe wo
ningen gebouwd met inpandige
balkons, garages, een lift en video
bewaking. Kortom: woningen die
voldoen aan de hoogste eisen van
kwaliteit, veiligheid en comfort.
De voormalige graanpakhuizen aan de Oude Rijn die, in opdracht van
de Stichting Huisvesting Werkende Jóngeren, worden verbouwd tot woon
ruimte. (foto Wim Dijknupji)
Het is duidelijk dat de tijd van De oude pakhuizen, die jarenlang
graan-, wijn-, boek-en kaaspakhui- het moderne leven buiten sloten,
zen voorbij is. Een nieuwe tijd als zijn definitief het hedendaagse Lei
woongebouw gaat nu beginnen, den ingestapt.
LEIDEN - Het aantal reizigers van
de NZH is in 1985 hetzelfde geble
ven als in 1984. Hiermee lijkt een
einde gekomen aan de jarenlange
daling in het reizigersaanbod van
de NZH. Het lokale vervoer gaf het
afgelopen jaar nog maar een daling
te zien van 2% procent; in '84 was
dat nog 4%. Het interlokale vervoer
steeg zelfs met 1%. Dat blijkt uit
het jaarverslag van de Noord-
Zuidhollandse vervoersmaat
schappij.
In de regio Leiden is de toename
deels toe te schrijven aan het sterk
toegenomen vervoer naar Duinrell
in Wassenaar. In Leiden daalde het
vervoer in de eerste helft van 1985
nog licht, maar deze daling werd in
de tweede helft omgebogen in een
bijna even grote stijging.
Door een efficiënter beleid is het
aantal reizigers per bus (bezet
tingsgraad) toegenomen, waardoor
ook de reizigersopbrengsten voor
LEIDEN - Een mekkerende geit
heeft in de nacht van zaterdag op
zondag een aantal bewoners yan de
Jan Vossensteeg uit de slaap ge
houden. De gewaarschuwde poli
tie trof het dier aan in de tuin van
één van de huizen; de geit had een
briefje om de nek waaruit bleek
dat zij daar als verjaarsdagcadeau
voor één van de bewoners, die niet
thuis was, was achtergelaten. De
politie heeft het dier zolang overge
bracht naar het dierenasiel aan de
Besjeslaan.
het eerst sterker stegen dan de kos
ten. Bijna 65 miljoen gulden werd
door de reizigers aan kaartverkoop
opgebracht. In vergelijking met '84
betekent dit dat er 5.5 miljoen
meer werd binnengehaald.
De NZH sloot het boekjaar af
met een winst van 1.7 miljoen, 0.1
miljoen minder dan over 1984. De
oorzaak van deze teruggang is met
name gelegen in de reorganisatie
van het Centraal Automobielher-
stelbedrijf te Utrecht, waarin de
NZH voor 33% deelneemt. De
winst was vooral te danken aan het
toervervoer en de reclame. Na de
succesvolle buitenbusreclame in
de voorgaande jaren werd in 1985
ook begonnen met binnenbusre-
clame. De toename van het aantal
toerritten heeft geleid tot het aan
stellen van vaste toerchauffeurs.
Reorganisatie
Op de lijndienst zit nog altijd een
exploitatietekort (113 miljoen gul
den) dat sinds de jaren zestig door
de overheid wordt gedekt. De NZH
heeft de hoop dat, na de invoering
van de Wet Personenvervoer in
1987, die situatie kan veranderen;
de openbaar vervoerbedrijven
moeten dan meer bedrijfsmatig
gaah werken. De NZH is met het
Amerikaanse onderzoeksbuerau
McKinsey een grootscheeps onder
zoek begonnen naar een andere
verdeelsleutel van de overheidsbij
drage en een andere beheersstruc
tuur van de busmaatschappij.
"Daartoe moeten wij naast het
handhaven en zo mogelijk uitbrei
den van onze openbaar vervoerac-
tiviteiten, ook de andere takken
van personenvervoer binnen onze
organisatie tot verdere wasdom
brengen", aldus het jaarverslag.
Het ziekteverzuim onaer nei ra
dend personeel is gedaald tot
11.8% (in 1984: 12.8%). De proef die
de NZH dit jaar is begonnen om
tweehonderd buschauffeurs in de
regio Leiden een speciale training
te geven met de hoop hiermee het
ziekteverzuim terug te dringen,
heeft hierop nog geen enkele in
vloed gehad.
Om overlast en uitlaatgassen te
gen te gaan is in 1985 op alle NZH-
bussen een luchtvulnet geïnstal
leerd voor het, zonder gebruik van
de motor, op druk brengen van het
remsysteem van autobussen.
Het inzetten van extra personeel
in '83 en '84 voor het opsporen van
'zwart en grijs' rijden heeft volgens
de NZH het gewenste resultaat ge
had. Inmiddels is dit aantal ge
daald tot minder dan 1%.
Verder wijst de vervoermaat-
LEIDEN - Uit een bedrijfspand
aan de Morsweg is in de nacht van
donderdag op vrijdag 6000 gulden
gestolen. Het geld lag in een kluis,
die werd opengebroken. Vermoe
delijk heeft de dader zich laten in
sluiten.
Twee telefooncels op het Cen
traal Station zijn dezelfde nacht
van hun geldelijke inhoud ont
daan. De buit bedroeg vijfhonderd
gulden. Een portemonnee met
drieduizend gulden is zaterdag
morgen tussen tien en elf uur op de
Breestraat ontvreemd uit de ach
terzak van een daar wandelende
Leidenaar.
schappij er in haar jaarverslag op
dat een verdere tariefsverhoging
onwenselijk is. "Het is dringend
gewenst dat de bedrijven een rui
mere vrijheid krijgen op het gebied
van de tarieven. Het systeem wordt
daardoor klant- en persoonsvrien-
delijker zonder extra kosten".
Ook is de NZH van mening dat
eventuele bezuinigingen in het
openbaar vervoer zo min mogelijk
ten koste van de voorzieningen
moeten gaan.
LEIDEN - Geboren Cyril Ro
derick zv. J. Scheurkogel en S.P.D.
Roest, Amanda Deogracia dv. F.H. Fitz-
James en F.D. Ellis, Jasper zv. C. van
der Voet en A.A. Moolenaar, Joris zv. C.
van der Voet en A.A. Moolenaar, Onno
Clemens Petrus zv. H.W.M. Bots en
A.M.E. Morsch, Anna Elizabeth dv.
W.H.E. Meijer en J.C. Mohr, Terence
Kevin zv. A. de Koning en E.M.E. van
Oosten, Önder zv. M. Oimez en A. Ye-
tim, Nadia Michelle dv. J. Korbee en
P.J.J.M. van der Weijden, Sanjai zv. L.
Jaghai en C. Chirmoti, Stefano zv. F.P. J.
van Rooij en Y.C.M. IJzerman, Annema-
rieke Rosemarijn dv. D. de Jong en M.
Barnhoórn, Dominique zv. G.J.P.
Bosch en J.M.G. van Schagen, Eva
Charlotte dv. F.W.G. Bruins en G.J.C.M.
Geurts, Johanna dv. T. Passchier en
N.E. Verkerk,
LEIDEN - De politie heeft in de nacht van vrijdag op zaterdag drie Leide-
naren, twee van twintig en één van negentien jaar oud, in de omgeving
van de Duynstraat aangehouden in verband met diefstal van wasgoed.
Het drietal trok door vreemd gedrag de aandacht van surveillerende
agenten. Toen deze zich bij de jongens voegden, probeerde een van de
jongens een sok weg te moffelen onder een auto. Onder een andere auto
werd vervolgens een stapeltje wasgoed, nog voorzien .van knijpers, ge
vonden. In een auto die stond geparkeerd bij de woning van van een de
jongens werd nog een partij wasgoed gevonden. Vorige week is al vijf
keer eerder wasgoed van diverse waslijnen in Leiden ontvreemd. Of de
aangehouden jongens ook hiervoor verantwoordelijk zijn, is nog niet be
kend.
LEIDEN - Een 31-jarige Leidenaar
is zaterdagmiddag met zijn auto
over de kop gegaan op de Plesman-
laan. Hij bleef ongedeerd, de auto
werd volledig vernield. De man
was met het voorwiel van zijn auto
tegen de trottoirband gebotst,
waardoor hij de macht over het
stuur verloor. Na eerst van links
naar rechts te zijn geslingerd, sloeg
de auto via de trottoirband over de
kop.
Duivensport
Postduivenverenigingen uit
Leiden en directe omgeving na
men afgelopen weekeinde deel
aan vluchten vanuit Moeskroen,
Aalst en Chartres. Hieronder de
uitslagen.
Postduivenvereniging Leider
dorp: (Moeskroen) 1-2-4-6 combi
natie Reyka, 3 E. Broug, 5 W. Ja-
cobi, 7 P. Seggelen, 8 F. van Heus-
den, 9 P. Sloos en 10 J. Knijnen-
burg; (Chartres) 1-2-4-9 combina
tie Reyka, 3 F. van Heusden, 5 P.
Sloos, 6-10 H. van Laar, 7 J. van
Laar en zoon, 8 J. van Alphen.
Postduivenvereniging De Reis
duif: (Moeskroen) 1-3 W. Tol
boom, 2-8-9 S. van Hoven, 4-10 W.
v.d. Hoogt, 5 J. Hartevelt, 6 W.
Fokker, 7 N. de Groot en zn
(Chartres) 1-2-4-5-6 W. Kop, 3-7-8-
9-10 N. de Groot en zn.
Leidse Postduiven Club: (Moes
kroen) 1 Pen en zn., 2 P. de Haas,
3-4 W.L. Onstenk, 5 J. de wolf, 6
K. v.d. Broek, 7-8 J. Staffeleu, 9
v.d. Meer-Halewijn, 10 F. Gijs
man; (Chartres) 1-4-8-10 P. de
Haas, 2 P. Schlagwein, 3 J. Staf
feleu, 5-7 Schouten-Verhagen, 6-9
v.d. Meer-Halewijn.
Postduivenvereniging De
Blauwkras: (Moeskroen) 1-8
Nieuwendijk en zn., 2-4 Houwe-
lingen Noest, 3 F. v.d. Wetering, 5
R. v.d. Geer, 6 H. Koome, 7 combi
natie De Mooy, 9 P. Brandt en 10
P. Landesbergen; (Chartres) 1 B.
Diersman, 2-10 Tang Wetering, 3-
8 Nieuwendijk en zn., 4-7 R. Ver
hoogt, 5-9 Houwelingen Noest, 6
combinatie Blom.
Postduivenvereniging Het Oos
ten: (Moeskroen) 1. G. Hendrïkse,
2-5-10 B. van Putten, 3 R. v.d.
Nieuwendijk, 4 combinatie
Pracht-Buijsman, 6 T. van As
enzn., 7 C. v.d. Berg, 8 combinatie
S en G, 9 P. van Duyl; Chartres)
1-3-4-7-10 R. v.d. Nieuwendijk, 2
P. van Duyl, 5 B. van Putten, 6 T.
van As en zn., 8 L. Gijsman, 9
combinatie S en G.
Postduivenvereniging De Zwa
luw: (Aalst) 1-5 H. v.d. Kooij, 2-4-
6-7-10 J. v.d. Kooij, 3 P. van Wis
sen, 8 J. Verhoork, 9 Brouwer-de
Best; (Chartres) 1-4 P. van Wis
sen, 2 J. v.d. Kooij, 3-5-10 J. Hoo-
gervorst, 6 Van Aken-N ag te gaal,
7 M. Heijne en zn., 8-9- H. v.d.
Kooij.
Postduivenvereniging De
Vriendenclub: (Moeskroen) 1-2-6
J. Boelee, 3 R. v.d. Dop, 4 combi
natie Ligtvoet-Burgmeyer, 5-10
combinatie Kooy-Werkhoven, 7-8
combinatie Bodyn-Vinkestein, 9.
F.J. Compier; (Chartres) 1 combi
natie Bodyn-Vinkestein, 2-5 W.
Siera jr., 3 combinatie Kooy-
Werkoven, 4-7-9 F.J. Compier, 6
10 L. Koopman, 8 W. Vijlbrief.
Oosterkwartier
In speeltuin Oosterkwartier en
club- en buurthuis Mirt-Honken
aan de Driftstraat zijn de zomer-
activiteiten van start gegaan.
Vrijdagmiddag 25 juli is er een
spelletjeskar (13.30 uur) waar
men allerlei ouderwetse spelletjes
kan doen. Voor dinsdag 29 juli
wordt een vossejacht (13.30 uur)
door de Kooi georganiseerd. Don-
een grote kinderkermis op het
programma van de speeltuinver
eniging. Vrijdag 1 augustus
wordt er een dagje uit georgani
seerd naar het bos Meyendel
waar allerlei bosspelletjes wor
den gedaan (10.00 uur).
Op maandag 4 augustus is er
een optreden van de theatergroep
Klapsigaar (13.00 uur). Woens
dag 6 augustus is er een zeskamp
tegen teams van andere buurt
huizen (vertrek 9.30 uur). En ten
slotte wordt er op vrijdag 8 au
gustus een dagje (vetrek 10.00
uur) uit georganiseerd naar
jeugdland in Rotterdam. Daar
kan men de hele dag van alles
doen: handenarbeid, spelletjes en
er is een kermis. Alle activiteiten
zijn bedoeld voor kinderen van
vijf tot twaalf jaar, hoewel de
leeftijd per activiteit kan ver
schillen.
Voor tieners vanaf twaalf jaar
is er op dinsdag 22 juli een barbe
cue bij de Vlietlanden georgani
seerd (15.00 uur). Donderdag 24
juli gaat men naar het tikkibad
(12.30 uur). Dinsdag 29 juli is er
een dartwedstrijd (13.30 uur). En
op donderdag 31 juli wordt een
dagje uit georganiseerd naar
Den Haag en Scheveningen. Op
de dagen dat er geen vakantie
activiteiten zijn is er disco voor
tieners (van 14.00 tot 17.00 uur).
