Een mestkuiken
wordt nooit kip
Hondenopvoeding:
een grote warboel
Reportage
Miljoenen kuikens eindigen als pakketje in de supermarkt
Na congres
bekeringen
op straat
PAGINA 14
MAANDAG 21 JULI 1986
Met een massale plof zakken de 23.000 mestkuikens in
elkaar. Eindelijk is het nacht geworden. In de controle
kamer van zijn stal heeft Wietze Bron - pluimveehouder
te Drachtser Compagnie in Friesland - de knop omge
draaid. Zeven weken lang, 24 uur per dag, zijn de die
ren door een batterij TL-lampen wakker gehouden.
Boerenslimheid is al z'n eenvoud: een kuiken dat
slaapt eet niet. Dus blijft het licht aan en zwelt het
schattig gele bolletje van 40 gram bij de geboorte in de
recordtijd van 49 dagen op tot een vleesbult van 2 kilo,
onhandig gedragen door poten die nooit hebben leren
lopen. Een mestkuiken wordt nooit kip.
Drie uur lang blijft het volslagen
donker. "Zo worden ze rustig
zegt Wietze. Eerder heeft hij de
drinkbakken en de voedergoten
opgedraaid. De pijpverbinding
met de silo, die het meel al die
tijd met dikke stralen naar bin
nen blies, is verbroken. Slachter
ijen willen geen etensresten in de
krop. Etensresten betekent ge
wicht en gewicht betekent geld.
Op 23.000 kuikens, tikt elke cent
aan met 230 gulden. Als Wietze
teruggaat naar zijn controleka
mer en de TL op lichte schemer-
stand zet, hebben de ingedutte
mestkuikens zich over de volle
lengte en breedte van de schuur
tot een witte deken gevormd van
72 bij 18 meter.
door
Peter Heerkens
De lijken van de dieren die
zich letterlijk kapot aten, zijn
niet te zien. Straks pas, als het
veren bed uiteen wordt gereten
door de handen van de kippen-
vangers. Gemiddeld heeft Wietze
20 slachtoffers per dag geraapt,
wat een goed teken was. "Want
als er geen dooien vallen, heb je
een slecht koppel. Er moeten
doodgroeiers zijn. Geen dood-
groeiers betekent dat er in het
hok slecht wordt gevreten".
Blikvoer
Per jaar sluiten in Nederland
300 miljoen mestkuikens hun le
ven af als pakketje voor de su
permarkt of als bestanddeel van
blikvoer. Het merendeel gaat de
grens over: 70 procent. Toen een
paar jaar geleden de export naar
het Midden-Oosten instortte,
maakte deze bedrijfstak zware
tijden door. De overschotten sta
pelden zich op tot een berg van
problemen. Na een moeizaam
herstel gaat het thans weer goed
met hen die van het mestkuiken
eten.
Het ochtendgloren nadert
Friesland als in de schuur van
Wietze Bron de 26-jarige Joost
Bijlsma het commando neemt.
Hij is de baas van een ploeg die
kuikens vangt. Bijlsma duidt het
aan als "op zich dom werk". Dat
is het ook, maar net niet zo dom
dat iedereen zich de goede greep
eigen kan maken. "Er zijn er die
het nooit leren". Vier tellen en
Joost Bijlsma heeft er negen bij
de poot gepakt. Ze "liggen" in
zijn handpalmen en zo hoort het.
Wie de techniek niet beheerst,
knijpt de billen blauw of breekt
een bot. Zoiets heet bij mensen
"verwonding", maar in mestkui-
ken-vakkringen spreekt men van
"beschadiging", wat veel duide
lijk maakt.
Blubber
De grote schuurdeuren zwaai
en open. Buiten start de zoon van
Wietze Bron de trekker-hefcom-
binatie die de kratten voor het
kuikentransport moet tillen. In
de blubber op het erf wacht de
eerste van de drie grote trucks
met aanhanger van de slachterij;
een stalen monster, dat 8000 kui
kens in plastic kratten van 14
stuks zal opslokken, om ze bij de
fabrieken naar binnen te spu-
Ze zijn met acht man. Joost
Bijlsma, zes knechten en Wietze
Bron zelf, die het vak ook kent.
Hij werkt wel eens als invaller bij
Joost Bijlsma wanneer die meer
schuren op een dag heeft en dus
i tekort komt. Of, in de zo
mer als de kippenvangersbaas
moeilijk aan volk kan komen
omdat dan onder de hitte van het
dak de temperatuur pal boven
die compacte kuikenhoop vaak
stijgt tot 40 graden. Weinigen, die
in zoveel zweet des aanschijns
hun brood willen verdienen. De
meeste vangers zijn jonge man
nen van in de twintig, wier
knieën nog soepel scharnieren;
een belangrijke voorwaarde.
In het Noorden schommelt de
prijs voor een kippenvangers
baas tussen de 3 en 5 cent per
kuiken. De standaardbezetting
van de schuren kent twee groe
pen: 20.000 of 30.000 dieren, die
worden leeggevangen in respec
tievelijk 4 en 5 uur inclusief een
schaft van 20 minuten per ander
half uur. De inkomsten zijn bru-
to-bedragen. Joost Bijlsma, die
zijn firma opzette met een com
pagnon, draagt de sociale lasten
van 21 man in vaste- en part-ti-
medienst
Kippen vangen. 'Er zijn er die het nooit leren
Zo volgens de wettelijke regels
gaat het in het Noorden pas een
jaar of drie. Tot februari 1983 kon
het "pikevangen" het daglicht in
riteer dan een opzicht niet velen.
Het was zwart werk op grote
schaal, met een concentratie in
de streek boven Drachten waar
in die tijd de werkloosheid een
grote hoogte had bereikt. Van de
mannelijke beroepsbevolking
onder de 50 jaar, was 40 procent
werkloos; bij de vrouwen in die
categorie lag het cijfer op 49 pro
cent.
De kippenvang werd een ge
liefde bezigheid om de uitkering
in het geniep aan te vullen. Toen
de FIOD het omvangrijke net
aan flarden had gespeurd, moest
de rechtbank in Leeuwarden
meerdere zittingsdagen uittrek
ken om het karwei te klaren. In
nagenoeg alle gevallen werd
naast voorwaardelijke geavnge-
nisstraf onvoorwaardelijke op
sluiting uitgesproken; de mees
ten zaten twee tot vier weken.
Joost Bijlsma kwam eraf met de
alternatieve straf van 100 uur
dienstverlenend werk. Hij was
geen uitkeringsfraudeur, dat
scheelde.
Zwartwerkers
Op de puinhopen van de
FIOD-sloop bouwden enkele on
dernemende kippenvangers een
legaal bedrijf, een "ploeg". In de
drie noordelijke provincies
werken vier ploegen. Naast de
zwartwerkers; die blijken niet uit
te roeien. "We hebben er last
van", zegt Joost Bijlsma. "Die
zwartwerkers boeren wat er aan
ons betaald moet worden en daar
duiken ze dan een halve of hele
cent per kip onder. Als je dan
eens een keertje dol wilt doen en
ook zakt, maken ze van jouw 3,5
cent rustig drie cent".
In de schuur van Wietse Bron
monstert Joost Bijlsma de klus
en zegt: "Twee kilo 't stuk. Dat
wordt aanpakken". Twee kilo,
dat is een speciale bestelling van
de slachterij. Meestal is het 1500,
1600, 1700 gram, welke gewich
ten door een agressieve voeder
methode bereikt worden in een
periode van 40 tot 45 dagen. De
opdrachten lopen via de meelfa
brieken, de dirigenten van de do
denmars der mestkuikens. Zij
onderhouden het contact tussen
pluimveehouder en slachterij en
sturen op geregelde tijden in
specteurs naar de schuren. In die
constructie is de boer de directe
grip op zijn handel kwijt.
Voor het vullen van de plastic
kratten met het juiste aantal,
hanteren Joost Bijlsma en zijn
knechten een systeem dat uit
blinkt door simpelheid. Afhan
kelijk van het gewicht reizen de
mestkuikens per krat af in de
volgende groepen: 20 bij een ge
wicht van 1,5 kilo, 18 bij een ge
wicht van 1,6 kilo en 14 tfij een
gewicht van 2 kilo. Dit keer dus
14. steeds aangedragen door
twee vangers. Zeven per man;
vier (acht kilo) in de ene hand,
drie (zes kilo) in de andere. Een
overzichtelijke en feilloze werk
wijze. Zwaar, vies en ongezond,
dat wel.
Joost Bijlsma: "Je staat uren in
de stront. Het is altijd stoffig en
broeierig warm; in de zomer stin
kend heet. En dan: je knieën
hebben veel te lijden door het
hurken om ze te pakken. We
moeten wel eens twee, drie schu
ren met 30.000 kippen achter el
kaar doen. Dan ben je gebroken.
Nog een jaar of tien, dan zal ik
wel aan stoppen toe zijn. Veel
langer zie ik het me niet volhou-
Verdovend
De mestkuikens laten zich
pakken zonder verzet te plegen.
Het getemperde TL-licht - net ge
noeg om de vangers zicht te ge
ven op wat ze moeten doen -
werkt verdovend. Het geratel en
getok van de uit de witte deken
geplukte dieren stoort de omge
ving niet. De kuikens blijven ge
willig zitten en krijgen het pas
door als het te laat is. De gaten in
de deken vallen met een verbij
sterende snelheid. Wietze Brons
zoon moet de trekker vol gas ge
ven en dan nog redt hij het met
het transport naar en van de
truck vaak niet tegen het tempo
van de kippenvangers. De krat
ten vliegen vol. Het is geen zacht
zinnig inpakken.
"Bij de wilde beesten af', vindt
Paul Schaap van de "Stichting
Lekker Dier'. Het blad "Pluim-
veehoudrij" schreef eind vorig
jaar: "Bij het handmatig vangen
treden nogal eens kwaliteitsver
liezen op". Joost Bijlsma zegt:
"Onzin. We weten heus wel wat
we doen. Te ruig? Nee. Met ruig
werk halen we onszelf onderuit.
Dat levert beschadigingen op
aan de kippen waardoor ze bij de"
slachterij B-vlees worden. Dat
scheelt flink in de kiloprijs. Een
vangploeg die het te wild doet,
heeft daarom geen bestaansmo
gelijkheid. Die wordt dool' de
boeren uitgerangeerd".
De knuopel in het hoender
hok: er zijn machines in de maak
die het werk van de handvangers
dreigen over te nemen. Machi
nes, zo beloven de constructeurs,
werken sneller en dus, ondanks
de investering, economischer.
En dat niet alleen. Er zullen ook,
zo stellen ze. minder beschadi
gingen optreden.
Plannen om mestkuikens ma
chinaal te gaan vangen ontston
den 15 jaar geleden. Personeels
gebrek leverde grote problemen
op bij het leeghalen van de schu
ren. Machines in alle soorten en
prijzen werden daarna ontwor
pen, maar geen enkele is al goed
Ventilator
Volgens experts is de 40-jarige
Roel Nicolai uit Drogeham
(werktuigbouwkundige HTS'er)
een van de verst gevorderden, zo
niet dé verst gevorderde. Zijn
machine vangt de kuikens met
behulp van een ventilator die de
dieren optilt en ze tegen een
gaasband plaatst die vervolgens
schuin naar achter tuimelt. Daar
door buiten het bereik van de
zuigkracht van de ventilator, ko
men de kuikens op een trans
portband terecht. De machine
kan door twee mensen worden
bediend; huidige richtprijs:
65.000 gulden.
Joost Bijlama wil zo snel mo
gelijk een wedstrijd tegen het
produkt van Nicolai, de uitvin
der die hij waardeert om wat hij
construeerde maar die naar zijn
mening al te ijdel en al te hoog
van de toen is gaan blazen. Op
verzoek van Roel Nicolai pro
beerde Joost Bijlsma de machine
een paar maal. Na vijf keer stopte
hij ermee want in vergelijking
met het handvangen ging het
veel langzamer. "En toch zie ik
het voor de toekomst wel zitten.
Nicolai is op de goede weg".
Tachtig jaar heeft de respectabele
Raad van Beheer op Kynologisch
gebied in Nederland er over ge
daan om één miljoen rashonden in
de registers in te schrijven.'Die
mijlpaal werd in 1975 bereikt. Tien
jaar later was dat aantal reeds ver
dubbeld en het aantal (ras)honden
groeit nog steeds, vaak tot ergenis
van velen.
De nieuwste mode is de aanschaf
van twee honden door één eige
naar. Het liefst een grote die tot de
heupen reikt, en een kleintje dat
net boven de enkelgewrichten uit
steekt.
door
Joop Hoek
Vroeger kocht je een hond en
maakte je er het beste van. Ge
woon met de pot meeëten en een
oude deken als slaapplaats. Opvoe
den gebeurde uit de losse pols. En
eerlijk is eerlijk, het ging nogal
eens fout. De slecht opgevoede
hond greep de macht en tiranni
seerde het hele gezin. Een spuitje
moest dan een eind maken aan de
ze, ook voor de hond, ongelukkige
toestand.
Zoals de hondevoeding veran
derde en werd geperfectioneerd, zo
veranderde ook het denken over
het opvoeden van huisdieren. Er
werden verenigingen, zelfs specia
le clubs opgericht die zich toeleg
den op het opvoeden en opleiden
van hond en eigenaars.
Vaak massale bijeenkomsten op
een veldje achteraf, met tientallen
mensen die zich vooral bij het be
gin van de cursus moeilijk staande
houden tussen honden die blaf
fend en bijtend eikaars terrein be
twisten. Na enkele weken gaat het
wel beter en aan het eind van de
cursus is de hond (meestal) gehoor
zaam en goed opgeleid.
Geldt dat ook voor de instruc
teurs? Nee, zeker niet, zeggen inge
wijden in de'kynologie. Naast de
goede instructeurs die voor bonafi
de verenigingen trainen, zijn er
ook veel slechte die maar wat aan
rommelen. Al is het ook zo dat een
goede vereniging nog niet altijd
een goede instructeur hoeft te heb
ben, of andersom. Maar allemaal
hebben ze gemeen dat ze zich het
trainen en het omgaan met Honden
en eigenaren eigen gemaakt heb
ben in de praktijk. Want tot nu toe
is er geen enkele opleiding die
door de overheid wordt erkend en
wordt afgesloten met een examen
en een landelijk erkend diploma.
"Ja, dat is het grote probleem.'Er
is nog geen landelijke opleiding
met door instanties erkende diplo
ma's. Iedereeen kan maar wat aan
rommelen, met soms rampzalige
gevolgen. Als een slechte instruc
teur honden verkeerd opvoedt en
opleidt, kan dat helemaal verkeerd
uitpakken. Dan kan zo'n hond zelfs
gevaarlijk zijn voor z'n omgeving",
erkent mevrouw M. Grevelink uit
Leiderdorp, voorzitter van de ver
eniging O en O (opvoedjng en op
leiding).
In september begint de vereni
ging met een cursus die speciaal
bedoeld is om aspirant-instruc
teurs op te leiden. Mensen die daar
voor slagen kunnen met recht zeg
gen dat ze een instructeursdiploma
hebben. Maar net als met het
vraagstuk van wat er eerder was:
de kip of het ei, speelt hier het pro
bleem wie moet wie opleiden.
Mevrouw Grevelink: „Dat ge
beurt door docenten die in de prak
tijk hun sporen hebben verdiend
en in Engeland diverse diploma's
behaald hebben. Of die erkend zijn
en wat zo'n Engelse opleiding pre
cies voorstelt, weet ik niet. Maar je
moet ergens beginnen".
Zij stelt dat niets op hondenge-
bied beschermd is. Volgens haar is
er onder de duizenden instructeurs
in Nederland - 'in elk dorpje is er
wel een' - veel wildgroei en ondes
kundigheid. Ook de tarieven wil
len nogal eens verschillen. Zo zijn
er verenigingen die 50 gulden voor
een cursus vragen, of soms maar
een tientje. Mevrouw Grevelink
adviseert hondebezitters zich eerst
goed te oriënterén, alvorens een
keus te maken. Het liefst voordat
de pup wordt aangeschaft.
Een internationaal erkend ex
pert op het gebied van de honden-
africhting is de heer J. van Sprake-
laar, secretaris van de commissie
werkhonden van de al eerder ge
noemde Raad van Beheer.
„Morgen mag ik me onze lieve
heer op het gebied van de honde
nopvoeding noemen. En niemand
die daar iets aan kan doen. Ik mag
me zelfs uitgeven als hondenpsy
choloog, wat dat ook mag zijn. Het
levert in ieder geval goed geld op".
Wie een pan, een mixer of eeri
tuinstoel wil aanschaffen, belt naar
de Consumentenbond en krijgt
deskundig advies. Wie met z'n vier
voeter aan de slag wil, staat in de
kou. Toch is mevrouw E. Jansen-
Van Riemsdijk, secretaris van de
Kynologen Club 'De Scheldezoom'
in West-Brabant, positief gestemd
over de toekomst van bonafide in
structeurs.
Eind augustus gaan instructeurs
van de vereniging weer aan de slag
met hond en eigenaar. Goede in
structeurs, benadrukt de secreta
ris. „Het zijn mensen die geduren
de drie jaar in de praktijk, maar
ook bij meneer Lubbers uit Mui
den, die eerder verplegend perso
neel opleidde, hun lesje hebben ge
leerd". Maar mevrouw Jansen
geeft toe: de instructeurs zijn niet
door de overheid erkend. Wie uit
de duizenden instructeurs in ons
land een goede wil kiezen, raadt zij
aan te informeren bij kynologen-
verenigingen, dierenartsen en de
plaatselijke politie.
„Maak dan pas een keus. Leren
omgaan met je hond is van het al
lergrootste belang. Ook voor het
dier zelf. Gaat het fout, dan heeft
altijd de hond gefaald. Ook als de
schuld bij je zelf ligt", zegt zij.
Opvoeding en opleiding
Ongeveer 7000 deelnemers aan
het evangelistencongres tfan Bil
ly Graham in Amsterdam heb
ben zaterdag meegedaan aan
openbare evangelisatie-activitei
ten. Daarbij waren 68 lokaties in
49 plaatsen in West-Nederland
betrokken.
De delegatie uit Oost-Europa
liet verstek gaan. Grahams pers
man Goosman deelde mee, dat
hun veiligheid daarvan de reden
was. Men was - op grond van be
paalde inlichtingen - bevreesd
voor acties van extremistische
groeperingen. De leider van de
delegatie bevestigde dat, maar
wilde verder geen commentaar
geven. De Oosteuropeanen be
zochten in plaats daarvan kerk
gebouwen en de jongerenorgani
satie 'Jeugd met een Opdracht'.
De ervaringen van de evangeli
serende predikers waren heel
verschillend. Sommigen toon
den zich geschokt door de 'bloot-
cultuur' op bepaalde plaatsen.
"Toen ik in Amsterdam al die
porno zag,.moest ik God bidden
om zelfbeheersing", zei een
evangelist uit de Derde Wereld.
Een collega uit Thailand zag zyn
boodschap op de Dam ten onder
gaan tussen Nicaragua-activitei-
ten.
In Rijnsburg boekten de ver
kondigers kennelijk meer suc
ces. Volgens de Filippijnse evan
gelist Faustino Ardina gaven
daar 25 mensen hun hart aan de
Heer. Uit Lelystad werden 10 be
keringen gemeld. Ook zou de be
stuurder van een bus die evange
listen vervoerde tot geloof zyn
gekomen. Hij kreeg uitbundige
gelukwensen van de 50 inzitten
den.
Programma-directeur J. Corts
deelde na afloop rnee, dat er in
totaal zo'n 300 mensen tot beker
ing kwamen. De evangelisten
spraken van een 'onverschillig
tot enthousiast publiek'.
De Amerikaanse evangelist
Billy Graham zelf toog, vermond
in oude kleren, naar het Vondel
park. Werd hij in 1983, toen hy
hetzelfde deed, niet herkend, dit
maal was dat wél het geval. Zijn
medewerker John Wilson vertel
de, dat Amerikaanse toeristen en
ook Nederlanders hem hadden
gezien. Verscheidene mensen
zouden hun hand hebben opge
stoken en een beslissing voor
hun leven hebben genomen.
Grahams toehoorders waren
voornamelijk jongeren.
De evangelist maakte trou
wens elke dag van het tiendaagse
congres een wandeling. Daarop
sprak hij mensen aan om van
God en het evangelie te getuigen,
zo meldde dezelfde Wilson.
Elektronica
'Amsterdam 86' is nu afgelo
pen. In het algemeen zyn de
deelnemers stellig van plan, met
het geleerde in hun dagelijkse
praktyk iets te gaan doen. Zo liet
een voorganger van de Evangeli
sche Kerk van Irak weten, dat hy
nu ook onder moslims en andere
groepen wil gaan evangeliseren.
Voor een cdflega uit Sri Lanka is
meer samenwerking met andere
kerken een voornaam punt.
Over het gébruik van de elek
tronica voor evangelisatie doen
Graham en de zijnen niet zuinig.
"Met de huidige technologische
middelen kunnen wij nog vóór
het jaar 2000 de hele wereld met
het evangelie bereiken", zei Gra
ham. De Amerikaan Bill Portis,
veteraan op het gebied van evan
gelisatie, juichte de nieuwste
ontwikkelingen toe. "Met video
banden bijvoorbeeld kan het
evangelie op creatieve manier
worden gepresenteerd", betoog
de hij. Vooral jongeren kunnen
zo worden bereikt, omdat die
veel naar video kijken. "In een
wereld waarvan meer dan de
helft van de bevolking jonger is
dan 25 jaar is video-evangelisatie
dus niet zo'n gek idee".
Meer dan 300 christelijke ra-
diostatiosn in de Verenigde Sta
ten kregen iedere avond een 55
minuten durende samenvatting
van het dagprogramma van 'Am
sterdam 86'. En naar wereldlijke
radiostations ging elke dag een
nieuwsblok van 5 minuten over
de conferentie.
Wereldcongressen
Deze week komen in Kat-
woude evangelische leiders bij
een om plannen uit te werken
voor een tweede internationaal
congres over wereldevangelisa
tie. Dat zal in 1989 worden ge
houden, waarschijnlijk in Lau
sanne (Zwitserland). De organi
satie is in handen van het Lau-
sanne-comité voor wereldevan
gelisatie, dat in 1974 na het eerste
congres werd opgericht.
Billy Graham maakte zaterdag
het plan voor een tweede wereld
congres bekend. Hem is het ere
voorzitterschap van het congres
aangeboden. Het is bedoeld voor
religieuze leiders uit de hele we
reld (naar schatting 6000 uit 167
landen). Zij zullen met elkaar
praten over theologie en evange
lisatiemethoden. Ook de nood
zaak om mensen te bereiken die
nog nooit van Jezus Christus
hebben gehoord zal daar onder
werp van gesprek zijn.
Het Dausanne-comité bestaat
uit 80 internationale leden, waar
onder diverse kerken en semi-
kerkelijke organisaties. Sommi
ge zagen het tweede congres lie
ver in een Derde Wereld-land,
maar geen enkele stad bleek te
voldoen aan de 20 voorwaarden
die na de conferentie in 1974 wa
ren opgesteld.
- Ook de commissie van de
Wereldraad van Kerken voor
zending en evangelisatie gaat
een wereld-zendingsconferentie
voorbereiden. Men denkt aan
1989, maar dat is nog niet zeker.
De vorige was in 1980 in Mel
bourne.
In samenhang met de algeme
ne vergadering van de Wereld
raad van Kerken in 1991 zal een
wereldconferentie worden ge
houden over vrede, gerechtig
heid en het bewaren van de
schepping. Dat is althans het
plan van de afdeling 'Geloof en
getuigen' van de Wereldraad. Op
een werkvergadering in Pots
dam werd daartoe besloten. De
werkvergadering werd gisteren
beëindigd met oecumenische
diensten in 20 gemeenten van de
Evangelische Kerk in de DDR
(Oost-Duitsland).
Beveiliging. De Nederlandse
overheid heeft de stichting 'By
leven en welzijn' een eenmalige
subsidie van maximaal f650.000
toegekend voor beveiliging van
joodse objecten. De stichting, die
de joodse gemeenschap advi
seert inzake veiligheid, had be
gin dit jaar het ministerie van
binnenlandse zaken gevraagd
om financiële steun voor bepaal
de veiligheidsmaatregelen.
Bouwkundige en andere voor
zieningen (zoals stalen deuren,
kogelvrij glas, momtoren) heb
ben de afgelopen jaren de joodse
gemeenschap zelf al zo'n f2,5
miljoen gekost.
Hervormde Kerk: beroepen
te Burgh (Z.) kandidaat R. J. ten
Have Santpoort, te Leidschen-
dam M. S. F. Kemp Groningen,
te Zwolle R. Holwerda Apel
doorn. Gereformeerde Kerken:
aangenomen naar Emmen (voor
legerpredikant) kandidaat E. K.
Stam aldaar; bedankt voor Apel
doorn L. Raven Haren. Gerefor
meerde Gemeenten: bedankt
voor Naaldwijk A. Moerkerken
Nieuw-Beijerland.
