Jan zal op zondag
niet naar tv ldjken
Kwaad van racisme dicht bij huis
Voorbereiding op wereld met andere geluiden
Grafstenen op dijkaandenken aan Oterdum
Bijdrage van predikant tot 'witte bewustwording'
PAGINA 8
GEESTELIJK LEVEN
ZATERDAG 19 JULI 1986
Enkele deelnemers aan de 'oriëntatieweken' van de Gereformeerde
Bond: Marrigje Ouwendijk (Rotterdam), Hans van der Sleen (Hoogeveen)
en Jan Adriaanse (Ermelo). Naast hen ds. K. Exalto uit Benthuizen. Zit
tend gastvrouw mevrouw K. van der Kooij en David Bruggemans (Wad-
dinxveen). (foto Ton Kastermans)
ZEIST - "Bezig zijn met het woord
van God, dat boeit me enorm. Juist
in zo'n week ontmoet je jonge men
sen die daarover net zo denken. Ik
zie de Gereformeerde Bond als een
noodzakelijk instrument om de
rechtzinnige prediking binnen de
Hervormde Kerk te handhaven".
Hans van der Sleen (tweede van
links op de foto) is 19. Hij gaat in
september theologie studeren in
Utrecht. Niet dat hij per se predi
kant wil worden. Godsdienstleraar
kan ook. Hij was een van de 22 jon
gelui die op 'Woudschoten' in Zeist
hebben deelgenomen aan de
'oriëntatieweken' van de Gerefor
meerde Bond. Daar werd uitvoerig
gesproken over een aantal onder
werpen waar ze straks aan de uni
versiteit mee te maken krijgen, zo
als bijbeluitleg, godsdienstweten
schappen, ethiek, filosofie en kerk
geschiedenis. Kopstukken uit de
Bond - de hervormde rechtervleu
gel - hielden daar inleidingen over.
De deelnemers hoefden zelf
maar een gering bedrag te betalen.
Het hoofdbestuur financierde de
rest. Mevrouw K. van der Kooij
was hun gastvrouw. "Het huiselij
ke karakter is ook heel belangrijk
voor de jongeren. Zijn er persoon
lijke problemen, dan praten we
ook daarover".
Geluiden
Dominee K. Exalto, de vroegere
predikant van Benthuizen, was een
van de inleiders.
"Deze jonge mensen krijgen
straks allerlei geluiden te horen die
bepaald niet gereformeerd zijn te
Dat wil zeggen: niet naar
de reformatorische belijdenis van
de kerk. De nieuwe ideeën zijn
vaak zo anders dan wat ze van huis
uit hebben meegekregen".
Velen gaan straks voor het eerst
zelfstandig wonen. Ook in dat op
zicht opent zich een 'nieuwe we
reld'. Daarin zullen ze hun weg
moeten vinden.
De aanstaande studenten zijn in
het algemeen sterk gemotiveerd.
Exalto: "Dat komt vooral door
hun milieu, ouders, het huiselijke
klimaat en niet te vergeten de pre
diking waarmee ze zijn opge
groeid. Naast de ethische vragen
die in deze weken aan de orde ko
men speelt ook de persoonlijke
verhouding tot God een belangrij
ke rol. Daar zijn deze jongeren in
tensief mee bezig".
De Hervormde Kerk telt zo'n
vierhonderd predikanten die zich
tot de Gereformeerde Bond reke
nen. In de regel is de kerkgang
daar nog goed.
Exalto: "De mensen komen niet
naar de kerk om te horen wat ze
ook in de krant kunnen lezen. Ze
willen horen wat er in de bijbel
staat. Het bijbelse karakter van de
prediking heeft nog altijd aantrek
kingskracht. Men verlangt houvast
in leven en sterven".
Hervormd-gereformeerden ken
merken zich ook door een eigen le
vensstijl.
Exalto: "Ze zullen op de dag des
Heren niet gaan zwemmen. En een
ijsje kopen op zondag is er ook niet
bij". Hij geeft toe, dat door die le
vensstijl jongeren ook wel afha
ken. "Je hoeft niet alles te idealise-
ren. Wij hebben ook te maken met
jonge mensen die zich in die
geestelijke sfeer niet meer kunnen
vinden".
Vrouw
Dat geldt niet voor Marrigje Ou
wendijk uit Rotterdam en Jan
Adriaanse uit Ermelo. Zij zijn en
thousiast over de afgelopen oriën-
tatieweek. Ze hebben die ervaren
als een wezenlijk onderdeel van
hun voorbereiding op de komende
studie.
Marrigje: "Ik hang zo'n beetje te
gen de Bond aan". Als zij nog eens
predikant in haar kerk wil worden,
zal ze het toch in een andere rich
ting moeten zoeken, want de Bond
is tegen de vrouw in het ambt.
"Maar ik heb met een theologische
opleiding nog vele andere moge
lijkheden".
En Jan: "Een uitgesproken bon
der ben ik niet. Maar de bijbelge
trouwheid van de Bond spreekt
mij zeker aan. Dat laat in de rest
van de kerk wel eens te wensen
over. Ik ga graag naar de kerk; de
ene keer meer dan de andere, maar
ik word toch steeds weer door het
bijbelwoord getrokken".
Jan zal op zondag niet naar de tv
kijken of een duik in het zwembad
nemen. Dat doet Marrigje ook niet.
"Zondag is de enige dag in de week
waarop je rust kunt nemen. Die
dag moet je in ere houden".
Oude grafstenen - staand en lig
gend - op het talud van een zeedijk.
Er is maar één plaats in Nederland
waar dat voorkomt.
Het kerkhofje is het allerlaatste
restant van het dorp Oterdum bij
Delfzijl, dat moest wijken voor de
oprukkende industrie - die overi
gens minder gulzig bleek dan werd
verwacht - en verzwaring van de
dijk.
Tegen de dijk aangeleund stond
het oude kerkje van Oterdum. Men
heeft nog geprobeerd het over te
brengen naar het Openluchtmu
seum in Arnhem, maar dat gaf uit
eindelijk toch de voorkeur aan een
leegstaand kerkje uit het Zeeuwse
's Heerenhoek. Dat wordt nu in
Arnhem opnieuw opgebouwd.
Van de kerk van Oterdumdie in
1972 werd afgebroken, bleven
preekstoel en orgel bewaard. De
antieke kansel ging naar Winscho
ten, waar een minder fraaie gemet
selde stoel stond, en het orgel vond
een plaats in de gerestaureerde
kerk van Heinenoord.
Het kerkhofje op de dijk ligt er
precies zo bij als toen het kerkje er
nog stond. Alleen wel minder ver
waarloosd, want aan de graven
was, met totale afbraak van het
dorp in het vooruitzicht, de laatste
jaren niets gedaan. Een zuiltje tus
sen de stenen herinnert nu aan het
bestaan van het verdwenen dorp.
De twee wandelaars op deze
unieke begraafplaats zijn de heer
L. Vos en zijn vrouw. Zij bewoon
den het laatste huisje van Oterdum
dat werd a fgebroken. Nu wonen ze
in Delfzijl. Het wegkwijnen van het
dorp was voor hen een trieste erva
ring. Blij zijn ze dat de naam en de
plek waar zij woonden niet geheel
zijn uitgewist. Als ze over de dijk
wandelen, worden de herinnerin
gen weer levend. (foto anp>
Samenstelling
van deze pagina:
S. J. de Groot
Hoewel hij die drie jaren bepaald niet
heeft stilgezeten, slaagde de Amsterdamse
predikant Herman Boswijk (57) er niet in,
antwoord te vinden op de vraag wat zijn
kerk zou kunnen doen voor de sterk ge
groeide Surinaamse bevolkingsgroep in
de hoofdstad. Acht jaar geleden gaf de ge
reformeerde kerk hem die opdracht.
Achteraf zegt Boswijk, dat de vraag een
voudig niet deugde. Surinamers zaten en
zitten helemaal niet te wachten op goedbe
doelde activiteiten van een 'witte' kerk.
Er zou, ontdekte hij, meer gewonnen
zijn als er echte interesse zou komen voor
de achtergronden van Surinamers, voor
de verwachtingen waarmee ze naar Ne
derland zijn gekomen, voor hun negatieve
ervaringen, ook met Nederlandse kerken,
voor het ontbreken van perspectief voor
duizenden Surinaamse jongeren. In plaats
daarvan was er (en is er) ook bij kerkmen
sen onbehagen, geen interesse maar irrita
tie, geen hartelijkheid maar hatelijkheid,
een heel complex van nogal negatieve ge
voelens.
Om te voorkomen dat hij alleen maar
zou spreken óver Surinamers, bood Bos
wijk (van 1966 tot 1971 predikant in Para
maribo) de Evangelische Broedergemeen
te in Amsterdam zijn diensten aan. Die ge
meente is het kerkelijk thuis van veel Su
rinamers 'in een hun vreemde en vaak ook
vijandige omgeving'. Dat gaf hem de kans
om op huisbezoeken de ervaringen van de
emigranten uit de West te horen. Als do
minee Boswijk aan de huisdeuren alleen
maar het woord 'Broedergemeente' liet
vallen, was hij onmiddellijk welkom.
Van hem is nu bij Boekencentrum in
Den Haag een boekje verschenen ('Geen
sprake van blank of zwart', f24.90) over
racistische erfenissen en overblijfsels bin
nen ons cultuurpatroon.
'Blanke onschuld'
"Er is geen sprake van blanke on
schuld", schrijft Boswijk daarin. "Meer
dan wij willen weten zijn we verstrikt in
de netten van onze cultuur. De vier eeu
wen waarin wij als witte westerse wereld
de blanke lakens hebben uitgedeeld in
Oost (Indonesië), West (Suriname) en
Zuid (Zuid-Afrika), zijn ons niet in de kou
de kleren gaan zitten. De geschiedenis is
niet ongemerkt aan ons voorbijgegaan".
Boswijk gelooft niet aan 'goedé trouw'.
"Langzamerhand leren wij de geschiede
nis zien met de ogen van de slachtoffers
van racistisch geweld, geweld dat diepe
sporen heeft achtergelaten, bij hén, maar
ook bij óns als aanstichters van dit
kwaad".
In een afzonderlijk hoofdstuk probeert
de schrijver de vraag te beantwoorden
hoe het ter wereld en 'in Gods naam' mo
gelijk was, dat uitgerekend in het christe
lijke Europa (en Nederland) dit 'mens en
samenleving verwoestende kwaad' een
voedingsbodem vond. Eerste voorwaarde
voor een andere manier van denken en
doen is: "luisteren naar wat zwarte vrien
den ons willen zeggen". Uit een volgend
hoofdstuk (met een tiental interviews)
blijkt, dat dit nog niet eens zo eenvoudig
De schrijver constateert een parallel
tussen de strijd van vrouwen tegen man
nelijke vooringenomenheid en die van
zwarten tegen blanke vooringenomen
heid en superioriteitswaan. Dat 'verbor
gen racisme', "dat ons verhindert om aan
dachtig te luisteren als zwarten aan het
woord komen".
In het laatste hoofdstuk beschrijft hij,
hoe medeplichtigen aan het racisme
bondgenoten kunnen worden van men
sen-van-kleur in hun strijd tégen racisme
en vóór een rechtvaardige samenleving.
"Hoe ik van tegenstander in vriend veran
der
Boswijk - die boven tafel brengt wat ge
schiedenisboekjes al te gemakkelijk laten
rusten - gelooft aan de veranderbaarheid
van mens en samenleving. Daarom heeft
hij zijn boekje (158 bladzijden) geschre
ven. Als een bijdrage aan 'witte bewust
wording'. Zonder het moralisme van 'wat
aardiger worden voor elkaar' en het fata
lisme van 'er is te veel gebeurd en daarom
wordt het nooit wat'.
Hij hoopt er meer mensen mee te berei
ken dan in gesprekskringen mogelijk is.
"Misschien dat we tot onze (heilzame)
schrik zullen ontdekken, hoe dicht bij
huis en hoe onderhuids het kwaad
racisme aanwezig en werkzaam is".
het
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Pannekoek, ha, 11.45 studentenekkle-
sia; Marekerk 10 ds. Kooreman, Rhe-
nen, 5 ds. v.d. Linde, Hattem; Marana-
thak. (L. Morsweg) 10 ds. Jansen; Oecu
menische geloofsgemeenschap De Re
genboog (Merenwijk) 10 dienst; Bethle-
hemk. (Driftstr.) zie Petrakerk; Bevry-
dingsk. (Montgomerystr.) 10 en 5 ds.
Rietveld; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds.
I Schouten; Waalse kerk (tijdelijk Rapen-
burg 6) geen dienst. Wijk 'Stevenshof
zie na geref. kerk. Acad. Ziekenhuis 9
rk. dienst, 10.15 ds. v. Beinum. Diako-
nessenhuis elke zat. 10.30 rk. dienst,
morgen 10.30 ds. Hemmes. Endegeest
zie Oegstgeest. Geref. Kerk Vredeskerk
zie herv. gem.; Petrak. (Surinamestr.) 10
kand. T. Smit, Leiden. 10.30 dienst voor
doven, hr. P. Smit; Oude Vest 10 dr. v.d.
Zwaan; Maranathak. zie herv. gem.; Be-
vrijdingsk. 10 en 5 ds. Rietveld; bejaar
denhuis Groenhoven 10 mevr. ds. Jaco-
bi-van Duijn, L.dorp; Merenwijk zie
herv. gem. Wijk Stevenshof, gebouwtje
'Dijkhof (Rijndijk) 10 kand. T. H. v.d.
Hoeven. Geref. K. Vrijg. (Herengr.) 10
en 5 ds. Houtman. Chr. Geref. K. (Steen-
schuur) 9 ds. Den Hertog, 5 ds. v. Dij
ken, Lisse. Geref. Gem. (N. Rijn) 10 lees-
dienst, 7 kand. v. Aalst. Geref. Gem. in
Ned. (Bethl.kerk Driftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Mostert. Doopsgez.-Remonstr.
j Gem. (Lokhorstk. Pieterskerkstr.) 10 ds.
Adriaanse. Baptistengem. (O. Rijn 3) 10
hr. H. Tieleman, Leiden. Evang. Ge
meenschap (Middelstegr. 3) 10 evang.
Dikkes. Evang. gem. Merenwijk ('De
Harlekijn'. Regenboogpad 2) elke zon
dag 10.30. Zendingswerk Middernachts-
roep (Zoeterw.singel 21) 5 hr. H. Blok.
Evangeliecentrum-Pinksterbew. J.
Maasbach-Wereldzending (aula
Noachstr. 2) 10 evang. Zijlstra, wo. 23 ju
li 8 evang. Zijlstra (Zijlsingel 2). Pink-
stergem. (O. Vest 13) 10 hr. E. van der
Molen. Leger des Heils (hoek Vestestr./
Groenesteeg) 10 en 7. Nieuw-Apost.
Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30 en 4, wo. 8. Ze
vendedag-adventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten) elke zat. 9.45 bijbel
studie, 10.45 predikdienst. Christelijke
Wetenschap (Steensch. 6) 10.30. Kerk
van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Dagen
(Brahmsl.) 9.30, 10.30 en 11.20. Oud-
Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10. Rooms-
Kath. K. Haagweg zat. 7, zo. 9 en 10.45;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11; Rijn
dijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo. 9.30
en 11.30; Steenschuur zat. 7, zo. 8.30,10,
11.30, 6 en 7 (loO; Boshuizerkade zat. 7,
zo. 9.30 en 11; Lammenschansweg zat. 7,
zo. 9 en 10.30; Haarl.straat zat. 7. zo. 9.30,
10.45 en 12.15; Merenwijk zie herv.
gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. zie
geref. kerk. Geref. Kerk 10 ds. v.d.
Werff, Amersfoort. 6.30 ds. Van Wijn
gaarden, Alphen. Chr. Geref. Kerk 9.30
leesdienst, 7 ds. Roos. Rk Kerk zat. 7, zo.
l 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. Van den Broeck,
Bodegraven, 6.30 ds. Jansen, Leiden;
Kruiskerk geen dienst; Opstandings-
kerk 9.30 kand. Walton, 6.30 ds. Terlaak,
Yerseke; G. Herderkerk 9 ds. Taselaar, 7
hr. H. Wolff; De Bron 10.30 en 6.30 ds.
Taselaar; Oudshoornse kerk 10 ds. Van
Medevoort, Den Oever; Sionskerk (Me
teoorlaan) 9.30 en 6.30 kand. Camme-
raat, Urk. Geref. Kerk Mar.kerk 9.30 ds.
Terlaak, Yerseke, 6.30 ds. v.d. Werff,
A.foort; Salv.kerk 9.30 ds. v. Wijngaar
den, 6.30 zie Opstkerk. Geref. K. Vrijg.
(aula chr. techn. school) 9.30 en 5 lees
dienst. Ned. Geref. Kerk (school Wil-
lemstr.) 9.30 br. K. H. Mollema, 4.30 ds.
M. de Jong. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30
ds. v.d. Meij. Oud-Geref. Gem.
(Hooftstr. 240) 9.30 en 4. Bapt.gem. (Mo-
lenwerfstr. 1) 10 evang. Ramaker, 6.30
ds. Lourens. Bapt.gem. Noord (school
Kalkovenw. 62) 10 hr. N. van Gemeren.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54) 10 dienst. Pinkstergem.
(school Batestein 16) 10. Leger des H.-
(Zonneweg 3) 10 en 7, laatste zondag van
de maand 5 u. gezinsdienst. Remonstr.
Kring (Van Mandersloostr. 36) geen
dienst. Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo.
9.45 en 11.30; Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zo. 10.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Schreurs, A.dam, 6 kand. v.d. Zwet,
Katwijk. Geref./Herv. Gem. (dorpshuis
'De Tas') 10 ds. Holst, Voorburg. Geref.
Gem. 9.30 en 6 leesdienst, wo. 23 juli
7.30 ds. Meeuse, R.dam.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Wieman, 6.30 hr. v. Dijk,
Opheusden; §alv.kerk 9.30 dr. Maar-
singh, A.foort, 6.30 ds. v. Deelen, Vee-
nendaal; Bethl.kerk 9.30 ds. Nap, Woer
den, 6.30 ds. Boon, Kamerik. Geref.
Kerk 9.30 dienst, 6.30 ds. A. de Jong,
Tienhoven. Geref. K. Vryg. (Ichthusk.)
9.30 leesdienst, 3 ds. A. Kooij. Geref.
Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30 ds.
Bac. Evang.-Luth. Gem. 10.30 ds. Rave,
Monnickendam.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. v.d. Meent, Utrecht. 6.30 zie geref.
kerk; De Stek 9.30 dienst. Geref. Kerk
10 hr. A. Bouman, 6.30 ds. v. Bokkum,
Kethel. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds.
Leendertse, Den Haag. Geref. Gem. 9.30
leesdienst, 3.30 ds. Rietdijk.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Stam, Ter Aar, 6.30 kand. De Reuver.
Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Bol,
Werkendam. Rk Kerk: dorp zat. 7, zo.
10.30; Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zat. 7, zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 9.30 kand. mr.
Vreugdenhil, Koudekerk. 7 ds. Boswijk,
Lisse. Geref. Kerk ('Hoeksteen')
herv. gemeente. Chr. Geref. Kerk 10
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Aarents, 6 hr. H.
Bakker; Ontm.kerk 10 ds. Schuurman,
6.30 ds. Aarents. Herv. Gem. 'De Rank'
(P. Groen-college) zie Katwijk aan Zee.
Geref. Kerk 9.30 ds. Kersten, Scheve-
ningen, 6.30 ds. v.d. Horst. Rk Kerk zat.
7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Guyt, Lunteren. 6 ds.
Schuurman; O. Kerk 8.30 en 10 ds. Drie
bergen, 6 ds. Visser, Woudenberg; Ich
thusk. 10 kand. G. van Velzen, 5 ds. De
Jong; Pniëlk. 9.30 ds. Den Besten, Ede,
6 ds. Driebergen; Maranathakerk (Rijns
oever) 10 ds. Lagerwey, Den Haag, 6 ds.
Guyt. De Hoeksteen (Burgersdijkstr. 27)
9.30 Duitse dienst Overduin 2.15 dienst.
Herv. Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-
college Pr. Frederikdreef 15) 10 kand. P.
R. Middelkoop, Zoeterwoude. Geref.
Kerk Vr.kerk 9.30 ds. v.d. Horst, 5 ds. v.
Breevoort; Triumfatork. 9.30 ds. v. Bree-
voort. Geref. K. Vrijg. 9.30 leesdienst. 3
ds. v.d. Haar. Ned. Geref. K. (aula Beste-
vaer-mavo) 9.30 en 7 ds. Waagmeester.
Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5
ds. A. de Reuver. Geref. Gem. (Remi-
sestr.) 10 en 5 leesdienst, wo. 23 juli 7.30
ds. Kattenberg. Geref. Gem. in Ned.
(Louwestr.) 10 en 5. Volle-evang.gem.
(Voorstr. 48) 9.45. Onafh. baptistengem.
(Ambachtsweg 2) 10 br. M. Stam, Ge
leen.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. W. Sijbrandy, Den Haag, 7
-hr. A. Vercouteren, Voorburg. Geref.
Kerk 10 hr. Vercouteren, 7 zie herv. ge
meente.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10.30 ds. Knorth, 6.30 ds.
v. Loenen; Hoofdstr. 10 ds. J. Sierat
(L.dorp); Scheppingsk. 9 ds. Knorth.
Elis.ziekenhuis 10 rector Vijftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zylkw.) 10 hr. J. de
Vries. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schilt, ha. Geref. Kerk 9.30 ds. Oegema,
Valkenburg, 7 hr. A. Duiver, Rijsen-
hout. Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en
11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 en 7
ds. De Gelder; Pauluskerk 10 ds. 't
Hooft. Geref. Kerk 10 ds. Gesink,
Noordwijk, 7 ds. Damsma, Rijnsburg.
Geref. K. Vrijg. 9.30 en 4.30 ds. H. W. van
Egmond. Ned. Geref. Kerk (Salvatori)
10 ds. Vos, 7 ds. Den Hertog, Leiden,
met chr. geref. kerk. Chr. Geref. Kerk 10
ds. Vos, 7 ds. Den Hertog, Leiden, met
Ned.-geref. kerk. Geref. Gem. 10 en 4 ds.
Den Boer. Evangeliegemeente (Ooie-
vaarstr. 27a) 9.45 br. F. Velthuis. Rk
Kerk: Agathakerk zat. 7. zo. 10 en 11.30;
KATWIJKS Wit
te Kerk.
(foto Wim Dijkman)
zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 hr. Hof-
fenaar, Voorhout, 6.30 dr. Haitsma, Bos
koop. Geref. Kerk 9.30 mevr. K. van
Huisstede, Kampen. Chr. Geref. Kerk
9.30 leesdienst, 2.15 ds. v.d. Mey. Re
monstr. Gem. geen dienst. Evang. gem.
(Kruispunt, Kennedylaan 33) 9.30. Rk
Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
Ml.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30
kand. v. Dis, Wassenaar, 7 ds. Bergsma.
Geref. Kerk 9.30 ds. Rang, 6.30 ds. De
Lange, Aalsmeer. Chr. Geref. Kerk 9.30
en 4.30 ds. Visser. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. v.d.
Velden, Woerden, 7 kand. Meijer, Kat
wijk aan Zee. Geref. Kerk (W. Verlaat)
9.30 hr. Karstens, Leiden, 7 ds. L. d§
Jong, Woerden.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 kand. Fiegen,
Leiden, 5 ds. v. Eijk, Gouda, 7 ds. Ribbe-
rink, Rijnsburg; Hoofdstr. (Zee) 10 ds.
Ruitenburg, 8 nam. Duitse dienst; De
Rank (Golfbaan) 10 ds. Goossen, Wadd-
.veen; Sole Mio 9 hr. J. F. Samson. Ge
ref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 drs.
G. A. Scholte, 7 ds. Ruitenburg; Vin-
kenl. (Binnen) 10 hr. De Ridder, S.heim;
Stichtingskerk 11 hr. De Ridder. Ned.
Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10.30 drs.
Sachs. Volle-evang. gemeen te 'Shalom'
(gebouw 'Buitenzorg', Zeereep) 10
dienst. Rk Kerk Zee zat 7, zo. 10.30;
Binnen zat. 7, zo. 8,10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Nauta, Leiden, ha. Rk Kerk Victork. zat.
7, zo. 9 en 11; Jozefk. zat. 7. zo. 9 en
10.30; De Zilk zat. 7. zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. H. Nortier; Pauluskerk
10 ds. G. W. Rijksen, S.heim, oecum.
dienst; Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30
ds. J. Verdonk, Enkhuizen, 7 ds. Rull-
mann, Den Haag. Geref. Kerk zie herv.
gemeente. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr.
Schilderschool) 9.30 en 4.30 ds. Box
man. Ede. Ned. Geref. Kerk (Gem.cen-
trum) 8.45 br. Groenevelt, 4 ds. v.d.
Berg, Utrecht. Van Wijckerslooth 4
mevr. ds. Visser. Endegeest 10 pater K.
van Vliet. Volle-evangeliegem. (Gem-
.centrum) 4. Rk Kerk Will.kerk zat. 7, zo.
9 en 10.30.
7, zo. 8.30 en
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte. Geref. K.
9#30 mevr. Van Keulen-Schaafsma,
Haarlem, 6.30 kand. T. Smit, Leiden. Re
monstr. Gem. geen dienst. Rk Kerk zat.
7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
Chr. Geref. K. 9.30 en 2.15 li
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ouderling J. J. Visser, 5 ds. v.d.
Kamp, Rynsaterwoude; Bethelkerk 9.30
ds. Wagter. Geref. Kerk Petrakerk 9.30
ds. Damsma. 5 ds. Kersten, Katwijk;
Imm.kerk 9.30 ds. Kersten, 7 ds.
Baayen; Mar.kerk 9.30 ds. Baayen, 5 ds.
Damsma. Geref. Kerk Vrijg. 10 en 5.15
ds. J. Schreuder. Chr. Geref. K. 9.30 en 5
ds. Bogaard, Bussum. Evang. Christen-
gem. (aula mavo) 10 br. A. v.d. Laak,
Katwijk. Rk Kerk zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9.30 ds. v.
Achterberg, 7 hr. M. de Ridder. Geref.
Kerk 9.30 ds. Baas, 7 zie herv. gemeente.
Chr. Geref. K. 10.30 ds. Den Hertog. Lei
den, 7 ds. Peels, Zoetermeer. Ned. Prot.
Bond (Jul.laan 17) 10 mevr. Broström.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
Maarn. Geref. Kerk 9.30 ds. De Boer,
Hoofddorp, 6.30 ds. Bezemer, A.dam,
ha. Rk Kerk Aardam zat. 7, zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Gall, Den Haag, 6.30 zie geref. kerk. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. Ribberink, Rijnsburg,
6.30 ds. Oegema. Geref. K. Vryg. 9.30
leesdienst, 4 ds. Heida.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. v.d.
Schoot, Voorschoten. Rk Kerk zat. 7, zo.
9.30 en 11.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. De Zeeuw, 7 vie. A. R. de
Meij Mecima, Den Haag; De Ontmoe
ting (Noordhofland) 9.30 ds. J. Irik, Va-
rik. Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds.
Honig. Herv. evang. op geref. grondslag
(Lucas-college, Beeth.laan) 9.30 en 4.30
ds. G. H. van Kooten. Geref. Kerk 9.30
ds. Blanken. Geref. K. Vryg. (Bachlaan)
10 en 5 ds. J. v.d. Haar. Rk Kerk Laur-
.kerk zat. 7, zo. 11; M. Godskerk. zat. 7,
zo. 9.30. Kerk van Engeland (British
school in The Netherlands, J. v. Hoof-
laan 3) 10.15 anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. Stekelenburg, Vaassen, 5 ds.
Schipper, Papendrecht; Hoeksteen 9.30
ds. Goossen, 6.30 hr. Burger; Bethelk.
9.30 ds. Wiegenraad, A.foort, 5 ds. Goos
sen; Imm.kerk 9.30 drs. Yntema,
Utrecht. Geref. Kerk Kruisk. 9 hr. A.
van Veen, 5 ds. Koops, Bergambacht;
Ontm.kerk 10.15 hr. v. Veen.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. J. Veen, Leusden, 4.30 ds. A. J. de
Jong. Leiden; Kievietk. 10 prof. dr.
Schulte Nordholt ('Samen op weg');
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen; Dorps
centrum 9.30 ds. Wüllschleger, Den
Haag. Geref. Kerk Zijllaan 10 en 7 ds.
Spilker, Renswoude. Ned. Prot. Bond
(Kerkdam) 10.30 prof. dr. Sperna Wei
land, R.dam.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 kand.
Lagendijk, Leiden, 6.30 kand. Spaans,
Katwyk. Geref. Kerk 9.30 ds. Aalders,
6.30 ds. Buikema, Zw.dam. Rk Kerk zat.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 hr. J.
de Haan. Geref. Kerk 9.30 hr. L. Broek,
O.geest, 7 hr. De Haan.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 drs.
K. 't Hart, Leiden. Rk Kerk St. Jan zat.
7.30, zo. 9.30; Chr. Dienaark. zat. 7, zo.
10; Meerburgkerk H. Ryndyk zat. 7. zo.
hil, Gouda. Geref. Kerk 9.30 ds. Buike
ma, 6.30 ds. Aalders. Remonstr. Gem.
geen dienst.
