Klaas de Jonge 'viert' éénjarig verblijf
'Geen discriminatie
in salariëring ex-
ldeuterschoolhoofd'
Vierdaagse sfeervol beëindigd
Lading gezonken schip
zo snel mogelijk geborgen
Siuyvosanl
ZATERDAG 19 JULI 1986
BINNENLAND
PAGINA 5
DEN HAAG (ANP) - De salariëring van voormalige hoofd
leidsters van kleuterscholen die nu in het basis-onderwijs
zijn opgenomen is niet in strijd met de wet gelijke behan
deling mannen en vrouwen en het burgerlijk wetboek. De
ze uitspraak deed de president van de rechtbank in Den
Haag, mr. R. Portheine, gisteren naar aanleiding van de
bezwaren over hun salaris die vijf ex-hoofdleidsters twee
weken geleden in kort geding hadden geuit.
Zij verdienen op de basisschool
minder dan hun mannelijke colle
ga's uit het voormalig lager onder
wijs. Dit komt doordat de kleuter
school-hoofden volgens de zoge
noemde HOS-regeling zijn inge
schaald op basis van het salaris dat
ze vóór de invoering van het nieu
we school-systeem verdienden.
Deze situatie betekent echter niet
dat de minister hiermee een ontoe
laatbaar onderscheid ten nadele
van vrouwen heeft gemaakt, vond
de rechtbank-president.
Portheine sloot niet uit dat de ex-
hoofden mogelijk vanuit een of
meer andere gezichtspunten te
laag zijn ingeschaald, „maar dat
punt is niet aan de orde. Het gaat
hier om toetsing aan de wettelijke
bepalingen inzake de gelijke be
handeling van mannen en vrou
wen".
De onderwijsbonden KOV,
ABOP en PCO zijn teleurgesteld
over de uitspraak. „Weliswaar ont
kent de rechter niet dat de groep
ex-hoofdleidsters ongelijk wordt
behandeld, maar hij is niet van me
ning dat dit in strijd is met de wet
gelijke behandeling, omdat ten ge
volge van deze salarismaatregel
ook andere groepen benadeeld
worden" zeggen zij.
De bonden bestrijden de redene
ring van Portheine. „Het gaat hier
om een specifieke groep mensen in
het onderwijs, allemaal met dezelf
de funktie en allemaal vrouwen,
die allen worden benadeeld."
Bonden en ex-hoofdleidsters la
ten het hierbij niet zitten, zo lieten
ze meteen na de uitspraak weten.
Ze gaan op korte termijn onderzoe
ken hoe deze uitspraak het best
kan worden bestreden via juridi
sche weg en via de politiek.
DEN HAAG (ANP) - De directie Noordzee van Rijkswaterstaat heeft gis
teren besloten de lading van de Britse coaster Olaf zo snel mogelijk te
bergen. Er zijn onderhandelingen gaande met een aantal bergingsmaat
schappijen, aldus een woordvoerder van Rijkswaterstaat.
De kustvaarder verging maandag 7 juli na het verschuiven van de la
ding op ongeveer 80 kilometer ten zuidwesten van Den Helder en bleek
onder meer 355 ton giftig lood, 70 ton arseen en vijf ton cadmium te
vervoeren. De lading is afkomstig van de chemische fabriek „Superfos"
nabq het Deense Aalborg en vormt een afvalprodukt van zwavelzuur
fabricage.
Volgens de woordvoerder zou alleen al het lood in de lading van het
schip een verontreiniging veroorzaken, gelijk aan 20 procent van de jaar
lijkse belasting via lozingen op de grote rivieren en de atmosfeer.
De zware metalen in de lading van het schip worden niet langs natuur
lijke weg afgebroken, maar zouden jarenlang een schadelijke invloed op
het milieu kunnen blijven uitoefenen. Uit overleg met de bergers moet
blijken of de Olaf in zijn geheel wordt gelicht of dat alleen de lading
wordt veilig gesteld.
Rijkswaterstaat zal trachten de kosten van de berging te verhalen op de
reder van het schip (in dit geval is sprake van een kapitein/eigenaar) of op
de eigenaar van de lading.
De landelijke vereniging tót behoud van de Waddenzee heeft Rijkswa
terstaat gevraagd aan een registratieplicht te werken voor schepen met
een milieu-onvriendelijke lading. De vereniging vraagt zich overigens af
of bepaalde trajecten langs de kust voor schepen met dit soort lading niet
moeten worden verboden. Het ongeluk met de Olaf toont aan dat het nog
steeds mogelijk is dat schepen met een milieugevaarlijke lading vlak
langs de uiterst kwetsbaar natuurgebied varen, zonder dat men weet wat
de precieze samenstelling van de lading is, aldus de vereniging in een
reactie.
NIJMEGEN/MOOK (GPD) Als moe maar gelukkig echtpaar begonnen ze gistermiddag aan de laatste tien
kilometer van de Vierdaagse: Hans Daamen en Ingrid Biemans uit het Utrechtse Maarssenbroek. De ambtenaar
van de burgerlijke stand in het Limburgse dorpje Mook had hen zojuist in de echt verbonden. Uitgezwaaid door
enthousiaste toeschouwers vertrokken beide echtelieden, samen met de twee getuigen, vanuit het stadhuis voor de
laatste tien kilometers. Hij in kostuum en zij in een witte bruidsjurk met, heel dapper, bijpassende pumps.
(foto ANP)
CUYK/NIJMEGEN (GPD) Re
gelmatig opklaterend applaus, lui
de toejuichingen, gillende, dansen
de en zingende mensen. Tientallen
burger-en militaire muziekkorpsen
en vooral een enorm enthousias
me. Dat beeld bood gisteren de
heksenketel van vreugde en jolijt
in de lange en zeker door een half
miljoen toeschouwers bevolkte
Nijmeegse Sint Annastraat, waar
de jubileum-Vierdaagse (de zeven
tigste) de glorieuze intocht beleef
de.
Het wandellegioen genoot daar
in de Via Gladiola met volle teugen
van de enorme bloemenhulden (ui
teraard veel gladiolen) en de roem
die door de enorme mensenmassa
werd uitgestort over de sterksten,
die ook de laatste marsdag tot een
goed einde brachten.
OVERBEZET (ANP) - De dienst
Studiefinanciering van het minis
terie van Onderwijs in Groningen
krijgt de laatste dagen zoveel tele
foontjes dat de lijnen regelmatig
overbezet zijn waardoor veel men
sen de dienst niet te pakken kun
nen krijgen. De drukte wordt voor
al veroorzaakt door vragen over
het nieuwe stelsel van studiefinan
ciering. Volgens H.A. Kamerbeek
van de dienst komen er dagelijks
ongeveer 5000 telefoontjes binnen.
Het aantal mensen dat pogingen!
doet om de dienst te bereiken
schat hij op ongeveer het dubbele.
Voor kreupel-lopende „blaargan-
gers" was dat trouwens net de
steun en stimulans die nog nodig
was om hen over de eindstreep te
trekken, al moest toch een aantal
nog door collega-wandelaars letter
lijk over de finish worden gezeuld.
Veel applaus was er voor me
vrouw J. Berkhout uit Voorburg
en de heer C.H. Pruijsers uit
Raamsdonksveer, die beiden de
Nijmeegse Vierdaagse voor de vijf
tigste keer hebben volbracht. Me
vrouw Mies Klaver uit Heemstede
liep voor de 51e keer. Aan de vier
daagse namen lopers uit 37 landen
deel.
„Het is gelukkig een bijzonder
rustige intocht, zonder calamitei
ten en incidenten geworden". Die
zucht van opluchting slaakte mars
leider Tonny Van Dongen gister
avond tijdens de zogenaamde VIP-
receptie, volgend op de glorieuze
intocht van het gigantische Vier-
daagse-wandellegioen.
Ook de laatste marsdag bevestig
de het nog eens: de Vierdaagse
1986 gaat de geschiedenis in als re
cord-breker. Slechts 114 uitvallers
op de laatste dag, hetgeen bete
kent, dat de met 28.982 deelnemers
begonnen Vierdaagse in totaal
over de vier marsdagen 2497 uitval-
lers(sters) heeft opgeleverd, zodat
er 26.485 dit jaar de Vierdaagse
hebben uitgelopen. Vorig jaar vol
brachten 21.814 van de 23.740 wan
delaars die monster-opgave, het
geen toen dus een totaal van 1926
uitvallers betekende.
De orthopedisch-chirurg dr.
Kruis van het Nijmeegse Radboud-
ziekenhuis, die alles van voeten af
weet, liet gisteren zijn licht schij
nen over de zware belasting van de
onderdanen door zo'n monster-
tocht. Hij voorspelde dat voor de
vele strompelaars op zwaar be-
blaarde voeten, over een paar da
gen letterlijk alles weer op z'n
pootjes terecht komt.
Natuurlijk brengt zo'n wandel
marathon voor de ongetrainden
soms gevaren mee. Bewegingsar
moede en te weinig lopen een
welvaartsverschijnsel noemde
hij een gevaarlijke zaak. En onder
het motto „lopen moet" voegde hij
er kernachtig aan toe, „dat Onze
Lieve Heer ons, om ons voort te be
wegen, voeten heeft gegeven en
niet zoals in deze maatschappij
vaak wordt gedacht onze ellebo
gen...".
De Nijmeegse politie heeft tij
dens de vierdaagse een stijging van
meer dan honderd procent van het
aantal auto-inbraken geconsta
teerd. Er werden 322 auto's open
gebroken tegen 130 in een normale
week in Nijmegen. Vooral autora
dio's, fotoapparatuur, kleding en
paspoorten zijn gestolen. Met na
me vierdaagselopers zijn volgens
een woordvoerder van de politie
vaak de dupe geweest.
(besprek België-
Nederland over
vervuiling van
Wester schelde
BRUSSEL (ANP) - De Vlaamse
minister van leefmilieu, Jan Lens-
sens, zal in september een gesprek
hebben met minister Smit-Kroes
(verkeer en waterstaat) over de ver
vuiling van de Westerschelde.
Smit-Kroes luidde eerder deze
week in antwoord op vragen uit de
Tweede Kamer de noodklok over
de kwaliteit van het slib in de rivie
rarm. Volgens Smit-Kroes zijn be
paalde vissen en zeegroenten
„minder geschikt" voor consump
tie omdat veel bedrijven in het
Antwerpse havengebied hun afval
vrywel onbeperkt kunnen lozen.
In een reactie hierop laat haar
Belgische collega Lenssens weten
dat de waterkwaliteit in de Schelde
tussen 1982 en 1985 „gevoelig" is
verbeterd. Het zuurstofgehalte is
weer groter geworden, terwijl het
gehalte aan kwik, lood, ammoniale
stikstof, fosfaten en cadmium is
gedaald.
Uit een recent onderzoek blijkt
volgens Lenssens verder dat de
verontreiniging met zware metalen
duidelijk-kleiner is dan in verge
lijkbare riviermondingen in Frank
rijk en Groot-Brittannië. Hij wijst
er ook op dat uit Frankrijk nog
steeds vqirvuild slib binnenkomt
en dat de kwaliteit van het Schel-
dewater mede wordt beïnvloed
door lozingen in Nederland, onder
meer in Terneuzen en Vlissingen.
Schrijversactie
voor De Jonge
DEN HAAG (ANP)- Om het eenza
me verblijf van Klaas de Jonge in
de Nederlandse ambassade in Pre
toria wat te veraangenamen zal een
aantal Nederlandse auteurs hem
een boek met opdracht toesturen.
De Anti-Apartheidsbeweging
(AABN) in Amsterdam heeft deze
actie op touw heeft gezet naar aan
leiding van het feit dat De Jonge
vandaag een jaar lang in het am
bassadegebouw bivakkeert.
De AABN heeft al toezeggingen
binnen van Theun de Vries, Margo
Minco, Bert Voeten, Judith Her
zog, Edgar Cairo, Vernie February
en Judith de Kom. Het idee om
schrijvers te vragen een gesigneerd
boek te sturen werd geboren, toen
Theun de Vries eerder dit jaar zijn
toepasselijke boek „Het meisje
met het rode haar" aan De Jonge's
ex-vrouw Helene Passtoors stuur
de.
In een archiefkamertje van Nederlands dependance-gebouw in Pretoria
PRETORIA - Eén uur per dag ge
durende ongeveer één maand per
jaar dringt zonlicht door tot het
kantoortje in de Nederlandse am
bassade in het centrum van Preto
ria waar Klaas de Jonge zijn ge
dwongen huis heeft.
Veroordeelde gevangenen wor
den over h^t algemeen een uur per
dag gelucht. De Jonge moet het
doen met gym-oefeningen en een
blik op Church-street in Pretoria of
een binnenplaatsje dat is afgezet
met prikkeldraad.
door
Ruud de Wit
Vandaag, 19 juli, woont de Ne
derlandse antropoloog precies een
jaar in het archiefkamertje van de
dependance van de Nederlandse
ambassade. Zijn bewegingsvrij
heid is beperkt tot de paar vertrek
ken van de dependance en de lan
ge gang in het gebouw, waarbij hij
ook nog 'bewaakt' wordt door een
van de twee Nederlandse mare
chaussees, die speciaal aan de am
bassade zijn toegevoegd.
Buiten houden nog eens 30 Zuid-
afrikaanse veiligheidsagenten het
doen en laten in de ambassade in
de gaten om tot elke prijs te voor
komen dat De Jonge zal ontsnap
pen.
De affaire-De Jonge heeft op al
lerlei manieren de aandacht ge
trokken. Niet alleen vanwege de
aanvankelijk in Nederland met
groot ongeloof en verontwaardi
ging ontvangen beschuldigingen
van de kant van de veiligheidspoli
tie aan het adres van De Jonge en
zijn eveneens gearresteerde ex-
vrouw Helene Passtoors. Want in
een later stadium, toen De Jonge
op een ingenieuze wijze had weten
te ontkomen naar de Nederlandse
ambassade en daar hardhandig
weer was uitgesleurd, kwamen
daarbij ook diplomatieke spannin
gen tussen Nederland en Zuid-
Afrika.
Nu, na een verblijf van een jaar
in zijn kamertje in de ambassade
dependance, is er op geen enkele
wijze uitzicht op een oplossing
voor deze juridisch en diplomatiek
tamelijk unieke kwestie.
Arrestatie
De affaire-De Jonge begint in de
vroege ochtend van zondag 23 juni.
Op weg naar Harare, de hoofdstad
van Zimbabwe, waar hij een baan
als leraar heeft, wordt De Jonge
vlak voor de grens van Zuid-Afrika
Het kamertje in de dependance
jaar verblijft.
met Botswana bij het plaatsje Zee-
rust door Zuidafrikaanse veilig
heidsagenten aangehouden. De
Jonge was op de terugweg van Jo
hannesburg, waar hij een bezoek
had gebracht aan zijn ex-vrouw
Helene Passtoors, die daar sinds
enige tijd studeerde aan de univer
siteit van Witwatersrand. Pas een
week later wordt zijn arrestatie op
grond van de interne veiligheids
wetten bekend, maar dan is ook
Helene Passtoors opgepakt.
Hoewel de feitelijke achtergrond
van hun arrestatie pas officieel be
kend werd tijdens het proces tegen
Helene Passtoors in april van dit
jaar, druppelden al snel allerlei be
richten en geruchten over de rede
nen van hun arrestatie naar buiten.
De Jonge en Passtoors zouden
voor de in Zuid-Afrika verboden
bevrijdingsorganisatie ANC (Afri
can National Congress) wapens
hebben gesmokkeld en hebben
meegewerkt aan het opzetten van
een communicatienet ten behoeve
van het ANC. Ze zouden daarmee
zijn begonnen tijdens hun verblijf
in Mozambique, waar ze goede
contacten hadden met Joe Slovo,
de leidèr van de gewapende vleu
gel van het ANC, Umkhonto we Si-
In de eerste twee wel:en hullen
de Zuidafrikaanse autoriteiten en
de ingelichte Nederlandse diplo
maten zich officieel in stilzwijgen,
omdat de twee Nederlanders
van wie Passtoors overigens ook
over de Belgische nationaliteit be
schikt zijn aangehouden op
grond van sectie 29 van de veilig
heidswetten, hetgeen inhoudt dat
ze geen bezoek mogen ontvangen
en ook geen recht hebben op juri
dische bijstand.
Ontsnapt
Maar op 9 juli zorgt Klaas de Jon
ge er hoogstpersoonlijk voor, dat
de aandacht nadrukkelijk op zijn
persoon wordt gericht. Het beste is
om De Jonge hierover zelf aan het
woord te laten, zoals hij dat in zijn
in een weekblad gepubliceerd dag
boek heeft opgetekend:
"Ik had beloofd bepaalde plaat
sen in Pretoria aan te wijzen. (-) Ze
hadden me voetboeien omgedaan.
Om te proberen watje met die din
gen aan nog kunt doen heb ik eerst
een tijdje met ze rondgelopen. Ik
bleef steeds vlakbij myn bewakers,
voerde gesprekken, wees ze af en
toe iets aan. Nadat we 's middags
wat hadden gegeten en de sfeer
een beetje ontspannen was, stelde
ik voor naar het gebouw van de
Nedbank te gaan, waar ik ze iets
wilde laten zien. Ik wist dat de Ne
derlandse ambassade daar was ge
vestigd".
"Ik liep even de gang in tot voor
bij de lift, pakte de ketting tussen
mijn voeten en zette het op een
sprint. Ik hoorde kreten achter me,
maar geen schot. De deur was
Klaas de Jonge nu al een
open, ik stormde naafbinnen en
schreeuwde: 'Ik ben een politieke
gevangene, een Nederlander, mijn
naam is Klaas de Jonge!'. Verder
kwam ik niet. Een van de veilig
heidsmensen haalde me onderuit
en wierp me op de grond. Daar lag
ik dus, voor de balie".
"Ze sleurden me bij de schou
ders en voetketting de wachtka
mer uit. Ik stribbelde natuurlijk te
gen, maar voelde tegelijkertijd een
enorme voldoening: het was ge
lukt, de ambassade wist van mijn
bestaan, ik had mijn bewakers te
pakken genomen en wie weet zou
er nog wel meer uit voortkomen'.
Schending
De Nederlandse regering, en in
eerste instantie de ambassaderaad
Bentinck, protesteerde onmiddel
lijk tegen de schending van de in
ternationale wetten door de veilig
heidsagenten en dreigde met een
diplomatieke breuk als De Jonge
niet zou worden teruggebracht.
Aanvankelijk probeerde de Zuid
afrikaanse regering, bij monde van
de minister van buitenlandse za
ken Roelof 'Pik' Botha, nog te
doen alsof De Jonge nooit binnen
de ambassade zou zijn geweest
('misschien is hij met een been
over de drempel van de wachtka
mer geweest, maar hij is wegge
sleurd, voordat hij er helemaal bin
nen was'). Ook liet men informatie
uitlekken, waaruit moest blijken
wat voor een gevaarlijke terrorist
De Jonge wel niet was. Maar uit
eindelijk werd toch besloten om
De Jonge terug te brengen naar de
ambassade. Dat gebeurde op 19 ju
li.
Daarmee was het probleem niet
opgelost. Sterker nog: het begon
pas, want de Zuidafrikaanse veilig
heidspolitie wilde De Jonge koste
wat kost weer terughebben. De
ambassade veranderde in een bele
gerde vesting, aangezien er een
cordon veiligheidsagenten werd
gelegd rond het gebouw om te ver
hinderen dat De Jonge zou ont
snappen. Ook prikkeldraad en af-
luisterappartuur werden gebruikt.
Intussen werd er op hoog diplo-
matike niveau onderhandeld over
De Jonge's positie, waarbij het
zelfs tot een ontmoeting tussen Pik
Botha en zijn Nederlandse collega
Hans van den Broek kwam, toen
deze als lid van de EG-troika begin
september vorig jaar een bezoek
aan Zuid-Afrika bracht.
Verhuizing
Een extra probleem vormde de
'diplomatieke onschendbaarheid'
van het Nedbank-gebouw. De Ne
derlandse ambassade stond name
lijk op het punt te verhuizen naar
een nieuwbouw-pand en de veilig
heidspolitie meende dat bij de ver
huizing wel tot arrestatie van De
Jonge zou kunnen worden over
gaan. Het huurcontract van de am
bassade zqu eind augustus aflopen
en daarmee ook, zo redeneerden
Zuidafrikaanse juristen, de diplo
matieke onschendbaarheid.
In oktober werd een nieuwe po
ging op hoog 'diplomatiek niveau'
gedaan om tot een oplossing te ko
men, nadat al een gemengde Zuid-
afrikaans- Nederlandse commissie
van juristen in Genève over de ver
schillende aspecten van de affaire
had beraadslaagd. De reizende am
bassadeur van Van den Broek, Wij-
nands, kwam naar Pretoria en on
derhandelde daar twee dagen over
de kwestie, zonder dat er een op
lossing werd gevonden. Wel kwa
men Wijnands en Pik Botha over
een, dat er door geen van de beide
partijen stappen zouden worden
genomen zonder elkaar daarin te
kennen, en verder een stilzwegen
ree bewaren.
I En sindsdien is er geen enkele
verandering in de situatie geko
men en bevindt De Jonge zich in
een vreemd soort 'vrij willige' ge
vangenschap in de archiefruimte
van wat nu 'de dependance' van de
Nederlandse ambassade heet.
Twee keer nog haalde De Jonge
de voorpagina's van zowel de Ne
derlandse als Zuidafrikaanse kran
ten. De eerste maal was dat toen hij
in een Nederlands weekblad zijn
dagboekfragmenten liet afdruk
ken. Dit leidde tot een officieel pro
test van de regering in Pretoria,
omdat de 'zwijgplicht' was verbro
ken en een 'berisping' aan zijn
adres door de Nederlandse rege
ring.
En de tweede keer was enige we
ken later, toen in Johannesburg
het proces plaatsvond tegen zijn
ex-vrouw Helene Passtoors. Daar
bij bleek, dat De Jonge wel dege
lijk betrokken is geweest bij het
binnensmokkelen van wapens,
mijnen en munitie ten behoeve van
het ANC. En uitgaande van de ge
vangenisstraf van tien jaar, waar
toe Passtoors werd veroordeeld,
kan worden geconcludeerd dat
hem minstens een soortgelijke ver
oordeling staat te wachten als hij
opnieuw in de handen mocht val
len van de Zuidafrikaanse juridi
sche autoriteiten.
Eentonig bestaan
In afwachting van een oplossing
die, zo zeggen deskundigen aan
beide kanten, erg onwaarschijnlijk
is geworden gezien de steeds meer
gespannen diplomatieke relaties
tussen de twee landen brengt
Klaas de Jonge zijn tijd door met
het schrijven van een boek, het
corresponderen met zijn vele
vrienden en bekenden, het lezen
van kranten en boeken, en het kij
ken naar de televisie. Hij beschikt
over een electrische oven en een
teil, waarin hij zich kan wassen.
In dit eentonige bestaan is maar
weinig afwisseling, of het moeten
de pesterijtjes zijn, waaraan zich
zowel de veiligheidsagenten als De
Jonge zelf 'schuldig' maken. En
dan zijn er de schaarse bezoekjes
van familieleden en bekenden uit
Nederland, voor zover deze ten
minste een visum krijgen. Het is
voor De Jonge te vrezen, dat zijn
eerste 'verjaardag' in het Nedbank-
gebouw van Pretoria niet de enige
zal blijven.
tOMWUNOTH
