Space shuttle krijgt een
klein Europees broertje
Achtergrond
Hermes moet over tien jaar de lucht in
Z.-Afrika splijtzwam
in Thatchers partij
Achtergrond
Onbevoegd
priester
in Schagen
DINSDAG 15 JULI 1986
PAGINA 11
Eind juni besloot de Eu
ropese ruimtevaartorga
nisatie ESA definitief tot
'adoptie' over te gaan van
het Franse project Her
mes. Hermes is een ruim
tevliegtuig dat, net als de
Amerikaanse shuttle,
met raketten buiten de
dampkring kan worden
gebracht, daar een tijdje
kan blijven om vervol
gens weer als een gewoon
vliegtuig ergens op een
landingsbaan te landen.
In 1995-'96 moet dat voor
het eerst gaan gebeuren.
door
Ben Apeldoorn
Het idee van een Europese 'Spa
ce Shuttle' stamt min of meer al
uit de jaren zestig en ontstond in
Frankrijk. Dit land streeft al heel
lang naar een positie in de ruim
tevaart die het zo onafhankelijk
mogelijk maakt van de gevestig
de naties op dat gebied. Frank
rijk heeft al heel veel ervaring
opgedaan in de ruimtevaart;
geen enkel land heeft zo ingrij
pend met de bemande ruimte
vaartprogramma's van Rusland
en Amerika meegedaan als juist
Frankrijk en dat blijkt misschien
nog wel het beste uit het feit dat
de Franse astronauten Jean-
Loup Chrétien ,en Patrick Bau-
dry mee mochten vliegen in de
Russische Sojoez en de Ameri
kaanse Space Shuttle.
Mede omdat Frankrijk voor de
jaren tachtig en negentig een
groot aantal lanceringen had ge
pland, ontstond de behoefte aan
een eigen ruimtependel dat aan
de technische en wetenschappe
lijke eisen van een klein ruimte
station voldeed. De eerste ont
werpen van het ruimtevliegtuig
werden al in 1978 gemaakt. De
naam werd: Hermes, genoemd
naar de watervlugge bode van de
goden uit de oude mythologie
(door de Romeinen ook wel Mer-
curius genoemd). Frankrijk is
bovendien een heel belangrijk
lid van de ESA en brengt het
Hermes-project nu eigenlijk min
of meer als een multinationaal
programma onder ESA-vlag.
Hermes is ook in Duitsland
nogal aangeslagen; Duitse indus
triële kandidaat-deelnemers heb
ben hun regering gevraagd 30
procent van de totaalkosten van
Hermes te willen fourneren, wat
de Duitse belastingbetalers een
slordige anderhalf miljard Mark
zou gaan kosten en voor Duits
land meteen een sleutelrol bij dit
project zou betekenen.
Hermes is een vliegtuigje dat
niet op eigen kracht in de ruimte
kan komen. Net als bij de Space
Shuttle zijn daar geweldige
stuwraketten voor nodig en die
heeft ESA op dit moment nog
niet. De huidige by de ESA in ge
bruik zijnde Arianeraketten zijn
voor een dergelijke krachttoer
eenvoudigweg te licht. Daarom
is momenteel de Ariane-5, die de
krachtigste van alle Ariane-ty-
pen moet worden, in ontwerp.
Het Ariane-5-systeem heeft wel
iets weg van het Space Shuttle
systeem alleen het meest in het
oog lopende verschil is wel dat
Hermes op de Ariane-5-raket zit
terwijl de Space Shuttle naast de
enorme externe brandstoftank
'hangt'.
Kleiner
Ariane-5 en Hermes samen zijn
in afmetingen ook een stuk klei
ner dan de shuttle-combinatie en
dat komt vooral omdat in het
laadruim van de shuttle echt om
vangrijke en zware apparaten
mee omhoog konden worden ge
bracht. Hermes zelf zou, met zijn
lengte van achttien meter, groot
ste hoogte van zes meter en span
wijdte van de deltavormige vleu
gels van ruim tien meter, nage
noeg passen in het laadruim van
de Space Shuttle. Toch biedt de
Hermes-cockpit ruimte aan vier
mensen terwijl voor speciale ex
perimenten nog twee specialis
ten mee kunnen.
Het laadruim achter de cockpit
is vijf meter lang en drie meter in
doorsnede; er kan een last van
maximaal 4500 kilo in worden
meegenomen. Net als bij de Spa
ce Shuttle heeft dat laadruim
twee gebogen deuren die, een
maal in de ruimte, geheel ge
opend kunnen worden. Hermes
weegt leeg bijna twaalf ton en bij
de start bijna zeventien ton; de
Ariane-5-raket kan Hermes met
een maximale last in het laad
ruim in een 400 kilometer hoge
baan om de Aarde brengen.
Hoewel Hermes een stuk klei
ner is dan de Space Shuttle en
dus minder 'leeftocht' voor astro
nauten kan meenemen, kan hij
met een vierkoppige bemanning
toch maximaal een maand in de
ruimte blijven. De belangrijkste
taken van Hermes zijn wel de be-
voorradings- en onderhoud-
sexpedities naar het toekomstige
Columbus, het Europese deel
van het ruimtestation (Space
Station) en het naar beneden en
naar boven brengen van mensen,
voedsel, apparatuur en allerlei
onderdelen. Columbus zal aan
het eind van de jaren negentig
ook zelfstandig moeten kunnen
De Nederlandse inbreng bestaat uit het ontwikkelen van de robotarm
HERA, waarmee allerlei apparatuur in de laadruimte van Hermes kan
worden gemanoeuvreerd. (foto Fokker)
functioneren zowel gekoppeld
aan het ruimtestation als 'vrij'
vliegend.
Hermes gaat dus een soort
pendeldienst verzorgen tussen
twee stations: de Aarde en Space
Station (Columbus). Maar behal
ve als pendel zal het ruimtevlieg
tuig ook gebruikt moeten kun
nen worden als tijdelijk bemand
mini-station en. als wetenschap
pelijke observatiepost, bijvoor
beeld met een eventueel geheel
geautomatiseerde ruimtetele
scoop in het laadruim.
Robotarm
Nederland, ook lid van de
ESA, zal hoogstwaarschijnlijk
voor vijf procent in het Hermes-
project deelnemen en die bijdra
ge bestaat voornamelijk uit de
ontwikkeling, de bouw en het
testen van een robotarm waar
mee het laadruim van Hermes
zal worden uitgerust. De Hermes
robotarm, kortweg HERA gehe
ten, is met zijn lengte van negen
meter kleiner en lichter dan de
Canadese robotarm van de Ame
rikaanse Space Shuttle maar
toch kan in uiterste gevallen nog
gemanoeuvreerd worden met sa
tellieten die op Aarde zo'n vijf
tien ton zouden wegen.
Het manipuleren met een der
gelijke arm in de gewichtloze
ruimte is een buitengewoon in
gewikkelde zaak want er geldt al
tijd actie reactie en zodra je in
de ruimte ergens aan trekt of te
gen duwt geraakt het hele sys
teem waar je op zit in beweging.
Computergestuurde systemen,
zoals bij HERA zal worden ont
wikkeld, moeten er nu voor zor
gen dat er ongestoord getrokken,
gehesen of geduwd kan worden
zonder het risico dat het hele
vaartuig allerlei onverwachte be
wegingen begint te maken.
Het HERA-project, dat thans
bij Fokker in Amsterdam ont
wikkeld wordt, moet zowel met
de hand bediend kunnen worden
alsook geheel zelfstandig kun
nen werken; zelfs de ingewik
keldste handelingen mogen geen
problemen opleveren. Naast
Fokker zijn ook enkele universi
teiten, Stork, TNO en het Natio
naal Lucht- en Ruimtevaartlabo
ratorium (NLR) bij de HERA-
ontwikkeling betrokken.
Meningsverschillen
Overigens zijn de laatste tijd
wat meningsverschillen opgetre
den tussen ESA en NASA over
hoe Columbus in de toekomst nu
precies gebruikt moet gaan wor
den. Het probleem spitst zich toe
op het feit dat NASA liever de
nadruk legt op zuiver biologisch
onderzoek in Columbus terwijl
ESA de module toch ook graag
zou willen gebruiken voor na
tuurkundig onderzoek aan mate
rialen en vloeistoffen onder ge-
wichtsloze omstandigheden.
„Wy hebben vernomen dat be
langrijke NASA-functionarissen
de mening hebben uitgesproken
dat Europa maar niet al te veel in
de melk te brokkelen moet gaan
krijgen in het ruimtestation en
woorden van gelijke strekking
hebben we onlangs nog op pa
pier gezien", vertolkte een Euro
pese industriële woordvoerder
de bezwaren van enkele Europe
se landen, „Hoe kan men van ons
nu investeringen van miljarden
verwachten als Amerika nu al
aanstalten maakt om onze be
moeienissen te bemoeilijken".
En die problemen moeten
maar gauw worden opgelost
want stel je voor dat straks een
ploeg Europese astronauten, zo
juist met Hermes aangekomen
bij de voordeur van het ruimte
station, verontwaardigd naar be
neden roept: „Verdraaid, ze heb
ben er weer een ander slot in ge
zet".
LONDEN - Premier Thatcher
keerde gisteren na een kort bezoek
aan Canada, terug naar Londen,
waar ze een conservatieve partij
aantrof die van boven tot onder
verdeeld is over de houding van
'de leider' ten aanzien van sancties
tegen Zuid-Afrika. Kamerleden
spreken van de ernstigste partijcri
sis sinds het economische debacle
van 1981.
door
Lia van Bekhoven
Traditiegetrouw spreekt de con
servatieve of Torie-partij naar bui
ten toe met één stem. De partij van
orde en gezag keert zich slechts
van de leider af als die de partij zelf
geweld dreigt aan te doen. Een toe
nemend aantal conservatieven
meent dat het sluimerend conflict
binnen de Gemenebestlanden over
een Zuid-Afrika-boycot de partij
eenheid op de tocht zét.
Unaniem wordt premier That
cher aangewezen als de hoofd
schuldige. Met haar rigide 'geen
sancties'-houding die eerder nog
geprezen werd als karakteristieke
vastberadenheid, zou ze nu te ver
zijn gegaan. De vrees in de Torie-
gelederen is dat de premier geen
kant meer op kan als ze vroeg of
laat een gematigde vorm van boy
cot-actie zal moeten slikken. En
een vernederende afgang van de
premier kan gelijk staan aan een
vernederende afgang voor de con
servatieve partij. Vandaar dat op
Cranley Onslow, voorzitter van de
meest invloedrijke 'back-bench'-
groep, druk wordt uitgeoefend om
de premier vandaag nog te vertel
len hoe gesplitst de zaken er in de
partij voorstaan.
De meer traditionele conserva
tieve kamerleden, zoals de als
'duif gebrandmerkte Edward
Heath bevestigde zondag dat de
spanningen in de partij groter zijn
dan tijdens de Rhodesië-boycotcri-
sis.
Kruistocht
Uit het havikenkamp had minis
ter Brittan zich al eerder uitgespro
ken voor economische sancties te
gen het apartheidsregime. Conser
vatief oud-minister Francis Pym
verklaarde tegelijkertijd tegenover
de pers de indruk te hebben dat de
meerderheid in de regering het on
eens is met het standpunt van de
IJzeren Maagd.
Thatchers korte bezoek aan Ca
nada, dat meer weg had van èen
kruistocht tegen sancties, maakte
geen indruk. Aan de andere kant
van het water gooide het slechts
olie op het vuur. De Canadese pre
mier Brian Mulroney verklaarde
ten afscheid dat Canada als lid van
de Gemenebest bereid is om, als
het moet alleen, economische
strafmaatregelen te treffen tegen
Zuid-Afrika.
Er zijn maar weinig Britse politi
ci die heil verwachten van het be
zoek dat de minister van buiten
landse zaken Geoffrey Howe in
zijn capaciteit als voorzitter van de
EG aan de Afrikaanse frontlynsta-
ten bracht. Voor de tweede ronde,
waarin Howe Botha ontmoet, zijn
de verwachtingen zo mogelijk nog
Howe: lege handen
lager. Howe wil de komende dagen
de premier overtuigen dat hij, wil
zijn missie enige kans van slagen
hebben, niet met lege handen in
Pretoria kan aankomen. Volgens
de minister hebben onderhande
lingen met Botha slechts zin als hij
met sancties kan dreigen in geval
de besprekingen mislukken. Howe
weet zich hierin gesteund door de
EG, zyn collega's en de meeste
kopstukken uit de conservatieve
partij. Hij zal er bij mevrouw That
cher op aandringen dat zonder die
stok achter de deur de Gemene
bestconferentie, die eind deze
maand in Londen wordt gehou
den, jammerlijk zal mislukken.
Geruststelling
Ondanks de geruststellingen van
Thatcher zelf dat een splitsing van
de Gemenebest ondenkbaar is, zijn
de meeste conservatieven hier niet
langer zo zeker van. De geisoleerde
positie van de Britse premier
steekt het schrilst af tegen de eens
gezindheid die praktisch alle 49
Gemenebestlanden ten toon weten
te spreiden. De indruk die de pre
mier wekt het morele patent te
hebben op Zuid-Afrika („sancties
zijn immoreel en niet effectief'), is
menig Afrikaans leider in het ver
keerde keelgat geschoten. Wie is
premier Thatcher om Nelson Man
dela, de Anglicaanse kerk, bis
schop Tutu, het Congres van de
Verenigde Staten en anderen die
sancties voorstaan 'immoreel' te
noemen, hoort men de Gemene
best zich afvragen.
Wanneer heeft de Britse premier
zich zo verwant gevoeld met hon
ger en armoe in Afrika dat ze dat
nu opgeeft als een van de redenen
geen sancties te willen? Ze heeft
zich nooit om het Brandt-rapport
bekommerd en reist liever de tech
nologische wonderen in de Ver
enigde Staten af dan voet te zetten
in Afrika waar ze nog nooit ge
weest is. Haar overtuiging dat
Zuid-Afrika al heel wat hervormin
gen heeft doorgevoerd en dat sanc
ties die vooruitgang slechts zullen
blokkeren, doen evenmin weinig
goed.
Afstel
Uit protest tegen haar houding
hebben vyf Afrikaanse landen zich
reeds teruggetrokken van de Ge
menebest-spelen die over ander
halve week in Edinburgh begin
nen. Maleisië aarzelt en India, het
grootste Gemenebestland, heeft
het vertrek van haar ploeg uitge
steld. De vrees in Schotland is dat
van uitstel afstel komt. De vrees in
Londen is dat de Gemenebest-spe
len een nare voorbode kunnen zyn
van wat de Gemenebest-bijeen
komst over twee weken in Londen
te wachten staat.
President Kaunda van Zambia
herhaalde zondag zyn dreigement
uit de Gemenebest te stappen. „Ik
bid tot God dat mevrouw Thatcher
luisteren zal naar wat de rest van
de wereld te zeggen heeft", aldus
de president, die eraan toevoegde
het steeds moeilijker te vinden
naast iemand te zitten die er pre
mier Thatchers meningen over
Zuid-Afrika op na houdt.
Inmiddels haalt premier That
cher - typerend misschien - de
schouders op. Downing Street 10
liet gisteravond weten berichten
over splitsingen in de Gemenebest
niet serieus te nemen en geen re
den te zien de missie van minister
Howe naar zuidelijk Afrika als
'mislukt' te beschouwen.
In Schagen heeft bijna twee
jaar lang een pastorale medewer
ker (niet gewijd) voluit priester-
werk gedaan. De man - huisge
noot van de pastoor - leidde eu
charistievieringen, diende de sa
cramenten toe aan zieken en
stervenden en voltrok huwelij
ken.
De 'priester' Jozef Lucas werd,
naar secretaris M. J. de Groot
van het bisdom Haarlem mee
deelde, ontmaskerd toen hij zich
te intensief met de organisatie
van de Schager parochie ging be
moeien. Hij stond bekend als cis
terciënzer monnik - een oude
Franse orde - en assisteerde de
pastoor niet alleen maar verving
hem ook. Waarschijnlijk is hij
ook actief geweest in Juliana-
dorp, de vorige standplaats van
de Schager pastoor.
De pastoor kon nog niet wor
den gehoord omdat hij kortgele
den scheepsaalmoezenier is ge
worden bij de marine en nu op
vakantie is. En 'priester' Lucas
zelf is sinds de ontdekking
spoorloos; hij zou met vakantie
naar Spanje zijn vertrokken.
De gelovigen van Schagen
hebben van het bisdom een brief
gekregen waarin het bedrog uit
de doeken wordt gedaan.
Woordvoerder De Groot sprak
van een 'zeer pijnlijke situatie'.
Huwelijken en sacramentsbedie
ningen waarbij onbevoegden op
treden zijn, naar kerkelijk recht,
ongeldig. Maar de rooms-katho-
lieke kerkleer biedt daarnaast de
mogelijkheid om onbevoegd ge
geven sacramenten en onbe
voegd gesloten huwelijken te 'sa-
Het was voor het eerst in Ne
derland dat een pastoraal werker
zich uitgaf voor priester en gis
zodanig handelde.
Gastendag in Amster
dam
Het congres voor reizende
evangelisten in Amsterdam ont
ving gisteren een aantal gasten.
Aan de uitnodiging gaven 400
mensen uit diverse kerkelijke
richtingen gehoor. Omdat Ne
derland gastland is van 'Amster
dam 86', mochten zij op kosten
van de organisatie een kijkje ach
ter de schermen nemen.
Gastspreker was onder ande
ren de gereformeerde zendings
man professor dr. J. Verkuyl.
"Nederlandse kerken", zei hij,
"denken by evangelisatie aan
strijd tegen onrechtvaardigheid.
Evangelisten zijn vaak alleen ge
richt op verkondiging van de
christelijke boodschap. De ker
ken lopen het gevaar het evange
lisatie-aspect te verwaarlozen,
terwijl de evangelisten te weinig
oog hebben voor sociale on
rechtvaardigheid. In dat opzicht
moeten wij van elkaar leren".
Dr. Walter Smyth, voorzitter
van het congres, deelde mee, dat
de Nederlandse 'kerkleiders'
geen uitnodiging hadden gekre
gen voor het hele congres omdat
dit uitsluitend is bedoeld voor
rondreizende evangelisten. Dat
had enkelen bevreemd.
- Eugène Poppe, medewerker
van het Instituut voor Evangeli
satie in Doorn, leidde een van de
vele studiebijeenkomsten van
het congres. Doel van evangeli
satie-actie, zei hij, is niet het win
nen van zieltjes maar het maken
van discipelen. "Nederlandse
christenen besteden na een actie
meestal te weinig aandacht aan
de begeleiding van mensen. Ze
stoppen al hun energie in de
voorbereidingen en de actief zelf.
Maar juist die nazorg is zo be
langrijk".
Poppe erkende, dat methodes
per cultuur kunnen verschillen.
Toch zijn er algemene principes
voor evangelisatie. Bijvoorbeeld
de medewerking van de Heilige
Geest. Ook zijn persoonlijke rela
ties erg belangrijk; tachtig pro
cent van de niet-kerkelijken die
naar een bijeenkomst van Billy
Graham komen is daartoe uitge
nodigd door vrienden, vertelde
Poppe.
In de toespraken op het con
gres wordt er steeds de nadruk
op gelegd, dat de evangelisten
aan de bijbel het hoogste gezag
moeten toekennen. Maar, zei Sa
muel Libert, voorzitter van de
Evangelische Baptistenconven
tie in Argentinië, er direct bij:
verstandelijk aanvaarden is niet
genoeg. Hij riep de evangelisten
op tot de levensstijl van de kerk
hervormers, die voor hun leven
geen andere autoriteit aanvaard
den dan de Heilige Schrift.
Van zichzelf vertelde Libert,
dat zyn prediking 25 jaar geleden
ingrijpend was veranderd nadat
hij Graham had horen uitroepen:
'predik de bijbel'. "Vroeger le
ken mijn preken op mijn stu
deerkamer: boordevol boeken".
Nü zijn voor hem alle theologi
sche studieboeken onderge
schikt aan de bijbel".
Geen Visum. Voorzitter dr.
H. J. Kouwenhoven van de gere
formeerde synode krijgt geen vi
sum voor Zuid-Afrika, waar hij
in september de synode van de
'Nederduits Gereformeerde Sen-
dingskerk' zou willen bijwonen.
De autoriteiten in Pretoria deel
den hem slechts mee, dat zijn
aanvrage 'niet succesvol' was ge
bleken. Argumenten voor de
weigering worden niet genoemd.
Wereldgodsdiensten
In Madrid, Toledo en Sala
manca hielden vertegenwoordi
gers uit jodendom, christendom
en islam een vijfdaags congres
over 'culturele en religieuze ont
moetingen tussen joden, christe
nen en moslims, lessen uit het
verleden'. Organisator was de In
ternationale Raad van Christe
nen en Joden. Er waren 230 deel
nemers, van wie vijftien uit Ne
derland.
De moslim-hoogleraar Hasan
Askari merkte op, dat godsdien
stige verschillen ons leren "on
szelf niet te verheffen zodat wij
zouden denken als God te zijn".
"Religieuze gesprekken geven
beter inzicht in de eigen identi
teit, waardoor de eigen traditie
kan worden verrijkt".
In de pauselijke universiteit in
Salamanca werd in werkgroepen
de yraag besproken welke moge
lijkheden er,zijn voor interreli
gieuze ontmoetingen tussen de
drie godsdiensten. Daarbij bleek,
dat er sprake is van angst zodra
joden, christenen en islamieten
elkaar echt ontmoeten. Daarom
moeten eerst vooroordelen ver
dwijnen.
Indringende gesprekken voer
den de deelnemers over het
evenwicht tussen geloof en actie.
Duidelijk werd, dat dit in de be
trokken wereldgodsdiensten een
buitengewoon moeilijke zaak is.
Er komt een commissie waarin
vrouwen uit de drie godsdien
sten gaan nadenken over 'vrouw
en religie'. Binnenkort zullen
joodse, christelijke en islamiti
sche vrouwen daarover een af
zonderlijk congres houden.
Volgend jaar juli is de confe
rentie van de Internationale
Raad van Christenen en Joden in
Zwitserland. Dan worden de re
sultaten gewogen van de bestrij
ding van anti-joodse uitingen in
catechese en schoolboeken over
de hele wereld.
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Asperen D. Verboom
Daarle; toegelaten tot de evange
liebediening P. F. Bouter, Pa-
pendrecht; beroepbaar mevrouw
C. J. Furnee, Woubrugge, M. A.
Kuyt, Lisse, en J. J. Verhaar,
Sliedrecht. Gereformeerde Ker
ken Vrijgemaakt: aangenomen
naar Zevenbergen kandidaat A.
H. van der Velden Kampen.
Een artistieke impressie van Hermes in een baan om de aarde.
