Geweld Ulster
blijft beperkt
Canada vóór sancties
Zuid-Afrika controleert de scholen
Nixon op bezoek
in het Kremlin
Ierse marsen: 194 mensen gewond
Meisje yan 16 in VS
ter dood veroordeeld
Thatcher doof voor pleidooi Mulroney
'Honduras permanente basis
voor Amerikaanse militairen'
MAANDAG 14 JULI 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
MOSKOU (AP) - Amerikaanse we
tenschappers hebben voor het
eerst westerse meetstations in een
gebied voor Russische kernproe
ven aangebracht. In het woeste
heuvelland van het afgelegen Ka-
zachstan werd een tiental seismi
sche meetapparaten geïnstalleerd.
Thomas Cochran, een geleerde
die is verbonden aan de Ameri
kaanse Defensieraad voor Natuur
lijke Rijkdommen, zei gisteren in
een interview dat zijn groep van
Russische zijde veel steun had ge-
Amerikaanse meetstations
in Russisch testgebied
een verdere ijking van de appara
tuur.
Door het project, dat ook voor
ziet in Russische controle in het
Amerikaanse testgebied in Neva
da, hebben westerse wetenschap
pers voor het eerst toegang gekre-
enigde Staten te gaan.
Cochran vertelde dat seismolo
gen en geologen van de Universi-
gronds, waardoor interferentie van
de wind en zelfs bewegende b4
men mogelijk is.
De Amerikanen zijn van plan om
gevoeliger apparatuur naar de
Sowjet-Unie te brengen en die in
100 meter diepe kuilen te installe
ren. De instrumenten zullen wor
den geykt op de plaatselijke geolo
gische omstandigheden, waardoor
teit van Californië seismometers de meting preciezer wordt. Ook
bewijzen dat controle op een ver
bod op kernproeven mogelijk is.
De Amerikanen hebben echter
geen toezegging gekregen om een
kernproef ook daadwerkelijk te
mogen registreren, als het door de
LONDEN Tijdens gewelddadige bijeenkomsten in Noord-Ierland werden het afgelo- femoratoriumop^kèrnpfoeven op
pen weekeinde 194 mensen gewond, de meesten onder de politie. De RUC, de Noordierse 6 augustus is afgelopen
politie, zei in totaal 281 plastic kogels te hebben afgevuurd. Dit was aanleiding voor de
kregen voor het project, dat moet gen tot het Russische testgebied en
voor het eerst een meetstation op
Russisch grondgebied mogen in
stalleren.
'We mogen wel tot na 6 augustus
minister van Noordierse zaken, Tom King, de relatieve kalmte van het afgelopen week- ^n niet'wehurfpro^ven
end te prijzen.
Waarnemers, politie en demon
stranten hadden veel erger ver
wacht. Maar de Noordierse politie
vermeed een regelrechte veldslag
tussen de protestantse en katholie
ke demonstranten in Portadown
door de traditionele Oraiyemars
om te leiden.
door
Lia van Bekhoven
Sinds de Nederlandse koning
Willem in 1690 bij de Slag van de
Boyne de katholieken versloeg,
wordt die overwinning door de
protestantse gemeenschap ieder
proeven mogen JPSHWSS5BW
registreren of niet.' Hij zei dat de woont, vertelde dat de Russische tions slechts tijdelijk zijn, omdat ze jet-Unie misschien zo'n 25 meetsta-
Het project wordt uitgevoerd
krachtens een akkoord tussen de
Defensieraad en de Russische Aca
demie van Wetenschappen. De
voorzitter van de Defensieraad,
Adrian Dewind, die een weten
schappelijk congres in Moskou bij-
hadden aangebracht op drie plek
ken in het testgebied in Kazach-
stan. De meetstations zijn op een
onderlinge afstand van 400 kilome
ter opgesteld, waardoor het lastig
is om van het ene station naar het
andere te komen. Cochran zei dat
de natuurkundige Jevgeni Veli-
chov, de vice-president van de
Academie van Wetenschappen en
een van de organisatoren van het
project, heeft beloofd om de Ame
rikanen een helikopter ter beschik
king te stellen.
Cochran zei dat de drie meetsta-
aardbevingen en andere bewegin
gen in de grond zullen gemeten
worden.
De Amerikaanse wetenschap
pers zullen explosies in een nabij
gelegen mijn 'beluisteren' om ex
tra gegevens te vergaren over de
geologische formaties in het ge
bied. Deze gegevens zijn niet al
leen van belang om eventuele
kernproeven in de toekomst te re
gistreren, maar ook om een beter
inzicht te verkrijgen in Russische
kernproeven uit het verleden.
'By een allesomvattend verbod
op kernproèven zouden in de Sow-
jaar triomfantelijk herdacht. Maar Het hoofd van de RUC zei de her-
de gebruikelijke, uitbundige op- denkingsmars door te hebben la-
tochten, die gewoonlijk dwars ten gaan'in het belang van de men-
door katholieke woonwijken ge- sen in Noord-Ierland'.
houden worden, stonden dit jaar in
het teken van de weerstand tegen
het Anglo-Ierse verdrag, dat de
overwegend katholieke Ierse Re
publiek voor het eerst een stem
geeft in de affaires van het Noor
den.
Eerder dit weekend hadden 4000
loyalisten Hillsborough, de plaats
waar eind vorig jaar het akkoord
getekend werd, met wegversper
ringen van de buitenwereld afge
sloten in een poging de Britse rege
ring onder druk te zetten het ver
drag te laten vallen.
Volgens de militante dominee
Ian Paisley bewezen de duizenden
met stokken bewapende jonge
mannen die uitgerust waren in ca
mouflagepakken met de kortston
dige stadsovername, dat de Britse
regering het bestuur van Noord-
Ierland niet langer in de hand had.
Het ministerie voor Noordierse za
ken deed het machtsvertoon van
de loyalisten af als 'een stunt'.
De spanningen die in navolging
van de 'stunt' verwacht werden,
bleven grotendeels uit. De RUC,
bijgestaan door Britse troepen,
weerhield de demonstranten ervan
de Slag van de Boyne afgelopen za
terdag nog eens over te doen.
Niettemin raakten vier soldaten
ernstig gewond en werden twee le
gerauto's in brand gestoken, toen
extreme protestanten het politie-
cordon probeerde te doorbreken.
Amerikanen hoe dan ook zouden
weten dat er een kernproef is ge-
regering formeel goedkeuring
heeft gegeven voor het project
houden, maar dat ze mogelijk niet dat Russische geleerden e
kunnen beschikken over extra ge- krijgen om voor controle op Ame-
haastig in elkaar zijn gezet met be
schikbare onderdelen nadat het
akkoord op 28 mei was getekend.
gevens die nuttig kunnen zijn voor rikaanse kernproeven naar de Ver- De meetstations staan boven-
tions geïnstalleerd moeten worden
en in de Verenigde Staten een der
gelijk aantal om registratie in het
hele land mogelijk te maken,' zei
Cochran.
CROWN PORT (DPA) - De 16-
jarige Paula Cooper is vrijdag
in Crown Port, in de Ameri
kaanse staat Indiana, wegens
moord ter dood veroordeeld.
Zij is niet alleen het eerste
meisje, maar ook de jongste
Amerikaanse burger tegen wie
ooit de doodstraf is uitgespro
ken. Het Hooggerechtshof van
Indiana moet het vonnis nog
bekrachtigen.
Samen met drie andere tie
ners had Paula Cooper in mei
1985 een 78-jarige vrouw, die
bijbelles gaf, beroofd en ver
moord. Zij heeft bekend dat zij
als leidster van het viertal op
trad, en dat zij het plan voor de
misdaad gesmeed had.
De openbare aanklager
noemde de doodstraf een juiste
straf, omdat er sprake was van
een „verschrikkelijk en zinloos
misdrijf'. Eén van Paula's me
deplichtigen was eerder tot 35
jaar gevangenisstraf veroor
deeld. Een ander kreeg 60 jaar
celstraf opgelegd. Het vierde
lid van de groep verneemt haar
straf in augustus, maar ze moet
op 50 jaar gevangenis rekenen.
MONTREAL (Rtr./AP/AFP) - Ca
nada is bereid om op eigen houtje
economische sancties tegen Zuid-
Afrika te treffen als andere Geme-
nebestlanden er niet in slagen het
eens te worden over de te voeren
politiek tegen het apartheidsbe
wind. Dit heeft premier Brian Mul
roney gisteren verklaard na een
ontmoeting met zyn Britse ambt
genoot, Margaret Thatcher, die dit
weekeinde op bezoek was in Cana
da.
Na hun onderhoud van bijna een
uur zei Thatcher tegenover journa
listen dat zij haar positie jegens
Zuid-Afrika niet had gewijzigd. De
Britse premier blijft sterk gekant
tegen economische strafmaatrege
len tegen Pretoria. „Wij verafschu
wen apartheid. De vraag is hoe er
een einde aan te maken. Wij menen
dat de weg van onderhandelen de
beste is. Via deze hebben wij in het
verleden succes geboekt", aldus
Thatcher.
Zij herhaalde dat volgens haar
het rapport van de zogenoemde
groep van wijze mannen van de
Gemenebestlanden niet specifiek
aanbeveelt dat het Gemenebest
sancties moet treffen tegen Preto-
Premier Mulroney daarentegen
zei dat hij in het rapport leest dat
de groep van wijze mannen econo
mische sancties ondersteunt. Hij
CHINA/GATT - China heeft het
lidmaatschap aangevraagd van de
Algemene Overeenkomst inzake
Tarieven en Handel (GATT), het
overlegorgaan voor de internatio
nale handel dat ooit door de com
munistische regering werd afge
daan als een instantie die vooral de
belangen van de kapitalistische
landen diende.
China was een van de oorspron
kelijke leden van de GATT toen de
organisatie in 1948 werd opgericht.
De Chinezen trokken zich echter
terug na de communistische
machtsovername van 1949. Sinds
1982 is China weer op bijeenkom
sten van de GATT aanwezig als
waarnemer.
Het lidmaatschap van de GATT
zou China gunstiger quota, lagere
invoertarieven en betere toegang
tot de markten van de overige 90
leden van de organisatie bieden.
hoopt dat Canada de andere lan
den van het Gemenebest kan over
halen om actie tegen Zuid-Afrika
te ondernemen. Mocht er echter
geen overeenstemming worden be
reikt dan zal Canada alleen hande
len, aldus Mulroney.
De Australische minister van
buitenlandse zaken Bill Hayden
heeft gisteren verklaard dat het
Gemenebest dreigt uiteen te vallen
door de hardnekkige weigering
van Groot-Brittannië om economi
sche sancties tegen Zuid-Afrika te
treffen.
'Gevreesd moet worden dat het
Gemenebest als organisatie uiteen
valt als Groot-Brittannië niet op
een positieve manier beantwoordt
aan de verwachtingen van zwarte
Afrikanen dat er actie tegen Zuid-
Afrika wordt ondernomen', aldus
Hayden in een televisie-interview.
De minister zei dat als de zwarte
Afrikaanse lidstaten inderdaad be
sluiten de organisatie te verlaten,
doel en zin van het Gemenebest
verloren gaan omdat zij getalsma
tig het sterkst in de organisatie ver
tegenwoordigd zijn.
INDIA/MIG, 13 juli (AP) - India zal
van de Sowjet-Unie enkele tiental
len ultramoderne MiG-29's kopen
en de gevechtstoestellen in eigen
land assembleren, zo heeft het In
diase persbureau UNI zondag be
richt.
India zou daarmee het eerste
land worden dat deze Russische
straaljager tot zijn beschikking
krijgt. Zelfs de Warschaupact-lan-
den hebben de MiG-29 niet.
India wil de MiG-29's hebben als
tegenwicht voor de F-16's die Pa
kistan van de Verenigde Staten
krijgt. De MiG-29 heeft de allermo
dernste apparatuur en is beter dan
de F-16, aldus UNI.
WASHINGTON - De voormalige
president van de Verenigde Staten
Richard Nixon brengt op de uitno
diging van de Sowjet-Unie onver
wacht een onofficieel bezoek aan
Moskou. De Russen hebben zijn
reis vorige week inderhaast gere
geld.
Nixon spreekt in de Russische
hoofdstad met Anatoly Dobrynin,
de vroegere ambassadeur in Was
hington, die nu secretaris is van
het Centrale Comité van de Com
munistische partij en belast met
buitenlands beleid. Volgens som
mige zegslieden zou hij ook met de
Russische leider Gorbatsjov spre
ken.
Het Witte Huis en het ministerie
van buitenlandse zaken bestempe
len Nixons onderneming als 'bui
tengewoon privé'. Nixon heeft
geen boodschap van president
Reagan bij zich, zo werd gezegd.
Pas donderdag vernam het Witte
Huis van Nixons reisplannen, zo
wordt gezegd, toen deze een kwar
tier met Reagan telefoneerde.
Nixons betrekkingen met de
Sowjet-Unie gaan ver terug. In
1959 maakte hij als vice-president
in Moskou in het openbaar ruzie
met de Russische leider van toen,
Nikita Chroestjov, bij gelegenheid
van diens bezoek aan een Ameri
kaanse huishoud-tentoonstelling.
Maar hy geniet in de Sowjet-
Unie, het Watergate-schandaal in
eigen land ten spyt, nog altijd
groot respect omdat hij wordt be
schouwd als de bouwmeester van
détente.
Nixon ondertekende niet alleen
het eerste SALT-verdrag, maar ook
het belangrijke ABM-verdrag dat
verdediging tegen raketten weder-
Richard Nixon: détente, (archieffoto)
zyds beperkt. Reagan heeft beidfe
verdragen op de tocht gezet, terwijl
de Sowjet-Unie juist streeft naar
versterking van het ABM-verdrag
binnen het raam van nieuwe af
spraken over limieten voor het
Starwars-onderzoek en nieuwe ak
koorden over vermindering van
kernwapens.
Een reis als die van Nixon, op
een ogenblik dat in Washington
een verdeelde regering besluiten
moet gaan nemen, die voor het
doorgaan van een topconferentie
dit jaar en de kans op nieuwe kern
wapenakkoorden beslissend kun
nen zijn, is politiek van betekenis
en geen toeval.
De Russen hopen mogelijk in Ni
xon een boodschapper te hebben
gevonden, die voor Reagan in allé
opzichten betrouwbaar is. D£
Franse president Mitterand, die
net terug is van een reis Parijs-New
York-Moskou-Parijs, geniet zulk
aanzien niet in Washington.
NEW YORK (AP) - De Amerikaan
se krant New York Times heeft
zondag gemeld, dat de Verenigde
Staten in Honduras voldoende fa
ciliteiten hebben aangelegd voor
een permanente militaire aanwe
zigheid in dat Middenamerikaanse
land, dat grenst aan Nicaragua.
De afgelopen drieënhalf jaar
hebben de Amerikaanse strijd
krachten in Honduras vliegvelden
en andere faciliteiten aangelegd of
verbeterd, ter voorbereiding van
'tijdelijke' militaire manoeuvres
met Hondurese troepen. De Times
zegt echter van diplomaten en mili
tairen te hebben vernomen dat de
Amerikaanse aanwezigheid in
Honduras op de duur kan uit
groeien tot eenzelfde Amerikaanse
aanwezigheid als in Zuid-Korea,
tot een permanente Amerikaanse
militaire uitvalsbasis.
Sommige functionarissen ver
klaarden tegenover de New York
Times dat de Amerikaanse militai
re aanwezigheid in het gebied niet
nodig zou zijn indien de door Ame
rikaanse gesteunde contra's erin
zouden slagen de linkse sandinisti-
sche regering in Nicaragua ten val
te brengen, of indien de Amerika
nen tot een invasie zouden over
gaan.
De Times meldt dat de VS in
Honduras negen vliegvelden, twee
radarstations, wegen, tankvallen,
brandstofopslagplaatsen en lucht-
verkenningsinstallaties hebben
aangelegd. In het land bevindt zich
een roterend korps van 1.200 Ame
rikaanse militairen. Honduras is
verder de basis van waaruit de ge
heime dienst CIA bijstand verleent
aan de contra's, aldus de New York
Times.
Protest tegen
Franse centrale
METZ - Demonstranten uit Frank
rijk, West-Duitsland en Luxem
burg hebben zich gisteren in
Frankrijk, in de buurt van het
Drielandenpunt, verzameld om te
protesteren tegen de nieuwe Franse
kerncentrale die daar opgestart zal
worden. De regering van Luxem
burg uitte eveneens krachtig pro
test tegen de voorgenomen inbe-
drijfstelling van de Cattenom cen
trale.
Zaterdagavond laat werd de eer
ste van vier 1.300 megawatt reacto
ren door de Fransen geladen met
118 ton licht verrijkte uranium. De
ze reactor zal in oktober van dit
jaar worden aangesloten op het
Franse elektriciteitsnet.
Milieudeskundigen uit de nabu
rige landen hebben maanden lang
protest tegen de kerncentrale aan
getekend. Gisteren organiseerden
zo'n 150 mensen tot tweemaal toe
een demonstratie van een zoge
naamde massale dood ten gevolge
van radioactieve straling. Zij gin
gen allen 'dood' langs de kant van-
de weg tussen de Franse en Luxem
burgse grensovergang liggen.
De Luxemburgse minister van
buitenlandse zaken Ronald Goeb-
bels verklaarde dat zijn land ge
schokt en teleurgesteld is door de
Franse beslissing de eerste reactor
te laden, zonder te wachten op de
uitkomst van gerechtelijke stap
pen' die door zo'n 30 plaatsen in
Luxemburg en het Westduitse Rijn
en Saarland tegen de kerncentrale
zijn ondernomen.
Goebbels wees erop dat 'tweeder
de van de Luxemburgse bevolking
binnen een straal van 30 kilometer
van Cattenom woont'. Voorts be
vinden zich ook de meeste zieken
huizen in dit gebied. 'Als er een on
geluk gebeurt zoals dat in Tsjemo-
bil, hoe kunnen de mensen dan be
handeld worden als alle ziekenhui
zen ook geëvacueerd moeten wor
den?', vroeg hij zich af.
De minister voegde hieraan toe
dat 'wij het betreuren dat Frank
rijk het principe van de gelijk
waardigheid van alle landen en de
broederschap van alle volkeren ne
geert'.
Volgens Goebbels zijn de Franse
veiligheidsmaatstaven met betrek
king tot kerncentrales minder
strict dan die in West-Duitsland en
Luxemburg. (foto anp)
JOHANNESBURG - Ambtenaren
van het Zuidafrikaanse departe
ment van onderwijs (DET) hebben
de bevoegdheid gekregen om zon
der opgaaf van reden of mogelijk
heid van beroep leerlingen te wei
geren, wanneer die vandaag in de
zwarte woonwijken weer naar
school gaan.
door
Ruud de Wit
Aldus blijkt uit een speciale zon
dagseditie van de staatscourant.
Deze nieuwe maatregel om de 'wet
en orde' in het land te herstellen is
gebaseerd op de noodtoestand.
Volgens ingewijden kunnen er de
komende dagen grote problemen
worden verwacht op de zwarte
scholen van vooral de provincie
Transvaal.
Vandaag gaan namelijk de 'zwar
te' scholen weer open na een ge
dwongen sluiting van enige we
ken. De scholen werden direct na
het uitroepen van de noodtoestand
op 12 juni jongstleden door de au
toriteiten gesloten.
De nieuwe veiligheidsmaatrege
len houden, behalve grootschalige
politie- en legerpatrouilles in de
zwarte woonwijken en met name
rond de scholen, een verplichte
identificatieplicht m voor zowel
leerlingen, leerkrachten als het
overige personeel. Andere veilig
heidsmaatregelen van het DET
zijn: omheiningen en hekken rond
de scholen, presentiecontrole en
beheer over het komen en gaan
van de leerlingen.
De identificatieverplichting, in
de vorm van een kaart, wordt door
velen echter gezien als een nieuwe
vorm van pasjes. Zoals bekend
werden de gehate pasjes juist vori
ge maand afgeschaft. Volgens een
woordvoerder van het verantwoor
delijke DET is de maatregel echter
noodzakelijk, 'omdat zich soms an
dere personen dan bonafide leer-
Maar organisaties in de zwarte
woonwijken vrezen, dat het identi
teitsdocument („wat van alles kan
zijn, zelfs een stuk karton met
daarop de naam van het kind en de
schooistempel", aldus het DET) zal
leiden tot nieuwe confrontaties
tussen de schooljeugd enerzijds en
leger en politie aan de andere kant.
Het East Rand Student Congress
(ERSC) heeft inmiddels de school
leiders opgeroepen niet aan de
maatregel mee te werken: „Ouders
moeten zich verenigen en weige
ren de twee rand voor dit docu
ment te betalen". En het Nationale
Crisis-comité voor onderwijs
(NECC), die in januari van dit jaar
een geslaagd initiatief nam om de
zwart schooljeugd weer naar
school te krijgen na een boycot van
bijna twee jaar, sprak van een
'nieuwe explosieve situatie in het
onderwijs en een vrijbrief voor
nieuwe botsingen tussen studen
ten en veiligheidstroepen. Het
DET heeft gedreigd om alle leerlin
gen die niet aan de nieuwe maatre
gelen meewerken, van school te
verwijderen.
Staking
Het lijkt er verder op, dat de op
roep van de grootste Zuidafrikaan
se vakbondsfederatie COSATU
voor een dag van 'nationale actie'
vandaag niet de massale steun zal
krijgen, die werd verwacht. Zelfs
COSATU-officials, voor zover ze
niet gearresteerd zijn, vrezen geen
100 procent deelname van de circa
700.000 bij de COSATU aangeslo
ten leden. De COSATU besloot tot
de dag 'van nationale actie' uit pro
test tegen de noodtoestand en de
arrestatie van vakbondsleiders en
bij zwarte vakbonden aangesloten
plaatselijke leden. De COSATU
vreest met name een geringe na
volging van de stakingsoproep in
de industriële gebieden van Kaap
stad en Durban. Hoewel het be
drijfsleven in meerderheid de be
zwaren van de vakbonden tegen de
noodtoestand en de arrestatie van
vakbondsleden deelt, heeft het
zich fel gekeerd tegen de oproep
van de COSATU tot de staking
vandaag.
Opnieuw is aan drie buitenlan
ders in Zuid-Afrika aangezegd om
het land te verlaten, onder wie het
Amerikaanse evangelisatie-echt
paar Susan en Brian Burchfield,
die sinds een half jaar in Kaapstad
actief waren in een multi-raciale
kerkgemeenschap.
Volgens het regeringsinformatie
bureau zyn er dit weekeind zeker
zes personen om het leven geko
men, maar goed geinformeerde
bronnen in Soweto leggen het fei
telijke aantal hoger. Alleen al bij
ernstige moeilijkheden in het gast
arbeiderspension van Mzimhlope,
die donderdagnacht begonnen,
werden zes personen gedood.
Twee mannen werden verder in de
wijk Sebokeng door een menigte
gestenigd.
