Directie Holland Festival blikt zeer tevreden terug Niet echt uit de verf Decouflé: dans tussen cartoon en slapstick Poetry International maakt reputatie waar Parkpop: 30 graden, 160.000 bezoekers en toch gezellig MAANDAG 30 JUNI 1986 KUNST PAGINA 19 AMSTERDAM - "We kunnen te rugzien op een succesvol verlo pen festival. We zijn op de goede weg". Directeur Adriaan 's-Gra- vesande toonde zich gistermid dag bij de slotconferentie zeer te vreden over de 38ste aflevering van het Holland Festival, het eer ste festival dat onder zijn leiding tot stand is gekomen. 's-Gravesande meende dat met optredens als die van Pina Bausch, het Théatre du Soleil, Frans Bruggen, de opera Mozes en Aaron en La Vera Storia van Berio het streven naar topkwali teit was waargemaakt. Uit een zaalbezetting van 80,7 leidde hij af dat de keuze voor kwaliteit in plaats van experiment ook bij het publiek aanslaat. Optredens als die van het Cirque de Fem- mes zouden volgens 's-Gravesan de het Festival bij een breder pu bliek bekend kunnen maken. Tegenvallers waren volgens de festivaldirectie de Franse dans en de niet-westerse kunst. Dans- coördinator Jonkers stemde in met de negatieve kritieken die de 'Die Entfürung aus dem Serail' van Mozart, opgevoerd door de Oper Frankfurt am Theaterplatz. Muzika le leiding: Michael Gielen. Regie: Ruth Berghaus. Decors: Ruth Berg- haus en Max von Vequel. Kostuums: Marie-Luise Strandt. Gezien in de Stadsschouwburg op 28 juni. AMSTERDAM - De van oor sprong Oostduitse regisseuse Ruth Berghaus heeft voor de Frankfurter Opera reeds menige zowel omstreden als voor haar aanhangers ook smaakmakende voorstelling op poten gezet, maar de sterkste reacties riep toch in december 1981 haar enscenering van Mozarts 'Die Entführung aus dem Serail' op. De collectieve en oorverdovende uitingen van af keuring die intertijd werden aan geheven, zijn in Frankfurt inmid dels vervangen door luide bijval, vooral bij de jongere toeschou wers, maar de voorstelling roept nog steeds voldoende vraagte kens en andere reacties op, om een tweetal gastvoorstellingen in het kader van een Holland Festi val ten volle te rechtvaardigen. Hoewel men zich daarbij wel moet afvragen, in hoeverre de voorstelling die het afgelopen weekeinde in de Amsterdamse Stadsschouwburg te zien is ge weest, de bedoelingen van Ruth Berghaus nog exact weergaf, werd wel ten volle duidelijk dat deze 'Entführung' in vrijwel alle opzichten afweek van wat bij voorstellingen van dit zangspel gebruikelijk is. Aan de ene kant is het zeker een welkomen erva ring om eens te worden gecon fronteerd met de complete oor spronkelijke versie, inclusief grote lappen dialogen die meest al worden gecoupeerd, maar aan de andere kant kan men zich ook afvragen waarom dat moest ge beuren in een voorstelling die niet uitmuntte door een goede dialoogregie (de gesproken tek sten van sopraan Faye Robinson zouden in een Nederlandse voor stelling zeker niet geaccepteerd Franse dansgroepen kregen en zei te weten dat deze ook in Frankrijk hard zijn aangekomen. Die dans was overigens voor het grootste deel nog door de vorige directie geprogrammeerd. Het thema van de niet-westerse cul tuur - islamitische muziek uit niet-islamitische landen - vond de festivaldirectie bij nader in zien niet goed gekozen. Vera Beths In zijn streven naar verbete ring van de kwaliteit wil 's-Gra vesande vanaf 1988 een Festival orkest een belangrijke rol laten spelen. Na Edo de Waart heeft ook Vera Beths haar medewer king daaraan toegezegd. De Waart wordt chef-dirigent, Beths krijgt de functie van orkestmees ter van dit ad-hoc ensemble, dat telkens voor de duur van het fes tival zal worden geformeerd uit de beste orkestmusici en solisten van het land. Over twee jaar zal het orkest de opera 'De Neus' van Sjostakowitsj opvoeren. Componisten zullen worden aan gezocht om speciaal voor dit or kest werken te schrijven. Daar naast zal het orkest een taak krij gen in het begeleiden van bijzon dere projecten. Naast De Waart zullen vooral buitenlandse ddiri- genten een gastrol gaan vervul len bij het ensemble, dat zestig leden moet gaan tellen. Een paar onderdelen van het Holland festival van volgend jaar werden gisteren al bekendge maakt. De Schaubühne Berlin zal twee stukken brengen, het Collectivo dit Parma komt zeker en de opera van Kassei komt wellicht, het aandeel van kinder theater wordt uitgebreid en de opera van Brussel zal voor het eerst in ons land te zien zijn. Omdat Amsterdam dan cultu rele hoofdstad van Europa is. staat het Holland Festival vol gend jaar niet in het teken van één land. Desondanks veel aan dacht voor Hongarije: de Hon gaarse Staatsopera, het ballet van de Hongaarse Staatsopera met een 'Romeo en Julia' en de van oorsprong Hongaarsfe cho reografe Krisztina de Chatel met een dans voor mannen. Andere dans: een première van Nina Wiener samen met de Brooklyn Academy of Music en het Neder lands Dans Theater met een avondvullend stuk van Nacho Duato. Of het Nationale Ballet van de partij is, is nog niet zeker. Dit alles en nog meer kan vol gens de Festivaldirectie worden verwerkelijkt als de sponsoring wordt uitgebreid (dit jaar 850.000 gulden) en de gemeente Amster dam haar bijdrage aan de Festi- valpot optrekt tot de hoogte van de bijdrage van het rijk. 'Entführung aus dem Serail' worden) en in een concept dat de aandacht juist van tekst en mu ziek afleidde. Centraal in de opvatting van Berghaus staat niet één van de zingende hoofdrollen, maar de meestal tot bijfiguur gedegra deerde spreekrol van Bassa Se- lim, de Turkse vorst die zich uit eindelijk edelmoediger betoont dan zijn Europese tegenstanders. In de opvatting van Berghaus (overigens uitmuntend gestalte gegeven door de acteur Edgar M. Böhlke) een geëxalteerd, soms bijna psychomatisch overko mende figuur die krampachtig aansluiting zoekt bij de westerse wereld, maar die zich na het 'ver raad' van Konstanze en Belmon- te in een mohammedaans isole ment terugtrekt. Een interessant concept, maar ook één waarbij de nodige vraagtekens kunnen worden gezet, evenals bij de soms niet minder onconventio neel reagerende haremwachter Osmin en de aanvankelijk als Mozart verklede Belmonte, die zich vervolgens ontpopte als een kruising tussen een Spaanse Grande en een motorduivel. Een heel opvallend element in het geheel is nog steeds het de cor, een witte doos die kantelt op momenten waarop ook de toe komst van de hoofdpersonen wankelt, maar die bovendien na de pauze een belangrijk deel van haar zeggingkracht verloren Fragment uit 'Enführung aus dem Serail'. (foto Mara Eggert). bleek te hebben. Of wreekte zich ook daar de leeftijd van de pro- duktie of een gebrek aan repeti tietij d? Uit alles bleek dat Ruth Berg haus wel degelijk heeft gestreefd naar een gedetailleerde, strak omlijste vormgeving. De voor- Stelling die in Amsterdam te zien was, ontbeerde echter de beno digde spanning en bood daar door nog slechts zicht op geïso leerde momenten en een over weldigende rijkdom aan associa- tiebeelden. De bijval van het pu bliek was groot en strekte zich uit tot alle medewerkenden, van wie met name de sterk analy tisch dirigerende Michael Gie len, de tenor Hans-Peter Bloch- witz (Belmonte) en de sopraan Judith Kaufman (Blonde) nog genoemd dienen te worden. PAUL KORENHOF Compagnie D.C.A met 'Codex'. Cho reografie: Philippe Decouflé; mu ziek: diversen; kostuums: Philippe Guyotel. Gezien op 27 juni in Frasca- ti, Amsterdam. AMSTERDAM - De Codex Sera- phianus is een hedendaags boek. waarin met de precisie van een middeleeuwse monnik wordt ge tracht de wereld in kaart te bren gen. Niet de wereld zoals wij die menen te kennen, maar een ver zameling van niet bestaande ver schijningsvormen, die samen een mogelijke wereld vormen. De jonge Franse choreograaf Philippe Decouflé heeft zich voor zijn produktic 'Codex' door dat boek laten leiden. Hij zet de kijkers in een groot aantal korte scènes een verzameling wezens voor, die er niet alleen bizar uit zien, maar zich ook vreemd voortbewegen en er merkwaardi ge onderlinge verstandhoudin gen op na houden. Maar niet alleen de codex is een bron van inspiratie. Decouflé moet ook verzot zijn op meer al ledaagse stripverhalen, en dan niet de half-realistische bandes dessinnées uit zijn geboorteland, maar vooral de Amerikaanse co- mix, De dansers bevriezen in ty pische comix-houdingen - bij voorbeeld schuin vooroverbui gend alsof ze achtervolgd wor den - en sommige scènes zijn zo kort dat het plaatjes worden. De strip wordt op een abstract ni veau gebracht. Slapstick-films moeten haast wel zijn derde belangrijke in vloed zijn. Vaak lopen de dan sers met wijd gespreide benen op grote flapschoenen. Vooral de langste danser van het stel, een echte Appie met flaporen en een lengte van zeker twee meter, is in staat alleen al door zijn aanwe zigheid op de lachspieren te werken. Hij doet een hilarisch duet met de kleinste danseres, die tot niet veel hoger dan zijn navel reikt. De voorstelling wordt trouwens voorafgegaan door het door de groep gemaakte filmpje 'Caramba', dat heel wat slapstick-elementen in zich bergt. Dat filmpje is een grandio ze binnenkomer en laat zien waartoe Decouflé in staat is als de mogelijkheden van het thea ter oneindig zouden zijn. Helaas, dat zijn ze niet. Ook 'Codex' kent tekortkomingen. Niet alle onderdelen komen even goed uit de verf. Decouflé kan eerder een theatermaker dan een choreograaf worden genoemd. De mogelijkheden van aankle ding en muziek buit hij fantas tisch uit; de bewegingen lijken helemaal te zijn gedacht vanuit de vaak prachtige kostuums en de muziek - variërend van Arabi sche klanken tot rock roll - geeft elk tafereel een eigen la ding. Maar in de delen waarin het puur op dans aankomt komt hij nog tekort. De wat meer dansan te stukken voor mannen en vrou wen hebben weinig spanning. Ook een dans met een raamwerk van buizen mist doel. Opvallend is dat de twee duetten voor man nen juist weer wel heel intens zijn. Decouflé maakt theater met de instelling van een jonge kat. Hij besnuffelt alles, speelt er een tijdje mee om het op slag te ver geten als zijn oog op iets nieuws valt. 'Codex' bevat zodoende een overvloed aan verfrissende ideeën, waarmee heel achteloos wordt omgesprongen. Dat brengt een zekere oppervlakkig heid met zich mee, maar die wordt ruimschoots goedgemaakt door de humor - in de dans een zeldzaam fenomeen. Kortom: precies het soort voorstelling dat nodig was om de nare nasmaak van de andere Franse dans in dit Holland Festi val weg te spoelen. ARIEJAN KORTEWEG Boulez helder en gevoelig vertolkt Frans concert door het Ensemble In- terContemporain o.l.v. Peter Eötvós met Le marteau sans Maitre en Do- maines van Pieter Boulez. Gehoord op 29 juni in het Concertgebouw. AMSTERDAM - Op de tweede dag van het optreden van het Franse EIC, dat zich speciali seert op het vertolken van he dendaagse muziek, stonden twee werken van Pierre Boulez op het programma. Deze is bekend door zijn dirigeerwerk van Wagner, Debussey en het geven van bete re uitvoeringen van componisten van de seriële muziek als Anton Webern. Het dirigeren van werken van zijn eigen hand laat hij over aan de Hongaarse twin tig jaar jongere Eötvös, die nu met het Ensemble InterComtem- porain (EIC) een wereldtournee maakt. Zelfs zijn manier van doen doet aan die van Boulez denken. Dit ensemble toont aan dat men moeilijke muziek met veel inzet en oefening door amb- tenaar-achtige musici met gevoel en helderheid kan laten uitvoe- Dit laatste komt tevens door de composities van Boulez, die wor den uitgevoerd met combinaties van veel musici op verschillende instrumenten als viool, gitaar, harp, stem, trombone of slag werk. Het bekendste stuk is 'Le marteau sans maitre', dat is ont staan tussen 1953 en '55 en is ge baseerd op gedichten van Pierre Char. Het bestaat uit delen, waar van een aantal wordt gezongen door de mezzo-sopraan Elizabeth Laurence uit Engeland. Ze zong ook in de musical Evita en is door haar beheerste aanpak en uitstraling een aanwinst voor de nieuwe muziek. Het stuk heeft een labyrinti sche opbouw; het einddoel wordt langzaam bereikt door steeds muzikaal commentaar te geven op de gezongen teksten. De instrumentkeuze wordt bere deneerd door verwantschap te zoeken tussen de gitaar, altviool, fluit en stem. Ofschoon Le mar teau wat ongrijpbaar is blijft men door de geconcentreerde uitvoe ring geboeid luisteren. Domai- nes uit 1968 is de derde versie van een stuk voor klarinet van André Trouttet en zes orkest- groepen, oorspronkelijk geschre ven voor zijn compositieklas in Basel. De klarinettist bevindt zich nu midden op het podium tussen de orkestgroepen en zes muzieklessenaars; de groepen worden met een solo ingeleid en zelfs de volgorde is een onder deel van de partituur. De sfeer van deze muziek is compleet an ders, door de dominerende rol van de klarinet en diens uitge breide blaastechnieken, die ook te horen is in de geïmproviseerde muziek van Anthony Braxton. De orkestleden hebben een ver schillend instrumentarium, hun klankkleur is helder en de span ningsopbouw doet de tijd stil staan. Hopelijk komt het EIC binnen vijf jaar in Nederland te rug. WILLEM WINSEMIUS. Tröckner Kecks had de ondankbare taak Parkpop te openen. (foto anpi mliROTTERDAM (GPD) - De zeven- jzdetiende aflevering van Poetry In- -tellternational heeft acht dagen mu- oerfciek, vertier en natuurlijk vooral :ee?poëzie van een opmerkelijk hoog opgeleverd. Het Rotter- o<öamse poëzie-festival, dat een ik Succesvolle mengeling van grote namen en nieuw talent presen- ie iteert, ziet zijn gestaag groeiende xnjreputatie gelukkig ook weerspie- abiteld in de publieke belangstel ling: naast de verheugende inte- rooresse van binnen- en buitenlandse waren er zelfs de>p de minst bezocht avonden al- nog enkele honderden toe- rm<j chouwers. (la aan Al op de door André van der ei: Umw gepresenteerde openings- l bevond in de weinig verheffende lo- rie/taliteit 'Arena', een jongerencen- defum, werd duidelijk dat Poetry dit jïar een eerbetoon wilde zijn aan it tCees Buddingh'. De dit jaar overle- rijpen dichter met de raspende stem jenk altijd een drijvende kracht ach- oenbr het festival geweest: als verta- zabr, initiatiefnemer en niet aflaten- sie speurder naar talent heeft hij al- veel voor Poetry betekend, eera indj De andere helft van het ope- ingsweekeinde was het jaarlijkse er Ibektakel Poetry Park. Deze zich lOWadrukkelijk op de integratie van ou^ulti-raciale en interculturele ele- Bienten in de Nederlandse samen- unktving gerichte happening trok bezoekers naar het tro- nge^schwarme Museumpark. Vooral jgertl optreden van een drietal mili- aatnte dichters, de Palestijn Mah- zij toud Darwish en de Zuidafrika- en ën Sipho Sepamla en Breyten op het hoofdpodium veel weerklank bij het jui- ei ojende en applaudiserende pu- dek, dat zich tussen de talrijke at- 1 zoacties door kon laven en voeden iwafy 150 kramen en kraampjes die in Js bi> meest exotische dranken en aal.enswaren voorzagen. en 7lDe rest van de 'reguliere' week i zaoeelde zich af in De Doelen, waar ericbditiegetrouw niet de grote zaal, x uaiaar de veel gezelliger foyer be- nu 'bkken werd. Presentatoren Rem- Campert en Henk Bernlef kon- .*n tientallen dichters op het po- um roepen, die elk tot de groot- en in hun taalgebied behoorden. Allen brachten een selectie uit hun werk, waarbij Ineke Holzhaus (,the Voice') zonodig de Nederlandse vertalingen las. Elke avond bracht zo een keur aan nationaliteiten en poëziesoorten, terwijl op vrijdag avond de gebruikelijke thema avond ditmaal aan de Duitstalige poëzie gewijd was. Enkele van de meest opvallende nieuwelingen waren dit jaar de Oostenrijker Peter Waterhouse, met krachtige en humoristische stadspoëzie, de Engelse Ursula Fanthorpe, wier onderkoelde poë zie nog een tip van Buddingh' is geweest, de formidabele Spaanse Clara Janés, die niet alleen prachti ge liefdespoëzie („En je verlaat/ver slagen/mijn hoofd en leden,/dren kelingen op de kust van het mo ment") voorlas, maar ook zong, het Chinese talent Ma Gao Ming en de etherische Canadese Margaret At- wood. Het voortreffelijke werk van o.a. de Turk Ilhan Berk en de Hon gaar Györgi Petri toont aan dat de Oosteuropese poëzie hier voor het overgrote deel nog onontgonnen gebied is. Buiten deze poëtry-debutanten waren er natuurlijk de ouwe ge trouwen. Ieder voor zich al een reis naar het Rotterdamse waard: de reeds genoemde Breyten Breyten- bach, de Roemeense Duitser Oskar Pastior, Rutger Kopland, de Ja panner Makoto Ooka, de speelse Amerikaan Jerome Rothenberg en het levende monument Erich Fried, de al bijna vijftig jaar in Lon den wonende bejaarde Oostenrijk se dichter van zowel liefdespoëzie als geëngageerde versen („De tong van Casper Weinberger"), die door een van de vertalers werd gekarak teriseerd als „niet zozeer een dich ter als wel een morele instelling". Eregeld En natuurlijk Seamus Heaney, door Robert Lowell ooit „de groot ste Ierse dichter na Yeats" ge noemd. Rond de geladen poëzie van de massieve Ier was dit jaar het vertaalproject geconcentreerd, dat er in bestaat dat alle deelnemers, plus een keur van toegevoegde poëzie-vertalers, gedichten van de betreffende dichter in hun eigen taal overzetten. Bij de presentatie van de resultaten op de slotavond noemde een ontroerde Heaney de veeltalige vertalingen van zijn werk „niet alleen een grote eer, maar ook de zwaarst mogelijke test voor mijn poëzie". Door toedoen van een door Jaap Oversteegen ge leid symposium gaat het vertaal project een meer permanent ver lengstuk krijgen: er wordt ge bouwd aan een internationaal net werk, waarbinnen de uitwisseling en coördinatie van vertaalwerk wordt gestimuleerd. Een ander, hoewel wat droever vast punt in de poetry-week is de uitreiking van het Eregeld, een be drag van 10.000 gulden: een triest, maar noodzakelijk gebaar naar steeds een dichter die door zijn werk en gedachten in conflict is ge komen met de heersende machten in zijn land en als gevolg daarvan zijn dagen moet slijten in een ge vangenis of werkkamp. De 'geluk kige' was ditmaal de voor haar poë zie tot zeven jaar werkkamp en vijf jaar binnenlandse verbanning ver oordeelde Russische dichteres Iri- na Ratushinskaya, voor wie ex-mi nister Gardeniers-Berendsen het bedrag plaatsvervangend in ont vangst nam. Mevrouw Gardeniers roemde de moed van de Russin, die de uiterste consequentie heeft getrokken uit het feit dat haar werk mensen direct bereikt en „in hun hersenschors geplant wordt". Met de traditie van het eregeld be wijst Poëtry in meerdere opzichten het 'Festival van de menselijke stem' te zijn. DEN HAAG - Naar schatting van de politie is het Parkpop-festival gisteren in het Zuiderpark door zo'n 160.000 mensen bezocht. Het was daarmee het grootste popfes tival ooit in ons land gehouden. Alleen bij Madness raakten enke le fans in het gedrang bekneld, voor het overige verliep het festi val probleemloos. Terwijl de lichtreclame melding maakte van het feit dat de tempera tuur in de schaduw van het Zuiderpark tot 27 graden was op gelopen, bezorgde Kissing The Pink haar fans een koude douche. Tijdens het openingsnummer 'Last film' kon de gebrekkig afge stelde geluidsaparatuur nog als ex cuus voor de erbarmelijke zang worden aangevoerd. Maar bij het ten gehore brengen van de recente hit 'One step' was dit mechanische euvel zo goed als verholpen waar door het vocale onvermogen van de Britse formatie op pijnlijke wij ze aan het felle daglicht kwam. Kissing The Pink slaagde er dan ook vooral in om de toehoorders naar een andere uithoek van de Haagse speelwijde te verdrijven waar ene Frédérique Spigt druk doende was om tienduizenden landgenoten aan zich te binden. De zangers van I've got the bullets (vrij naar wijlen James Dean uit diens film 'Rebel without a cause') zweepte het massale publiek met haar even rouwe als heldere stem geluid op tot groot enthousiasme. In de rug gedekt door acht uitste kende muzikanten (gitarist, bas sist, drummer, toetsenist, twee bla zers en twee achtergrondzangeres sen) soleerde de voormalige Rot terdamse sessiemuzikante boorde vol zelfvertrouwen over het druk bevolkte podium. En dat terwijl zij het publiek bekende nog nooit eer der voor zo'n groot publiek te heb ben opgetreden ("Maar dat zou je niet zeggen hè?", voegde zij daar brutaalweg aan toe). De stevige rhythm blues van I've got the bullets mag het 'single- publiek' dan vooralsnog koud la ten (de single 'In the middle of the night' is geflopt), het festivalpu- bliek bleek gistermiddag wel dege lijk warm te lopen voor deze Ne derlandse belofte. "En daar ben ik dolgelukkig mee", glunderde Fré dérique Spigt na het zo succesvolle optreden in het Zuiderpark. "Van nacht hebben we nog gespeeld op een festival in Capelle. Vanoch tend waren we doodop en mis schien juist daardoor helemaal niet zenuwachtig. Dit optreden was het laatste voor de vakantie en het is natuurlijk fantastisch om zo af te sluiten". I've got the bullets werd vorig jaar augustus door Spigt en gitarist Peter van Gameren afgevuurd en moet in september met een titello ze debuutelpee doel gaan treffen. De platengigant CBS heeft inmid dels de slag om de groep van CNR gewonnen en niets lijkt Spigt en haar volgelingen een doorbraak in de weg te staan die wel eens dwars door de Hollandse duinen en dij ken zou kunnen voeren. Dat geldt niet voor de tweede Nederlandse formatie die gisteren één van de twee Haagse podia mocht bemannen: Tröckener Kecks. Dit Amsterdamse kwartet heeft het Nederlands als voertaal gekozen en zal met zijn aanstekelij ke 'punkrock' slechts een beperkt publiek kunnen bereiken. De door zanger Rick de Leeuw aangevoer de Kecks viel gistermiddag de twij felachtige eer te beurt het festival te mogen openen en dat ging hen op het heetst van de zondag heel behoorlijk af. Voor opwinding zorgde ook The Bangles en dat had lang niet alles te maken met het uiterlijk van deze Amerikaanse vrouwengroep. De vertolkers van de Prince-hit 'Manie Monday' maakten van de Haagse gelegenheid gebruik om aan te to nen dat zij hun ongekunstelde pop muziek op een gedegen manier in de praktijk kunnen brengen. Dat Madness daar ook toe in staat is, was in dit land al langer bekend. Vandaar dat het publiek de dranghekken bijna de droge bo dem van het Zuiderpark inliep toen deze Londense 'partyband' losbrandde voor een onderhouden de show, waarin humor en kwalita tieve hoogstandjes elkaar afwissel den en aanvulden. Een combinatie die een absoluut hoogtepunt be reikte in de aankondiging en uit voering van 'Nightboat to Cairo'. JAAP VISSER

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 19