Vakbeweging moet de bakens verzetten Democratie in Peru verliest haar onschuld Reportage FNV: verdergaande decentralisatie is noodzakelijk DINSDAG 24 JUNI 19 Na een reeks jaren van tanende macht is de FNV op zoek naar nieuw elan. De afgenomen werfkracht sinds de jaren zeventig heeft zich vertaald in een fiks leden verlies en ook in politiek opzicht zit het Nederlands grootste vakcentrale (nog altijd 900.000 leden) de laatste jaren niet mee. Lubbers heeft de vakbeweging links laten liggen, de sociale zekerheid afgebroken en werkeloos toegekeken wat de 36 uur betreft, zo waarschuwde de FNV de kiezers via een drie miljoen gulden kostende campagne. Vergeefs. De campagne sloeg niet aan, zoals ook de strijd voor collectieve invoe ring van die 36 uur mislukte. De bakens dienen te worden verzet, erkennen vice- voorzitter Johan Stekelenburg en Jan Schermer, cao-coördinator van de Industrie bond FNV. Zij vertegenwoordigen een jonge generatie vakbondsbestuurders, die af wil van een al te defensief imago waarin dogma's en symbolen nog een grote rol spelen. Stekelenburg en Schermer kiezen voor de pragmatische aanpak. Wel centrale doelstellingen formuleren, zoals herverdeling van werk. Maar de bonden zelf moe ten, in nauwere samenspraak met hun leden, maar zien hoe dat te bereiken. Het doel telt, de weg er naartoe minder. Stekelenburg: „Je moet allemaal bij wijze van spre ken een keer in Amsterdam komen. Of je nu via Haarlem gaat of via de Schiphollijn zal me dan worst zijn. Als je er maar komt". door Nanno Hoek en Paul Brader De werkgevers hebben het dit jaar aangetoond: de macht van de vakbeweging is onvoldoende om nog centrale eisen te kunnen stellen, zoals algemene arbeids tijdverkorting- tot een 36-urige werkweek. De bonden moeten steeds meer rekening te houden met verschillen per bedrijfstak of zelfs per bedrijf. Dat maakt het moeilijker om greep te hou den op de ontwikkelingen aan het loon- emwerktijdenfront. Stekelenburg erkent dat de 36 uur het in de meeste grote secto ren niet heeft gehaald, maar con stateert dat een totale blokkade van werkgeverskant tegen korter werken is mislukt evenals pogin gen om de vakbeweging min of meer buiten de deur te houden. Hij concludeert zelfs dat de posi tie van de vakbeweging is ver sterkt, omdat ze binnen de on dernemingen meer invloed heeft gekregen op de invulling van korter werken en de organisatie van het werk. De tweede man van de FNV vindt het absoluut noodzakelijk dat de vakbeweging doorgaat met de herverdeling van arbeid en daarom blijft aankoersen op een 32-urige werkweek in Ï990. De vakbeweging zal atv echter niet als zaligmakend moeten be schouwen. „Ik zie niet zo gauw een andere weg om er te komen. Maar we moeten de lijn een beetje kwijt om dal; heel strak te regelen: allemaal 36 uur in '87 en 32 uur in 1990. Als je het maar eens bent over je doelstelling dat werkloosheidsbestrijding num mer één is". Angst Uit het feit dat de werknemers niet op grote schaal voor de 36 uur in actie zijn gekomen mag je volgens Stekelenburg nog niet afleiden dat de vakbeweging haar leden niet goed vertegen woordigt. Werkloosheidsbestrij ding staat ook bij de achterban hoog genoteerd. Maar juist de massawerkloosheid is een forse drempel om in actie te komen. Angst („voor mij. krijgen ze ÏO anderen") is de belangrijkste hinderpaal om de barricaden op te gaan en dat is' begrijpelijk, meent de FNV'er. Ook ontkent hij met klem dat de FNV zich zou hebben laten leiden door hogere politieke stra tegieën. „Integendeel, we heb ben heel zorgvuldig geprobeerd de relatie tussen de acties en de verkiezingen juist niet te leg gen", zegt hij. Het akkoord dat de vakbeweging met werkgevers en kabinet pal voor de verkiezin gen afsloot over de aanpak van de langdurige werkloosheid is daar volgens hem een treffend voorbeeld van. „We hebben daar in eigen huis veel problemen mee gehad maar wij vonden de zaak waar het om ging zo belangrijk dat we vonden dat we het toch maar moesten doen. Als we daarentegen had den afgehaakt zouden we het verwijt hebben gekregen dat de FNV terwille van de verkiezin- Dat betekent dus dat de be stuurders zelf er een paar grotere bedrijven uit moeten pikken maar dat in het gros van de be drijven het vakbondskader de fakkel moet overnemen. „Het is dan ook absoluut noodzakelijk dat we er de komende jaren in slagen bekwaamheden over te dragen aan het kader. Als dat niet lukt zullen we de tendens tot decentralisatie missen en zijn we ten dode opgeschreven", voor spelt Schermer. Deze tendens maakt het onver mijdelijk dat de vakbeweging veel meer dan tot nu toe de na druk legt op scholing en vorming van de achterban en de eigen be- Dat centraal akkoord bewijst: binnen de vakbeweging blijft via de vakcentrale coördinatie nodig van doelstellingen op het gebied van bij voorbeeld arbeidsvoor waarden en technologie. Zonder die coördinatie dondert de vak beweging uit elkaar in allemaal kleine clubjes, aldus Stekelen burg en Schermer. Anderzijds is verdergaande decentralisatie on vermijdelijk, waarbij centraal ge maakte afspraken op het niveau van dé bedrijven wordt ingevuld en meer wordt gekeken naar de i de leden. Metaal-cao De gang van zaken in de metaalindustrie is daarvan een sprekend voorbeeld, meent In dustriebondsman Jan Schermer. In de metaal-cao is er in feite sprake van een raamovereen komst waarin hoofdlijnen wor den geformuleerd en men per onderneming kan praten over verdere atv. De 36 uur in de me taal zal in de 2.000 bedrijven zelf van de grond moeten komen. Met amper 150 bestuurders kan de bond dat onmogelijk beman nen. stuurders. De vakbeweging wordt veel meer een service-in stituut dat leden met raad en daad bijstaat. Schermer denkt aan het oprichten van een soort FNV-databanken in districtskan toren en vakbondswinkels waar in de computer een schat aan in formatie ligt opgeslagen waar vakbondsleden razendsnel over kunnen beschikken. Ruggegraat De vakbeweging zal daarbij moeten wennen aan het idee dat ze niet kan blijven steunen op de traditionele leden die nu nog de ruggegraat vormen van de FNV. Stekelenburg onderkent dat de samenleving steeds individualis- tischer wordt en dat de FNV daar consequenties aan moet verbin den. De mensen maken steeds meer hun eigen keuze, ook op de arbeidsmarkt. In het verleden verketterde de vakbeweging zaken als deeltijd arbeid, thuiswerk en uitzend- werk, maar de grote bloei ervan noopt de FNV niet meer te mik ken op een verbod van dit soort verschijnselen maar op verbete ring van de rechtspositie van de groeiende groep werknemers - circa een miljoen mensen - die op deze manier zijn brood ver dient. De FNV gaat zich ook meer richten op de „nieuwe werkne mer" in technisch hoog ontwik kelde bedrijfstakken als de pro ces- en de computerindustrie. Deze groep werknemers mijdt de vakbeweging tot nu toe min of meer als de pest. Zij treden indi vidueel op en sluiten individuele arbeidsovereenkomsten, zaken waar de vakbond vooralsnog niet aan te pas komt. Experiment De Industriebond FNV is in zes bedrijven in de metaal en de chemie - namen wil Schermer niet noemen - een experiment begonnen om te kijken hoe de bond beter op de wensen van werknemers kan inspelen, of je onderhandelingsbevoegdheden kunt overdragen en of het lukt om er hoger geschoolde „Einzel- ganger" zoals computerdeskun digen bij te betrekken. Uitgekozen zijn zes grote, eco nomisch sterke ondernemingen met tussen de 700 en 3000 werk nemers en met een management dat varieert van vakbondsvrien- delijk tot uitgesproken -vijandig. Het experiment dat drie extra ge schoolde bestuurders begelei den, gaat zeker een jaar duren. De bond wil op basis van proeftuintje verder opereren. De bond gaat bij het experi ment zeer onorthodox te werk en wil zelfs een discussie over in voering van een vorm van presta tiebeloning niet uit de weg gaan, aldus Schermer. „Normaal had den we direkt van de hoogste to ren hel en verdoemenis geroe pen. Maar nu gaan we kijken of we het anders kunnen aanpak ken dan met het traditionele be leid. Vroeger riepen we meteen vanuit Amsterdam: het deugt niet. Nu gaan we kijken wat de i willen en of er nu niet tan te passen is". Kouwe kikkers De pragmatischer benadering moet er volgens Stekelenburg overigens niet toe leiden dat de vakbeweging een club wordt van kouwe kikkers die de problemen alleen maar zakelijk te lijf gaan. „We moeten een club blijven waar zaken als solidariteit met de zwakkeren hoog genoteerd staan zonder overigens een club van zwakkeren te worden. Een es sentieel deel van ons ledenbe stand bestaat uit middenkader, geschoolde vakmensen met een inkomen in de middenmoot. We moeten zo breed mogelijk alle werknemers organiseren". In tegenstelling tot Schermer vindt Stekelenburg dan ook dat de vakbeweging zich met een breed terrein moet blijven bezig houden, dus bij voorbeeld ook met kruisrakketten en Soweto. „Wat er in Zuid-Afrika gebeurt is niet ver van ons bed. Daar gebeu ren dingen die voor de werkne mers van essentiële betekenis zijn. Een groot deel van onze le den wil bovendien dat we ons met dit soort zaken bemoeien en dan kun je je daar als brede maatschappelijke organisatie niet aan onttrekken". LIMA (IPS) - Toen de maoïstische beweging Sendero Luminoso (Lichtend Pad) in mei 1980 besloot een „een lange volksoorlog te be ginnen" tegen de Peruaanse rege ring, hielden de leiders al rekening met bloedige acties zoals vorige week in drie gevangenissen in en bij de hoofdstad Lima. De kenners in Lima geloven dat» de dood van minstens 250 Strijders eind vorige week, wel een klap is voor de beweging, maar op de lan ge duur zal Sendero er haar voor deel mee doen. Immers, zo rede neert men, het leger heeft hen hon derden martelaren op een presen teerblaadje gegeven. Alle doden hebben familie en vrienden, die het optreden van het leger niet licht vergeten. Sendero Luminoso steunt op een radicaal socialisme. De voedings bodem is de achterstelling van de Indianen in het berggebied en gaat terug tot 460 jaar geleden, toen de Spaanse veroveraar Francisco Pi- zarro met enkele listen de Inca-lei- der Atahualpa gevangen nam en executeerde. Peru kende geen grote sociale re voluties zoals bijvoorbeeld Mexico of het buurland Bolivia. De onvre de tegen de regering in Lima duur de daarom onverminderd voort tot" 1968. In dat jaar nam het leger de macht over. Het kwam met een reeks sociale hervormingen die wel wat veranderden, maar bij de indianen in de Andes konden ze niet het wantrouwen tegen de cen trale regering wegnemen. De militairen maakten hun her vormingen niet af en de economi sche crisis van de afgelopen tien jaar heeft het radicalisme in het bergland aangewakkerd. De mili tanten van Sendero Luminoso zijn jongeren. Of ze leven zonder uit zicht op een beter leven in het on toegankelijke bergland, óf het zijn de kinderen van migranten die naar Lima trokken en een even uit zichtloos bestaan leiden in een van de talloze krottenwijken. De laatste groep heeft vaak een opleiding genoten; velen bezoch ten de universiteit. Maar kans op een baan was er niet in Peru, waar de levensstandaard sinds 1975 voortdurend is gedaald. Willekeur Het begin van de guerrillastrijd kwam vlak voordat het leger het veld ruimde. De gematigd conser vatieve ex-president Fernando Be- launde Terry won de verkiezingen en zette de militairen aan de nieu we taak: het de kop indrukken van de rebellie. Dat ging gepaard met talloze excessen, volgens binnen- en buitenlandse mensenrechtenor ganisaties begaan door beide par tijen, waarvan met name de in diaanse bevolking in en rond de provincie Ayacucho de dupe was. De regering van Alan Garcia be loofde dat de willekeur van de kant van het leger tot het verleden zou behoren. De president stuurde en kele generaals de laan uit en kwam met een amnestie-aanbod. Maar het afgelopen halfjaar werd steeds duidelijker dat de militairen voor stander waren van de harde aanpak. Topofficieren lieten geen gele genheid voorbijgaan dit te verkla ren. Een parlementslid van de so ciaal-democratische APRA-partjj zei onlangs: „Onze militairen tijken dichter te staan bij de Argentijnse generaals van tien jaar geleden dan bij de hervormers van generaal Ve- lasco Alvarado uit diezelfde tijd". Het Argentijnse leger voerde een „vuile oorlog" tegen de oppositie waarbij duizenden tegenstanders verdwenen en werden vermoord. In politieke kringen in Lima be staat de indruk dat Garcia de op lossing van het leger voor de her overing van de gevangenissen kreeg opgedrongen. Iets dergelijks overkwam zijn Colombiaanse col lega Belisario Betancur afgelop» november, toen het leger guerril ros in het paleis van justitie in B gota bestormde, ten koste van honderdtal doden, onder wie rechters. Bij het neerslaan van de opsta den in de Peruaanse gevangen] sen El Fronton, Lurigancho Santa Barbara kwamen naarscha ting 250 mensen om. Familielede van de doden en anderen zegge dat het dodental eerder bij de 4 ligt. De mensenrechtencommiss van de senaat zegt dat zestig ged tineerde guerrillastrijders werde afgemaakt nadat ze zich hadde overgegeven. Wereldpers De Peruaanse democratie ondi APRA, dat „een andere toekoms beloofde, zal volgens deze w mers nooit meer dezelfde zijn. E regering heeft voor het oog van c verzamelde wereldpers, die aanwe tig was bij de bijeenkomst van d Socialistische Internationale, late olijken niet de volledige control over het leger te hebben. Het effe< van het ontslag van de drie gent -aals in de eerste maanden van di •egeerperiode gaat hiermee verio •en. Uit de uiterst terughoudende op stelling van de grootste oppositie partij, Verenigd Links (IU), blijk lat de toenadering tussen sociaa iemocraten en de tweede part van het land een fikse deuk hee opgelopen. De leider van IU, bui vermeester Alfonso Barrantes vai uima, had vorige week voorgestel iet terrorisme gezamelijk aai pakken. Barrantes, allerminst /riend van de guerrilleros, sinds begin mei uiterst verbolgei over de sociaal-democraten omda zij drie leden van IU voor terroris een hadden uigemaakt. De marxis -ische IU kreeg bij de verkiezingei in april vorig jaar een kwart bet electoraat achter zich. Democraten in Lima vrezen iet bewind-Garcia na deze presti Ve-nederlaag afglijdt naar het Uru Vuay van begin jaren zeventig Araar de democratisch gekozen oresident Bordaberry steeds meei .oegaf aan het leger dat strijd lever ie met de stadsguerrillabeweging Tupamaros. Tegelijkertijd met de bestorming /an de gevangenissen legde de po- itie het uiterst linkse dagblad „E >Iuevo Diario" (de nieuwe dag) het :wijgen op. Dit dagblad maakte reclame' voor Sendero Luminoso De politie-actie werd verder in c 3eruaanse media doodgezwegen Garcia had gehoopt met de orga- ïisatie van de Socialistische Inter- ïationale zijn internationaal presti- je verder op te vijzelen. Met reizen ïaar Argentinië, Uruguay en Costa lica had de jonge president veel ympathie verworven. Zijn onafhankelijke opstelling le schuldenkwestie en zijn onv< iloemde steun aan Nicaragua in de :trijd tegen de opstandelingen wa- en opvallend. Maar na honderden loden in Lima is ook het beeld van le jonge daadkrachtige hervormer net meer wat het geweest is. Vergoedingen predikanten zijn te laag Predikanten krijgen te lage ver goedingen voor hun beroepskos ten. Het kopen van een auto, ho ge stookkosten en de inrichting van de pastorie vormen daardoor een probleem. Die vergoedingen die predikanten daarvoor krijgen zijn veel te laag. Verwarmings- kosten komen in de regel hele maal voor rekening van de predi kant. Tot deze conclusie komt de se cretaris van de Bond van Neder landse predikanten, ds. N.H. Kuipéri, op grond van een onder zoek onder de leden. Aanleiding hiervoor was een mededeling van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting, dat steeds meer predikanten van advies moet dienen. De conclusies van het onderzoek staan vermeld in het jongste nummer van het offi ciële orgaan van de Bond. Hoe veel predikanten op de oproep van Kuipéri in het februarinum mer hebben gereageerd, wordt niet vermeld. Veel predikanten zijn door de- zè problemen gedwongen de re servering voor belastingen en so ciale premies aan te spreken of worden geholpen door ouders of andere familieleden. Verder blij ven vakanties, aanschaf van vak literatuur en giften aan goede doelen veelal achterwege, aldus Kuipéri. De Bond van Neder landse predikanten telt 2836 le den, van wie de grote meerder heid (2276) hervormde predikant Abortus. De beide vrouwelijke religieuzen in de Verenigde Sta ten die weigeren openlijk te ver klaren dat ze de officiële leer van .de Rooms-Katholieke Kerk inza ke abortus accepteren, zullen niet uit humorde worden gezet. Het tweetal behoorde twee jaar geleden tot de ondertekenaars van een advertentie in de New York Times, waarin werd gepleit voor een vrije discussie over abortus, ook onder rooms-katho- lieken. De talrijke religieuzen onder de ondertekenaars van de adver tentie werden door de Vaticaan se Congregatie voor de Religieu zen en Seculiere Instituten ge dreigd met uitzetting uit hun or de, als ze hun handtekening niet zouden intrekken. Op de twee vrouwen na zijn alle religieuzen voor dit dreigement gezwicht. De twee vrouwelijke religieuzen hebben ook het compromis afge wezen dat de leiding van hun or de met de Congregatie had geslo ten. De zusters zouden zich vol gens dit voorstel openlijk achter de officiële leer van de RK Kerk inzake abortus scharen. De leiding van de Congregatie van Zusters van Onze Lieve Vrouw van Namur vindt onder tekening van de advertentie geen reden om de zusters uit de orde te zetten. Wel heeft zij hen schrif telijk opgeroepen tot "ernstige, overdenking en openlijke in stemming met de leer van de kerk". Zuid-Afrika. Aartsbisschop Denis Hurley van Durban, voor zitter van de bisschoppenconfe rentie van Zuidelijk Afrika, heeft, gepleit voor economische sanc ties tegen het apartheidsbewind in Pretoria. Tegelyk verklaarde hfj dat de Rooms-Katholieke Kerk onder bepaalde omstandig heden geweld dat bedoeld is om de apartheid te beëindigen, kan tolereren. „De geschiedenis van het Christendom kent ook ge rechtvaardigde vormen van ge weld", zo zei mgr. Hurley. Hij sprak zondagavond in de St. Pa- trickkathedraal in New York. Geweld valt altijd te betreuren, maar de mensen moeten accep teren dat de geschiedenis rechtvaardige oorlogen en rechtvaardig geweld kent, aldus Hurley. Het geweld in Zuid-Afri ka zal voortduren, zolang de apartheid niet is afgeschaft. Dat laatste moet met alle middelen worden nagestreefd. Daarom hebben de bisschoppen van Zuid-Afrika de wereld opgeroe pen economische druk op de re gering in Zuid-Afrika uit te oefe- Drugs. Drugsverslaving is - meer een ziekte van de geest dan van het lichaam. Een verslaafde kan zich alleen redden als hij de hem aangeboden hulp aan neemt. Gelijk een schipbreuke ling moet hij zich met alle kracht aan de hem uitgestoken hand vasthouden. Dat betoogde paus Johannes Paulus II bij de inwij ding van het 'Solidariteitscen- trum Paulus VI' dat drugsver slaafden opvangt en van hun ver slaving probeert af te helpen. Het centrum is onderdeel van de therapeutische gemeenschap die de priester Mario Picchi tien jaar geleden heeft gesticht. Van de drugsgebruikers die in deze gemeenschap opgenomen zijn geweest is 82 procent van zijn verslaving afgeholpen. De paus ging op het voetbalter rein van het centrum voor in een mis, waaraan 1500 ex-verslaaf den én hun familie deelnamen. Ook de Italiaanse minister van buitenlandse zaken, Giulio And- reotti, de burgemeester van Ro me, de Amerikaanse ambassa deur bij de Heilige Stoel en velen die financieel hebben bijgedra gen aan de totstandkoming van het centrum, namen aan de eu charistieviering deel. Spionage. Pater Henryk Jan- kowski, biechtvader van Solidar- nosc-leider Lech Walesa, is giste ren op verdenking van spionage- activiteiten twee uur lang door de politie in zijn woonplaats ver hoord. Hij moest inlichtingen ge ven over zijn contacten met de tweede secretaris van de Ameri kaanse ambassade in Warschau, Stephen Mull. Deze wordt ervan verdacht de Poolse spion Bog- dan Charyton, die vorige week werd gearresteerd, van informa tie te hebben voorzien. Na afloop van het verhoor ver klaarde pater Jankowski dat hij Muil meermalen op de ambassa de had ontmoet, „zoals ik ook op andere ambassades kom". De naam Charyton had hij echter nog nooit gehoord. Pater Jan kowski, bedrijfsaalmoëzenier op de werven in Gdansk, moet zich morgen opnieuw op het politie bureau melden. Intussen kan hij vrij rondlopen. Nederlandse Hervormde Kerk Benoemd tot pastoraal mede werkster te Nijmegen (her vormd-gereformeerd Samen op Weg) (parttime): mevr. J. Her weijer wonende te Nijmegen die deze benoeming heeft aangeno- Beroepen te Leeuwarden-Hui- zum: A. M. Langhout te Putten (deelgemeente Andreaskerk). Beroepen te Barchem (toezeg ging): mevr. A. J. Yntema, kandi daat te Utrecht. Aangenomen naar Medemblik (hervormd-ge reformeerd Samen op Weg); mevr. J. M. Baaij, kandidaat te Houten. Toegelaten tot de evangeliebe diening: mevr. H. M. Vollenho ven, Boekweitveld 50 3871 NL Hoevelaken. Toegelaten tot de evangeliebe diening en beroepbaar: drs. G. H. Bouwman, Atjehstraat 46 9715 EL Groningen, G. J. Krol, Tuin- bouwdwarsstraat 14 9717 HV Groningen, drs. P. W. de Nooy, Golfslag 68 9732 MD Groningen. Gereformeerde Kerken Beroepen te Breda als zieken huispastor Diaconessenhuis per 1 augustus: J. Loosman te Oud- Beijerland die dit beroep heeft aangenomen. Beroepen te Schoonebeek: D. Lof te Birdaard c.a. Beroepen te Delft: P. van der Horst te Katwijk aan Zee. Beroepbaar: D. Beijersber- gen, Gordelweg 196c 3038 GJ Rotterdam. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt Beroepen te Uithuizen: R. ter Beek te Nijmegen. Beroepen te Beilen in combi natie met Hooghalen: A. Boers- ma, kandidaat te Kampen. Beroepen te Langerak, in com binatie met Gorkum: A. J. Mol te Neede. Beroepen te Pretoria (Zuid- Afrika) die vrije gereformeerde kerken: E. Hoogendoorn te Dalf- sen. Gereformeerde Gemeenten Aangenomen naar Benthui zen: G. J. van Aalst, kandidaat te Nieuw-Beijerland die bedankte voor 48 beroepen. Johan Stekelenburg: atv niet als zaligmakend beschouwen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 8