'Als gemeente kun je niet op de louche toer gaan' Stadskabei wil tv-kijker 'goedkoop pakket bieden Gemeentelijk hoofd grondzakenSchaapde vut in Surfer nog steeds zoek Anglia terug op kabeltv Invloed vertrouwenscommissies bij benoeming burgemeester groeit Ooit werd de afdeling grondzaken van de gemeente Leiden, die zich bezighoud met met de aan- en verkoop van grond en panden, getypeerd als de meest geheim zinnige, hiërarchische en onafhankelijk opererende tak van de gemeentelijke overheid. Ooit verweten onderzoekers van het Sociologisch Instituut Leiden het grond bedrijf weinig gevoel te hebben voor de stadsvernieuwing. Ooit bestempelde het gemeenteraadslid, de huidige wethouder, Peters activiteiten van grondzaken als "geritsel". En ooit verklaarde oud-wet houder Waal van ruimtelijke ordening dat maar weinig raadsleden kijk hadden op de gang van zaken binnen het grond bedrijf. "Hooguit vijf mensen weten hoe het er aan toe gaat en die hebben er alle belang bij om die kennis voor zich te hou den, zij weten hoe de manipulaties gaan", aldus de oud-wethouder. Het hoofd van de gemeentelijke afde ling grondzaken (officieel de Directie Grondzaken), P. Schaap, gaat deze maand na veertig jaar in overheidsdienst te zijn geweest met vervroegd pensioen. Hij is bereid een tipje op te lichten van de sluier die ligt over het spel en de knik kers. Een tipje, want, "de vele belangen en enorme bedragen die omgaan met aan- en verkopen van grond en panden rechtvaardigen een beperkte openbaar heid over de activiteiten die grondzaken ontplooit". Een interview met 'de man van zestig miljoen' die toegeeft onlangs nog voor bijna een ton te zijn getild: "Och, je wint wel eens en je verliest wel eens wat. It all in the game' rs activiteiten van grondzaken als maand na veertig jaar in overheidsdienst all in the game". [DEN - "Tk hph hpt hii Ho cro door ppn larhpxnlosip "Tpnmin. don crrnnHvnL-On iriHortiiH oniin naon 7niotc LEIDEN - "Ik heb het bij de ge meente Leiden prima naar m'n zin gehad", antwoordt het hoofd van de gemeentelijke directie grondza ken op de vraag waarom hij nooit voor zichzelf is begonnen. Schaap: "Ik heb er weieens aan gedacht. Maar je moet om op de commercië le markt te opereren toch een be paalde instelling hebben en qua normen anders denken. Meestal is het het grote geld dat lokt. Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik het spel toch eigenlijk leuker vind dan de knikkers". door Jan Rijsman Het grote geld. smeergeld, gerit sel en manipulaties zijn woorden die regelmatig opduiken in conver saties over grondtransacties. Vol gens het hoofd van de directie grondzaken van de gemeente gaat het evenwel om een relatief klein aantal ondernemers die zich te bui ten gaan aan malafide praktijken. "Natuurlijk ben ik wel eens 'heren' tegen gekomen die zaken wilde doen op een manier die niet door de beugel kon. Maar zulke onder nemers kregen altijd meteen een briefje van het college van B en W waarin hun werd meegedeeld dat ze niet meer welkom waren op het Stadsbouwhuis". Heeft Schaap ooit wel eens smeergeld aangeboden gekregen? "Godzijdank niet", zegt hij met een brommerige stem, gevolgd door een lachexplosie. "Tenmin ste, een zakenlunch noem ik geen smeergeld. Daar moet je ook niet kinderachtig in zijn. Maar geld of auto's heb ik nooit aangeboden ge kregen. Nou ja, één keer", kan hij toch niet voor zich houden. "Er is mij één keer gevraagd of ik een stuk grond voor een zacht prijsje wilde uitgeven, dan mocht mijn vrouw een nieuwe auto komen uit zoeken. Die ondernemer heeft ook direct een briefje van het college gekregen", laat Schaap geen mis verstand bestaan. "Als zoiets ge beurt doen we geen zaken meer". Hoe het komt dat hij in de prak tijk maar zo weinig is gestuit op za ken die niet door de beugel kun nen is volgens Schaap simpel te verklaren. "De meeste onderne mers zijn zeer solide en het heeft natuurlijk ook te maken met het feit dat ik niet ontvankelijk ben voor dat soort zaken. Zoiets straal je uit, en dan loop je minder risi- Uitdaging Schaap maakte twaalfeneenhalf jaar geleden een overstap van de gemeente Leidschendam, waar toen de enorme stadsuitbreiding op haar eind liep, naar de gemeen te Leiden. Dat gebeurde op een moment dat de stadsvernieuwing in deze stad een grote vlucht nam. "De gemeente begon toentertijd op grote schaal aankopen te doen in de binnenstad om stadvernieu- wingsactiviteiten te kunnen ont plooien. Dat leek mij wel een uitda ging", verklaart Schaap de reden van zijn komst naar Leiden. Onderzoekers van het Sociolo gisch Instituut Leiden beschuldig den grondzaken indertijd ervan juist weinig gevoel te hebben voor de stadsvernieuwing en alleen te opereren volgens het principe 'waar kunnen we geld uitslaan'. "Daar heb ik heerlijk om gela chen, om dat rapport", zegt Schaap. "We hebben juist bijzon der veel gedaan voor de stadsver nieuwing. Grondzaken heeft de af gelopen tien jaar een gemiddelde jaaromzet gemaakt van tussen de veertig en zestig miljoen gulden", vertelt hij niet zonder trots. "De af delingen civiele werken en ruimte lijke ordening kunnen nog zulke mooie plannen maken, maar wij zorgen er uiteindelijk voor dat ze gerealiseerd kunnen worden. Zon der ons beginnen ze niets". "Grondzaken is juist de spil ge weest in het stadsvernieuwings proces van de afgelopen jaren", komt Schaap tot de conclusie. "Bijna alles wat we in handen kon den krijgen hebben we gekocht". Over de jaren zeventig, toen toch veel oude fabriekscomplexen in de binnenstad door particulieren voor de neus van de gemeente werden weggekaapt, zegt hij: "We hebben later onze kans gepakt. De meeste panden of gronden hebben we na een paar jaar voor heel redelijke prijzen van die particulieren over genomen. Sindsdien is er heel snel een situatie ontstaan waarin parti culieren de gemeente voor lieten gaan". Schaap spreekt tegen dat grond zaken opereert volgens het princi pe 'waar kunnen we geld uitslaan'. "Wij hebben het college van B en W heel vaak geadviseerd monu menten aan te kopen omdat ze an ders naar de knoppen dreigden te gaan. Zoiets kost alleen maar geld", aldus Schaap. "Ik heb het college er bijvoorbeeld van over tuigd gemeenschapsgeld beschik baar te stellen voor de aankoop van het Gulden Vlies en voor de pan den aan de Stationsweg die ge sloopt dreigden te worden". "Het verhaal dat we overal geld willen uitslaan klopt dus niet hele maal. Maar, ik denk wel dat het een redelijke zaak is als de gemeente op de vrije markt opereert dat ze dan ook de marktprijs vraagt. Het is helemaal niet erg om winst te maken, want die winst komt toch weer ten goede aan de gemeen schap". Manipulaties Over de wijze waarop de ge meente de afgelopen jaren talloze bouwlocaties, in de binnenstad en in uitbreidingsgebieden als de Me- renwijk en Stevenshof, in handen heeft gekregen verklaart Schaap: "Het is een soort spel. Een kwestie van het goeie moment afwachten en dan onderhandelen. Maar, we hebben als gemeente nooit voor een dubbeltje op de eerste rij wil len zitten. Er is altijd een prijs be taald die de grond waard was. Na tuurlijk proberen we de laagste prijs te bedingen, maar niet via trucs. We zijn altijd zakelijke en correct opgetreden". Uitlatingen over geritsel en ma nipulaties worden door Schaap ferm van de hand gewezen. Over de opmerkingen van oud-wethou der Waal roept hij schaterlachend uit: "Heerlijk, heerlijk vind ik dat". En dan weer ernstig. "Maar er wordt niet gemanipuleerd. Natuur- (grond)zakenzijn gedaan en nog zullen worden gedaan. "De ene keer win je lijk doe je weieens het één om het ander te bereiken. En je moet je af en toe aanpassen aan de omstan digheden waarin je moet werken. Maar dat is geen manipuleren. Als gemeente kun je het niet maken op de louche tour te gaan. Dan kom je jezelf onherroepelijk een keer te gen". "Zaken doen is een kwestie van vertrouwen", meent Schaap. "Wat mij opvalt is dat ondernemers wel veel meer vertrouwen hebben in de gemeente dan de gemeente in ondernemers. In ondernemers- kring is het vaak: een man, een man, een woord, een woord. Maar ik moest, als ik m'n woord had ge geven, altijd nog terug naar het col lege en de raad. Het college heeft mij gelukkig een grote mate van vrijheid gegeven". Dat er, volgens Waal, maar vijf mensen zouden zijn die doorheb ben hoe het bij grondzaken toegaat is volgens Schaap onzin. "Ik kan mij wel voorstellen dat een over eenkomst soms ondoorzichtig is voor een gewoon raadslid. Elke overeenkomst is een compromis waar je als raadslid niet alle 'ins en outs' van kunt doorzien. Dat moet je aan deskundigen overlaten. Ge lukkig doet de raad dat ook". Dat veel transacties niet geheel openbaar worden is volgens Schaap begrijpelijk. "De vele be langen en bedragen die omgaan bij de aan- en verkoop van grond rechtvaardigen dat. Niemand vindt het prettig in de krant te lezen voor hoeveel die iets van de gemeente gekocht of verkocht heeft". Ondernemers Schaap steekt niet onder stoelen of banken dat hij waardering heeft voor particuliere ontwikkelaren zoals het Haagse Erica Beheer dat de afgelopen tijd door een reeks spectaculaire aankopen (o.a. de Zuiderkerk en Het Klaverblad) in het nieuws kwam. "Erica Beheer durft risico te nemen, ze zien snel waar mogelijkheden liggen en we ten daar heel inventief mee om te springen. Natuurlijk heb ik daar waardering voor. Dat brengt het vak met zich mee". Het hoofd van directie grondza ken is niet bang dat particuliere ontwikkelaren weer met de ge meente zullen gaan concurreren. "Voor elke streep die ze buiten een bestemmingsplan gaan, komen ze toch bij de gemeente terecht", stelt Schaap tevreden vast". En een be drijf als Erica Beheer is eerder on dersteunend dan concurrerend be zig. Je kunt als gemeente niet alles zelf doen. Het versterkt ook onze positie als we af en toe eens tegen een ondernemer kunnen zeggen: doen jullie het maar. De bouw van kantoren en winkels vind ik bij voorbeeld een typische onderne mersfunctie". Spectaculaire ondernemerswin sten, zoals werden geboekt met de verhandeling van het gebied de Coebel (het weiland in de hoek tus sen de Haagweg en het Korte Vlietkanaal) behoren volgens Schaap definitief tot het verleden. In de jaren zeventig zijn bij grondtransacties met dat gebied heel veel mensen door 'de jongens van de vlugge gulden' de boot in- geholpen. Er zijn contracten geslo ten met bedrijven die werd de laatste jaren heel en de andere keer verlies je wat", tie. (foto Hoh Wi le houden dat er van alles en nog gerealiseerd kon worden zoi dat daar in het bestemmingsj ie in was voorzien. ^1 RisiCO g Is het hoofd van de afde hei grondzaken zelf wel eens bedui ve( door een louche ondernemer? ser He Schaap barst uit in een davei del de lachtsalvo. "Nee, echt de i scl ingegaan zijn we nooit", zegt vei Maar, na enig aandringen geefl hei toe: "We hebben één keer een o me eenkomst gesloten en toen vai beerde zo'n heerschap via an< ov kanalen de essentie daarvan w zw aan te tasten. Daar is hij ook in evt slaagd". de] on: Wat dat de gemeente heeft I kost? Misschien tussen de 50. ie' gulden en een ton. Ja, toen hmi wethouder Tesselaar wel een p De knopen laten vallen. Maar, daan het risico van het vak, zoiets pro )ij ren we wel weer recht te breien, se éne keer win je en de andere k gei verlies je wat. Dat weetje van te »ei ren. It's all in the game". |ko De vraag welke transactie wel een heel lucratieve zaak is I weest voor de gemeente Leii doet Schaap opnieuw in bulder gelach uitbarsten. "Dat zeg niet", reageert hij. Maar uitein lijk wil hij wel kwijt: "Het W Singel/Doelenproject van de tin versiteit is voor de gemeente g 1 slechte zaak geweest. Dat heeft wat opgeleverd waarvoor we N heleboel voorzieningen konden re ten uitvoeren". T err ;il LEIDEN - De stadskabei - de be heerder van het kabelnet in Leiden onderzoekt of het mogelijk is om abonnees een zogenoemd beperkt pakket met alleen de Nederlandse televisie-zenders aan te bieden te gen een verlaagd tarief. Chef stads kabei Jos van Donzel heeft dat gis teravond toegezegd na vragen van bestuurslid - en PvdA-raadslid - Anneke Boot. Voor sommige abonnees is een NOORDWIJKERHOUT - Er wordt in het Oosterduinsemeer in Noord- wijkerhout nog steeds gezocht naar de sinds zaterdagmiddag ver miste 16-jarige Leidse surfer C.E. Verbrugge. De knaap werd ver moedelijk tijdens het surfen op het meer onwel. Wel is zijn surfplank aangetroffen. Aan de zoekactie wordt deelgenomen door duikers van de Leidse brandweer. dergelijk beperkt pakket aantrek kelijk. Zij bekijken alleen Neder landse tv-programma's en hebben geen zin het volledige tarief te be talen voor het totale programma- aanbod - met daarin ook buiten landse zenders. Deze beperkte pakketten zijn alleen aan de man te brengen wanneer het tarief aan zienlijk wordt verlaagd. Het pro bleem is echter dat, om het aantal tv-zenders te beperken, er allerlei technische voorzieningen moeten worden getroffen. Daardoor wordt het 'Nederlandse pakket' in feite duurder dan het normale zender pakket. Anneke Boot stelde gisteravond voor om uit te zoeken of een en an der kan worden verwezenlijkt zon der dat de overige, normale abon nees met tariefstij gingen worden geconfronteerd. Wanneer dat niet mogelijk is, wil Boot uitgezocht zien of hoe de tariefstijging voor de gewone abonnees zoveel mogelijk binnen de perken kan worden ge houden. Stadskabelchef Van Donzel be loofde de gevraagde cijfers nog voor de behandeling van begroting voor volgend jaar te presenteren. Blijkt het 'Nederlandse pakket' haalbaar, dan kan het nog in 1987 worden ingevoerd. Bejaarde van huisraad beroofd LEIDEN- Een 84-jarige Leidenaar heeft, na geruime tijd op genomen t e zijn geweest in ee verpleegte huis, geen stoel meer om op te zit ten. De inboedel van zijn huis aan de Boshuizerkade bleek bij thuis komst namelijk geheel te zijn ver dwenen. Door de politie is vastge steld dat de man,die geen familie heeft, nimmer opdracht heeft gege ven zijn spulletjes weg te halen. Waarschijnlijk is het huis al in fe bruari door onbekenden leegge haald. LEIDEN - De Leidse brandweer heeft gisteravond voor de vierde maal een brand moeten blussen in het voormalige bedrijfspand van de bouwonderneming IBB-Kondor aan de Hoge Morsweg. De oorzaak van de brand is onbe kend. De brandweer sluit niet uit dat de brand is aangestoken, maar het is ook heel goed mogelijk dat bij laswerkzaamheden overdag, en door het droge weer van de laatste Weer brand in bedrijfspand dagen, houten delen van het ge bouw hebben vlamgevat. Dat is niet meer na te gaan", aldus een woordvoerder van de Leidse brandweer. Het complex heeft de afgelopen week al drie keer eerder staan branden. Tegen half negen gister avond moest de brandweer voor de vierde maal in actie komen omdat het gebouw weer in lichterlaaie stond. De woordvoerder van de brandweer spreekt van een hevige brand. Omstreeks tien uur had men het vuur onder controle. Het com plex aan de Hoge Morsweg wordt momenteel gesloopt. (foto Hovast) LEIDEN - Het Britse televisiesL tion Anglia komt na de uitbreidi van het aantal tv-kanalen op Leidse kabel terug. De behee commissie stadskabei Leid heeft dit gisteren besloten. An{ werd eerder dit jaar uit het Leiq T 'kabel-pakket' geschrapt. In aantal wijken is de zender nu v te ontvangen. Dat is te danken de uitbreiding van het aantal ka| len op de kabel, waardoor e ruimte is gekomen voor zend 1 als Anglia. De uitbreiding is ov< gens naar verwachting deze wtj^ afgerond. De beheerscommissie - het bi stuur - van het Leidse kabeln|| moest gisterenavond beslissen de Britse tv-zender ook in de to komst op het tv-scherm blijft, het verleden keek de commiss daar een beetje huiverig tegen aa Anglia heeft namelijk nooit de a teursrechten-overeenkomst get kend. Daardoor bestond het geva dat de stadskabei later een afzo derlijke rekening kreeg geprese teerd voor de auteursrechten.I televisie-maatschappij heeft verklaard dat zij het indienen va dergelijke rekeningen achterweg zal laten. Onderzoek naar procedures in Zuid-Holland toont grote macht Commissaris van de Koningin aan DEN HAAG - De invloed van de vertrou wenscommissie uit de gemeenteraad bij de benoeming van een burgemeester groeit. Is het advies unaniem dan wordt het bijna zeker opgevolgd. Dit blijkt uit de doctoraalscriptie van J.H. Waltmans, die gedurende drie maanden de proce dures rond de benoeming van .25 Zuid hollandse burgemeesters tussen 1982 en 1986 heeft bestudeerd. Hieronder de be noemingen in de vacatures in Alkema de, Hazerswoude, Leiderdorp, Leimui- den/Nieuwveen/Rijnsaterwoude, Lisse, Valkenburg en Wassenaar. Waltmans verrichte het onderzoek als afstudeeron derwerp in de juridisch-bestuursweten- schappelijke studierichting aan de Ka tholieke Hogeschool te Tilburg. Uit zijn onderzoek is tevens gebleken dat de burgemeester van de woonplaats van de sollicitant aan de Commissaris van de Koningin in de provincie in vloedrijke informatie over de kandidaat verschaft. Ook constateert Waltmans dat hoewel het aantal vrouwen dat sollici teert naar het burgemeestersambt stijgt, het aantal benoemingen van vrouwelijk burgemeesters niet evenredig toeneemt. Commissaris mr. S. Patijn van Zuid-Hol land zei gisteren tijdens ae presentatie van de doctoraalscriptie dat hij in zijn ambtsperiode tot zijn spijt nog geen vrouw voor het burgemeestersambt heeft kunnen voordragen. Hij maakte er Tgeen geheim van bij gelijke geschikt heid aan een vrouw de voorkeur te ge- Onderzoeker Waltmans, die drie maanden op de afdeling kabinetszaken van de provincie als stagiaire heeft mee gedraaid en vertrouwelijk overleg over burgemeestersbenoemingen Heeft bijge woond, gelooft dat de invloed van de vertrouwenscommissies nog zal toene men. In de toekomst zullen mogelijk ook meerderheidsadviezen van deze commissies uit de gemeenteraad opge volgd worden. Inlichtingen Waltmans heeft ook geconstateerd dat de macht van de Commissaris van de Koningin bij een burgemeestersbenoe ming groot is. De commissaris selecteert immers de binnengekomen sollicitaties en legt hieruit de vertrouwenscommis sie een lijst van zeven of acht kandidaten voor. De burgemeester van de woon plaats van de sollicitant blijkt vooral van belang wanneer deze een negatief oor deel over de kandidaatweeeft over .diens geschiktheid om het ambt te vervullen. Het is de commissaris die de burgemees ter om inlichtingen verzoekt. Commissa ris Patijn zei dat negatieve inlichtingen over een kandidaat die veroorzaakt zijn door bijvoorbeeld een slechte persoon lijke verhouding van de kandidaat met de burgemeester, door hem worden doorzien en niet overgenomen. Een aparte plaats bij burgemeesters benoemingen nemen de lobbyisten in van de grote fracties in de Tweede Ka mer. Pikant detail is dat Patijn ten tijde van zijn kamerlidmaatschap die taak voor zijn partij uitvoerde. Hun invloed beperkt zich volgens Waltmans tot het aansporen van partijgenoten naar be paalde gemeenten te solliciteren. Nadat de vertrouwenscommissies in de gelegenheid zijn geweest de kandida ten te horen en zij een voorkeurslijst bij de Commissaris van de Koningin heb ben ingediend, draagt deze een drietal kandidaten voor bij de minister van bin nenlandse zaken. Het blijkt dat die meestal de aanbevelingen van de com missaris volgt, in de onderzochte geval len voor 76 procent. De minister wijkt zelden van de voordracht af indien blijkt dat zowel de Commissaris van de Konin gin als de vertrouwenscommissie uit de gemeenteraad eensluidend zijn in hun voordracht. CDA-burgemeesters Waltmans is gebleken dat in de perio de 1982-1986 het aantal CDA-sollicitan- ten, het aantal CDA'ers op de aanbeve ling en het aantal CDA-burgemeesters sterk is afgenomen vergeleken met de periode 1969-1976. Hetzelfde geldt voor personen met een Nederlands-hervorm de levensovertuiging. Volgens Walt mans heeft dit te maken met de zwakke re positie van het CDA in de gemeente raden, in provinciale staten en in de Sta- ten-Generaal. Het aantal vrouwelijke sollicitanten is ^n de periode 1982-1986 vertienvoudigd vergeleken met de periode 1969-1976. Het aantal vrouwen dat uiteindelijk de aanbeveling haalt is vervijfvoudigd, maar het aantal benoemingen van vrou welijke burgemeester is zich slechts ver dubbeld. Gebleken is dat het aantal wethouders dat naar een burgemeestersambt sollici teert is toegenomen, terwijl voorts het aandeel van de zittende burgemeesters in sollicitaties is gedaald. In de Deriode 1982-1986 is het aandeel van de benoem de burgemeesters dat uit Zuid-Holland afkomstig is gedaald. De Tilburgse student is gebleken dat de vrouwelijke sollicitanten vaak lid zijn van de WD. terwijl mannelijk sollici tanten opvallend vaak lid zijn van het CDA. Vrouwen zijn in verhouding dik wijl partijloos terwijl dat voor mannen niet geldt. Van deze vrouwen is er niet één op een aanbeveling terechtgeko men. Vrouwelijk sollicitanten zijn voorts meer uit Zuid-Holland afkomstig dan mannen, wat er volgens Waltmans op lijkt dat vrouwen meer regionaal zijn gebonden. Vrouwelijke sollicitanten hebben vooral als raadslid, wethouder of lid van provinciale staten bestuurlijke ervaring opgedaan, terwijl mannelijke sollicitanten hun bestuurlijke ervaring meer aan zowel het wethouderschap als het burgemeestersambt ontlenen. Uit het onderzoek blijkt dat de Commissaris van de Koningin vooral vrouwen selec teert die wethouder zijn, namelijk 44,5 procent. Alleen lidmaatschap van een gemeenteraad, provinciale staten of ge deputeerde staten is meestal onvoldoen de om als serieze burgemeesterskandi daat te worden beschouwd. Bedrijfsleven Overigens noemde commissaris Patil het spijtig dat de meeste sollicitanten de bestuurlijke wereld afkomstig zijn bijvoorbeeld niet uit het bedrijfsleve Als oorzaken noemde hij het lagere i komen dat burgemeesters verdien vergeleken bij wat voor topposities het bedrijfsleven wordt betaald en de i omslachtig ervaren benoemingsprot dure. Hij vindt overigens niet dat hit door het salaris of de benoemingsprot dure zouden moeten worden aangepa: Student Waltmans poneert aan h einde van zijn onderzoek de volgeni stellingen: by een confessionele met derheid in de gemeenteraad is de burg meester van CDA-huize. Bij een nit confessionele en rechtse raadsmeerde heid is de burgemeester een WD-er bij een niet-confessionele en link meerderheid komt de burgemeester v« de PvdA. Er zijn hierop een paar uitzo] deringen, maar die zijn een gevolg v compensatiebenoemingen om met gemoet te komen aan landelijke of prj vinciale partijpolitieke verhoudingen benoemingen om duidelijke persoonl ke kwaliteiten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 4