Zon, zee en kunst op Scheveningse strand
Franse dans valt
hopeloos
door de mand
Poëzie in tropische hitte
Chailly scoort met Verdi
Een dag vol 'Gebeuren'
Feestelijk
concert
Emoenakoor
I MAANDAG 23 JUNI 1986
I98,i.
KUNST
PAGINA 21
SCHEVENINGEN - Zon, zee,
strand en kunst. Een combina
tie die niet zo voor de hand ligt
maar die zaterdag in Scheve-
ningen uitermate goed bleek te
kunnen werken. 'De Zon Ge
strand' was de naam van de
kunstzinnige manifestatie op
het gedeelte strand gelegen ten
zuiden van het havenhoofd,
aan het einde van de Houtrust-
'weg. Een plaats die door zijn
afgelegen ligging niet werd
overspoeld met 'gewone' dag
jesmensen maar wel door vele
liefhebbers van enigszins
avant-gardistische kunst.
door
Miriam Knopper
De coördinatie van de manifestatie
was in handen van Het Gebeuren,
het Haags Centrum voor Spreiding
van Actuele Theaterkunst. Deze
organisatie werd vorig jaar in het
leven geroepen om modern theater
in Den Haag overlevingskansen te
bieden, nu het HOT-theater en het
Theater aan de Haven gesloten
zijn. De manifestatie was bedoeld
;als afsluiting van het eerste thea
terseizoen van Het Gebeuren.
Twintig professionele kunstenaars
hebben aan dit project hun mede
werking verleend. Met de unieke
locatie als uitgangspunt werkten
zij hun ideeën uit.
De langste dag van het jaar ver
liep met veel zon, af en toe een ver
koelend briesje en met performan
ces, beeldende kunst objecten,
dans, muziek en mode. Rondom en
in een eenmalig opgezet paviljoen
was van twee uur 's middags tot
twaalf uur 's nachts genoeg te kij
ken en te luisteren; aan het publiek
de keuze om lui op het strand te
blijven liggen of actief overal op af
te stappen. Voor het paviljoen lag
een - natuurlijk druk bezocht - ter
ras waar drankjes en hapjes te ver
krijgen waren. Een 'serveerster'
kwam zo nu en dan langs met de
vraag of ze je en 'piece of de Lon
don Financial Times' mocht aan
bieden. Zo ja, dan volgde een con
versatie in het Engels, scheur,
scheur en een geamuseerde bezoe
ker bleef achter met een krantek
nipsel in de hand.
Wie op het strand aankwam, ont
dekte meteen het goudkleurige ob
ject van Jose' Ros dat half in de zee
lag. 'Zonneafdruk' was de naam
van deze met behulp van alumi
nium zetselplaten gemaakte con-
sttuctie. Ros zegt hierover "Als een
mens, dier of schip ergens strandt,
laat hij na zijn vertrek altijd iets
van zichzelf achter. Zo ook de
Een paar honderd meter verder
op lag de 'dekenboot' van Mieke
Visser. Zy beschilderde dekens
met olieverf en drappeerde deze
om een zeilboot. Enkele dichtbij-
zijnde rotsblokken hadden dezelf
de behandeling ondergaan. Opval
lend was ook de performance 'Ar
canum', uitgevoerd door de groep
Rathan Dakar in schitterende kos
tuums van leer en plastic in de
kleuren zwart, wit, zilver en goud
in een decor van zwarte plastic bui
zen, versierd met wit en goud alu
minium. Rituele gebeurtenissen
met betrekking tot de zon vorm
den de basis ervan.
In het paviljoen waren regelma
tig muziekoptredens te beluisteren
en verspreid over het stuk strand
was van allies te beleven. Zoals en
op Spaanse kunst geïnspireerde
modeshow. Mannequins met zwart
haar en rode lippen kwamen
streng kykehd'en een soort van fla
menco-dansbewegingen makend
het podium op onder begeleiding
van de Bolero van Ravel. Zij toon
den voor een enthousiaste menigte
de kleding van Mercedita Arnau,
die hoofdzakelijk bestond uit jur
ken met een nauwsluitende pas
vorm in onder meer de kleuren
zwart, oranje en groen. Veel ap
plaus na afloop en een lichte te
leurstelling omdat het maar zo'n
korte show was. Wat bedremmeld
bleven de meeste toeschouwers
wachten of er nog meer kwam,
maar dat bleek niet het geval te
zijn.
Christal Balls
Tussen zes en acht uur was een
pauze ingelast en veel mensen ge
bruikten die tyd om even van het
strand weg te gaan. Mischien om
zich te ontdoen van het vele zand
dat onvermijdelijk overal tussen
kwam te zitten. Na dit intermezzo
begon de avond swingend met het
slagwerkduo Franklin Ardin en
Han Bennink. Ardin en Bennink
proberen verschillende slagwerk
disciplines bij elkaar te brengen:
van Salsa tot Jazz, van Afrikaanse-
tot geïmproviseerde muziek. Dit
alles werd gespeeld met veel hu
mor en goochelwerk met de stok
jes.
'Aujourd'hui Simon' en 'Le Crawl de
Lucien' (gezien op 18 juni in de
Stadsschouwburg, Amsterdam);
Compagnie Maguy Marin met 'May
B' (gezien op 19 juni in de Stads
schouwburg, Amsterdam) en Com
pagnie Karine Saporta met 'Le
Coeur Metamorphose' (gezien op 20
juni in Frascati, Amsterdam).
AMSTERDAM - Het Holland
Festival staat tegenwoordig
steeds in het teken van een be
paald land. Vorig jaar was dat
Canada; dit jaar is Frankrijk aan
de beurt, mede vanwege de lang
lopende manifestatie 'La France
aux Pays-Bas'. Dat een dergelij
ke gebondenheid aan een land
gemakkelijk tot een terreur kan
uitgroeien, was vorig jaar al
zichtbaar bij de dans uit Canada,
waaronder zegge en schrijve één
groep van niveau - La La La Hu-
man Steps - schuil ging. Het
Franse dansprogramma lijdt in
sterke mate aan hetzelfde euvel.
Het Spring Dance Festival
bracht de afgelopen jaren een
paar interessante vernieuwende
Franse dansgroepen. Kennelijk
bleef er daarna weinig voor het
Holland Festival over. De moder
ne dansgroep van de Parijse
Opera viel als eerste door de
mand met mager werk. De drie
kleinere groepen die zich daarna
de afgelopen week presenteer
den versterkten het troosteloze
beeld..
De groep van Dominique Ba-
gouet uit Montpellier in het
zuiden van Frankrijk opende de
reeks. En gelukkig maar, want
slechter kon het daarna amper
worden. Twee stukken stonden
er op het programma. Eerst 'Au
jourd'hui Simon' van danser Mi
chel Kelemenis, gemaakt op
huis-tuin-keuken geluiden voor
drie vrouwen en twee mannen,
gekleed in een soort Brabants
bonte pakjes. Een aaneenschake
ling van hortende, voorzichtige
bewegingen, zeer stipt uitge
voerd en van een intense braaf
heid.
Na de pauze 'Le Crawl de Lu
cien' van artistiek leider Ba-
gouet. Van hem heeft Kelemenis
kennelijk zijn fragmentarische
bewegingen afgekeken. Alleen.
Bagouet gaat daar nog veel ver
der in. Tien dansers in roze. on
dergoedachtige kostuums lijken
oefeningen te doen. Met een toe
wijding en precisie een beter
doel waardig maken ze gebaren
waarbij ze telkens in een hou
ding bevriezen. Het zijn poses
zonder enig onderling verband.
Een wezenloze ernst maakt dit
zonder reden bewegen zeer ver
stikkend. De dans komt nergens
vandaan, gaat nergens heen en
kan dus eindeloos duren. Ba
gouet maakt daar gebruik van
door meer dan een uur lang de
aandacht van zijn publiek te ver
gen. Met vele anderen heb ik
voortijdig de frisse buitenlucht
opgezocht.
Maguy Marin
De Compagnie Maguy Marin
uit Parijs borduurt voort op een
heel andere traditie. Het avond
vullende 'May B', gemaakt door
Marin zelf, is in feite een mime-
stuk. De morbide sfeer herinnert
aan de Japanse Butodans, maar
ook in ons land is deze vorm van
bewegingstheater, waarbij de
sfeer van groot belang is, sinds
de jaren zeventig niet onbekend.
Tien bepoederde, in witte pleis
terlappen geklede figuren be
heersen het podium. Het lijken
vermolmde wassen beelden uit
een videoclip van Michael Jack
son. Eerst opereren ze als een
veelkoppig monster, maar al
lengs groeien ze uit tot indivi
duen. Ze geven zich over aan ele
mentaire emoties; ze dreigen,
vechten en huilen, troosten el
kaar en maken copulerende be
wegingen. Tien hysterische idio
ten die een tragikomedie opvoe
ren en er soms ook angstaanja
gende geluiden bij maken. De
muziek houdt het midden tussen
marsen en carnavalsdeunen.
Soms levert dat prachtige tafe
relen op, als surrealistische
beeldhouwwerken. Met name in
het middenstuk, gezet op een
symfonie van Schubert, zijn ook
de bewegingen zeer treffend. Het
spel toont het leven als een barre
vlakte, met hier en daar een ver
dwaald sprietje geluk.
Marin maakt zich soms schul
dig aan overdrijving. Zeker naar
Compagnie Maguy
marin. (foto c. Bricagc)
het einde toe, als de aanvankelijk
abstracte figuren een meer te
duiden rol krijgen. Dan wordt de
schlemieligheid van haar figuren
te ver doorgevoerd, en zijn ze
niet langer roerend. Al is 'May B'
enigszins gedateerd, vooral door
het sterke mimespel en de conse
quent vastgehouden sfeer is het
een toch bij vlagen indringend
stuk.
Karine Saporta
Dat kan van 'Le Coeur Méta-
morphose' van Compagnie Kari
ne Saporta niet worden gezegd.
Ook hier stak al na vijf minuten
het onbehaaglijke gevoel de kop
op dat dit weer een heel onpretti
ge avond zou kunnen worden.
En dat terwijl de aankleding nog
wel iets beloofde. Een kooi met
daarin een kleinere kooi be-
heerst het podium, dat rondom
behangen is met zilvergrijze lap
pen. Links op de achtergrond
twee hoge tronen, op de voor
grond een rij met speren gewa
pende wachters. De tien dansers
waren gekleed in modieuze ge
waden, die deden denken aan de
films van Cecil B. de Mille: deca
dent en geënt op de romantiek
van zowel de klassieke oudheid
als de jungle.
De dans is zo mogelijk nog mo
dieuzer dan de aankleding. Eerst
vertraagde bewegingen, begeleid
door het huilen van de wind. La
ter een steeds sneller ritme,
waarop de dansers bewegen als
of ze slordig gebouwde robots
zijn. Eén echte vondst bevat deze
voorstelling: dat zijn de grote
lenzen, die de dansers voor zich
houden en zo hun gezicht enorm
vergroten. En voor de rest:
'much ado about nothing', zou
Shakespeare hebben gezegd.
Men rent wat rond, wappert met
de lange haren en rijgt het ene
cliché aan het andere. De op
bouw is slordig en onsamenhan
gend en geeft niet de minste aan
leiding om op zoek te gaan naar
de drijfveren achter alle tentoon
gespreide opwinding.
De Franse dans laat zich tij
dens dit Holland Festivbal van
haar slechtste kant zien. De tech
nische kwaliteiten van de dan
sers zijn over het algemeen heel
behoorlijk, maar ze missen uit
straling en zijn behept met een
niet te overwinnen tuttigheid.
Moderne dans heeft in hun han
den de neiging tot een maniertje
te verworden.
Alleen Philippe Decouflé, de
jeune premier en bonte hond on
der de Franse choreografen, is
wellicht vrijdag en zaterdag in
Frascati in Amsterdam nog in
staat de eer enigszins te redden.
ARIEJAN KORTEWEG
Optreden van de groep Rathan siast in de weer met diverse ge-
Dakar op het zonovergoten Scheve- kleurde bordjes die verschillende
ningse strand. (foto gpdj toonhoogten aangaven. Vele zan
gers en zangeressen oefenden met
een muziekblad in de handen en
lettend op de aanwijzingen van de
'dirigent' de Bolero. Veel gegrinnik
en vals gezang was te horen maar
geoorloofd om een eigen
Nog meer Bolero was te horen zo
rond tien uur bij de ingang naar het
stuk strand. De Leidenaar Roel 0
Zaadnoorddijk was daar enthou- interpretatie te geven.
De manifestatie eindigde met
muziek van de Christal Balls, die
daarmee de langste dag van het
jaar afsloten. Een dag die een suc
ces kan worden genoemd door het
vele luister- en kijkgenot dat Het
Gebeuren bij elkaar had gebracht.
Het mooie weer, de zee en de lang
zaam strandende zon maakten het
geheel compleet.
ROTTERDAM (GPD) - Voor de za
terdagse openingsavond van een
poëzie-festival met de allure van
Poetry International kan volgend
jaar misschien beter een andere
ruimte worden gezocht. Anders
dan bij de rest van de avonden, die
alle in De Doelen zullen spelen,
was de lokatie bij het afbijten van
de speech van het achtdaagse dich
tersgeest namelijk een zaal met de
omineuze naam 'Arena'. Het jonge
rencentrum dat zich achter deze
naam bleek te verschuilen, was nu
niet direct de plaats om de toch
vaak al wat oudere dichters op hun
gemak te stellen: nadat ze bij de in
gang het bord waren gepasseerd
waarop hen in drie talen werd ver
zocht hun hard drugs buiten de
deur te laten, betraden ze een ruim
te waar gezellige undergroundmu-
ziek een normaal gesprek onmoge
lijk maakte.
In het uur vertraging van het be
gin, dat kennelijk niet was te ver
mijden, wendde menige bejaarde
poeet zich bezorgd tot zijn begelei
der met de vraag of er geen vergis
sing in het spel was.
Toen André van der Louw de
'eredienst van het woord' uiteinde
lijk opende, uitte hij hardop zijn
verbazing dat er ondanks de we
reldkampioenschappen en het
mooie weer toch zo'n forse op
komst was. Naast enige obligate lof
op het Rotterdamse cultuurbeleid
in het algemeen en dat van Poetry
in het bijzonder, verwoordde de
oud-burgervader van de Maasstad
verslagenheid van de organisatie
over het overlijden van Cees Bud-
dingh': Deze 17e lichting van Poe-
tiy is de eerste zonder Buddingh',
die steeds een van de grootste ani
mators van het festival is geweest.
Vervolgens gaven 20 dichters uit
12 landen hun visitekaartje af:
noodgedwongen kort, al hield niet
iedereen zich stipt aan de voorge
schreven vijf minuten. Edgar Cai
ro, als altijd begeleid door een
drummer én voor de gelegenheid
optredend met een knalrose fla
mingo-pop, danste, zong en speel
de ruim een half uur. Weinig be
scheiden van de hier toch al welbe
kende dichter, want een aantal in
teressante buitenlandse collega's,
onder wie de veelbelovende Chi
nees Ma Gao-ming en de sombere
Oostduitser Heinz Czechowski, la
zen nu maar één gedicht. Zoals van
alle anderen zullen we in de loop
van de week gelukkig zeker meer
van ze horen. Extra aandacht is
dan vereist voor onder anderen de
Spaanse Clara Janès met haar sen
sitieve poëzie en het delicate werk
van de Oostduitse dichter Peter
Waterhouse, die door enkele van
zijn Duitse collega's aan de organi
satie niet zozeer was aanbevolen,
maar voorgeschreven.
Het zondagprogramma behelsde
als gewoonlijk Poetry Park, het
jaarlijkse spektakel dat zich na
drukkelijk richt op de integratie
van multi-raciale en inter-culturele
elementen in de Nederlandse sa
menleving. Naast allerhande infor
matie- en boekenstalletjes konden
de duizenden bezoekers zich bij
150 kramen en kraampjes voeden
en laven met de meest exotische
dranken en etenswaren. Onder
werkelijk tropische omstandighe
den werden ondertussen allerlei
programma's tegelijkertijd afge
werkt. Er was een speciale kinder
tent, waarin naast een rap-wed-
strijd en break dance-demonstra-
ties aangepaste voorstellingen wer
den gegeven. Op het 'Podium Na
tional' en het hoofdpodium werd
gedanst, gezongen, opzwepend ge
drumd en gedeclameerd.
En natuurlijk was er ook poëzie.
In een smoorhete, kleine tent, con
tinu bezocht door een vijftigtal ge-
In het poetzy Park kon r
trouwen en nieuwsgierig begluurd
door enkele minuten-blijvers,
draaiden tussen twee en drie een
tiental dichters hun programma af.
Het werkelijke enthousiasme was
echter voor een drietal poëten, die
op het hoogtepunt van het middag
programma het hoofdpodium be
traden.
De drie, Breyten Breytenbach,
zijn landgenoot Sipho Sepamla en
de Palestijn Mahmoud Darwish,
hebben allen om hun werk gevan
gen gezeten. Strijdlust en felheid
(Sepamla: „Ik lees dit werk voor al
le vrijheidsstrijders overal, wit en
zwart") kenmerkte dan ook hun
gedichten, en de weerklank was
groot. Een hoeveelheid publiek die
bij een popconcert niet had mis
staan, klapte en juichte. Wie zei
nog dat poëzie iets is voor weini
gen
Evenement: Poetry Internatio
nal. Het festival duurt nog tot en
met zaterdag 28 juni en begint elke
avond om 20.15 uur in De Doelen
te Rotterdam.
Koffieconcert door het Emoena
koor onder leiding van Rob de Vo
gel met medewerking van Joop
Brons orgel; Esther Steenbergen
gitaar en 7 leden van het Toonkun
storkest Leiden. Gehoord op 22 ju
ni in de Vredeskerk.
LEIDEN - Een kerkkoor geeft
altijd iets extra's aan een plaat
selijke gemeente. Niet elke
kerk beschikt over een geoe
fend eigen koor, maar de Her
vormde Vredeskerk aan de
Burggravenlaan is in november
van dit jaar al tien jaar lang in
het gelukkige bezit van een
zanggroep.
De naam 'Emoena' betekent
'vertrouwen' en dat geeft aan
dat het dienen van de gemeente
en de geloofsverkondiging
voorop staan. In het program
ma kwam dit duidelijk naar vo
ren al in het openingslied "ver
trouwen", een Nederlandse
vertaling van het koraal "Was
Gott tut, das ist wohlgetan",
toegeschreven aan Gastorius
(1681) en geharmoniseerd door
Bach.
Het Emoehakoor bestaat uit
zo'n 35 merendeels jonge leden
en wordt sinds een jaar geleid
door Rob de Vogel. Als dirigent
en als pianist leidde hij het
koor met vaste hand door een
staalkaart van het repertoire
van de afgelopen tien jaar, aan
gevuld door leden van het
Toonkunstorkest (6 strijkers en
een dwarsfluit) en niemand
minder dan organist Joop
Brons. Ondanks de grote af
stand tussen koor en orgel was
er toch een goede samenwer
king.
Het repertoire van dit koor
bevat geen ingewikkelde canta
tes of passionen, maar meest
vierstemmige liederen met pia-
na, met orgel en orkest en a ca-
pelle (zonder begeleiding).
Naast eigen liederen uit de be
ginperiode hoorde men ook
drie delen uit de Deutsche Mes-
se van Schubert, liederen uit
het liedboek voor de kerken,
Engelstalige hymnen zoals
'Abide with me', koralen van
Bach en liederen op tekst van
Hans Bouma en op muziek van
Louis van Dijk. Van de laatste
maakte veel indruk het lied
'Hoe hoog ook onze wegen
gaan, alleen de liefde blijft be
staan' door de aparte tekst en
melodie. Het koor zong fris, rit
misch en goed verstaanbaar, af
gezien van het inslikken van de
slotmedeklinkers.
Het zonnige karakter van de
ze dag kwam ook naar voren in
de instrumentale intermezzo's
zoals het kwartet in C groot van
Mozart voor fluit- en strijktrio,
gespeeld door vier leden van
het Toonkunstorkest. Het luch
tige speelplezier dat dit kwartet
verlangt, werd gedemonstreerd
in een accuraat samenspel tus
sen de musici. Een ander tus
senspel vormde de gitaarsolo
van Esther Steenbergen. Drie
Japanse gitaarstukken wist ze
sfeervol en geconcentreerd te
vertolken, waarbij ze verschil
lende klankkleuren maakt door
flageoletten en verschillende
manieren van aantokkelen.
Ondanks de lange zit van an
derhalf uur zonder pauze wist
het talrijke publiek het concert
te waarderen.
FRANK DEN HERDER.
Verdi-avond q.l.v. Riccardo Chailly in het kader van het
Holland Festival. Gehoord op 20 juni in de RAI in Am
sterdam.
AMSTERDAM Een breed publiek - vierduizend
muziekliefhebbers samengepakt in de Zuidhal van
het RAI-complex - heeft vrijdagavond kennis kun
nen maken met de toekomstige chef-dirigent van
het Concertgebouworkest. De Italiaan Riccardo
Chailly immers leidde het aan Giuseppe Verdi ge
wijde concert, dat gegeven werd in het kader van
het Holland Festival en waaraan behalve het koor
van het Concertgebouworkest ook meewerkten de
Amerikaanse sopraan Susan Dunn (eigenlijk de
grootste verrassing van de avond) en de Argentijn
se tenor Luis Lima.
Chailly scoorde met dit operaconcert een beetje
voor open doel. De 34-jarige dirigent is opgegroeid
in de Italiaanse operatraditie, voelt een grote affini
teit met Verdi en weet als weinig anderen deze
componist te interpreteren.
Kracht, spanning en ontroering zijn de belang
rijkste elementen van Verdi's werken, of ze nu 'La
forza del destino', 'Un ballo in maschera', 'I vespri
siciliani', 'Aida' of 'Macbeth' heten. Delen uit deze
bekende opera's, werden door Chailly schijnbaar
moeiteloos en met ingehouden gevoel voor theater
gedirigeerd. Hij spreidde een meeslepende manier
van dirigeren ten toon, dynamisch zonder te veel
overdrijving in zijn pogingen om alle programma
onderdelen die accenten mee te geven die voor een
geslaagde Verdi-uitvoering zijn vereist.
Accenten die tot uitdrukking komen in bijvoor
beeld het staccato van de strijkers en het 'bijten'
van het koper. Chailly stond voor één van de zeven
supertoporkesten van de wereld en dat wilde hij op
deze bijzondere avond weten ook. Hij1 toverde
"mooie' klanken uit het Concertgebouworkest en
legde daar veel eer mee in. Dat gold zeker de uit
voering van 'Inno delle nazioni', een slechts zelden
uitgevoerd werk voor tenor, koor en orkest, dat de
patriot Verdi speciaal schreef voor de in 1862 in
Londen gehouden Wereldtentoonstelling en waar
in op ingenieuze wijze de volksliederen van Frank
rijk, Engeland en Italië zijn vermengd. Deze eerste
uitvoering door het Concertgebouworkest werd al
le pathetiek ten spijt de apotheose van de in alle
opzichten geslaagde Verdi-avond.
PIETER C. ROSIER
