Pers laat zien
wat censuur is
'Duizenden
in arrest'
Vorm van zelfbestuur
voor Tamil-provincies
Weer 'n veteraan
weg uit Kremlin
Witte stukken in Zuiclafrikaanse kranten
Oliestations Koeweit gesaboteerd
FEBCIF
Loochenen gaskamers nazi's
blijft in Spanje ongestraft
IidCCC
opgepakt
Vliegramp
in Arizona
DONDERDAG 19 JUNI 1986
JOHANNESBURG - Zuidafrikaanse kranten hebben gisteren op een duidelijk wijze
gedemonstreerd tegen de persbeperkende maatregelen. Het zwarte dagblad The Sowe-
tan, waarvan vrijdag al de hele oplage uit de verkoop was genomen, drukte op de voorpa
gina een met dikke zwarte lijnen omgeven 'blank' vierkant af, met onderaan de tekst:
,.We zouden hier misschien een fo-
to van mensen in Soweto hebben
afgedrukt - spelend, biddend of
hoe dan ook - maar het werd ons
gisteren duidelijk, dat we Soweto Stakingen
niet in konden zonder de toestem
ming van de politie. Het resultaat
van deze effectieve censuur is dit
stukje wit".
door
Ruud de Wit
Ook op de plaats waar normaal
het hoofdredactioneel commen
taar wordt afgedrukt, was een stuk
wit gelaten met de tekst: „Alles
wat wij en de overige media zou
den hebben kunnen bijdragen in
deze tijd, waarin het land met de
meest ernstige crisis uit zijn ge
schiedenis wordt geconfronteerd,
is volledig verboden. We hadden
hier natuurlijk iets onbelangrijks
kunnen afdrukken, maar dat zou
een belediging zijn geweest voor
ons zelf en voor onze lezers".
Ook het grootste dagblad in
1 Zuid-Afrika, The Star, dat in Jo
hannesburg verschijnt, liet gedeel
ten van de pagina's wit om aan te
geven dat daar iets had moeten ko
men staan, dat „evenwel onder de
censuur valt". Zo was er onder
meer te lezen: „De volgende perso
nen zijn sinds het uitroepen van de
noodtoestand vastgezet", waarna
slechts een stukje wit volgde.
De 'aardigste' vondst was onge
twijfeld het bericht: „Er is iets ge
beurd op het studentenhuis van de
Witwatersrand-universiteit in So-
The Star meldde overigens wel
onder een grote kop, dat er in een
aantal supermarkten en andere
grote winkels in heel het land door
het zwarte winkelpersoneel 'sit-
down-stakingen' worden gehou
den. Dit zou gebeuren uit protest
tegen de arrestatie van vakbonds
leiders.
Ook transportfirma's zouden te
lijden hebben van deze stakingen.
Zo werd er bericht dat er gisteren
in de noordelijke voorsteden van
Johannesburg geen melk geleverd
is. Afgezien van de arrestaties van
vakbondsleiders, zijn velen van
hen ondergedoken.
Op de dagelijkse persconferentie
van het bureau van informatie te
Pretoria werd overigens volgehou
den dat het uitroepen van de
noodtoestand een groot succes is
geworden. Volgens kolonel Mellet
waren er de afgelopen 24 uur
slechts drie personen om het leven
gekomen, het laagste aantal sinds
vele maanden. Twee van de slacht
offers waren gevallen door politie
kogels en de derde was door zwar
te tegenstanders verbrand.
Mellet zei ook, dat de veiligheids
troepen vier gevallen van verbran
ding hadden weten te voorkomen.
Voor de eerste keer werd er offi
cieel gewag gemaakt van een inci
dent in Elsiesspruit, waar de poli
tie afgelopen zondag twee blanken
en 187 kleurlingen arresteerde tij
dens een kerkdienst. „Dit was geen
kerkdienst, maar een politieke bij
eenkomst". aldus kolonel Mellet.
De kerkgangers worden voor zover
bekend nog steeds vastgehouden
op grond van de noodwetgeving.
Het hoofd van het bureau van in
formatie, David Steward, herhaal
de tot wel vier keer dat de regering
zal doorgaan met haar persbeper
kende maatregelen. Hij waar
schuwde er zelfs voor, dat er moge
lijk zal worden gestopt met de da
gelijkse conferenties als de aanwe
zige journalisten doorgaan met het
afleggen van verklaringen „in
plaats, van het stellen van duidelij
ke vragen".
Cameraman
Zo weigerden Steward en Mellet
in te gaan op opmerkingen van de
journalisten, dat „volgens hun in
formatie" er de afgelopen dagen
wel degelijk doden zijn gevallen in
Soweto, iets wat door het informa
tiebureau wordt ontkend.
De buitenlandse pers in Zuid-
Afrika heeft ook op een andere ma
nier zijn bezorgdheid en woede
over de persbeperkende maatrege
len en de geringe bescherming van
leger en politie in onrustsituaties
gedemonstreerd. Dit gebeurde bij
de kerkdienst, waarbij de dood van
de 34-jarige ITN-cameraman Geor
ge De'Ath werd herdacht, die za
terdag overleed na eerder in de
week te zijn aangevallen door con
servatieve 'witdoeke' in de Kaapse
krottenwijk Crossroads. Nagenoeg
het hele buitenlandse perscorps
was aanwezig in de overvolle kerk
in Johannesburg. Ook bisschop
Tutu woonde de plechtigheid by
alsmede de speciale afgezant van
de Anglicaanse aartsbisschop van
Canterbury, Terry Waite.
Zuidafrikaanse parlementariër:
De Zuidafrikaanse krant The Star bericht over demonstraties bij grote
warenhuizen. De linkerkolom van de krant laat de censuur zien: witte
gaten in de artikelen en koppen. (foto AP)
PRETORIA/LONDEN (AP/Rtr
AFP/UPI) - Duizenden mensen
zijn in Zuid-Afrika gearresteerd
sinds de noodtoestand een week
geleden werd afgekondigd. Dit
heeft een Zuidafrikaanse parle
mentariër gezegd.
De Zuidafrikaanse regering, die
de pers heeft verboden te berich
ten over de onrust in het land,
maakte bekend dat er opnieuw
drie doden zijn gevallen waardoor
het totaal aantal doden sinds de af
kondiging van de noodtoestand op
45 is gekomen.
In Kaapstad zei Ray Swart van
de oppositionele Progressieve Fe
derale Partij (PFP) in het parle
ment: „Mensen verdwijnen. Ze zijn
opgepakt door de politie". Een van
hen is de studentenleider Sandy
Jocelyn uit Natal. „Hij is verdwe
nen net als duizenden anderen", zo
voegde Swart er aan toe. Ofschoon
het noemen van aantallen arrestan
ten en hun namen verboden is on
der de bepalingen van de noodtoe-
SANTIAGO (AFP/UPI) - Chileense
worden door het kolkende water. Door
getreden. Daarbij verloren zeker tien
Ongeveer 1.700 huizen en 30 bruggen
meer regen voorspeld.
üitieagenten trachten een man te redden die dreigt meegesleurd te nt
voige regenval zijn in het midden van Chili rivieren buiten hun oever de^" d^^Ja^ewardene
het leven. Meer dan 20.000 mensen raakten dakloos,
werden verwoest door het water. De meteorologische dienst heeft nog
(foto AFP) dia. Zij zouden geen wetgevende of
COLOMBO (Rtr.) - Het kabinet
van Sri Lanka heeft gisteren een
vredesplan gelanceerd dat erop is
gericht het conflict tussen Singale-
se meerderheid en minderheid van
Tamils (dat in de afgelopen drie
jaar aan meer dan 3.000 mensen het
leven heeft gekost) uit de wereld te
helpen.
De rijksvoorlichtingsdienst in
Colombo deelde mee dat het plan
de vorming inhield van gekozen
provinciale raden waaraan be
voegdheden worden gegeven.
Strijdbare Tamils hebben in hun
strijd voor zelfbestuur in Tamil-
streken in het noorden en oosten
van het eiland, oorlog gevoerd met
het leger.
In de mededeling stond dat aan
het hoofd van elke provinciale raad
een eerste-minister zou worden ge
plaatst en een raad van ministers
die wordt samengesteld vanuit de
groep die de steun heeft van de
meerderheid van leden.
Het plan zal over een week wor
den voorgelegd aan een conferen
tie van politieke partyen die is be
legd door president Junius Jaye-
wardene. Hoewel het niet met zo
veel woorden staat in de medede
ling, zullen de provinciale raden
volgens gezaghebbende kringen
eerst en vooral worden opgericht
in de noordelijke en oostelijke pro
vincies, waar de meeste Tamils wo-
De Tamils, die 12,6 procent uit
maken van de 15 miljoen inwoners
van Sri Lanka, ondersteunen hun
eis voor een afzonderlijke staat met
een verwijzing naar de achterstel
ling die zij van de kant van de rege
ring van overwegend Singalezen
zouden ondervinden.
De gezaghebbende kringen zei-
or elke
provincie een gouverneur zou be-
het voorbeeld
uitvoerende macht hebben, maar
alleen bevoegdheid om wetten te
bekrachtigen die de raden hebben
opgesteld.
De raden zouden geen bevoegd
heden hebben op de terreinen van
buitenlandse zaken en defensie, de
krijgsmacht incluis. Daarentegen
zouden zij uitgebreide bevoegdhe
den hebben op twee omstreden
terreinen: openbare orde en grond
bezit. Zij zouden provinciale poli
tiekorpsen mogen oprichten en le
den recruteren tot en met de rang
van hoofdcommissaris, maar de
rijksinspecteur-generaal van poli
tie zou in elke provincie een vice-
inspecteur-generaal als opperbe
velhebber van het korps mogen
aanstellen.
De Tamils klagen momenteel dat
de meeste politiemensen Singale
zen zijn en dat zy in noorden en
oosten door hen onheus worden
behandeld. De gezaghebbende
kringen zeggen dat krachtens het
plan grond zou worden toegewe
zen gemeten naar de etnische ver
houdingen per provincie. In de
noordelijke en oostelijke provin
cies, schat de regering, zijn voor de
Tamils 100.000 percelen van 2.1/2
hectare beschikbaar.
Een klacht van de Tamils is dat
de regering stelselmatig Singale
zen heeft gevestigd vooral in de
oost-provincie, om ze daar tot een
meerderheid te maken. Colombo
ontkent dit.
Aardbeving
Bij een aardbeving die zich
woensdag voordeed in het oosten
van Venezuela zijn twee mensen
gedood en 45 gewond. Zevenen
tachtig huizen zijn vernield en 250
beschadigd. Hierdoor zijn 800
mensen dakloos geworden. De do
den zijn twee kinderen in het stad
je Carioco, die onder het puin van
hun instortende huis werden be
dolven.
KOEWEIT (AP) - Drie vrijwel ge
lijktijdige explosies hebben dins
dag de pijpleidingen naar twee gro
te olie-opslagplaatsen bij de steden
al-Ahmadi en al-Mukawwa in het
zuiden van Koeweit in brand gezet.
Autoriteiten zeiden dat het kenne
lijk gaat om sabotage.
De Koeweitse oliemaatschappij
(KOC) zei dat noch de export, noch
de olievoorziening van binnen-
ADVERTENTIE
Iran/Irak
Iraakse gevechtsvliegtuigen heb
ben gisteren tegelijkertijd zes olie
raffinaderijen in Iran aangevallen.
De zes raffinaderijen zijn in brand
gevlogen, aldus een militair woord
voerder in Bagdad.
Radio Bagdad maakte bekend
dat een van de bommenwerpers
boven Iran is neergestort.
Deze gecoördineerde aanvallen
waren de eerste sinds begin mei
toen Iraakse gevechtsvliegtuigen
bijna dagelijks bombardementen
op Iraanse olieraffinaderijen uit-,
voerden.
Noorwegen
Het Noorse parlement, de Stor
ting, heeft ingestemd met een be
zuiniging op de overheidsuitgaven
van 3,2 miljard kronen (ongeveer 1
miljard gulden) voor het begro
tingsjaar 1986. De minderheidsre
gering van de socialistische pre
mier Gro Harlem Brundtland
hoopt hiermee het verlies van in
komsten te dekken, dat is ontstaan
door de daling van olieprijzen op
de wereldmarkt.
MET ZO'N FEBO
KANSKAART
HEB JE GROTE KANS
OPEEN PRUS
Febo snacks smaken nu
naar nog meer. Want bij elke
snack uit de Febo smul-
automatiek zit een kanskaart.
Verschijnen er 3 Febo-efjes
in de magische vlakjes, dan
krijg je een Febo rundvlees
kroket gratis. En bij 3 gele
Febo-efjes win je een
supersnel jogging-pak. Dus
gauw "effen" kijken; FFFebo-
landse elektriciteitscentrales ge
vaar lopen.
Een explosie trof een stel pijplei
dingen naar een opslagplaats ten
noorden van al-Ahmadi met een
opslagcapaciteit van negen mil
joen vaten olie. De tweede ontplof
fing verwoestte een ander stel pijp
leidingen naar een even groot tank
complex ten zuiden van de stad.
De derde veroorzaakte brand in
het oliecomplex van al-Mukawwa,
maar deze vuurhaard kon door de
brandweer zonder veel moeite
worden geblust.
De twee oplagplaatsen bij al-Ah
madi liggen vijf kilometer van el
kaar, en al-Mukawwa ligt acht kilo
meter van het noordelijke com
plex. Brandweerploegen van het
leger, de KOC en de gewone brand
weer wisten het vuur in het noor
delijke complex te doven, maar de
brand in het zuidelijke complex
woedde gisteren voort.
Een functionaris van het minis
terie van volksgezondheid zei dat
een Srilankaanse gastarbeider bij
één van de ontploffingen brand
wonden had opgelopen.
De kroonprins, die tevens pre
mier is, gaf een officiële verklaring
uit die werd opgevat als een indi
recte beschuldiging aan het adres
van Iran.
MADRID (AFP/UPI) - De vroegere Belgische nazi-officier Leon
Degrelle, die in een Spaans weekblad het bestaan van gaskamers
in de Duitse concentratiekampen ontkende, is gisteren door een
rechtbank in Madrid vrijgesproken van belediging. Een joodse
overlevende van de concentratiekampen had begin juni een pro
ces tegen hem aangespannen.
Violeta Friedman, wier nagenoeg hele familie in de gaskamers
in Auschwitz is omgekomen, vroeg de rechtbank Degrelle te ver
oordelen wegens belediging. De 79-jarige ex-officier van de Waf-
fen-SS zei in een vraaggesprek met het weekblad Tiempo dat de
gaskamers nooit hebben bestaan.
Daarnaast noemde hij dr. Josef Mengele, bekend als de „Engel
des Doods" wegens zyn wrede experimenten op gevangenen in
Auschwitz, een „gewone arts".
De rechtbank bepaalde dat er geen redenen zijn om Degrelle te
veroordelen. Deze mag zijn mening uiten „zelfs als die ons niet
aanstaat", aldus de rechtbank. Friedman, die nu in Venezuela
woont, wil hiertegen in beroep gaan.
Leon Degrelle is na de oorlog door een Belgische rechtbank bij
verstek ter dood veroordeeld. Hij woont tegenwoordig in Spaiye
waar hij indertijd van wijlen dictator Franco de Spaanse nationali
teit kreeg.
MOSKOU (AP) - Vasili Koeznet-
sov, met 85 jaar het oudste lid van
de regering van de Sowjet-Unie, is
gisteren afgetreden als eerste vice-
president. Hij wordt opgevolgd
door minister van cultuur Pjotr
Demitsjev.
De benoeming von Demitsjev,
sinds 1971 minister van de Sowjet-
Unie, vond plaats tijdens een zit
ting van de Opperste Sowjet, het
1.500 leden tellende parlement van
de Sowjet-Unie. De Opperste Sow
jet is bijeen om te stemmen over
een definitieve versie van een
nieuw vijfjarenplan.
De personeelswisseling werd
aangekondigd door politbureaulid
Jegor Ligatsjov, die tevens be
kendmaakte dat de vroegere partij
chef van Moskou, Viktor Grisjin,
zijn laatste officiële aanstelling is
kwijtgeraakt als lid van het presi
dium van de Opperste Sowjet. Bo
ris Jeltsin, die de van corruptie be
schuldigde Grisjin in december als
partijchef van de hoofdstad op
volgde, zal ook diens plaats in het
presidium overnemen.
De 68-jarige Demitsjev, vanaf
1964 kandidaatlid van het politbu
reau en beschouwd als een leider
van de oude garde, zal vermoede
lijk zijn ministerspost moeten op
geven. De grotendeels ceremoniële
taak van vice-president wordt zel
den gecombineerd met het leider
schap van een 'zwaar' ministerie.
Volgens intellectuele kringen in
de Sowjet-Unie heeft de komst van
Gorbatsjov een 'frisse wind' ge
bracht in de wereld van de kunst,
maar zyn veranderingen die zich
inmiddels op dat gebied hebben
voorgedaan bij het ministerie van
cultuur op verzet gestuit.
Koeznetsov, als eerste vice-presi
dent de naaste medewerker van
president Andrej Gromyko, be
kleedde zijn functie vanaf 1977.
Volgens Ligatsjov heeft hij om ge
zondheidsredenen ontslag ge
vraagd.
Met Koeznetsov is opnieuw een
lid van de oude garde uit de partij
leiding verdwenen. Samen met een
andere tachtiger, Boris Ponomar-
jov, werd hy begin dit jaar tijdens
het 27ste partijcongres al uit het
politbureau verwijderd.
Het nieuwe vijfjarenplan waar
over de Opperste Sowjet zich moet
uitspreken bevat ondermeer een
blauwdruk voor de economische
ontwikkeling in de komende vijf
tien jaar en ademt de geest van de
door partyleider Michail Gorbats
jov aangekondigde economische
hervormingen.
Vorig jaar maakte Gorbatsjov be
kend dat het politbureau de oor
spronkelijke versie van het vijfja
renplan had verworpen en de ver
schillende planbureaus opdracht
had gegeven hun beleid te richten
op modernisering van bestaande
fabrieken en machineriën ijn plaats
van op nieuwbouw.
In het nieuwe plan wordt een
verhoging aangekondigd van de
agrarische en industriële produk-
tie en een verbetering van de le
vensstandaard. De industriële pro-
duktie zou tegen het jaar 2.000
moeten worden verdubbeld.
Leden van het Politbureau van de Sowjet-Unie brengen hun stem uit
tijdens de vergadering van het Russiche parlement, de Opperste Sowjet.
Op de voorste rij vlnr. premier Rizhkov, president Gromiko en secretaris
generaal Gorbatsjov. Op de achterste rj links: Boris Jeltsin. (foto api
stand, kon Swart vrijuit spreken
wegens zijn parlementaire on
schendbaarheid.
Het Internationale Verbond van
Vrije Vakverrenigingen (IVW)
maakte bekend dat er in Zuid-Afri
ka 74 vakbondsleiders zijn gearres
teerd en tientallen anderen zijn on
dergedoken. Het IVW verwacht
dat de onderdrukkingsmaatrege
len tegen de vakbeweging nog zul
len worden verscherpt.
De internationale mensenrech
tenorganisatie Amnesty Interna
tional heeft gisteren een lijst van 35
mensen openbaar gemaakt die in
Zuid-Afrika zijn gearresteerd on
der de noodtoestand. Op de lijst
staan artsen, geestelijken en vak
bondsleiders.
Amnesty zegt te vrezen dat de ar
restanten door de politie worden
gemarteld. Alle mensen op de lijst
werden direct na het van kracht
worden, en in sommige gevallen
kort daarvoor, gearresteerd.
Sommige artsen en advocaten
werden opgepakt, omdat zij slacht
offers van schendingen van men
senrechten hadden geholpen of dat
mogelijk van plan waren, aldus
Amnesty. Amnesty herinnerde er
aan dat ten tijde van de vorige, ge
deeltelijke noodtoestand in Zuid-
Afrika, veel gevangenen zeiden dat
zij waren gemarteld.
De Zuidafrikaanse minister van
buitenlandse zaken, Pik Botha, zei
in een vraaggesprek voor de Ame
rikaanse televisie dat zijn regering
de noodtoestand had afgekondigd,
omdat de communisten voorberei
dingen hadden getroffen een
grootscheepse revolutionaire oor
log te beginnen op de dag van de
tiende verjaardag van de opstand
in Soweto.
BRUSSEL (AFP/DPA) - De Brus
selse politie heeft vorige week een
25-jarige man gearresteerd die ver
dacht wordt van lidmaatschap van
de terreurgroepering Strijdende
Communistische Cellen (CCC). De
man was bij zyn arrestatie in het
bezit van valse papieren en een wa
pen.
Door de aanhouding zitten er nu
vijf leden van de CCC in de gevan
genis. Tussen oktober 1984 en de
cember 1985 pleegde de CCC 27
bomaanslagen op onder meer mul
tinationals en NAVO-doelen. Daar
bij vielen twee doden. De andere
reeds in december gearresteerde
CCC-leden houden sinds 41 dagen
een hongerstaking uit protest te
gen de omstandigheden waaron
der ze zijn opgesloten en met name
het feit dat ze volledig worden geï
soleerd. Tevens willen ze erkend
worden als politieke gevangenen.
Uit gerechtelijke bron is verno
men dat de vorige week gearres
teerde man al enige maanden hoog
bovenaan de lijst van verdachten
stond. Voordat hij zich circa vijf
jaar geleden tot het marxisme-leni-
nisme bekeerde, onderhield hij al
contacten met diverse anarchisti
sche groeperingen.
(Vervolg van pagina 1)
De Nederlandse consul-generaal
in Los Angeles, Lagendijk, onder
wie heel Arizona ressorteert, zei
dat hij nog geen contact had kun
nen krijgen met reisleider Robert
Brouwer van American Express,
omdat deze voortdurend overleg
pleegde met de politie.
Lagendijk had geen Nederlandse
diplomatieke vertegenwoordiger
naar Flagstaf afgevaardigd: „Nee,
er is nog niemand naar toe. Als we
weten wat er van ons wordt ver
wacht, kunnen we wat doen. We.
zyn tenslotte maar een klein be
mand kantoor en we kunnen daar
niet zomaar iemand naar toe stu
ren.
De Grand Canyon, een ongeëve
naard stuk natuurschoon waar de
Colorado rivier zich een weg door
fascinerende rotslandschappen
heeft geslepen, valt uit de lucht
fraai te bezichtigen. Maar de vlieg
tochten zijn volgens de beheerders
van dit nationale park een gevaar
voor het milieu en onverantwoord
riskant.
De piloten vliegen geheel op ei
gen zicht, zonder bijstand van een
verkeersleiding en nemen volgens
sommigen vaak onverantwoorde
risico's. Pogingen om de vluchten
aan banden te leggen zyn tot nu toe
steeds gestrand op tegenkanting
van de toeristenindustrie die aan
de Grand Canyon jaarlijks miljoe
nen dollars verdient. Dit jaar wer
den 400.000 passagiers verwacht
om het natuurmonument uit de
lucht te zien.
