'Shit, dat is
óók LVC'
Leids Vrijetijds Centrum
ismeerdkpoporkestjes
ZATERDAG 14 JUNI 1986
EXTRA
PAGINA 27
Leids Vrijetijds Centrum. Vreem
de naam eigenlijk voor een jonge
rencentrum. Maar het vermoeden
dat hier tien jaar geleden een vorm
van zelfspot in het spel was, blijkt
opjuist als de wortels van het LVC
worden blootgelegd.
Op de ruïne van het Kreatief Sentrum
moest in het midden van de jaren zeven
tig halverwege de Breestraat in Leiden
iets komen voor speelse geesten. "Een
centrum voor allerlei mensen met crea
tieve ideeën", zegt Jan Boer die groten
deels verantwoordelijk was voor het ont
staan van het LVC.
"De nadruk lag in het begin heel erg
op cursussen, zoiets als in de trant van
'anders denken'. Beetje geheimzinnig,
want dat was toen in de mode", zeggen
Gerard-Jan Voogd (beter bekend als
Fanta) en Ferry Rigault, beiden stafle
den van het LVC.
Wat nu dus vooral dienst doet als tref
centrum voor jongeren en podium voor
popmuziek, was tien jaar geleden be
doeld als centrum voor Leidenaars in
hun vrije tijd. "Voor jong en oud", voegt
Boer daar met nadruk aan toe. De eige
naar van café Het Praethuys en bioscoop
Het Kijkhuis lijkt ongelukkig met de
ontwikkeling die het LVC heeft doorge
maakt. "Ach, dat centrum is maar een
middel. Ik vind het vooral jammer dat
de geest er niet meer is".
Boer - volgens sommigen een notoire
kankeraar, volgens zichzelf een roepen
de in de woestijn - over die geest: "De
matheid en dufheid voeren de boven
toon. Er is geen behoefte meer aan work
shops. Nee, ze schilderen zelf de muur
wel vol. Provo, eindjaren zestig, dat was
toch een creatieve periode. Maar er zijn
nooit opvolgers geweest. We dachten
destijds dat de tijd van de homo ludens,
de spelende mens, was aangebroken.
Maar het werd de tijd van de homo uit
zichtloosheid".
Juist voor de jongeren zonder uitzicht
is er dan toch het LVC. Voogd en Ri
gault vatten de bedoelingen van het cen
trum in twee woorden samen: uitgaan
en ontmoeten. De stichtende bedoelin
gen van Boer zijn dus min of meer ver
dwenen met de samenvatting van Leids
Vrijefijds Centrum in de beknopte af
korting LVC.
Veteraan
Iemand die daarmee tien jaar geleden
beslist tevreden was, is George te Mar-
velde. Hij is een echte LVC-veteraan,
komt er nog steeds. "Ik ben een echte
bandjesganger", karakteriseert hij zich
zelf. "Ik ga vooral naar de optredens".
Het LVC omschrijft hij als "een disco
theek zonder dat er dat sfeertje hangt".
Tien jaar geleden, hij was toen zestien,
had Leiden verder ook weinig te bieden.
"En je had toen nog dat echte under-
ground-gevoel. Zomaar een stickie kun
nen roken. Dat gevoel is er bij de nieuwe
generatie volgens mij wel van fTT'.
Ondertussen is de klaagzang van hip
pie Jan Boer (een kwalificatie van hem
zelf) nog niet ten einde. Het jubileum
feest deze maand vindt hij ook grote on
zin. "Ik snap die viering niet", zegt hij
knorrig. "Voor mij is er sprake van één
geschiedenis, van Kreatief èn van LVC".
En in dat geval zou de leeftijd ruim
schoots de tien jaar overschrijden.
Eén gemeenschappelijk probleem
pleit voor deze lezing: de financiën. Ri
gault: "Als het zo doorgaat, zijn we in
1987 failliet". Tekort aan geld speelde
het Kreatief Sentrum destijds ook danig
parten.
Jan Boer keert desgevraagd terug naar
de jaren zestig, het begin van het Krea
tief Sentrum: "Er werd bij de gemeente
een lijst met 2200 handtekeningen inge
diend. Het ging erom iets buiten de be
staande orde om te doen. Van politiek,
via kunstzinnige activiteiten tot muziek
maken. Maar de bureaucratisering
maakte het onmogelijk iets vreemds in
korte tijd te realiseren. Uiteindelijk kre
gen we de beschikking over een oud
schoolgebouw aan de Breestraat. Ik heb
er nog een jaar lopen verbouwen".
Van al die moeite hebben de creatieve
Leidenaars maar een paar jaar plezier
gehad. Het Kreatief Sentrum opende
zijn poorten in 1969 en sloot ze in 1975.
"We kregen een slechte naam en de
groep knalde uit elkaar", aldus Boer.
Over het eerste zegt hy: "Er gebeurde
van alles in het Kreatief. Van wapenhan-
del tot drugshandel". Over het uit elkaar
knallen: "Dat ging heel dogmatisch. Er
werd puur op de man gespeeld. Het
schijnt dat ik van alles mankeer. Er wer
den me dingen verweten die ik in de toe
komst verkeerd zou doen".
Op vakantie
Maar Jan Boer zoekt de schuld niet bij
zichzelf. Integendeel. "Alles is fout ge
gaan door verkeerd personeelsbeleid en
omdat ik op vakantie was. Er werden in
die periode mensen aangesteld die van
niets wisten. Die maakten er een soort
circus van, een complete amusements
hal. De orde werd niet gehandhaafd en
het was binnen de kortste keren een ach
terlijke bende".
Jan Boer, eenmaal terug van vakantie,
zei: "Het gaat niet goed. Je moet baas in
eigen huis blijven". Boers afwezigheid
bleek ook lang genoeg om een tekort te
creëren. "Er was opeens tienduizend
gulden zoek, een financiële catastrofe
dreigde". Hy werd er al met al niet popu
lairder op. "Er werd me door een paar
mensen een bijl in m'n hoofd beloofd.
Maar ik wou gelukkig toch al vertrek
ken".
De gemeente was hem een stap voor
en sloot het Kreatief Sentrum vanwege
alle problemen. "Ik zei: de groeten en
ben toen het Praethuys begonnen. En
heus niet met geld dat ik bij het Kreatief
heb verduisterd, zoals sommige mensen
nog steeds schijnen te denken".
Een bestuur onder voorzitterschap van
Dick Tesselaar, de wethouder, heeft nog
geprobeerd het centrum onder een
krachtiger leiding nieuw leven in te bla
zen. Boer: "Dat heeft een tijdje voortgé-
sudderd, maar toen moest het weer
dicht".
Gestoorde vrouwen
De Leidse Jeugd Actie, een instantie
die zich in die periode bekommerde om
jongerenwerk in Leiden, wilde het ge
bouw aan de Breestraat echter niet zo
maar verloren laten gaan. Boer: "Het
was voor de LJA een prestige-object. Ze
wilden de zaak redden en hebben mij
daarvoor gevraagd. Er werd weer een
bestuur gevormd en ik werd een soort
teamleider. Het was zaak snel wat te
doen en ik moet zeggen: dat is me niet
Op de puinhopen van het Kreatief Sentrum werd
tien jaar geleden aan de Leidse Breestraat het
Leids Vrijetijds Centrum opgericht. Eens een
gebouw voor 'mensen met creatieve ideeën'. Nu
een jongerencentrum dat vanwege een gevarieerd
aanbod van activiteiten nogal afwijkt van
soortgelijke jeugdhonken. "Belangrijk voor de
hele cultuur in Leiden", vindt wethouder De la
Mar. Oprichter Jan Boer vindt er weinig van de
oorspronkelijke opzet in terug. De huidige staf
klaagt over te weinig geld. "Als het zo doorgaat,
zijn we volgend jaar failliet".
Een deel van de LVC-staf. V.l.n.r. Arie Oorschot, Ferry Rigault, Carola Eppink en Gerard-Jan ('Fanta') Voogd.
Foto boven: een 'visoog'-opname van het LVC aan de Leidse Breestraat. (foto's Hoivast/Lva
slecht afgegaan. Ja, ik ben nogal tevre
den over mezelf'.
"Ik probeerde het oorspronkelijke
idee van een ruimte voor creativiteit te
verwezenlijken. Allerlei zottigheid met
het Prettig Gestoorde Vrouwenkoor en
dat soort dingen. Maar ook wel echt ar
tistieke avonden. De nadruk lag op cur
sussen en daarmee hebben we het te
kort, een erfenis van het Kreatief, kun
nen terugdringen".
Ferry Rigault: "Dat was inderdaad
slim bekeken. Die cursussen waren een
gat in de markt. Je had toen al K&O die
cursussen verzorgde, maar dat was een
stuk duurder".
Slechts één jaar zette Jan Boer zijn
schouders onder het inititatief. "Een tij
delijke grap, dat was van tevoren afge
sproken". Een nieuwe staf trad aan in
1977. Binnen die staf werd snel aan een
nieuwe functie voor het LVC werd ge
dacht. "We wilden toch een beetje de
richting uit gaan van een open jongeren
centrum", zegt Ferry Rigault die er prak
tisch vanaf het begin bij betrokken was.
"Je had toen haast niets voor jongeren",
herinnert hij zich. "Het Praethuys en
Troef, dat was alles". Dat gemis was één
van de redenen om het kompas voortaan
op de jeugd te richten. "Bovendien was
het zo dat we subsidie ontvingen op ba
sis van jongerenwerk".
Nadat het LVC als één van de eerste
was meegenomen in de democratise
ringsgolf, was de zaak snel beklonken.
De overwegend jonge bezoekers gaven
de doorslag. Rigault: "Dus hebben we
de oude formule losgelaten".
Het belang van de buitenstaander
wordt nog steeds hoog geacht bij het
LVC. "We vinden het als staf nog steeds
belangrijk dat ze een vinger in de pap
hebben. Het is per slot van rekening hün
tent", zegt Rigault.
Animo genoeg, ontzenuwt Gerard-Jan
Voogd het door Boer opgeworpen beeld
van matheid en dufheid. "Plenty vrijwil
ligers te krijgen. We kunnen zelfs kie
zen". Rigault: "We moeten ze er ook wel
bij betrekken. Er zyn te weinig staf
krachten om alle activiteiten te kunnen
verwerken". Om een beeld te geven: het
LVC houdt zich op dit moment staande
met zeven stafleden (onder wie vier cul
tureel werkers) en tachtig vrijwilligers.
Popmuziek
Na de coup kwam het accent allengs
meer te liggen op open avonden. In het
begin was er alleen de vrijdagavond,
waarop de diverse groepjes cursisten lie
ten zien wat ze in de afgelopen periode
hadden geleerd. Maar de nadruk kwam
steeds sterker te liggen op popmuziek
en daarmee verwierf het vrijetijdscen
trum ook zijn faam. Geen ontwikkeling
bleef onopgemerkt.
"We zijn altijd goed bij de. tijd ge
weest", zegt Voogd. "Daardoor hebben
we steeds een nieuw publiek weten te
winnen", voegt Rigault er aan toe. "Dat
is heel belangrijk, want het zou toch een
slechte zaak zijn als er nog altijd dezelf
de mensen in het LVC zouden komen.
Als centrum moet je inspelen op nieuwe
ontwikkelingen en dat betekent automa
tisch een nieuw publiek. Al is het grap
pig te constateren dat toch ook een deel
van die oude groep is blijven hangen".
Gerard-Jan Voogd houdt sinds een paar
jaar de ontwikkelingen in de popmuziek
namens het LVC bij. "We hebben ons al
tijd zo breed mogelijk georiënteerd om
dat er buiten het LVC niet zoveel is in de
omgeving". Maar het wordt steeds moei
lijker om zijn oplettendheid in de pro
grammering tot uitdrukking te brengen.
"De boekingskantoren werken tegen
woordig anders. Buitenlandse groepen
komen naar Nederland als onderdeel
van een Europese tournee. Dus treden
ze hier maar een paar keer op en dat is
dan meestal Amsterdam, Rotterdam en
ergens in de provincie. Door Music Box
en Sky Channel gaat het nu veel harder
met die groepen. Het clubcircuit wordt
daardoor overgeslagen".
En in dat circuit nam het LVC een be
hoorlijke plaats in. "We worden be
schouwd als een grote zaal en zo be
schouwen we ons zelf eigenlijk ook",
zegt Ferry Rigault. De punk en new-wa
ve brak de verstarde muziekwereld open
en een lading nieuwe groepen bewees
zich in zalen als die van het LVC. Voogd:
"Allerlei groepen die nu gevestigd zyn,
kwamen destijds langzaam omhoog en
daar konden wij mooi van profiteren".
Onbetaalbaar
De tijden zijn wat dat betreft veran
derd, de belangstelling taant en het pro
fijt is ook minder. Rigault: "Vroeger kon
je een groep uit Roelofarendsveen neer
zetten en het zat nog vol". Voogd: "Gro
te bands kryg je eigenlijk niet meer hier.
De entree kunnen we niet verhogen.
Dan wordt het voor jongeren onbetaal
baar, zeker nu hun koopkracht blijft da
len". Maar hij ziet toch weer enige hoop
gloren. "Er is een nieuwe regeling. Voor
25 zalen bestaat met ingang van volgend
seizoen een garantiesubsidie. Daarmee
kunnen byna alle dure groepen uit Ne
derland naar het LVC worden gehaald".
Het feit dat beiden zo lang stilstaan bij
dit facet van het LVC duidt al op de pro
minente plaats die het heeft in het taken
pakket van het jongerencentrum. Geeft
dat niet een vertekend beeld van het
LVC? Ja, zegt Rigault. "Inderdaad be
staat het. beeld van alleen maar popmu
ziek. De ontmoetingsfunctie is inmid
dels grotendeels overgenomen door de
jongerencafés die er de laatste jaren zijn
bij gekomen in Leiden. En het feit dat
hier zo'n vierhonderd mensen een cur
sus doen, dat komt niet zo naar buiten".
Vaste klant George te Marvelde: "Ik
was vorige week op een presentatie
avond van cursisten. Dan merk je: shit,
dat is ook LVC-publiek. Mensen die je
nooit ziet. Zo belangrijk is die tent". Ri
gault: "Ik schat dat in de afgelopen jaren
vijfhonderd mensen hier de eerste be
ginselen van gitaar spelen hebben ge
leerd. Daar zijn weer allerlei bandjes uit
voortgekomen en sommige hebben hier
gespeeld".
Toch weer dat muziekstempel dus,
terwijl juist veelzijdigheid het opval
lendste kenmerk is van het LVC. Voogd:
"Het LVC wykt toch wel af van een ge
middeld jongerencenrtum". Rigault:
"Zo breed mogelijk, dat is altijd de opzet
geweest. In het weekeinde heb je in de
grote zaal een optreden, in het zolderca
fé gebeurt ook altijd wel wat en op de
eerste verdieping wordt een film ver
toond. Allemaal onder één dak".
Filmhuis
Het Filmhuis vérrjjkte als eerste het
LVC-aanbod. Rigault: "Dat was in 1978,
toen was er in Leiden nog niets naast de
bestaande bioscopen. Het bood de mo
gelijkheid om de alternatieve film naar
Leiden te halen. De afgelopen jaren is
door een groeiende concurrentie de be
langstelling wat minder geweest. We
hebben ook wat concessies moeten doen
en draaien nu vaak bekende publieks
films in het weekeinde. Aan de andere
kant doen we mee met landelijke festi
vals, hebben premières van films die el
ders niet zo gauw aan bod komen. Daar
komen dan misschien maar tien mensen
op af, maar daarmee heeft het Filmhuis
zeker nog een functie in het alternatieve
circuit".
Twee jaar na de film deed de thee sa
men met andere verantwoorde drankjes
zijn intrede in het LVC. De nok van het
gebouw heette voortaan theezolder.
Toen de gezondheid weer wat minder in
tel raakte bij drankgebruik, veranderde
het theehuis in zoldercafé en er worden
nu "gekke biertjes" (zegt Voogd) ge
schonken. Rigault: "Die zolder hebben
we zelf verbouwd. Je kon er alleen ko
men door over de daken te klauteren. Er
zaten allemaal duiven. Nee, het heeft
nooit zo geweldig gelopen. Veel mensen
wisten ook niet eens van het bestaan".
Sommige initiatieven sneuvelden
voortijdig, zoals het punkcafé. Begin
1981 opgericht ("omdat er eigenlijk niets
voor ze was"), eind 1981 alweer gesloten
("omdat de behoefte steeds minder
door Bart Jungmann
Leids Vecht Centrum. Herinnerd
wordt aan een periode ruim twee jaar ge
leden, toen het samenzijn in het LVC
soms niet zó ongedwongen was. "Er be
stond het beeld van het LVC als een plek
waar je in elkaar werd geslagen", weet
Rigault nog wel. "Terwijl het eigenlijk
maar één keer by een punkconcert uit
de hand is gelopen. En dat waren nog.
mensen van buiten Leiden ook. Maar
van de negatieve publiciteit hebben we
lang last gehad. Niemand durfde meer
naar het LVC. Gelukkig is dat nu wel
gesleten. Je zult nog weieens incidenten
hebben. Dat is logisch met zoveel jonge
mensen bij elkaar. Maar het is heus niet
meer of minder dan elders".
Behalve die ene keer waaraan Rigault
herinnert, is het nóg een keer misge
gaan. De kiem voor een vechtpartij tuss-
sen skinheads en buitenlanders tijdens
een nieuwjaarviering werd in het LVC
gelegd. "Maar dat had niets met racisme
te maken", zegt Ferry Rigault. Voogd:
"Daar waren misschien één of twee
rechtse skinheads by betrokken. We zyn
toen een tijd heel streng geweest en heb
ben mensen geweigerd als we alleen
maar dèchten dat ze voor problemen
zouden kunnen zorgen". Te Marvelde:
"Het valt allemaal ontzettend mee. Ze
krygen niet eens de kans moeilijkheden
te maken. Er zijn altijd genoeg mensen
die meteen ingrijpen".
Vandalisme
Ze kunnen echter niet verhinderen dat
de agressie wordt geuit in vandalisme.
In Het Vrije Ei, clubblad van het LVC,
wordt met afgrijzen gemeld dat er jaar
lijks voor vijftienduizend gulden wordt
gesloopt in het LVC. Mede de oorzaak
van de financiële perikelen waarmee het
centrum kampt.
Jan Boer heeft daar vanzelfsprekend
een uitgesproken mening over: "Het feit
dat ze een tekort hebben is lachwek
kend. Het zijn allemaal sociaal werkers,
die kunnen bedrijfseconomisch niets.
Ze denken dat het sociaal-cultureel
werk is wat ze doen, maar het is gewoon
het drijven van een tent".
"Je bent vaak meer een soort manager
dan dat je iets leuks kunt organiseren",
zeggen Rigault en Voogd zelf ook. En in
die hoedanigheid moeten ze constateren
dat er de laatste drie jaar een ton verlo
ren is gegaan. Een kortere werktijd
("Verkapte loonsverlaging", zeggen ze
zelf) heeft weinig zoden aan de dijk kun
nen zetten en daarom wordt er nu met
de gemeente gesproken.
Rigault: "Als je het vergelijkt, krijgen
we minder geld dan andere instanties.
Tijdens de goede jaren hebben we een
eigen vermogen kunnen opbouwen,
maar dat is bijna weg. De situatie is echt
acuut. Je kunt misschien wel blijven be
staan, maar dan moet je toch rigoureus
snijden in je programma. En dat willen
we juist vermijden. Gelukkig bestaat er
bij de gemeente wel begrip voor onze si
tuatie".
Hans de la Mar, de meest linkse wet
houder van Leiden, gaf daar bij de jubi
leumreceptie inderdaad blijk van. "Het
LVC is niet alleen belangrijk voor de
jongerencultuur, maar voor de hele cul
tuur in de stad", zei hy.
Driemaal raden wie het daar niet mee
eens is.
werd"). George te Marvelde ging er ook
wel eens kijken, maar bleek niet voor ie
dere punk welkom: "Op een gegeven
moment kregen ze hun eigen sientje. En
volgens mij gingen sommigen zich afzet
ten om het afzetten".
De punkmuziek werd vroeg opgepikt
door het LVC. "Er speelden in het begin
meer bandjes dan dat er punks waren in
Leiden. Het LVC was eigenlijk de enige
plek waar het niet maf werd gevonden".
Strijdcultuur
"We hebben ook altijd een belangrijke
plaats ingenomen in de Leidse strijdcul
tuur", vult Ferry Rigault het LVC-pak-
ket verder aan. "Laatst nog Kittenpret".
Over dat laatste, een manifestatie tegen
de politie bij de opening van het nieuwe
politiebureau: "Je bent als jongerencen
trum geen neutraal instituut. Niet dat we
zo'n uitgesproken politieke visie heb
ben, maar in de keuzes die je maakt
komt dat wel tot uitdrukking".
Gerard-Jan Voogd: "Als je opkomt
voor jongeren kun je ook eigenlijk niet
anders. Dan ben je toch haast vanzelf
links".
Sportcafé, open (donderdag)avond en
swingavond completeren het beeld.
Voogd over de swingavond: "Dat heeft
nog wel een beetje de functie van ont
moetingscentrum. Daar loopt echt alles
door elkaar, van disco tot punk. Zoiets
zou in Amsterdam toch niet kunnen".
George te Marvelde: "Daaraan merk je
toch hoe klein Leiden is. Iedereen kent
elkaar toch".
George te Marvelde: "Toen had je
nog dat undergtound-gevoel".
(foto Holvast)
